ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΗΜΕΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Μ.Δασενάκης ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ
Ο ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ Επιφάνεια: 2600 km 2 Μέγιστο βάθος: 450 m Κυκλοφορία υδάτων: Αντικυκλωνική (ΒΑ ΝΔ) Πηγές ρύπανσης: Αστικά λύματα της πόλης των Αθηνών Δραστηριότητες στο λιμάνι του Πειραιά Βιομηχανική δραστηριότητα κατά μήκος των ακτών της Αττικής και του ανατολικού κυρίως τμήματος του κόλπου της Ελευσίνας Σημείο καμπής: Η έναρξη της λειτουργίας του εργοστασίου επεξεργασίας λυμάτων στη νήσο Ψυττάλεια το 1995
Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Μέγιστο βάθος: 33 m Κλειστή περιοχή με μικρή ανανέωση των υδάτων Ισχυρό θερμοκλινές το καλοκαίρι: 15 m Μεγάλη επιβάρυνση λόγω της ρύπανσης Μεγάλη βιοποικιλότητα στο παρελθόν, η οποία αρχίζει να αποκαθίσταται μετά τη λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού ()
ΔΙΑΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ (ml/lt) ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ 6, 11 ST-6 D e p t h ( m ) ST-11 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Dep th ( m ) 1992 1995 200 1998 250 0,00 2,00 4,00 6,00 0 50 100 150 1992 1995 1998
ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΨΥΤΤΑΛΕΙΑ
ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΚΡΟΚΕΡΑΜΟ
ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Προκατεργασία στον Ακροκέραμο για την απομάκρυνση των μεγάλου μεγέθους σωματιδίων (>200 μm) σε 6 αεριζόμενους θαλάμους, με σύστημα ελέγχου των οσμών Μεταφορά στη νήσο Ψυττάλλεια με υποθαλάσσιους αγωγούς Πρωτοβάθμια καθίζηση σε 6 αεριζόμενες δεξαμενές Μετά την καθίζηση ακολουθεί απόρριψη του επεξεργασμένου λύματος στον Σαρωνικό κόλπο μέσω αγωγών μήκους 4 km σε βάθος ~65 m Επεξεργασία πρωτοβάθμιας ιλύος (λάσπης): συμπύκνωση, αναερόβια χώνευση, ξήρανση κλπ
ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ( συνέχεια) ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Περαιτέρω επεξεργασία σε αεριζόμενες δεξαμενές Τελική καθίζηση σε δεξαμενές Απομάκρυνση οργανικού αζώτου (Ν) Επεξεργασία δευτεροβάθμιας ιλύος (λάσπης): συμπύκνωση, αναερόβια χώνευση, ξήρανση κλπ
3 2 C3 1 14 ATHENS 5 6 4 8A 15 C8A 7 8B C8B C10 10 9 11 13 C11
ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ PΟ 4 3- & ΝΟ 2 2- ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΝΕΡΟ 0,6 0,5 1998-2002 2004 PO4 3- (μmol/l) 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Ψυττάλεια καλοκαίρι Ψυττάλεια χειμώνας Ελευσίνα καλοκαίρι Ελευσίνα χειμώνας 0,6 0,5 1998-2002 2004 NO2 - (μmol/l) 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Ψυττάλεια καλοκαίρι Ψυττάλεια χειμώνας Ελευσίνα καλοκαίρι Ελευσίνα χειμώνας
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., 1999 0-6 μmol/l ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ NH 4+ : 1993-1997
ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΝΕΡΟ Cd (ng/l) 1987 1992 1994 1996 1998 2000 2004 160 140 120 100 80 60 40 20 0 ΚΟΛΠΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΝΟΤΙΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ Pb (μg/l) 1987 1992 1994 1996 1998 2000 2004 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 Πηγή: Scoullos et al., 2007 0 ΚΟΛΠΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΝΟΤΙΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ
ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΝΕΡΟ Cu (μg/l) 1987 1992 1994 1996 1998 2000 2004 2 1,5 1 0,5 0 ΚΟΛΠΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΝΟΤΙΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ Ni (μg/l) 1987 1992 1994 1996 1998 2000 2004 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 ΚΟΛΠΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ ΝΟΤΙΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΣ
1200 Cd μg/kg 1000 800 600 400 900 800 700 600 500 Cd μg/kg 400 200 300 200 Κόλπος Ελευσίνας 0 1998 1999 2000 2004 2005 Σταθμός 3 Σταθμός 2 Σταθμός 1 ΚΑΔΜΙΟ 100 0 Δυτικός Σαρωνικός 1998 1999 2000 2004 2005 Σταθμός 11 Σταθμός 6 Σταθμός 5 Σταθμός 4 800000 700000 400000 600000 350000 500000 300000 Zn μg/kg 400000 300000 200000 250000 Zn μg/kg 200000 100000 150000 100000 0 Σταθμός 3 1998 50000 1999 Σταθμός 2 0 2000 όλπος Ελευσίνας Σταθμός 1 2004 1998 2005 Δυτικός Σαρωνικός 1999 2000 2004 2005 Σταθμός 11 Σταθμός 6 Σταθμός 5 Σταθμός 4 ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ
Station 7 0 250 500 750 1000 0-5 cm 8-13 15-20 concentration (ppm) Station 14 0 1000 2000 3000 0-5 cm 8-13 15-20 concentration (ppm)
Δύο βασικοί τύποι περιβαλλοντικού ελέγχου περιλαμβάνονται στη φάση αυτή : έλεγχος συμμόρφωσης (compliance monitoring). Εφαρμόζεται κύρια στις πηγές ρύπανσης, στις περιοχές μεγάλης ρύπανσης και σε ρύπους άμεσα επιβλαβείς γοια την υγεία Αποσκοπεί στο να εξακριβώσει αν η σύσταση των δειγμάτων συμφωνεί με τις ισχύουσες προδιαγραφές έλεγχος κατάστασης και τάσεων (state and trend monitoring). Εφαρμόζεται στους «καθαρούς» και «βρώμικους» αποδέκτες, στα εισερχόμενα στην θάλασσα ρυπαντικά φορτία και στις επιπτώσεις των ρύπων στα οικοσυστήματα. Αποσκοπεί στο να διευκρινίσει την επικρατούσα κατάσταση και να ανιχνεύσει τις μελλοντικές τάσεις.
