Αποτελέσματα διαβούλευσης για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ στην Ελλάδα

Αποτελέσματα διαβούλευσης για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ στην Ελλάδα Παραδοτέο D11 του έργου RES-H Policy Η παρούσα έκθεση συντάχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου: "Policy development for improving RES- H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" υπό το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (ΙΕΕ) Δεκέμβριος 2009 Αργυρώ Γιακουμή, ΚΑΠΕ, Ελλάδα Μηνάς Ιατρίδης, ΚΑΠΕ, Ελλάδα Με την υποστήριξη

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Το έργο "Policy development for improving RES-H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Intelligent Energy for Europe IEE) (Αριθμός συμβολαίου του έργου IEE/07/692/SI2.499579). Η ευθύνη των πληροφοριών της παρούσας έκθεσης βαρύνει αποκλειστικά τους συγγραφείς. Οι πληροφορίες που εμπεριέχονται σε αυτή δεν αντιπροσωπεύουν τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας - ΚΑΠΕ, Δεκέμβριος 2009 3

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Περιεχόμενα 1 Διαβούλευση σχετικά με τα πολιτικά μέτρα στήριξης για τη θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ... 7 1.1 Σκοπός... 7 1.2 Ερωτηματολόγιο... 7 1.3 Απαντήσεις... 8 2 Αποτελέσματα... 9 2.1 Ποσοτικά αποτελέσματα... 9 2.2 Ποιοτικά αποτελέσματα... 14 2.2.1 Οικονομικά μέτρα... 14 2.2.2 Άλλου τύπου μέτρα... 15 3 Σύνοψη... 16 4 Παράρτημα: Ερωτηματολόγιο... 17 4

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Γραφήματα Γράφημα 1 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Τομείς που απαιτούν στήριξη...9 Γράφημα 2 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Οικιακός & τριτογενής τομέας Μέτρα στήριξης...9 Γράφημα 3 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Τηλεθέρμανση Μέτρα στήριξης...10 Γράφημα 4 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Βιομηχανικές εφαρμογές Μέτρα στήριξης...10 5

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Εισαγωγή Το έργο RES-H policy Το έργο RES-H Policy προετοιμάζει τις συμμετέχουσες χώρες για την εφαρμογή της επερχόμενης οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), και ειδικότερα σε ό,τι αφορά θέματα που σχετίζονται με τη θέρμανση και ψύξη από ΑΠΕ. Η κάθε χώρα μέσα από το έργο θα βοηθηθεί να προγραμματίσει τους εθνικούς ενδεικτικούς στόχους ανά τεχνολογία ΑΠΕ στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης για τα έτη 2020/2030. Επιπλέον θα εξετασθεί το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην κάθε χώρα πάνω σε θέματα θέρμανσης/ ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα προταθούν μέτρα και δράσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς. Οι χώρες που συμμετέχουν στο έργο είναι: Αυστρία, Ελλάδα, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η κάθε μία από αυτές τις χώρες διαφέρει από τις άλλες ως προς τη δομή της αγοράς θέρμανσης και ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την χρήση τους. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο θα εξετάσει τη δυνατότητα να συντονιστούν ή ακόμη και να εναρμονιστούν μεταξύ τους οι εθνικές πολιτικές προσεγγίσεις στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ, προκειμένου να προκύψει ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο. Σκοπός της έκθεσης Να εξεταστούν τα διαθέσιμα μέτρα στήριξης για την περαιτέρω προώθηση των τεχνολογιένας από τους βασικούς στόχους του έργου RES-H Policy είναι να βοηθήσει τις συμμετέχουσες χώρες να θέσουν εθνικούς ενδεικτικούς στόχους ανά τεχνολογία στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030, όπως θα απαιτεί η νέα οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Για το σκοπό αυτό προτάθηκαν στόχοι που υπολογίστηκαν με τη βοήθεια συγκεκριμένων μεθοδολογιών και υπολογιστικών μοντέλων (top-down και bottom-up approach) και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την παραπάνω διαδικασία τέθηκαν σε διαβούλευση. Στην παρούσα έκθεση καταγράφονται τα αποτελέσματα αυτής της διαβούλευσης. 6

