ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΑΞΗ Β ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΕ.Λ. ΣΠΑΡΤΗΣ
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΕΚΑΡΑΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΙΑΚΟΥ ΣΟΦΙΑ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΧΑΝΤΟ ΙΩΑΝΝΑ
ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ πως γίνονται οι εκρήξεις τους Κάποτε πολλοί νόμιζαν ότι ολόκληρο το εσωτερικό της Γης ήταν μία διάπυρη μάζα υγροποιημένων πετρωμάτων και ότι ο στερεός φλοιός της Γης επιπλέει στην υγροποιημένη ολόθερμη αυτή μάζα. Σήμερα οι γεωλόγοι πιστεύουν ότι μόνο σε μερικά μέρη της Γης υπάρχουν θύλακες υγροποιημένης διάπυρης μάζας, που την ονομάζουν μάγμα. Αν τα στερεά πετρώματα, που βρίσκονται επάνω απ' αυτούς τους θύλακες, υποστούν ρήγματα ή εξασθενήσουν, το μάγμα μπορεί να βρει διέξοδο ανάμεσά τους. Αυτή η διέξοδος του μάγματος στην επιφάνεια αποτελεί την έκρηξη των ηφαιστείων. Υπάρχουν εκρήξεις βίαιες και εκρήξεις μικρής δύναμης. Αν το μάγμα, που βγαίνει από τον κρατήρα του ηφαιστείου, δεν είναι πολύ πυκνό, τα αέρια εξέρχονται εύκολα και οι εκρήξεις τότε δεν είναι δυνατές. Αν όμως το μάγμα είναι πυκνόρρευστο, τα αέρια δυσκολεύονται να βγουν και τότε οι εκρήξεις είναι πολύ βίαιες.
Το μάγμα που βγαίνει από το ηφαίστειο λέγεται λάβα. Η λάβα όταν βγει από το ηφαίστειο, με τον καιρό κρυώνει και στερεοποιείται. Αν εκτιναχθεί ψηλά στον αέρα, στερεοποιείται σε σκόνη που λέγεται ηφαιστειακή τέφρα.
Μάγμα (λάβα) που ψύχεται Το μάγμα είναι φυσικό διάπυρο τήγμα πετρωμάτων που βρίσκεται στα έγκατα της Γης, το οποίο φθάνοντας στην επιφάνεια, δηλαδή στη λιθόσφαιρα, στερεοποιείται δημιουργώντας τα εκρηξιγενή ή πυριγενή πετρώματα που λέγονται επίσης και μαγματογενή. Τη διεθνή σήμερα ονομασία του έλαβε από το ελληνικό αρχαίο ρήμα "μάσσειν", (=ζυμώνω).
Υγρά φάση Η υγρά φάση του μάγματος περιλαμβάνει διάφορα οξείδια μετάλλων και κυρίως πυριτίου, τιτανίου, αργιλίου, σιδήρου, μαγνησίου, ασβεστίου, νατρίου, καλίου, φωσφόρου κ.ά. των οποίων το σημείο τήξεως βρίσκεται πάνω από 1000 C. Τα οξείδια αυτά ονομάζονται "πυρήνες του μάγματος" επειδή από αυτά σχηματίζονται τα διάφορα ορυκτολογικά συστατικά των πετρωμάτων της λιθόσφαιρας.
ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ Τέλος καλοκαιριού του 79 μ.χ. Στην Πομπηία ο Βεζούβιος έβγαζε καπνό από την κορυφή και ανά τακτά χρονικά διαστήματα η γη έτρεμε κάτω από τα πόδια των κατοίκων της. Ο σεισμός που είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο του ιδίου χρόνου είχε αφήσει ζημιές που άλλες είχαν επισκευαστεί και άλλες ακόμη παρέμεναν, μαρτυρώντας τη δύναμη με την οποία είχε χτυπήσει ο Εγκέλαδος μόλις λίγους μήνες πριν. Το φθινόπωρο όμως δεν βρήκε την Πομπηία παρά μόνο τα συντρίμμια της. Η πόλη καταστράφηκε από τη δύναμη του ηφαιστείου που προειδοποιούσε από καιρό.
