ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ (ORE DEPOSIT GEOLOGY)

ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ (ORE DEPOSIT GEOLOGY) 7.3.05.4 Τομέας Γεωλογικών Επιστημών Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΜΑΘΗΜΑ 2 ο. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ Σταύρος Τριανταφυλλίδης, 2015 Λέκτορας Κοιτασματολογίας

ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

Α. ΜΟΡΦΕΣ ΜΕΤΑΛΛΟΦΟΡΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ 3 1. Διασπορές (disseminations) I. Εγκλείσματα (inclusions) II. III. IV. Εμποτισμοί (impregnations) Ταινιωτή (schlieren) Πλέγμα φλεβιδίων (stockwork) 2. Στρωματοειδείς μορφές I. Πλάκες II. III. Στρώματα Κοίτες 3. Φακοειδείς - ακανόνιστες μορφές I. Φακοί (lenses) II. Σωροί (stock) 4. Φλεβοειδείς μορφές I. Φλέβες (veins) II. Στρωματοειδείς φλέβες ή παρείσακτες κοίτες (bed veins) 5. Σωληνωειδείς μορφές (tubular bodies) I. Σωλήνες ή πίπες (chimneys pipes) II. Mantos

B. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 4 ΔΟΜΗ = Διάταξη των κρυστάλλων στο χώρο (υφή texture) και μέγεθος, μορφή και σύμφυση μεταξύ τους (ιστός structure) Στοιχεία δομής μεταλλεύματος: 1. Μέγεθος κόκκων (π.χ. Ισοκοκκώδης, ανισοκοκκώδης) 2. Σχήμα (π.χ. Ιδιόμορφη, υπιδιόμορφη) 3. Σύμφυση στο χώρο 4. Διάταξη στο χώρο (π.χ. διάσπαρτη, μικροφλεβίδα)

Β. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 5 1. Συμπαγής Μεταλλικά συστατικά > 60% στο σύνολο του μεταλλεύματος 2. Ταινιωτή (π.χ. Τύπου schlieren) 3. Διάσπαρτη 4. Πλέγματος φλεβιδίων (stockwork) 5. Άλλες δομές: τύπου κτένας, κολλοειδής, ινώδης, γεώδης, απομείξεις, κλαστικές.

Β. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 6 Εικόνα 1 Εικόνα 2 Εικόνα 3 Συμπαγές μετάλλευμα (χρωμίτης) Ημισυμπαγές μετάλλευμα (χρωμίτης) Ταινιωτό μετάλλευμα - schlieren (χρωμίτης)

Β. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 7 Εικόνα 5 Εικόνα 4 Πλέγμα φλεβιδίων - stockwork Διάσπαρτο μετάλλευμα (πυρροτίτης - πετλανδίτης)

Β. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 8 Εικόνα 6 Εικόνα 7 Ακτινωτή δομή Απομείξεις CuFeS 2 σε ZnS «Ασθένεια χαλκοπυρίτη»

Β. ΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ 9 Παραγένεση = σύνολο ορυκτών μεταλλεύματος (μεταλλικά ορυκτά + σύνδρομα ορυκτά) που σχηματίστηκαν σε συνθήκες μεταξύ τους ισορροπίας Σειρά απόθεσης παραγενετικών ορυκτών = παραγενετική ακολουθία Εικόνα 8 Κλαστική δομή Ορυκτολογικό άθροισμα = αθροίσματα ορυκτών που δεν σχηματίστηκαν σε συνθήκες μεταξύ τους ισορροπίας

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΙΣΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΟΣ 10 Εφαρμογή κατάλληλης μεθόδου επεξεργασίας για την ανάκτηση των χρήσιμων συστατικών του μεταλλεύματος Μετάλλευμα ελεύθερου Au (κόκκοι) ή σε κράματα με άλλα μέταλλα, όπως Ag±Cu (ήλεκτρο). Υπομικροσκοπικοί κόκκοι Au ως εγκλείσματα σε μεταλλικά ορυκτά. Μετάλλευμα δυσκατέργαστου Au (refractory Au). Υποκατάσταση άλλων μετάλλων στo πλέγμα των μεταλλικών ορυκτών.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΙΣΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΟΣ 11 Μεταλλουργικές τεχνικές ανάκτησης Au Βαρυτομετρική (μεγάλο ειδικό βάρος Au ανάκτηση αδρόκοκκου κλάσματος). Αμαλγαμοποίηση (αμάλγαμα Au με Hg). Κυάνωση (συμπλοκοποίηση με Cn - ανάκτηση μικροσκοπικού κλάσματος Au). Ανάκτηση Refractory Au Αρχικά οξείδωση του μεταλλεύματος για καταστροφή του πλέγματος των μεταλλικών ορυκτών (φρύξη οξείδωση σε υψηλή θερμοκρασία και παραγωγή οξειδίου, οξείδωση υπό πίεση, βακτηριακή οξείδωση) Κυάνωση (συμπλοκοποίηση με Cn - ανάκτηση μικροσκοπικού κλάσματος Au). Υψηλότερο κόστος

