ΗΛΕΚΤΡΟΝΙAΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Το άτομο αποτελείται από τον πυρήνα, που περιέχει τα θετικά φορτισμένα πρωτόνια και τα ουδέτερα νετρόνια. Στον πυρήνα είναι πρακτικά συγκεντρωμένη η μάζα του ατόμου. Γύρω από τον πυρήνα και σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις κινούνται σε καθορισμένες (επιτρεπόμενες) τροχιές τα ηλεκτρόνια. Τα ηλεκτρόνια που κινούνται στην ίδια περίπου απόσταση από τον πυρήνα λέμε ότι βρίσκονται στην ίδια στιβάδα ή φλοιό ή ενεργειακή στάθμη. Όταν τα άτομα δεν είναι σε διέγερση, τα ηλεκτρόνια τους κατανέμονται σε επτά το πολύ στιβάδες,τις K,L,M,N,O,P και Q. Κάθε στιβάδα χαρακτηρίζεται από έναν αριθμό που συμβολίζεται με n και ονομάζεται κύριος κβαντικός αριθμός. Για n=1 έχουμε την πλησιέστερη προς τον πυρήνα στιβάδα,την Κ, για n=2 έχουμε την στιβάδα L κλπ. Όσο απομακρυνόμαστε από τον πυρήνα,τόσο αυξάνεται η ενεργειακή στάθμη της στιβάδας. Δηλαδή, Ε κ Ε L E M.. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ ΣΕ ΣΤΙΒΑΔΕΣ. 1.Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που μπορεί να πάρει κάθε μια από τις τέσσερις πρώτες στιβάδες δίνεται από τον τύπο 2n 2,όπου n ο κύριος κβαντικός αριθμός,δηλαδή ο αριθμός της στιβάδας. 2.Η τελευταία στιβάδα οποιουδήποτε ατόμου δεν μπορεί να έχει περισσότερα από 8 ηλεκτρόνια. Εκτός αν είναι η Κ που συμπληρώνεται με 2 ηλεκτρόνια. 3. Η προτελευταία στιβάδα έχει 8e ή 18e. Δεν μπορεί να περιέχει περισσότερα από 18 ηλεκτρόνια, αλλά ούτε και λιγότερα από 8.
Παραδείγματα Δίνονται τα στοιχειά δομή των ατόμων τους. 7 Ν, 19 Κ, 35 Br. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή 7 Ν: το άτομο του αζώτου έχει Ζ = 7 άρα έχει 7 ηλεκτρόνια. Συμπληρώνουμε την Κ με 2 ηλεκτρόνια και τα υπόλοιπα 5 τοποθετούνται στην L. Άρα η ηλεκτρονιακή δομή του αζώτου είναι : Ν: Κ(2)L(5) 19 Κ : το ατόμου του καλίου έχει Ζ = 19 άρα έχει 19 ηλεκτρόνια. Συμπληρώνουμε την Κ με 2 ηλεκτρόνια και τη L με 8. Τα 9 ηλεκτρόνια που απομένουν δεν θα τοποθετηθούν στην Μ γιατί δεν θα ακολουθεί τον κανόνα ότι η εξωτερική στοιβάδα έχει 8 ηλεκτρόνια. Γι αυτό τοποθετούμε 8 στη Μ και 1 στη Ν. Άρα η ηλεκτρονιακή δομή του καλίου είναι Κ: Κ(2)L(8)M(8)N(1) 35 Br : το άτομο του βρώμιου έχει Ζ = 35 άρα έχει 35 ηλεκτρόνια. Συμπληρώνουμε την Κ με 2 ηλεκτρόνια την L με 8 ηλεκτρόνια και τη Μ με 18 ηλεκτρόνια τα 7 που απομένουν τοποθετούνται στη Ν. Άρα η ηλεκτρονιακή δομή του βρώμιου είναι Br: Κ(2)L(8)M(18)N(7) Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή σε στοιβάδες για τα ιόντα : 12 Μg 2, 53 I 1 : 12 Μg 2 το ουδέτερο άτομο του Μg έχει 12 ηλεκτρόνια. Άρα το κατιόν Μg έχει 2 ηλεκτρόνια λιγότερα δηλαδή διαθέτει 10 ηλεκτρόνια και έχει ηλεκτρονιακή δομή Κ(2)L(8) 53 I 1 το ανιόν I διαθέτει 54 ηλεκτρόνια Κ(2)L(8),M(18)N(18),O(8)