Σαντορίνη Ένας τόπος που έχει υποστεί την ηφαιστειακή καταστροφή είναι το νησί Σαντορίνη ή Θήρα που βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, στο νησιωτικό σύπλεγμα των Κυκλάδων, νότια της Ίου και δυτικά από την Ανάφη. Απέχει από τον Πειραιά 128 ναυτικά μίλια και 63 ναυτικά μίλια από τη Κρήτη. Η έκταση της είναι 76,19 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σήμερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα διασημότερα τουριστικά κέντρα του κόσμου. Είναι επίσης γνωστή για τα ηφαίστειά της. Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν το έτος 1950 και μελλοντικές εκρήξεις είναι σίγουρες. Τα ηφαίστεια της Σαντορίνης είναι τα εξής: Η Νέα Καμένη (1707-1711 μ.χ.), η Παλαιά Καμένη (46-47 μ.χ.), το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο (1650 μ.χ.), τα Χριστιανά νησιά. Η Σαντορίνη ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και χαρακτηρίζεται σαν ενεργό ηφαίστειο μαζί με τα Μέθανα, την Μήλο και την Νίσυρο. Η Σαντορίνη καθώς και τα νησιά Θηρασία και Ασπρονήσι είναι απομεινάρια του ηφαιστειογενούς νησιού Στρογγύλη. Η Στρογγύλη ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος. Το κεντρικό τμήμα της ανατινάχτηκε στον αέρα μαζί με τον κρατήρα του ηφαιστείου από τη Μινωική έκρηξη που έγινε το 1613 π.χ. και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτού που σήμερα ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης και την καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού. Στο θαλάσσιο χάσμα που σχηματίστηκε μεταξύ Θήρας και Θηρασίας, που έχει βάθος 1.500 μέτρα, κατά καιρούς βγήκαν στην επιφάνεια ηφαιστειακοί κώνοι που σχημάτισαν τα εξής νησιά: την Παλαιά, τη Μικρή και τη Νέα Καμένη, την Καμένη Γεωργίου του Α', την Καμένη του Φουκέ, την Αφρόσσα και τη Δάφνη. Όλα αυτά τα νησιά μεγάλωναν σιγά-σιγά και ενώθηκαν, εκτός από την Παλαιά Καμένη.
ΣΕΙΣΜΟΙ Στην αρχαιότητα: Η δόνηση λόγω της κίνησης του Εγκέλαδου μέσα στον τάφο του, αναγκαίο κακό σταλμένο από τον Δία, το αποτέλεσμα της συμπίεσης ατμών στο εσωτερικό της Γης Ή ο κραδασμός του εδάφους από το σπαρτάρισμα του γατόψαρου των Ιαπώνων; Σήμερα: Το τράνταγμα, η κίνηση του εδάφους που οφείλεται στη θραύση πετρωμάτων, το στιγμιαίο αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας συσσώρευσης δυναμικής ενέργειας σε καταπονούμενες περιοχές της λιθόσφαιρας.