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 12 Μηχανισμός εμπλουτισμού του φλοιού σε χρήσιμα συστατικά για την δημιουργία κοιτασμάτων 1. Μεταφορά χρήσιμων συστατικών ΜΑΓΜΑ 2. Έκπλυση χρήσιμων συστατικών από τα πετρώματα μέσα από τα οποία διεισδύει (αλλά και από το ίδιο) 3. Πηγή θερμότητας για την ανάπτυξη υδροθερμικού συστήματος

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 13 Εικόνα 9

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 14 Μη τυχαία κατανομή των περισσότερων μαγματικών υδροθερμικών κοιτασμάτων στον κόσμο (μεταλλογενετικές επαρχίες) Εικόνα 10 Έκπλυση χρήσιμων συστατικών από το ίδιο το μάγμα (π.χ. Γρανίτης, Σέριφος (μεταλλοφορία τύπου skarn)

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 16 Για ποιο λόγο μας ενδιαφέρουν περιοχές σε ενεργά ηπειρωτικά περιθώρια (ζώνες υποβύθισης)? «Νεαρές» γεωλογικά θέσεις τα κοιτάσματα διατηρούνται λόγω μικρού βαθμού διάβρωσης Πλειοψηφία μεταλλευμάτων καινοζωικής ηλικίας, λιγότερο μεσοζωικής και σπανιότερα παλαιοζωικής Εικόνα 12

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 18 Υποβύθιση ωκεάνειας πλάκας κάτω από ηπειρωτικό φλοιό Παραγωγή ασβεσταλκαλικών μαγμάτων IGNEOUS I TYPE GRANITES Πλουσιότεροι σε μεταλλικά συστατικά από τους S TYPE GRANITES (σύγκρουση πλακών με ηπειρωτικό φλοιό) Εικόνα 14

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 19 Προέλευση και λειτουργία μάγματος 1. Μερική τήξη ανώτερου μανδύα ή/και τήξη του φλοιού (ανάλογα με την θέση ΒΑΘΜΟΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΤΗΞΗΣ) 2. Άνοδος στον φλοιό (προς θέσεις μικρότερης υδροστατικής πίεσης) Εικόνα 15

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 21 Κρυστάλλωση μάγματος 3. Κλασματική κρυστάλλωση (το υπολοιπόμενο ρευστό γίνεται πιο όξινο σε σύσταση) Διάκριση στοιχείων σε λιθόφιλα, σιδηρόφιλα και θειόφιλα Σειρά κρυστάλλωσης Bowen Προέλευση και λειτουργία μάγματος Λιθόφιλα (ή πυριτιόφιλα ομάδα ανταγωνιστικών). Συμμετέχουν στην κρυστάλλωση των πετρογενετικών (πυριτικών) ορυκτών. Si, Al, Fe, Mn, Mg, K, Na, Ca κ.α. Σιδηρόφιλα (ή οξύφιλα ομάδα μη ανταγωνιστικών). Συμμετέχουν στην κρυστάλλωση οξειδίων. Fe, Co, Ni, PGE κ.α. Θειόφιλα (ή χαλκόφιλα ομάδα μη ανταγωνιστικών). Συγκεντρώνονται εκλεκτικά στο θειούχο κλάσμα. Fe, Cu, Pb, Zn, Au, Ag κ.α.