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ 1 Διαβούλευση σχετικά με τους προτεινόμενους στόχους ανά τεχνολογικό τομέα, για τη θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ 1.1 Σκοπός Σκοπός της διαδικασίας διαβούλευσης ήταν να γνωστοποιηθούν τα αποτελέσματα που προέκυψαν σχετικά τους ενδεικτικούς στόχους στον τομέα θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020/ 2030. Τα αποτελέσματα συνοψίστηκαν σε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο στάλθηκε σε διάφορους οργανισμούς/ φορείς /πρόσωπα που σχετίζονται με τις ΑΠΕ προκειμένου να αποκομιστούν σχετικά σχόλια. 1.2 Το ερωτηματολόγιο Το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου συνοψίζει τα αποτελέσματα που έχουν προκύψει από το έργο σχετικά με τη διαδικασία προσδιορισμού των ενδεικτικών στόχων στον τομέα θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020/ 2030. Το δεύτερο μέρος του ερωτηματολογίου εξετάζει τα μέτρα στήριξης που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίτευξη των παραπάνω στόχων. Η πρώτη ερώτηση αφορά τους τομείς που χρειάζονται μέτρα στήριξης για την περαιτέρω διείσδυση των συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ. Ενώ οι ερωτήσεις που ακολουθούν εξετάζουν ποια είναι τα καταλληλότερα μέτρα ανά τομέα και ανά τεχνολογία (θερμικά ηλιακά, βιομάζα, γεωθερμία). Το πλήρες κείμενο του ερωτηματολογίου παρατίθεται στο παράτημα αυτής της έκθεσης. 1.3 Απαντήσεις Το ερωτηματολόγιο στάλθηκε σε 70 παραλήπτες. Μεταξύ αυτών και σε μέλη της επιτροπής που έχει συσταθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής για αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετίζονται με τις ΑΠΕ, καθώς επίσης και σε συνδέσμους, ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, μη κυβερνητικές οργανώσεις και εταιρείες που ασχολούνται με τις ΑΠΕ. Το ερωτηματολόγιο στάλθηκε το Νοέμβριο του 2009 και οι περισσότερες απαντήσεις είχαν συλλεχθεί μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου. Συγκεκριμένα συλλέχθηκαν 14 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια. Βέβαια δεν είχαν απαντηθεί σε κάθε ερωτηματολόγιο όλες οι ερωτήσεις, καθώς μερικά άτομα δήλωσαν ότι δεν είχαν τις απαιτούμενες γνώσεις για να απαντήσουν για τον κάθε τεχνολογικό τομέα. Από τις 14 απαντήσεις το 22% προερχόταν από εταιρείες που ασχολούνται με συστήματα θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ, 11% από κυβερνητικούς φορείς, 11% από τη βιομηχανία, 45% από ερευνητικά κέντρα και 11% από πανεπιστήμια. Κάνοντας αποτίμηση της διαδικασίας διαβούλευσης δύο είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν: 7

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Πρώτον κατά πόσο τα άτομα/ φορείς στα οποία στάλθηκε το ερωτηματολόγιο αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα. Δεύτερον κατά πόσο ο αριθμός των απαντήσεων που συγκεντρώθηκαν είναι αρκετός προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα. Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, πιστεύουμε ότι το ερωτηματολόγιο στάλθηκε στους πιο σημαντικούς παράγοντες της αγοράς των ΑΠΕ καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα τόσο από επιστήμονες, ερευνητές και εμπειρογνώμονες όσο και από συνδέσμους, οργανώσεις και τον εμπορικό κόσμο. Σχετικά με το δεύτερο ερώτημα είναι γεγονός ότι ο αριθμός των απαντήσεων δεν ήταν μεγάλος παρόλα αυτά κρίνεται ικανοποιητικός. 8

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ 2 Αποτελέσματα 2.1 Ποσοτικά αποτελέσματα Τα παρακάτω γραφήματα αποτυπώνουν τα αποτελέσματα από τη διαβούλευση σχετικά με τα πολιτικά μέτρα στήριξης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν απάντησαν όλοι οι συμμετέχοντες σε κάθε ερώτηση του ερωτηματολογίου. Τομείς που κατά τη γνώμη σας θα έπρεπε να δοθεί στήριξη με τη μορφή μέτρων, έτσι ώστε να επιτευχθεί διείσδυση θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ 100% 90% Σε ποιους τομείς, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να δοθούν μέτρα στήριξης προκειμένου να επιτευχθεί περαιτέρω διείσδυση της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ; 80% ποσοστό απαντήσεων 70% 60% 50% 40% 30% 20% 90% 40% 30% 10% 0% Μεμονωμένα συστήματα για παραγωγή θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ στον οικιακό & τριτογενή τομέα Τηλεθέρμανση Βιομηχανικές εφαρμογές Γράφημα 1 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Τομείς που απαιτούν στήριξη 9