Ποια είναι η δομή του εσωτερικού της Γης; Η Γη αποτελείται από τρία διαφορετικά στρώματα το φλοιό, το μανδύα και τον πυρήνα, συνολικού πάχους 6.370km περίπου. Ο φλοιός είναι το στερεό, εξωτερικό περίβλημα της Γης. Υπάρχουν δύο είδη φλοιού, ο ηπειρωτικός και ο ωκεάνιος. Το μέσο πάχος του ηπειρωτικού είναι περίπου 35km, κάτω όμως από τις μεγάλες οροσειρές μπορεί να φτάσει τα 60-70km. Το μέσο πάχος του ωκεάνιου είναι 7km. Ο μανδύας είναι το αμέσως επόμενο στρώμα και φτάνει μέχρι το βάθος των 2.900km. Ως λιθόσφαιρα χαρακτηρίζεται ένα δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80km περίπου, που αποτελείται από το στερεό φλοιό και μέρος του στερεού ανώτερου μανδύα. Το τμήμα του μανδύα που βρίσκεται κάτω από τη λιθόσφαιρα είναι γνωστό ως ασθενόσφαιρα. Κάτω από το μανδύα υπάρχει ο πυρήνας που φτάνει έως το κέντρο της γης. Ο πυρήνας διακρίνεται σε εξωτερικό (υγρή/ρευστή κατάσταση) και σε εσωτερικό (στερεή κατάσταση).
Πώς γεννιέται ένας σεισμός; Η λιθόσφαιρα δεν είναι ενιαία αλλά απαρτίζεται από ένα σύνολο μεγάλων και μικρότερων πλακών που ολισθαίνουν πάνω στο υποκείμενο παχύρρευστο μανδυακό υλικό (ασθενόσφαιρα) πραγματοποιώντας σχετικές μεταξύ τους κινήσεις. Οι πλάκες αυτές λέγονται λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι λιθοσφαιρικές πλάκες αλλού αποκλίνουν, αλλού συγκλίνουν και αλλού η μία κινείται παράλληλα - εφαπτομενικά σε σχέση με τη διπλανή της.
Κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών Στις περιοχές που αποκλίνουν οι λιθοσφαιρικές πλάκες- μεσοωκεάνιες ράχες - θερμό ασθενοσφαιρικό υλικό βγαίνει στην επιφάνεια, ψύχεται, στερεοποιείται και οδηγεί έτσι στη δημιουργία νέας λιθόσφαιρας κατά μήκος των δύο πλευρών των ράχεων (π.χ. μεσοωκεάνια ράχη Ατλαντικού ωκεανού, απομάκρυνση Αμερικανικής - Αφρικανικής πλάκας ) Στις περιοχές που ολισθαίνουν οριζόντια η μία πλάκα σε σχέση με την άλλη, η κίνηση γίνεται κατά μήκος κατακόρυφων ρηγμάτων μετασχηματισμού. Στην περίπτωση της σύγκλισης των πλακών η πυκνότερη από τις δύο βυθίζεται κάτω από την άλλη μέχρις ότου λιώσει η πρώτη μέσα στο θερμό μανδυακό υλικό κι έτσι καταστρέφεται λιθοσφαιρικό υλικό. Η δημιουργία νέου ωκεάνιου φλοιού στις μεσοωκεάνιες ράχεις αντισταθμίζεται λοιπόν με την καταστροφή αντίστοιχης ποσότητας στις περιοχές σύγκλισης πλακών, οπότε η συνολική επιφάνεια της Γης παραμένει "σταθερή".
Κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών Αποτέλεσμα της σχετικής κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών είναι η αργή παραμόρφωση των πετρωμάτων στις παρυφές τους. Για το λόγο αυτό, στα πετρώματα που βρίσκονται κοντά στις περιοχές αυτές συσσωρεύονται τεράστια ποσά δυναμικής ενέργειας και αναπτύσσονται μεγάλες τάσεις που συνεχώς αυξάνουν. Όταν οι τάσεις αυξηθούν τόσο πολύ, ώστε να υπερβούν το όριο αντοχής του λιθοσφαιρικού υλικού στο σημείο αυτό επέρχεται θραύση. Ταυτόχρονα πραγματοποιείται απότομη σχετική κίνηση των δύο τμημάτων που έχουν προκύψει κατά μία επιφάνεια έως ότου ισορροπήσουν σε νέες θέσεις. Η επιφάνεια αυτή είναι το σεισμικό ρήγμα. Τη χρονική αυτή στιγμή γεννιέται ένας σεισμός.