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 22 Σειρά κρυστάλλωσης Bowen Εικόνα 17

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 23 Προέλευση και λειτουργία μάγματος Κρυστάλλωση πυριτικών φάσεων υψηλών Τ Ορθομαγματικό στάδιο Εμπλουτισμός του μάγματος σε πτητικά συστατικά και σιδηρόφιλα και θειόφιλα στοιχεία υστερομαγματικό/υδροθερμικό στάδιο Αρχικό μάγμα ομογενές Άνοδος στον φλοιό σε μικρά βάθη (< 10 km) Απόμειξη ρευστής φάσης σε θέσεις μικρότερης πίεσης (ανώτερο τμήμα μαγματικού θαλάμου) Εικόνα 18

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 24 Ρευστή φάση εμπλουτισμένη σε πτητικά συστατικά (H 2 O, CO 2, H 2 S, HF, HCl) και ευκίνητα στοιχεία (π.χ. Cu, Pb, Zn, Au, Ag, Li, Be, B, Na, K, Cl κ.α.) Πτητικά συστατικά (π.χ. H 2 O, H 2 S, CO 2 ) Ελεύθερα ιόντα (Na +, K +, Cl -, τετράεδρα Si) Σύμπλοκες ενώσεις (PbCl -, AuCl - ) Περαιτέρω πτώση πίεσης (άνοδος σε ακόμη μικρότερα βάθη < 2km) διαχωρισμός της αρχικά ομογενούς ρευστής φάσης σε: Αέρια φάση χαμηλής αλατότητας, με φτωχό περιεχόμενο σε πολύτιμα και βασικά μέταλλα Υγρή φάση (μεταλλοφόρο διάλυμα), υψηλότερης αλατότητας με υψηλό περιεχόμενο σε πολύτιμα και βασικά μέταλλα (σύμπλοκα)

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 25 Πτώση πίεσης (άνοδος σε ακόμη μικρότερα βάθη) διαχωρισμός αέριας και ρευστής φάσης Εικόνα 20 Αναγνώριση φαινομένου μέσω μελέτης ρευστών εγκλεισμάτων Εικόνα 19

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 26 Η2Ο σημαντικότερο συστατικό των υδροθερμικών διαλυμάτων Προκαλεί την μετακίνηση των μεταλλικών συστατικών των υδροθερμικών διαλυμάτων και την απόθεσή τους για τη δημιουργία κοιτασμάτων Η 2 Ο υδροθερμικών διαλυμάτων μαγματικής προέλευσης Juvenile (πρωτογενές, πρωταρχικό) Άλλες πηγές προέλευσης Η 2 Ο υδροθερμικών ρευστών Μετεωρικό νερό Θαλασσινό νερό Μεταμορφικό νερό Νερό των πόρων Μάγμα πηγή θερμότητας. Κυκλοφορία μετεωρικών και θαλασσινών νερών μέσα από πόρους των φιλοξενούντων πετρωμάτων. Θέρμανση από το μάγμα μηχανισμοί ενεργού μεταφοράς (convection) δημιουργία υδροθερμικού συστήματος

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 27 CONVECTION Εικόνα 21

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 28 CONVECTION Εικόνα 22

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 29 Στις περισσότερες περιπτώσεις πάνω από μία πηγές προέλευσης H 2 O Αναγνώριση προέλευσης νερού υδροθερμικών διαλυμάτων με αναλύσεις ισοτόπων S (δs 34 ) σε θειικές φάσεις (βαρίτης BaSO 4 ) Άλλα ισότοπα: D/H, O 18 /O 16 Σύγχρονα φαινόμενα υδροθερμικής δραστηριότητας δημιουργία μεταλλοφοριών (δεκαετία 60, Ερυθρά θάλασσα) Εικόνα 23

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 30 Σύγχρονα φαινόμενα υδροθερμικής δραστηριότητας δημιουργία μεταλλοφοριών (δεκαετία 60, Ερυθρά θάλασσα) Εικόνα 24 Εικόνα 25

Γ. ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΑΓΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 31 Σύγχρονα φαινόμενα υδροθερμικής δραστηριότητας δημιουργία μεταλλοφοριών (δεκαετία 60, Ερυθρά θάλασσα) Εικόνα 26

Δ. ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΗ (ALTERATION) 32 Διαδικασία δημιουργίας νέων ορυκτών φάσεων σε βάρος των αρχικών λόγω μεταβολής των φυσικοχημικών συνθηκων Συνήθως προκαλείται από την επίδραση ρευστών στο πέτρωμα Αποτέλεσμα: Αλλαγή της ορυκτολογικής και χημικής σύστασης του πετρώματος Μεταβολή της σύστασης του ρευστού που προκαλεί την εξαλλοίωση Προκαλείται σε οποιοδήποτε γεωλογικό περιβάλλον, όταν τα πετρώματα βρεθούν σε συνθήκες διαφορετικές από αυτές που επικρατούσαν κατά το σχηματισμό τους. Π.χ. Διαγένεση, μεταμόρφωση, υδροθερμική δραστηριότητα ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΕΣ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ

ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΗ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΗ 33 Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: Θερμοκρασία Σύσταση του ρευστού Συμμετοχή περισσότερων από μία πηγών H 2 O Αποτέλεσμα διαφορετικός βαθμός εξαλλοίωσης (ορυκτολογία, χημισμός) όσο απομακρυνόμαστε από την πηγή της θερμότητας ΖΩΝΩΣΗ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ Σημασία 1. Κοίτασμα βιομηχανικών ορυκτών (π.χ. Καολινίτης, άστριοι) 2. Οδηγό προς μεταλλοφορία (π.χ. Κ-ούχος ζώνη εξαλλοίωσης σε κοιτάσματα πορφυρικού τύπου) 3. Ένδειξη συγκεκριμένων τύπων κοιτασμάτων (π.χ. Προχωρημένη αργιλική εξαλλοίωση με αλουνίτη σε κοιτάσματα επιθερμικού τύπου υψηλής θείωσης)

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ 34 Εικόνα 27 Meyer & Hemley 1967

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ 35 Προχωρημένη αργιλική εξαλλοίωση (advanced argilic alteration). Μετατροπή αστρίων σε δικίτη, καολινίτη (χαμηλές Τ), αλουνίτη, πυροφυλλίτη (υψηλές Τ > 300 C). Έντονη έκπλυση αλκαλίων (K, Na, Ca, Mg). Ενδιάμεση αργιλική ή αργιλική εξαλλοίωση (argilic alteration). Μερική μετατροπή αστρίων και άλλων αργιλικών φάσεων σε καολινίτη. Σημαντική έκπλυση αλκαλίων (K, Na, Ca, Mg). Σερικιτική ή φυλλοπυριτική εξαλλοίωση (sericitic alteration). Μετατροπή αστρίων σε σερικίτη ± καολινίτη. Έντονη έκπλυση αλκαλίων (K, Na, Ca, Mg). Παρουσία σιδηροπυρίτη και Mg-ούχου χλωρίτη. Προπυλιτική εξαλλοίωση (propylitic alteration). Αντικατάσταση πλαγιοκλάστων από επίδοτο ἠ/και χλωρίτη, ακτινόλιθο/τρεμολίτη και ανθρακικά. Πολύ χαμηλή έκπλυση αλκαλίων, προσθήκη πτητικών στο σύστημα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ 36 Κ-ούχος εξαλλοίωση (potassic alteration). Προσθήκη Κ στο σύστημα και αντικατάσταση πλαγιοκλάστων και άλλων φάσεων από Κ-ούχο άστριο ή/και βιοτίτη. Πυριτίωση (silicification). Αντικατάσταση μερική ή ολική των ορυκτών του πετρώματος από SiO2 (χαλαζίας, οπάλιος άμορφο, κριστοβαλίτη). Ιδιαίτερη περίπτωση σκωριώδης πυριτίωση (vuggy silica) με ολοκληρωτική έκπλυση όλων των ορυκτών του πετρώματος εκτός του χαλαζία από όξινα υδροθερμικά διαλύματα.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ 37 Γεωτεκτονικό περιβάλλον σχηματισμού μάγματος Σύσταση μάγματος Βάθος διείσδυσης Λιθολογίες που διεισδύει Υδροθερμικές εξαλλοιώσεις Τεκτονικά χαρακτηριστικά περιοχής διείσδυσης ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ 38 Εικόνα 1. Χρωμίτης. Smoky Butte, Garfield Co., Montana, Η.Π.Α. Photo: John Sobolewski. http://www.geo.auth.gr/106/4_oxides/chromite.htm Εικόνα 2. Chromite, Congo. Photographed by Michael P. Klimetz. http://earthphysicsteaching.homestead.com/chromite_display.html Εικόνα 3. Chromite. Vourinos Mt ophiolite complex, Kozáni and Grevena prefectures border area, Kozáni Prefecture, Macedonia Department, Greece. Copyright Triantafyllos Soldatos. http://www.mindat.org/photo-46653.html Εικόνα 4. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. Εικόνα 5. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. Εικόνα 6. Cut surface (11 cm across) showing radiating spaherite, which is underlain by galena and oevrgrown by quartz. Specimen J.S. Mason collection, J.S. Mason. http://www.museumwales.ac.uk/mineralogy-ofwales/database/?mineral=84 Εικόνα 7. Sphalerite (mid-grey colour), microscope image, with chalcopyrite (yellow) & galena (white). Chalcopyrite blebs near the vein are a texture known as "chalcopyrite disease". Field of view is roughly 1 mm across. Specimen J.S. Mason, J.S. Mason. http://www.museumwales.ac.uk/mineralogy-of-wales/database/?mineral=84