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Μεμονωμένα συστήματα στον οικιακό & τριτογενή τομέα - Μέτρα στήριξης Επιδότηση αγοράς Μείωση ΦΠΑ Ευνοϊκά δάνεια χαμηλών επιτοκίων Φορολογικά κίνητρα Άλλο: Υποχρεωτική χρήση Εκστρατείες ενημέρωσης κοινού Εκπαίδευση εγκαταστατών Συστήματα καύσης βιομάζας Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας Θερμικά Ηλιακά Πιστοποίηση συστημάτων Άρση θεσμικών εμποδίων Επιδότηση βιομάζας Υποχρεωτική χρήση μόνο για κτίρια του δημοσίου τομέα Εκπαίδευση μελετητών & πιστοποίηση εγκαταστατών & μελετητών Αύξηση κιλοβατώρας ρεύματος 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% ποσοστό απαντήσεων Γράφημα 2 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Οικιακός & τριτογενής τομέας Μέτρα στήριξης Τηλεθέρμανση - Μέτρα στήριξης Οικονομικά κίνητρα για αξιοποίηση συμπαραγωγικής θερμότητας Επιδότηση για την ανάπτυξη δικτύου Επιδότηση παραγόμενης θερμικής κιλοβατώρας (tariff bonus system) Επιδότηση κεφαλαίου Υποχρεωτική χρήση Ενημέρωση κοινού 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% ποσοστό απαντήσεων Γράφημα 3 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Τηλεθέρμανση Μέτρα στήριξης 10

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Βιομηχανικές εφαρμογές - Μέτρα στήριξης Οικονομικά κίνητρα για την αγορά εξοπλισμών Υποχρεωτική κάλυψη ποσοστού της παραγωγής από ΑΠΕ Επιδοτήσεις μέσα από αναπτυξιακό νόμο Βonus system 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% ποσοστό απαντήσεων Γράφημα 4 Αποτελέσματα Διαβούλευσης Βιομηχανικές εφαρμογές Μέτρα στήριξης 2.2 Ποιοτικά αποτελέσματα Πέραν τον ποσοτικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τη διαδικασία της διαβούλευσης, μερικοί από τους συμμετέχοντες έδωσαν και κάποια ποιοτικά σχόλια. Τα σχόλια συνοψίζονται παρακάτω. 2.2.1 Οικονομικά μέτρα Αρκετοί από τους συμμετέχοντες τόνισαν ότι στην περίπτωση των οικονομικών μέτρων στήριξης, και ειδικότερα για μέτρα όπως οι επιδοτήσεις, υπάρχει το σημαντικό και περιοριστικό πολλές φορές θέμα της εύρεσης προϋπολογισμού που θα χρηματοδοτήσει αυτά τα μέτρα. Κάποιοι από τους συμμετέχοντες πρότειναν ως μία εναλλακτική για τις επιδοτήσεις, οικονομικά μέτρα όπως είναι τα χαμηλότοκα δάνεια και τα φορολογικά κίνητρα. 2.2.2 Άλλου τύπου μέτρα Πολλοί από τους συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη να αρθούν και κάποια υπάρχοντα νομοθετικά εμπόδια. Για παράδειγμα την Υπουργική Απόφαση (103/1993/B-369) η οποία απαγορεύει τη χρήση κεντρικών συστημάτων βιομάζας σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Η νομοθεσία αυτή αποτελεί πραγματικό εμπόδιο στην περαιτέρω ανάπτυξη και διείσδυση των κεντρικών συστημάτων καύσης βιομάζας και 11

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy θα μπορούσε να αντικατασταθεί με μία νομοθεσία που θα απαγορεύει μόνο τη χρήση λεβήτων βιομάζας οι οποίοι δεν πληρούν κάποια ελάχιστα κριτήρια εκπομπών. Για την ανάπτυξη της χρήσης βιομάζας χρειάζεται να παρθούν και κάποια μέτρα που να συντελούν στη βελτιστοποίηση της εκμετάλλευσης του διαθέσιμου δυναμικού της χώρας. Μία πρόταση είναι να απαγορευτεί η καύση της βιομάζας σε ανοιχτούς χώρους και ταυτόχρονα να δοθούν κίνητρα στους αγρότες να συλλέγουν τα αγροτικά τους υπολείμματα έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται ως βιομάζα. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να αναπτυχθεί ο κατάλληλος ελεγκτικός μηχανισμός. Ένα γενικό σχόλιο αφορούσε το γεγονός ότι τα πολιτικά μέτρα στήριξης για τη διείσδυση της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ, όποια μορφή και αν έχουν, θα πρέπει να συνδυαστούν και με μέτρα που να στοχεύουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. 12