Πώς μετράμε τους σεισμούς; Για να υπάρχει κάποιο μέτρο σύγκρισης των σεισμών δημιουργήθηκε η ανάγκη υπολογισμού μίας ποσότητας που να τους χαρακτηρίζει. Έτσι ορίστηκε το μέγεθος (Μ) του σεισμού που είναι το μέτρο της ενέργειας που εκλύεται από την εστία κατά τη διάρκεια της σεισμικής δόνησης. Το μέγεθος προσδιορίζεται με μετρήσεις διαφόρων παραμέτρων των σεισμικών κυμάτων όπως το πλάτος, η περίοδος και η διάρκεια. Για τον υπολογισμό του μεγέθους των σεισμών επινοήθηκαν διάφορες κλίμακες. Οι πιο γνωστές είναι: η κλίμακα τοπικού μεγέθους ΜL (κλίμακα Richter - το όνομά της το πήρε από τον Ch. Richter το 1935) και η κλίμακα επιφανειακού μεγέθους ΜS ενώ υπάρχουν και οι κλίμακες: χωρικού μεγέθους mb, μεγέθους διάρκειας ΜΤ, μεγέθους σεισμικής ροπής ΜW. Οι σεισμοί που προκαλούν βλάβες έχουν τις περισσότερες φορές μέγεθος μεγαλύτερο από 5 βαθμούς της κλίμακας Richter. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι επιπτώσεις ενός σεισμού στους ανθρώπους και στις κατασκευές (βλάβες ή μη βλάβες) εξαρτώνται εκτός από το μέγεθος και από άλλους παράγοντες όπως το βάθος της εστίας, τη θέση του επικέντρου, την κατασκευή, το έδαφος θεμελίωσης της κατασκευής, τη γειτνίαση με ενεργά ρήγματα κ.λπ.. Το μεγαλύτερο μέγεθος σεισμού που έχει μετρηθεί έως σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα είναι 9,5. Για να γίνει κατανοητή η αντιστοιχία των εννοιών μέγεθος - ενέργεια που εκλύεται από έναν σεισμό αρκεί να αναφερθεί ότι για μεγάλους σεισμούς (μέγεθος 8,7-8,9) η ενέργεια που εκλύεται είναι περίπου 900 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της βόμβας στη Χιροσίμα. Ο μεγαλύτερος ίσως σεισμός (Μ=8,2) που έπληξε τον ελληνικό χώρο στις 21 Ιουλίου του 365μ.Χ. και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές σε περιοχές της Μεσογείου (Πελοπόννησο, Κρήτη, Αίγυπτο, Σικελία, Δαλματία). Το συχνότερα παρατηρούμενο μέγιστο μέγεθος σεισμού -ετησίως- στη χώρα μας είναι το 6,3.