Οι βασικοί στόχοι είναι : Ο έλεγχος της εφαρμογής Εθνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, διάφορων περιβαλλοντικών όρων και των προδιαγραφών ποιότητας νερών και αποβλήτων Η σωστή καταγραφή της σημερινής κατάστασης και των μελλοντικών τάσεων όσον αφορά τα επίπεδα συγκεντρώσεων και τα εισερχόμενα φορτία ρύπων στις παράκτιες κυρίως περιοχές. Η οργάνωση ενός αποτελεσματικού συστήματος προειδοποίησης για τις επιπτώσεις των ρύπων στα οικοσυστήματα. Η διευκρίνιση της κατάστασης των οικοσυστημάτων και η προσπάθεια ανάληψης δράσεων για την εξυγίανση θαλάσσιων περιοχών.
Οι παράμετροι που μελετώνται εξαρτώνται από την περιοχή και το είδος του δείγματος. Βασικές παράμετροι νερού : Θερμοκρασία, Αλατότητα, Διαλυμένο οξυγόνο Βασικές παράμετροι ιζημάτων: Κοκκομετρία, οργανικός άνθρακας, ανθρακικά, άργιλλοι Βασικές παράμετροι αποβλήτων : ρη, BOD, COD, θερμοκρασία Μετεωρολογικοί παράμετροι: Θερμοκρασία, υγρασία, άνεμος, αιωρούμενα σωματίδια, όζον Στοιχεία ευτροφισμού: Θρεπτικά άλατα (νιτρώδη, νιτρικά, αμμωνία, φωσφορικά), οργανικός άνθρακας, χλωροφύλλη α, βιομάζα,. Βαρέα μέταλλα σε απόβλητα, νερά, ιζήματα, οργανισμούς (μύδια, κουτσομούρες, γόπες): κάδμιο, υδράργυρος, χαλκός, μόλυβδος, ψευδάργυρος. Πολυαρωματικοί και αλογονωμένοι υδρογονάνθρακες σε απόβλητα, νερά, ιζήματα και οργανισμούς Φυτοφάρμακα σε απόβλητα και παράκτια δείγματα.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν: Εθνικό Ίδρυμα Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ) Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Χημείας, Τμήμα Χημείας, Πανεπ. Αθηνών Εργαστήριο Ελέγχου Περιβάλλοντος, Τμήμα Χημείας, Πανεπ. Θεσσαλονίκης Τομέας Γενετικής και Μοριακής Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας,Πανεπ. Θεσ/νίκης Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωχημείας, Τμήμα Γεωλογίας, Πανεπ. Πάτρας Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Λέσβος Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης (ΙΘΑΒΙΚ) Εργαστήριο Μετεωρολογίας, Τομέας Φυσικής Εφαρμογών, Πανεπ. Αθηνών Τομέας Υδραυλικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης Δημοτική Επιχείρηση Υδρευσης και Αποχέτευσης Βόλου Εργαστήριο Χημείας και Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Εργαστήριο Βιολογικής Χημείας, Πανεπιστήμιο Πάτρας Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου
Συμπερασματα Ο κόλπος της Ελευσίνας εξακολουθεί να δέχεται σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις Η διαδικασία περιβαλλοντικής ανάκαμψης έχει ξεκινήσει αλλά πρέπει να συνεχιστεί με συνέπια για πολύ καιρό Ο τακτικός περιβαλλοντικός έλεγχος είναι ένα βασικό μέσο για την σωστή εκτίμηση της κατάστασης και για τον σωστό προγραμματισμό των επόμενων κινήσεων Η ενεργός συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας είναι απόλυτα αναγκαία για την επιτυχία της όποιας προσπάθειας
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