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ 3 Σύνοψη Συνοψίζοντας τα σχόλια και τις απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν από τη διαδικασία της διαβούλευσης, καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα: 90% των ερωτηθέντων συμφώνησε ότι στον οικιακό και τριτογενή τομέα θα πρέπει να δοθούν πολιτικά μέτρα στήριξης για τη περαιτέρω διείσδυση της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους τομείς της τηλεθέρμανσης και τις βιομηχανικές εφαρμογές είναι 40% και 30%. Για τον οικιακό και τριτογενή τομέα τα οικονομικά κίνητρα συγκέντρωσαν τα πιο υψηλά ποσοστά, και ιδιαίτερα τα φορολογικά κίνητρα και οι επιδοτήσεις, αλλά και άλλου τύπου μέτρα συγκέντρωσαν επίσης υψηλά ποσοστά, όπως για παράδειγμα η πιστοποίηση εξοπλισμών ΑΠΕ, η εκπαίδευση των εγκαταστατών, οι καμπάνιες ενημέρωσης και η άρση νομοθετικών εμποδίων. Τα μέτρα αυτά ως προς τα ποσοστά που συγκέντρωσαν διέφεραν από τεχνολογία σε τεχνολογία (θερμικά ηλιακά, βιομάζα, γεωθερμία) αλλά οι αποκλίσεις δεν ήταν πολύ μεγάλες. Για την τηλεθέρμανση τα μέτρα που συγκέντρωσαν τα υψηλότερα ποσοστά ήταν και πάλι τα οικονομικά μέτρα, όπως για παράδειγμα οι επιδοτήσεις κεφαλαίου για την ανάπτυξη του δικτύου, οικονομικά κίνητρα για την αξιοποίηση της θερμότητας από συμπαραγωγή και επιδότηση θερμικής παραγόμενης κιλοβατώρας. Άλλου τύπου μέτρα όπως η υποχρέωση χρήσης επιλέχθηκαν επίσης. Για τις βιομηχανικές εφαρμογές τα δύο μέτρα που συγκέντρωσαν τα υψηλότερα ποσοστά ήταν τα οικονομικά κίνητρα και η υποχρέωση χρήσης. 13

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy 4 Παράρτημα: Ερωτηματολόγιο Ερωτηματολόγιο του έργου RES-H-Policy για την επίτευξη του στόχου συμμετοχής των ΑΠΕ, που θέτει η νέα οδηγία 2009/28/ΕΚ Το ΚΑΠΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκoύ προγράμματος Intelligent Energy for Europe (IEE) συμμετέχει στο έργο με τίτλο: Policy development for improving Renewable Energy Sources-Heating/Cooling penetration in European Member States - RES-H Policy. Πέραν της Ελλάδας στο έργο συμμετέχουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, η Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το έργο RES-H Policy αποσκοπεί να βοηθήσει τις συμμετέχουσες χώρες στην προετοιμασία για την εφαρμογή της νέας οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) (2009/28/EC), εστιάζοντας σε θέματα που σχετίζονται με θέρμανση και ψύξη από ΑΠΕ. Η κάθε συμμετέχουσα χώρα μέσα από το έργο θα βοηθηθεί να θέσει εθνικούς ενδεικτικούς στόχους ανά τεχνολογία στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030. Συγκεκριμένα για την διαδικασία προσδιορισμού των στόχων χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα υπολογιστικά μοντέλα και μεθοδολογίες: Προσέγγιση top down με τη βοήθεια του μοντέλου Green-X (συνεργασία με το ίδρυμα Fraunhofer ISI της Γερμανίας). Προσέγγιση bottom up για τον κτιριακό τομέα (οικιακό και τριτογενή) με τη βοήθεια του INVERT tool (συνεργασία με το Energy Economics Group - Vienna University of Technology). Προσέγγιση bottom up για τη βιομηχανία με τη βοήθεια υπολογιστικού εργαλείου (RESolve-H/C) που έχει αναπτύξει το ECN - Energy Research Centre of the Netherlands. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από υπάρχοντα μοντέλα όπως είναι το MARKAL, το οποίο χρησιμοποιείται από το ΚΑΠΕ καθώς και το PRIMES. Πέραν του προσδιορισμού των στόχων, το έργο εξετάζει επίσης το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην κάθε χώρα πάνω σε θέματα θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ και προσπαθεί να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την περαιτέρω ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς. Η αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων μέτρων θα επιχειρηθεί να αναλυθεί ποσοτικά και ποιοτικά και το αποτέλεσμα αυτής της ανάλυσης θα είναι να γίνουν συγκεκριμένες πολιτικές συστάσεις ανά χώρα και ανά τεχνολογικό τομέα, ώστε να επιτευχθεί μέσω ενός 14