Οι μεγαλύτεροι σεισμοί στον κόσμο από το 1900 έως σήμερα 1. Νότια Χιλή, 9,5 Ρίχτερ, 22 Μαΐου 1960 (5891 νεκροί) 2. Prince William Sound, Αλάσκα/Η.Π.Α., 9,2 Ρίχτερ, 28 Μαρτίου 1964 (100 νεκροί) 3. Σουμάτρα, Ινδονησία, 9,1 Ρίχτερ, 26 Δεκεμβρίου 2004 (228.000 νεκροί) 4. Καμτσάκα,Σοβιετική Ένωση, 9,0 Ρίχτερ, 4 Νοεμβρίου 1952 (2.300 νεκροί) 5. Σεντάι, Ιαπωνία, 8,9 Ρίχτερ, 11 Μαρτίου 2011 (Ο πιο πρόσφατος απολογισμός είναι 15.365 νεκροί, 5.363 τραυματίες και 8.206 αγνοούμενοι.) 6. Εκουαδόρ, 8,8 Ρίχτερ, 31 Ιανουαρίου 1906 (1000 νεκροί) 7. Χιλή, 8,8 Ρίχτερ, 8 Φεβρουαρίου 2010 (524 νεκροί) 8. Αλάσκα/ ΗΠΑ 8,7Ρίχτερ Σουμάτρα, Ινδονησία,8,6 Ρίχτερ, 28 Μαρτίου 2005 (1.313 νεκροί) 10. Θιβέτ, 8,6 Ρίχτερ, 15 Αυγούστου 1950 (1.526 νεκροί)
Τσουνάμι Παλιρροϊκό κύμα ή διαφορετικά τσουνάμι (tsounami), είναι ιαπωνική λέξη και σημαίνει "το κύμα στο λιμάνι". Δεν είναι ένα κύμα, αλλά μια σειρά μεγάλων κυμάτων που προκαλούνται από : α) έναν υποθαλάσσιο σεισμό β) μια ηφαιστειακή έκρηξη γ) από μια γεoλίσθηση του πυθμένα των ωκεανών δ) από πυρηνικές δοκιμές
Το τσουνάμι εκδηλώνεται ως κύματα, τα οποία στα βαθιά νερά των ωκεανών (μέσο βάθος 4.500 μέτρα) οδεύουν με μέση ταχύτητα 210 μέτρων/ δευτερόλεπτο ή 756 χιλιομέτρων/ ώρα (παραπάνω από το μισό της ταχύτητας του ήχου στην ατμόσφαιρα της Γης). Διαδίδονται με μέτωπα κυμάτων, που μπορούν, να πλησιάσουν σε πλάτος, ακόμα και τη γήινη περίμετρο κι οδεύουν με σύνηθες μήκος κύματος της τάξης των 50-400 χιλιομέτρων και ύψος που κυμαίνεται, συνήθως, από μερικά εκατοστά, έως 1 μέτρο (με 2 μέτρα το πολύ, όταν βρίσκονται κοντύτερα στην εστία δημιουργίας τους. Φτάνοντας τα κύματα αυτά σε ρηχά νερά χάνουν την ταχύτητά τους, έως και 20 φορές, αρχικά στο μπροστινό τους μέτωπο, αυτό που φτάνει πρώτο στα ρηχά, και έτσι το μήκος τους μικραίνει, καθώς το πίσω μέρος του κύματος ταξιδεύει ακόμη, με σχετικά μεγαλύτερη ταχύτητα. Φτάνοντας στις ακτές το κύμα συμπιέζεται και κερδίζει σε ύψος. Όταν τελικώς «σκάσουν» στην ακτή, αν και η ταχύτητα πρόσκρουσης συνήθως είναι 40 χλμ/ώρα, το τελικό τους ύψος μπορεί να ποικίλλει από 5 μέχρι 15 μέτρα, αν και θεωρητικά μπορεί να φτάσει και τα 50 μέτρα, πρακτικά όμως αρκεί να φτάσει τα 2 μέτρα για να υπάρξουν ζημιές και θύματα
Κάποια από τα μεγαλύτερα Τσουνάμι 26 Δεκεμβρίου 2004, Νοτιοανατολική Ασία: Υποθαλάσσιος σεισμός ανοικτά της Σουμάτρας μεγέθους 9,3 Ρίχτερ -ο ισχυρότερος των τελευταίων 40 ετών - προκάλεσε τσουνάμι που έπληξε τις ακτές της νοτιο-ανατολικής Ασίας με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 220.000 άνθρωποι. 