4 ο Συνέδριο ΕNERTECH 09 Ξεν. Holliday Inn, Αττική, 23-24 Οκτωβρίου 2009 ΠΡΑΣΙΝΑ ΚΤΙΡΙΑ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Δρ. Γ. Αγερίδης, Α. Ανδρουτσόπουλος, Λ. Λαμπροπούλου Διεύθυνση Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας
Εισαγωγή Ο κτιριακός τομέας, αποτελεί τον μεγαλύτερο καταναλωτή τελικής ενέργειας χρήσης με ποσοστό ~40 % τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ. Η κατανάλωση αυτή ενέργειας ακολουθεί αυξητική τάση, με αντίστοιχη αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. EE - 27 39% [Πηγή: Eurostat, Dec. 2008] Η εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια αποτελεί επιτακτικό στόχο τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και κάθε κράτους-μέλους της και δίνεται σαφής προτεραιότητα για την επίτευξή της. Τα ενεργειακά αποδοτικά κτίρια συμβάλλουν καθοριστικά στη μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων προσφέροντας πολλαπλά οφέλη στους ενοίκους τους και στην εθνική οικονομία. Το μέγεθος της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου διαπιστώνεται μέσω της ενεργειακής επιθεώρησης, στα πλαίσια της οποίας ελέγχεται ποσοτικά η επίτευξη των ενεργειακών στόχων.
Ενεργειακή Αποδοτικότητα στα Κτίρια Στόχοι Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Μείωση ζήτησης σε ενέργεια Μείωση τελικής καταναλισκόμενης ενέργειας + προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση εκπομπών
Πράσινα Κτίρια (1/7) Κτίρια τα οποία αξιοποιούν με τον πιο αποδοτικό τρόπο την ενέργεια, το νερό και τα δομικά υλικά που χρειάζονται, συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση των επιπτώσεων από το κτίριο στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια ζωής του κτιρίου. Εφαρμογή των παραπάνω στο σχεδιασμό, στην κατασκευή, στη λειτουργία, στη συντήρηση, στην ανακατασκευή και στην απομάκρυνση (κατεδάφιση). Βασικές αρχές Μειωμένη ζήτηση ενέργειας ή/και χρήση της ενέργειας με τον πιο αποδοτικό τρόπο. Αποδοτική χρήση σε νερό. Προστασία της υγείας των ενοίκων και αύξηση της αποδοτικότητας των εργαζόμενων. Μείωση των αποβλήτων, της μόλυνσης και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Πράσινα Κτίρια (2/7) Χρησιμοποιούμενες τεχνικές Θερμική προστασία του κελύφους Παθητικά ηλιακά συστήματα Τεχνικές και συστήματα φυσικού δροσισμού Τεχνικές και συστήματα φυσικού φωτισμού Ηλιοπροστασία / σκιασμός Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) Θερμικά ηλιακά συστήματα Φωτοβολταϊκά συστήματα Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (αβαθής Γεωθερμία)
Πράσινα Κτίρια (3/7) Βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων Στόχος Η εξασφάλιση των απαραίτητων εσωκλιματικών συνθηκών (θερμική, οπτική άνεση, ποιότητα αέρα) με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας, αξιοποιώντας τις διαθέσιμες περιβαλλοντικές πηγές (ήλιο, αέρα - άνεμο, νερό, έδαφος), λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα κάθε περιοχής. Συνεισφέρει στην εξοικονόμηση ενέργειας για τη θέρμανση, την ψύξη και το φωτισμό των κτιρίων και περιλαμβάνει τη συνύπαρξη και συνδυασμένη λειτουργία όλων των συστημάτων, ώστε να προκύπτουν θερμικά και οπτικά οφέλη καθ όλη τη διάρκεια του έτους.