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης, η αύξηση της διείσδυσης των τεχνολογιών ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη στις εθνικές αγορές των χωρών που συμμετέχουν στο έργο. Σκοπός ερωτηματολογίου Σκοπός του παρόντος ερωτηματολογίου είναι να γνωστοποιήσει σε όλους τους ενδιαφερόμενους τα πρώτα αποτελέσματα του έργου RES-H Policy σχετικά με τη διαδικασία προσδιορισμού των ενδεικτικών στόχων ανά τεχνολογία, στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ για τα έτη 2020 και 2030 και να δώσει το έναυσμα για περαιτέρω συζήτηση γύρω από τους προτεινόμενους στόχους καθώς και τον τρόπο που αυτοί θα επιτευχθούν. Έτσι, στο κυρίως μέρος του ερωτηματολογίου δίνεται ένα προτεινόμενο εύρος για τους στόχους, όπως αυτό προέκυψε μέσω μιας διαδικασίας εκτίμησης δυναμικού και ανάλυσης σεναρίων τόσο από μοντέλα που έχουν τρέξει στο παρελθόν για τη χώρα μας όσο και από τα μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες του παρόντος έργου (top down και bottom up προσέγγιση). Όλες οι αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις υποθέσεις και τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν είναι καταγεγραμμένα στην αναφορά Target setting for RES-H/C in Greece. Επίσης, ζητείται να σχολιαστούν τα προτεινόμενα πολιτικά μέτρα στήριξης για την επίτευξη των στόχων για θέρμανση / ψύξη από ΑΠΕ. Οι προτεινόμενες τιμές στο ερωτηματολόγιο είναι ενδεικτικές και δίνουν το έναυσμα για την ανάπτυξη περαιτέρω συζήτησης. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης θα καταγραφούν και θα αποτελέσουν τη βάση για την πραγματοποίηση συνάντησης εργασίας που θα διεξαχθεί την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2009 στις εγκαταστάσεις του ΚΑΠΕ. Οι προσωπικές απαντήσεις που θα δοθούν δεν θα θεωρηθούν σε καμία περίπτωση ως επίσημες θέσεις του οργανισμού στον οποίο ανήκετε. Επιπλέον για την ανάλυση των απαντήσεων και τη δημοσίευσή τους στο πλαίσιο του έργου θα τηρηθεί ανωνυμία. Παρακαλώ συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο και στείλτε το είτε σε ηλεκτρονική είτε σε έντυπη μορφή στην ακόλουθη διεύθυνση: Προς: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας Τμήμα Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής 19 ο χλμ Λ. Μαραθώνος 19009, Πικέρμι Αττικής Υπ όψη: Αργυρώ Γιακουμή Τηλ: 210 6603225 Fax: 210 6603301 e-mail: agiak@cres.gr 15