17 Ιουλίου 2006 Ινδονησία: Υποθαλάσσιος σεισμός μεγέθους 7,7 Ρίχτερ προκάλεσε τσουνάμι στις νότιες ακτές της Ιάβας με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 654 άνθρωποι. 2 Απριλίου 2007, Νησιά Σολομώντα: 52 νεκροί είναι ο απολογισμός τσουνάμι που έπληξε τις δυτικές ακτές των νησιών στο νότιο Ειρηνικό. Δεκατρία παραλιακά χωριά ισοπεδώθηκαν από τα κύματα που προκάλεσε σεισμός 8 βαθμών. 29 Σεπτεμβρίου 2009, Σαμόα: Περισσότεροι από 190 άνθρωποι σκοτώθηκαν στα νησιά Σαμόα, Τόνγκα και Αμερικανικές Σαμόα από το τσουνάμι που προκάλεσε σεισμός 8 βαθμών. 7 Φεβρουαρίου 2010, Χιλή: Σεισμός που ακολούθησε τσουνάμι έπληξε την νοτιοκεντρική Χιλή και ειδικά την παραλιακή ζώνη του Μάουλε, με αποτέλεσμα να υπάρχουν 555 νεκροί και αγνοούμενοι. 5 Οκτωβρίου 2010, Ινδονησία: Περισσότεροι από 400 νεκροί από το τσουνάμι
Τυφώνας Τροπικός κυκλώνας (tropical cyclone) ή τυφώνας (typhoon), ονομάζεται στην Μετεωρολογία ένα σύστημα θύελλας με μία κλειστή περιστροφική (κυκλωνική) κυκλοφορία γύρω από ένα ήρεμο κέντρο γνωστό ως μάτι του τυφώνα. Ο κυκλώνας Ιζαμπέλ από δορυφόρο, στις 15 Σεπτεμβρίου 2003
Το όνομά του «τυφών» δανεισμένο από την ελληνική μυθολογία υιός της Γαίας και του Ταρτάρου και σύντροφος της Έχιδνας, ήταν τέρας με μορφή ανθρώπινη και αγρίου θηρίου. Είχε 100 κεφάλια και γλώσσες και φωτιά εκτοξευόταν απ τα μάτια του ενώ φοβερές κραυγές έβγαιναν από τους λαιμούς του. Ο Τυφώνας Κατρίνα στις 28 Αυγούστου 2005.
Κατηγορίες τυφώνων Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες, ανάλογα με τις ταχύτητες των συνοδευόντων ανέμων, με την κατηγορία 1 να έχει τους ασθενέστερους ανέμους (74-95 μίλια την ώρα) και την κατηγορία 5 τους ισχυρότερους (πάνω από 155 μίλια την ώρα).
Ονομασίες τυφώνων Όταν η ταχύτητα των ανέμων ξεπερνά τα 39 μίλια την ώρα στον κυκλώνα αποδίδουν ένα όνομα πού περιλαμβάνεται σε 6 καταλόγους ονομάτων πού συντάσσει διεθνές συνέδριο μετεωρολόγων. Οι 6 κατάλογοι εναλλάσσουν θηλυκά και αρσενικά ονόματα. Παλαιότερα για την απόδοση ονόματος χρησιμοποιούσαν την ημέρα πού συνέβαινε. Π.χ. ο τυφών πού κτύπησε το Πουέρτο Ρίκο στις 13 Σεπτεμβρίου 1876 πήρε το όνομα Σαν Φελίπε. Αργότερα κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου καθιερώθηκαν μόνο γυναικεία ονόματα. Από το 1978 όμως καθιερώθηκαν οι προηγούμενοι κατάλογοι πού περιλαμβάνουν αρσενικά και θηλυκά ονόματα.