Πράσινα Κτίρια (4/7) Δομικά Υλικά Κύρια κριτήρια επιλογής Βελτιωμένα ενεργειακά χαρακτηριστικά Φυσικά και ανανεώσιμα Τοπική διαθεσιμότητα Αποδοτική διαδικασία εκμετάλλευσης (συλλογή, επεξεργασία, παραγωγή έτοιμου προϊόντος) Δυνατότητα επανάχρησης Ανακυκλωσιμότητα Όσοτοδυνατόνμεγαλύτερηδιάρκειαζωής
Πράσινα Κτίρια (5/7) Διεθνή Σχήματα πιστοποίησης πράσινων και ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων LEED (Leadership in Energy & Environmental Design) του Green Building Council ΗΠΑ, Καναδάς, Μεξικό, Ινδία, Βραζιλία Energy Star για κτίρια ΗΠΑ ΒRΕΕΑΜ Μ. Βρετανία, Ολλανδία Κώδικας βιώσιμων κατοικιών (code for sustainable homes) - Μ. Βρετανία DGNB (German sustainable building council) - Γερμανία HQE Γαλλία
Πράσινα Κτίρια (6/7) Παράμετροι ελέγχου του σχήματος πιστοποίησης LEED Βιώσιμη περιοχή: Επιλογή τοποθεσίας κτιρίου και διαχείρισή της κατά την κατασκευή ώστε να μειώνεται η επίδραση του κτιρίου στο οικοσύστημα, στους υδάτινους πόρους και στο φαινόμενο της θερμικής αστικής νησίδας Αποδοτική χρήση νερού: εξοικονόμηση νερού - εκμετάλλευση τεχνολογιών, συσκευών και βρόχινου νερού Ενέργεια & Ατμόσφαιρα: Λειτουργική παραλαβή, ενεργειακή διαχείριση, ενεργειακός σχεδιασμός και κατασκευή, ενεργειακά αποδοτικές συσκευές & συστήματα, χρήση ΑΠΕ Υλικά & πόροι: Χρήση φυσικών υλικών, έλεγχος επιπτώσεων σε όλο τον κύκλο παραγωγής και μεταφοράς τους, επανάχρηση, ανακύκλωση, παραγωγή αποβλήτων Ποιότητα Εσωτερικού Περιβάλλοντος: Στρατηγικές βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης, φυσικού φωτισμού, θορύβου Θέση κτιρίου: Παρότρυνση κατασκευής σε θέση που έχει ήδη αναπτυχθεί με δρόμους, αποχέτευση, ηλεκτρικό, συγκοινωνίες με πρόσβαση σε ανοικτούς χώρους Ενημέρωση & εκπαίδευση: Προώθηση της ενεργειακής & περιβαλλοντικής συνείδησης σε κατασκευαστές, παραγωγούς, μεσίτες και ενοίκους Καινοτομικός σχεδιασμός: Προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών και στρατηγικών με σκοπό την μέγιστη ενεργειακή & περιβαλλοντική απόδοση του κτιρίου Ιδιαιτερότητες τοπικού επιπέδου: Προτεραιότητα στα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά θέματα μιας συγκεκριμένης περιοχής
Πράσινα Κτίρια (7/7) Παράμετροι ελέγχου του σχήματος πιστοποίησης BREEAM Ενέργεια: Κατανάλωση, χρήση, μορφές ενέργειας και εκπομπές CO 2 Διαχείριση: Πολιτική διαχείρισης, διαδικασία λειτουργικής παραλαβής Υγεία & ευημερία: Ποιότητα εσωτερικού αέρα, φωτισμός, θόρυβος Μεταφορές: Εκπομπές CO 2 και παράγοντες σχετικά με την τοποθεσία Νερό: Κατανάλωση και αποδοτική χρήση του Υλικά: Ενεργειακές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις (embodied impacts) Απόβλητα: Διαχείριση χρήσης και δράσεις ελαχιστοποίησης Χρήση γης: Περιβαλλοντικό & ενεργειακό αποτύπωμα κτιρίου Μόλυνση: Συμβολή σε μόλυνση εξωτερικού αέρα και υδάτινων πόρων Οικολογία: Εξοικονόμηση φυσικών πόρων & προαγωγή της περιοχής
Ενεργειακή Επιθεώρηση (1/3) Ορισμός Η συστηματική διαδικασία αποτύπωσης της υφιστάμενης ενεργειακής κατανάλωσης ενός κτιρίου, η λεπτομερής καταγραφή κατανομής της ενέργειας (ηλεκτρικής ενέργειας, ενέργειας για θέρμανση ψύξη, παραγωγής ζεστού νερού χρήσης), η ανάδειξη του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας ανά μορφή ενεργειακής χρήσης και η υπόδειξη μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής συμπεριφοράς του κτιρίου βάσει οικονομικών παραμέτρων. Σκοπός: Η απόκτηση μιας ολοκληρωμένης και ακριβούς εικόνας για την ενεργειακή κατάσταση ενός κτιρίου, τις δυνατότητες και τα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας. Ο έλεγχος της απόδοσης μέτρων και δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας που εφαρμόσθηκαν. Η εφαρμογή ή βελτίωση προγράμματος ενεργειακής διαχείρισης του κτιρίου. Η προώθηση της ενεργειακής συνείδησης.