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Ποσοστό συμμετοχής της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ στο συνολικό στόχο διείσδυσης των ΑΠΕ Σύμφωνα με την οδηγία 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ, τίθεται συνολικός δεσμευτικός στόχος 20% ως μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας της Κοινότητας έως το έτος 2020 και υποχρεωτικός ελάχιστος στόχος 10% ως μερίδιο της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας του τομέα των μεταφορών έως το 2020. Σύμφωνα με το Παράρτημα Ι της οδηγίας τίθενται για την κάθε χώρα εθνικοί ενδεικτικοί στόχοι που ευθυγραμμίζονται με το συνολικό στόχο του 20% για την ΕΕ. Για την Ελλάδα ο δεσμευτικός εθνικός στόχος για το έτος 2020 είναι 18% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας. Με δεδομένο ότι η τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται από 1.084PJ 1 έως 1.194 2 PJ, για την επίτευξη του στόχου 18% μιλάμε για μία ποσότητα ΑΠΕ που κυμαίνεται από 191PJ έως 214PJ περίπου. Στην παρούσα κατάσταση (έτος αναφοράς 2007) υπολογίζεται ότι η συνολική ποσότητα των ΑΠΕ είναι περίπου 78PJ εκ των οποίων η ποσότητα που αντιστοιχεί σε θέρμανση από ΑΠΕ είναι περίπου 50PJ. Η οδηγία 2009/28/ΕΚ θεσπίζει ένα κοινό πλαίσιο για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, το οποίο καλύπτει όλες τις δυνατές χρήσεις των ανανεώσιμων πηγών στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες: ηλεκτρική ενέργεια, θέρμανση και ψύξη, μεταφορές. Η επίτευξη του στόχου μοιράζεται επομένως μεταξύ των τριών παραπάνω τομέων. Κατά τη γνώμη σας θεωρείτε ένα μερίδιο της τάξης του 48% για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ, στο σύνολο του εθνικού στόχου για τις ΑΠΕ (δηλαδή ένα εύρος μεταξύ 92PJ- 103PJ, η επίτευξη του οποίου θα απαιτούσε διπλασιασμό της θερμικής ενέργειας από ΑΠΕ για τη χρονική περίοδο 2007-2020) ότι είναι: Πολύ χαμηλό (Παρακαλώ υποδείξτε την σωστή κατά τη γνώμη σας τιμή και αιτιολογείστε την απάντησή σας.) Λίγο χαμηλό (Παρακαλώ υποδείξτε την σωστή κατά τη γνώμη σας τιμή και αιτιολογείστε την απάντησή σας.) Σχεδόν σωστό. Λίγο υψηλό (Παρακαλώ υποδείξτε την σωστή κατά τη γνώμη σας τιμή και αιτιολογείστε την απάντησή σας.) Πολύ υψηλό (Παρακαλώ υποδείξτε την σωστή κατά τη γνώμη σας τιμή και αιτιολογείστε την απάντησή σας.) Δεν ξέρω / δεν απαντώ 1 PRIMES model, business as usual scenario 2 MARKAL model, scenario 1 16

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ ανά τεχνολογία: Στον παρακάτω πίνακα προτείνεται για τα ηλιακά θερμικά ένα εύρος στόχων για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030. Παρακαλώ δώστε την άποψή για τους προτεινόμενους στόχους. Θέρμανση/ Ψύξη από Ηλιακή ενέργεια 2007 2020 2030 Στόχος παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη (PJ) 6,7 3 20 26 33 39 Οικιακός & Τριτογενής τομέας (PJ) 6,7 18 23 29 34 Βιομηχανία (PJ) 0 2 3 4 5 Αύξηση σε σχέση με τα επίπεδα του 2007: 3 έως 4 φορές Κατά τη γνώμη σας, ο στόχος θα έπρεπε να είναι; 5 έως 6 φορές Κατώτερος από το εύρος που δίνεται Στο κάτω άκρο Στο μέσο Στο ανώτερο άκρο Μεγαλύτερος από το εύρος που δίνεται Δεν ξέρω /δεν απαντώ Η ενέργεια αυτή κατανέμεται μεταξύ των παρακάτω κατηγοριών σύμφωνα με τα ακόλουθα ποσοστά: 2007 2020 2030 Θέρμανση χώρου και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης 100% 90% 87% Βιομηχανικές εφαρμογές 0% 10% 13% Συμφωνείτε με αυτά τα ποσοστά συμμετοχής; Ναι Όχι Ναι Όχι Αν όχι, παρακαλώ προσδιορίστε ποια θα έπρεπε να είναι κατά τη γνώμη σας τα ποσοστά αυτά: Θέρμανση χώρου και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης % % Βιομηχανικές εφαρμογές % % Άλλα σχόλια: 3 Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο 2007 17