Πως δημιουργείται ένας τυφώνας Στην παραπάνω εικόνα εμφαίνονται οι προϋποθέσεις δημιουργίας τροπικού κυκλώνα. Τά θερμά επιφανειακά νερά του ωκεανού (τουλάχιστον 26 βαθμοί Κελσίου μέχρι βάθους 50 μέτρων) τροφοδοτούν με θερμότητα και υγρασία τόν αέρα της περιοχής, ο οποίος και αρχίζει να ανεβαίνει. Καθώς μάλιστα η υγρασία συμπυκνώνεται σε σταγόνες, πρόσθετη ενέργεια εκλύεται, πού ενισχύει την ανάπτυξη κατακόρυφων νεφών. Οι κορυφές των καταιγιδοφόρων αυτών νεφών ανυψώνονται ακόμη περισσότερο στην ατμόσφαιρα με αυξανόμενη ταχύτητα Η ανοδική αυτή κίνηση του αέρα μοιάζει με καμινάδα πού «ρουφά» τον αέρα στο εσωτερικό της και τον σπρώχνει προς τά πάνω. Οι ασθενείς άνεμοι μάλιστα πού επικρατούν ψηλά δεν διαλύουν τις καταιγίδες αλλά διευκολύνουν την ενίσχυσή τους. Οι άνεμοι κοντά στην επιφάνεια συνεπικουρούμενοι από την περιστροφή της Γης παίρνουν μορφή έλικας, έτσι στο εσωτερικό της «καμινάδας» επιταχύνεται η ανοδική κίνηση. Έτσι περισσότεροι υδρατμοί προσρροφούνται και ωθούνται προς τα πάνω με νέα έκλυση θερμικής ενέργειας και περαιτέρω ενίσχυση της βιαιότητας των ανέμων. Δηλαδή καθώς εξελίσσεται το φαινόμενο, η δύναμή του αυξάνει ραγδαία, καθώς τροφοδοτείται συνεχώς με υδρατμούς ενώ η εξασθένησή του αρχίζει, όταν πάψει αυτή η τροφοδοσία και αυτό συμβαίνει, καθώς ο τυφώνας μετακινείται σε ψυχρά νερά ή εγκαταλείπει την θάλασσα και διέρχεται ηπειρωτικές περιοχές. Η ξηρά, εκτός από την στέρηση του τυφώνα από τα καύσιμά του δηλαδή τους υδρατμούς, επί πλέον του περιορίζει την επιφανειακή κυκλοφορία με την τριβή. Η θύελλα γίνεται τυφώνας όταν οι άνεμοι ξεπεράσουν τα 74 μίλια την ώρα. Σ αυτή τη φάση σχηματίζεται και το περίφημο «μάτι του κυκλώνα», Έτσι ενώ η ευρύτερη περιοχή μαίνεται κυριολεκτικά από λυσσώδεις ανέμους πού μπορούν να ξεπερνούν τα 360 χιλιόμετρα την ώρα ξεσηκώνοντας γιγαντιαία κύματα και φοβερή βροχόπτωση, στο κέντρο αυτής της «κόλασης» μια μικρή ζώνη απολαμβάνει την ηρεμία της χωρίς συννεφάκια και υπό το φύσημα μιας μικρής αύρας. Είναι το «μάτι του κυκλώνα» διαμέτρου 35 75 χιλιόμετρα.
Που δημιουργούνται τυφώνες Στον παρακάτω χάρτη φαίνονται οι περιοχές στη γη που πληρούν τις προϋποθέσεις για το σχηματισμό τυφώνα. Στη Βόρεια Αμερική, ονομάζουμε μια καταιγίδα που προκύπτει από αυτές τις συνθήκες τυφώνα. Σε άλλα μέρη του κόσμου, ένας τυφώνας είναι γνωστός από άλλα ονόματα, συμπεριλαμβανομένου του "τυφώνας" στο δυτικό Βόρειο Ειρηνικό και "τροπικός κυκλώνας" στον Ινδικό Ωκεανό και τον Δυτικό Νότιο Ειρηνικό.