Ενεργειακή Επιθεώρηση (2/3) Βήματα κατά τη διενέργεια μιας ενεργειακής επιθεώρησης: Σχεδιασμός της επιθεώρησης (ανάλογα με το είδος του κτιρίου και τις ανάγκες του) Συλλογή στοιχείων για το κτίριο και τις ενεργειακές του καταναλώσεις Αυτοψία κτιρίου (Καταγραφή γεωμετρικών χαρακτηριστικών, θερμικών χαρακτηριστικών, εντοπισμός θερμογεφυρών και στοιχείων διείσδυσης/ απώλειας θερμότητας) Ανάλυση στοιχείων Εντοπισμός επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας (διαχειριστικός εκσυγχρονισμός, επεμβάσεις βραχυπρόθεσμης/ μεσοπρόθεσμης/ μακροπρόθεσμης απόδοσης) Έκθεση (πλήρης καταγραφή ενεργειακής κατάστασης κτιρίου, προτάσεις επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ιεράρχησή τους, σχέδιο δράσης πραγματοποίησης στόχων)
Ενεργειακή Επιθεώρηση (3/3) Σημασία της ενεργειακής επιθεώρησης Η παροχή αξιόπιστων στοιχείων για κάθε μορφή καταναλισκόμενης ενέργειας σε ένα κτίριο. Εργαλείο ελέγχου εκπλήρωσης ενεργειακών στόχων και επαλήθευσης δεδηλωμένων σχεδίων ενεργειακής συμπεριφοράς μιας κατασκευής. Καθοδήγηση στο σωστό εντοπισμό και ιεράρχηση στόχων και επεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Συμβολή στον ακριβή προσδιορισμό κριτηρίων αξιολόγησης, οικονομικής ανάλυσης και σχεδιασμού προγράμματος ενεργειακής διαχείρισης. Παροχή λεπτομερών ενεργειακών στοιχείων για όλες τις κατηγορίες χρήσης κτιρίων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Σύζευξη Πράσινων Κτιρίων & Ενεργειακής Επιθεώρησης (1/5) Πράσινα Κτίρια Σχεδιασμός, κατασκευή, λειτουργία, συντήρηση + Ενεργειακή Επιθεώρηση Μηχανισμός επαλήθευσης στόχων, κατηγοριοποίησης μεγεθών Πράσινη Ανάπτυξη Ανάπτυξη βελτιωμένων δομικών υλικών Νέες τεχνολογίες παραγωγής Εθνική οικονομία Καταπολέμηση κλιματικής αλλαγής
Ενεργειακή πιστοποίηση κτιρίων (1/2) Υποχρεωτική η διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης σε κτίρια με την εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο με το Νόμο 3661 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» το 2008). Η πιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η ενεργειακή κατηγοριοποίησή τους πραγματοποιείται από ειδικευμένους πιστοποιημένους ενεργειακούς επιθεωρητές.