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ ανά τεχνολογία: Στον παρακάτω πίνακα προτείνεται για τις αντλίες θερμότητας ένα εύρος στόχων για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030. Παρακαλώ δώστε την άποψή για τους προτεινόμενους στόχους. Θέρμανση/ Ψύξη από Γεωθερμία 2007 2020 2030 Στόχος παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη (PJ) 0,61 4 9 12 16-20 Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας με COP> 4 (PJ) 0,2 2 5 Αντλίες θερμότητας με COP>3 (PJ) 6,8 17 Γεωθερμία (αγροτικός τομέας, βιομηχανία, τηλεθέρμανση) είτε με απευθείας γεωθερμία είτε με συμπαραγωγική γεωθερμία (PJ) 0,4 7,3 5 10 6 Αύξηση σε σχέση με τα επίπεδα του 2007: 14 έως 20 φορές Κατά τη γνώμη σας, ο στόχος θα έπρεπε να είναι; 26 έως 32 φορές Κατώτερος από το εύρος που δίνεται Στο κάτω άκρο Στο μέσο Στο ανώτερο άκρο Μεγαλύτερος από το εύρος που δίνεται Δεν ξέρω /δεν απαντώ Η ενέργεια αυτή κατανέμεται μεταξύ των παρακάτω κατηγοριών σύμφωνα με τα ακόλουθα ποσοστά: 2007 2020 2030 Θέρμανση χώρου και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης με τη βοήθεια αντλιών θερμότητας 46% ~ 40% ~57% Αγροτικός τομέας & Βιομηχανικές εφαρμογές 54% ~ 60% ~43% Συμφωνείτε με αυτά τα ποσοστά συμμετοχής; Ναι Όχι Ναι Όχι Αν όχι, παρακαλώ προσδιορίστε ποια θα έπρεπε να είναι κατά τη γνώμη σας τα ποσοστά αυτά: Θέρμανση χώρου και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης % % Αγροτικός τομέας & Βιομηχανικές εφαρμογές % % Άλλα σχόλια: 4 Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο 2007, οικιακός και αγροτικός τομέας 5 European Geothermal Energy Council EGEC, 2009 6 ΚΑΠΕ, Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας, 2009 18

RES-H Policy Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Θέρμανση από ΑΠΕ ανά τεχνολογία: Στον παρακάτω πίνακα προτείνεται για τη βιομάζα ένα εύρος στόχων για θέρμανση από ΑΠΕ για τα έτη 2020/2030. Παρακαλώ δώστε την άποψή για τους προτεινόμενους στόχους. Θέρμανση από Βιομάζα Μεμονωμένα συστήματα σε κτίρια Μέσω τηλεθέρμανσης Βιομηχανία Θέρμανση από Βιομάζα συνολικά 2007 2020 2030 2007 2020 2030 2007 2020 2030 2007 2020 2030 Στόχος παραγόμενης 32 7 35-45 42-57 - 1,1-3 4,2-5 9,9 7 16-23 15-19 42 7 51-68 57-76 ενέργειας από ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη (PJ) Αύξηση σε σχέση με τα επίπεδα του 2007: 1,1 έως 1,5 φορές 1,3 έως 1,8 φορές 1,6 έως 2,3 φορές 1,6 έως 2 φορές 1,2 έως 1,6 φορές Κατά τη γνώμη σας, ο στόχος θα έπρεπε να είναι; Κατώτερος από το εύρος που δίνεται Στο κάτω άκρο Στο μέσο Στο ανώτερο άκρο Μεγαλύτερος από το εύρος που δίνεται ΔΞ/ΔΑ 1,4 έως 1,8 φορές Παρακαλώ κάντε μία εκτίμηση του ποσοστού συμμετοχής για κάθε τύπο καυσίμου (κτίρια): Καυσόξυλα 98,8% 8 % % Pellets 0,6% 8 % % Άλλο 0,6% 8 % % Άλλα σχόλια: 7 Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο 2007 8 Εκτίμηση 19

Διαβούλευση για τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ RES-H Policy Θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ ανά τομέα: Ο στόχος για θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ θα κατανεμηθεί ανάμεσα στον οικιακό τομέα, τον τριτογενή και τη βιομηχανία. Στον παρακάτω πίνακα προτείνεται ένα ενδεικτικό εύρος για τους στόχους ανά τομέα. Παρακαλώ δώστε την άποψή για τους προτεινόμενους στόχους.: Οικιακός τομέας & Τριτογενής τομέας Βιομηχανία Συνολικά 2007 2020 2030 2007 2020 2030 2007 2020 2030 Στόχος παραγόμενης 39 9 55-75 77-109 9,9 9 18-34 19-34 49 73-109 96-143 ενέργειας από ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη (PJ) Αύξηση σε σχέση με τα επίπεδα του 2007: 1,5 έως 2,2 φορές 2 έως 3 φορές Ποσοστό θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας: 13,7% 18%-25% 10 27%-36% 10 Κατώτερος από το εύρος που δίνεται Στο κάτω άκρο Στο μέσο Στο ανώτερο άκρο Μεγαλύτερος από το εύρος που δίνεται Δεν ξέρω /δεν απαντώ Παρακαλώ δώστε τα επιχειρήματά σας: 9 Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο 2007 10 Σύμφωνα με εκτίμηση για την τελική ζήτηση θερμότητας το 2020 και το 2030 από PRIMES model. 20