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ 39 Εικόνα 8. Bauxite from Little Rock, Arkansas exhibiting a pisolitic structure and characteristic red iron staining. Specimen is approximately 4 inches (10 centimeters) across. 2005-2015 Geology.com. All Rights Reserved. http://geology.com/minerals/bauxite.shtml Εικόνα 9. This artist's cross-section illustrates the main types of plate boundaries. Credit: Cross section by José F. Vigil from This Dynamic Planet -- a wall map produced jointly by the U.S. Geological Survey, the Smithsonian Institution, and the U.S. Naval Research Laboratory. http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/vigil.html Εικόνα 10. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. Εικόνα 11. Locations of giant ore deposits discussed in this paper and significant arc-related metallogenic belts (purple lines). Base map modified from World of Maps ( Bruce Jones Design, 2010, with permission). http://www.nature.com/ngeo/journal/v6/n11/full/ngeo1920.html Εικόνα 12. Geodynamic-metallogenic map of the Western Tethyan orogenic belt. http://www.mdru.ubc.ca/home/research/tethyan/index.php Εικόνα 13. Active continental margin. A continental margin is the boundary between continental and oceanic crust. http://www.rci.rutgers.edu/~schlisch/103web/njcontext/margins.html Εικόνα 14. Active Continental Margins. http://elearning.stkc.go.th/lms/html/earth_science/locanada6/604/7_en.htm

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ 40 Εικόνα 15. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. Εικόνα 16. Diagram illustrating the plate tectonic setting in high several maps or types of mineral deposits are formed. Modified from Kious and Tilling (1996).http://home.hiroshima-u.ac.jp/er/Rmin_EG_KS_01_A&ME.html Εικόνα 17. Bowen's Reaction Series explains how minerals crystallize at different temperatures as a magma body cools. http://geologycafe.com/gems/chapter5.html Εικόνα 18. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. Εικόνα 19. Origin of hydrothermal deposits. Copyright 2009 Pearson Prentice Hall, Inc. http://www.napavalley.edu/people/chjohnson/documents/lecture%20notes/ch04_igneous_notes.pdf Εικόνα 20. Trapped in a time capsule the same size as the diameter of a human hair, the ore-forming liquid in this inclusion was so hot and contained so much dissolved solids that when it cooled, crystals of halite, sylvite, gypsum, and hematite formed. Credit: United States Geological Survey, US Government. http://minerals.cr.usgs.gov/gips/na/fluid.html Εικόνα 21. The figure schematically illustrates the general modes of formation of porphyry Cu and epithermal Au deposits. http://www.nature.com/ngeo/journal/v6/n11/fig_tab/ngeo1920_f2.html Εικόνα 22. Volcanic heat at the mid-ocean ridge axis drives hydrothermal circulation and chemical exchange between the ocean crust and seawater. Modified from Massoth et al., 1988. http://oceanexplorer.noaa.gov/explorations/04fire/background/chemistry/media/chemistry_600.html

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ 41 Εικόνα 23Marine communities living near mining targets such as hydrothermal vent fields might be at risk. MARUM, University of Bremen, Germany. http://www.nature.com/news/health-check-for-deep-sea-mining-1.15708 Εικόνα 24. Oceanography. Brooks/Cole Thomson. http://science.kennesaw.edu/~jdirnber/oceanography/lecuturesoceanogr/lecoceanecosys/leclowoceanecosys.html Εικόνα 25. Fluidos Calientes. http://www.uclm.es/users/higueras/yymm/ym11.html Εικόνα 26. Black smoker chimney rock (seafloor hydrothermal vent at 2597 meters depth, northern East Pacific Rise, neareasternmost Pacific Ocean). Credit: James St. John. https://www.flickr.com/photos/jsjgeology/14954966620 Εικόνα 27. Minerales de ocurrencia común en los principales tipos de alteración en rocas aluminosilicatadas. tomado de Rose y Burt, 1979. http://www.unalmed.edu.co/~rrodriguez/lecturas/hidrotermalismo.htm

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.