Ενεργειακή πιστοποίηση κτιρίων (2/2) Με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ τέθηκαν απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης σε νέα και υφιστάμενα κτίρια ενώ προωθείται η εφαρμογή τεχνικών και τεχνολογιών όπως: ενεργητικά ηλιακά συστήµατα, άλλα συστήµατα θέρµανσης και ηλεκτρικά συστήµατα με ενσωματωμένες ανανεώσιµες πηγές ενέργειας ηλεκτρική ενέργεια παραγόµενη µε ΣΗΘ συστήµατα κεντρικής θέρµανσης και ψύξης σε κλίµακα περιοχής ή οικοδοµικού τετραγώνου αντλίες θερμότητας φυσικό φωτισµό
Σύζευξη Πράσινων Κτιρίων & Ενεργειακής Επιθεώρησης (2/5) Η ενεργειακή επιθεώρηση μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο ανάδειξης και προώθησης κατασκευής πράσινων κτιρίων με την ενσωμάτωση, κατά τη διεξαγωγή της, συγκεκριμένων κριτηρίων. Χρήση πιο αυστηρών ενεργειακών δεικτών. Χρήση υψηλών συντελεστών βαρύτητας για την περίπτωση που η ενέργεια παράγεται από ΑΠΕ ή ΣΗΘ. Ένταξη δεικτών ανάδειξης της οικολογικής προέλευσης των δομικών υλικών.
Σύζευξη Πράσινων Κτιρίων & Ενεργειακής Επιθεώρησης (3/5) Έλεγχος χρήσης πιστοποιημένων δομικών προϊόντων. Βάσει της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ (Π.Δ. 334/94) για τα προϊόντα δομικών κατασκευών, μία από τις απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν τα δομικά προϊόντα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και συγκράτηση θερμότητας. Υποχρεωτική δήλωση ενεργειακών χαρακτηριστικών του προϊόντος Κριτήριο ενεργειακής απόδοσης Βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων (ανακύκλωση, χρήση περιβαλλοντικά συμβατών α υλών και δευτερευόντων υλικών) Μελλοντική απαίτηση στην αναθεωρημένη έκδοση της Οδηγίας.
Σύζευξη Πράσινων Κτιρίων & Ενεργειακής Επιθεώρησης (4/5) Τυποποίηση διαδικασιών Μια τυποποιημένη μεθοδολογία μέσω διεθνών ή/και Ευρωπαϊκών προτύπων (standards) θα μπορούσε να συνδυάσει τη διαδικασία ανάδειξης ενός πράσινου κτιρίου με τους παράγοντες που ελέγχονται σε μια ενεργειακή επιθεώρηση και να συμβάλλει στην υλοποίηση διεθνών ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων (εξοικονόμηση ενέργειας 20% έως το 2020). Πλεονεκτήματα Κοινοί στόχοι και διαδικασίες Άμεσα συγκρινόμενα αποτελέσματα Έλεγχος επίτευξης διεθνών στόχων Απώτερος σκοπός Ενεργειακή επάρκεια, αποδοτική ενεργειακή διαχείριση, ενεργειακά αποδοτικά δομικά προϊόντα, περιβαλλοντική διαχείριση (ύδατος και απορριμμάτων)
Σύζευξη Πράσινων Κτιρίων & Ενεργειακής Επιθεώρησης (5/5) Σχήματα πιστοποίησης Χρησιμοποίηση των διαδικασιών της ενεργειακής επιθεώρησης με τρόπο ώστε να προάγεται η: χρήση φυσικών πόρων (έλεγχος προέλευσης και χαρακτηριστικών δομικών προϊόντων και ανακύκλωσης επανάχρησής τους) αποδοτική εκμετάλλευση του νερού και των απορριμμάτων εφαρμογή τεχνολογιών ΑΠΕ και ΣΗΘ Οι φορείς πιστοποίησης πρέπει να είναι αναγνωρισμένοι σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με προσωπικό καταρτισμένο στις τεχνολογίες αιχμής και στις διεθνείς ενεργειακές και περιβαλλοντικές τάσεις.
Διαπιστώσεις Τα πράσινα κτίρια (ως τελικό προϊόν) και η ενεργειακή επιθεώρηση (ως μηχανισμός αποτύπωσης και ελέγχου) αποσκοπούν: Στη μείωση της τελικής καταναλισκόμενης ενέργειας στα κτίρια Στη βελτίωση της ποιότητας ζωής Στην προώθηση προϊόντων με βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση Στην περαιτέρω διείσδυση εγχώριων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και άλλων ενεργειακά αποδοτικών τεχνικών Στην προστασία του περιβάλλοντος και στην καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου
Ευχαριστώ για την προσοχή σας