Annex RES-H Policy Stakeholder consultation on RES-H/C targets Μέτρα στήριξης για τη διείσδυση τεχνολογιών που παρέχουν θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος που θέτει η νέα οδηγία, τουλάχιστον ως προς το κομμάτι που αφορά τη θέρμανση/ ψύξη από ΑΠΕ, ποιοι από τους παρακάτω τομείς πιστεύετε ότι πρέπει να στηριχθούν με επιπλέον πολιτικά μέτρα; Μεμονωμένα συστήματα για παραγωγή θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ στον οικιακό και τριτογενή τομέα (π.χ. ηλιακά θερμικά, αντλίες θερμότητας, συστήματα θέρμανσης με βιομάζας κτλ.). Ανάπτυξη δικτύου τηλεθέρμανσης/ τηλεψύξης με ενέργεια που θα προέρχεται από ΑΠΕ (π.χ. από εργοστάσιο συμπαραγωγής που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη βιομάζα ή γεωθερμία, ή από απευθείας χρήσεις ΑΠΕ για παραγωγή θερμότητας). Βιομηχανικές εφαρμογές για παραγωγή θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ. Άλλο: Για καθένα από τους τομείς που επιλέξατε ότι χρειάζονται περαιτέρω στήριξη, ποια θεωρείτε ότι είναι τα καταλληλότερα μέτρα στήριξης; Μεμονωμένα συστήματα στον οικιακό τομέα: Θερμικά Ηλιακά Γεωθερμικές αντλίες Καυστήρες Βιομάζας θερμότητας Οικονομικά μέτρα: Οικονομικά μέτρα: Οικονομικά μέτρα: Επιδότηση αγοράς εξοπλισμού Μείωση Φ.Π.Α. Ευνοϊκά δάνεια χαμηλών επιτοκίων Φορολογικά κίνητρα Άλλο: Επιδότηση αγοράς εξοπλισμού Μείωση Φ.Π.Α. Ευνοϊκά δάνεια χαμηλών επιτοκίων Φορολογικά κίνητρα Άλλο: Επιδότηση αγοράς εξοπλισμού Μείωση Φ.Π.Α. Ευνοϊκά δάνεια χαμηλών επιτοκίων Φορολογικά κίνητρα Άλλο: Άλλου τύπου μέτρα: Άλλου τύπου μέτρα: Άλλου τύπου μέτρα: Υποχρεωτική χρήση Εκστρατείες ενημέρωσης Υποχρεωτική χρήση Εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού Εκπαίδευση εγκαταστατών Πιστοποίηση συστημάτων Άλλο: του κοινού Εκπαίδευση εγκαταστατών Πιστοποίηση συστημάτων Άλλο: Σχόλια: Σχόλια: Σχόλια: Υποχρεωτική χρήση Εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού Εκπαίδευση εγκαταστατών Πιστοποίηση συστημάτων Άρση θεσμικών εμποδίων Άλλο: 21

A European Standard Annex 2 for the Tracking of Electricity E-TRACK Δίκτυο τηλεθέρμανσης Επιδότηση για την ανάπτυξη του δικτύου Επιδότηση παραγόμενης θερμικής κιλοβατώρας (bonus system) Επιδότηση επενδύσεων στη μεριά της παραγωγής (π.χ. για τη δημιουργία μονάδας καύσης βιομάζας) Οικονομικά κίνητρα για αξιοποίηση συμπαραγωγικής θερμότητας Ενημέρωση κοινού Υποχρεωτική χρήση Άλλο: Βιομηχανικές εφαρμογές Οικονομικά κίνητρα για την αγορά εξοπλισμών Υποχρεωτική κάλυψη ποσοστού της παραγωγής από ΑΠΕ Άλλο: 22

Annex RES-H Policy Stakeholder consultation on RES-H/C targets Γενικές πληροφορίες σχετικά με τους συμμετέχοντες: o Τύπος οργανισμού/ φορέα Κρατικός οργανισμός Σύνδεσμος Ερευνητικό κέντρο Βιομηχανία Άλλο: o Κύριος τεχνολογικός τομέας δραστηριοποίησης: Βιομάζα Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας Θερμικά ηλιακά Όλα o Κύριος τομέας ενδιαφερόντων: Ενεργειακή πολιτική Ενεργειακή οικονομία Κοινωνικό-οικονομικές προεκτάσεις Τεχνολογία Άλλο: Κρίνεται σκόπιμο για πιθανές διευκρινήσεις επί των απαντήσεων να συμπληρωθούν τα παρακάτω στοιχεία επικοινωνίας: Ονοματεπώνυμο: e-mail: Τηλέφωνο: Διεύθυνση: 23