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις, που αναφέρονται στο ατομικό πρότυπο του Bohr, είναι σωστές; α) Το ηλεκτρόνιο κινείται γύρω από τον πυρήνα σε κυκλικές ή ελλειπτικές τροχιές. β) Τα ηλεκτρόνια μιας στιβάδας έχουν περίπου την ίδια ενέργεια και την ίδια απόσταση από τον πυρήνα. γ) Η ενέργεια του ηλεκτρόνιου εξαρτάται μόνο από την τιμή του κβαντικού αριθμού n. δ) Η στιβάδα L έχει μεγαλύτερη ενέργεια από τη στιβάδα Μ. ε) Το ηλεκτρόνιο έχει μέγιστη ενέργεια όταν βρίσκεται στην τροχιά που είναι πιο κοντινή στον πυρήνα. στ) Όσο αυξάνεται η απόσταση του ηλεκτρονίου από τον πυρήνα, τόσο ελαττώνεται η ενέργεια του. ζ) Η μάζα του ατόμου είναι σχεδόν συγκεντρωμένη στον πυρήνα του. 2. Σημειώστε με Σωστό ή Λάθος. α) Τα ηλεκτρόνια τείνουν να καταλαμβάνουν στιβάδες που βρίσκονται κοντά στον πυρήνα του ατόμου. β) Η εξωτερική στιβάδα κάθε ατόμου περιέχει 8 ηλεκτρόνια. γ) Η στιβάδα Ο μπορεί να περιέχει μέχρι 50 ηλεκτρόνια, όπως προκύπτει από τον τύπο 2n 2. δ) Η προτελευταία στιβάδα δεν επιτρέπεται να περιέχει περισσότερα από 8 ηλεκτρόνια. ε) Τα δυο ηλεκτρόνια του He έχουν την ίδια περίπου ενέργεια. στ) Το άτομο του Rb 37 2 έχει στην εξωτερική του στιβάδα 1 ηλεκτρόνιο. ζ) Για να περιέχεται ηλεκτρόνιο στη στιβάδα Ν, πρέπει να έχει συμπληρωθεί πλήρως η στιβάδα Μ με 18 ηλεκτρόνια. η) Όταν η κατανομή των ηλεκτρονίων σε στιβάδες είναι σύμφωνη με την αρχή της ελάχιστης ενέργειας, είναι οπωσδήποτε σωστή.
θ) Σε ένα άτομο δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ο ίδιος αριθμός ηλεκτρονίων σε δυο διαφορετικές στιβάδες. 3. α) Ποια είναι η ηλεκτρονική δομή για το άτομο του 40 Ca ;... β) Αν το άτομο Ca αποβάλει τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής του στιβάδας, ποιό ιόν προκύπτει; γ) Ποια από τα επόμενα άτομα ή ιόντα έχουν ίδια ηλεκτρονική δομή με το ιόν αυτό του Ca;Εξηγείστε βρίσκοντας τις ηλεκτρονικές δομές τους. i) 18 Ar ii) Cl iii) 17 19 K 20 iv) S 2 16...... 4. Να υπολογίσετε τον ατομικό αριθμό του στοιχείου για το άτομο του οποίου γνωρίζουμε ότι έχει: α) 3 ηλεκτρόνια στη στιβάδα Μ...... β)8 ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα που είναι η Μ......
... γ) 5 ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα που είναι η Ν. 5. Να υπολογίσετε τον ελάχιστο ατομικό αριθμό του στοιχείου, το άτομο του οποίου έχει: α) 4 ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα, β) συμπληρωμένη τη στιβάδα L, γ) συμπληρωμένη τη στιβάδα Μ... 6. Το άτομο ενός στοιχείου Χ έχει μαζικό αριθμό 84 και περιέχει στον πυρήνα του 12 νετρόνια περισσότερα από τα πρωτόνια. Να βρεθούν: α) Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Χ,
β) η ηλεκτρονική δομή του ατόμου του...