Ιστορικοί τυφώνες Ο πιο θανατηφόρος κυκλώνας στην παγκόσμια ιστορία ήταν ο Κυκλώνας Μπόλα, που έπληξε το πρώην ανατολικό Πακιστάν (σημερινό Μπαγκλαντές) στις 12 Νοεμβρίου 1970, με συνολικό απολογισμό πιθανώς έως και 500.000 νεκρούς, αν και ορισμένοι έχουν υπολογίσει ακόμα και πάνω από 1.000.000 νεκρούς Στον βόρειο Ατλαντικό, ο Μεγάλος Τυφώνας του 1780, με πάνω από 27.500 νεκρούς. Μεταξύ 10 και 16 Οκτωβρίου 1780, ο τυφώνας αυτός κυριολεκτικά ισοπέδωσε την Μαρτινίκα, τις Ολλανδικές Αντίλλες και τα νησιά Μπαρμπάντος, με ταχύτητες ανέμων που ενδέχεται να ξεπέρασαν τα 200 μίλια / 320 χιλιόμετρα την ώρα. Ο πιο θανατηφόρος τυφώνας στην ιστορία των ΗΠΑ, ήταν ο τυφώνας που έπληξε το Γκάλβεστον του Τέξας, στις 8 Σεπτεμβρίου 1900, με τις εκτιμήσεις του αριθμού των νεκρών να κυμαίνονται από 6.000 έως 12.000. Η ταχύτητα των ανέμων όταν ο τυφώνας έφτασε στην στεριά ήταν 135 μίλια / 217 χιλιόμετρα την ώρα. Ο Τυφώνας Άντριου (Hurricane Andrew), που έπληξε πρώτα τις Μπαχάμες, μετά την νότια Φλόριντα και λίγες μέρες μετά και την νοτιοδυτική Λουιζιάνα, τον Αύγουστο του 1992, με την μεγαλύτερη καταστροφή κυρίως στην νότια Φλόριντα (όπου η ταχύτητα των ανέμων όταν ο τυφώνας έφτασε στην στεριά ήταν 175 μίλια / 285 χιλιόμετρα την ώρα). Ο τυφώνας Άντριου προκάλεσε τον θάνατο 65 ατόμων στο περασμά του και προκάλεσε ζημιές ύψους 26,5 δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Ο Τυφώνας Κατρίνα (Hurricane Katrina), που έπληξε τις πολιτείες Λουιζιάνα και Μισισίπι τον Αύγουστο του 2005, ήταν ο τυφώνας με το υψηλότερο κόστος καταστροφής στην παγκόσμια ιστορία. Σκότωσε τουλάχιστον 1.836 άτομα, με αποτέλεσμα να γίνει ο πιο θανατηφόρος τυφώνας στην ιστορία των ΗΠΑ μετά το 1928 που ένας τυφώνας σκότωσε τουλάχιστον 4.078 άτομα στο Okeechobee της νότιας Φλόριντα. Επίσης, πλημμύρισε το 80% της Νέας Ορλεάνης στην Λουιζιάνα, καταστρέφοντάς την σχεδόν ολοκληρωτικά, με την στάθμη των νερών μέσα στην πόλη να φτάνει σε πολλά σημεία έως και 4,5 μέτρα (15 πόδια), καθώς έσπασαν τα φράγματα που είχαν χτιστεί στο παρελθόν για την προστασία της πόλης από τέτοιο ενδεχόμενο. Ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή στις ανθρώπινες περιουσίες συνέβη στις παράκτιες περιοχές του Μισισίπι, όπου τα νερά της θάλασσας εισχώρησαν στο εσωτερικό της ξηράς κατά 6 12 μίλια (10 19 χιλιόμετρα) μέσα από την ακτογραμμή.
Ατμοσφαιρικές καταστροφές Σύμφωνα με επιστήμονες κλιματολόγους, δεν υπάρχει πια καμιά αμφιβολία ότι οι κλιματικές αλλαγές δημιουργούν ακραία καιρικά φαινόμενα πιο συχνά και πιο έντονα. Οι ειδικοί, αναγνωρίζουν τον "ανθρώπινο δάκτυλο" στις κλιματικές αλλαγές και προσθέτουν ότι οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες για τις ανεπτυγμένες χώρες Το ακόλουθο σχήμα εξηγεί την αλληλεπίδραση μεταξύ μερικών από αυτά με άμεσο και έμμεσο τρόπο.
Πλημμύρες Μεταξύ των ακραίων καιρικών φαινομένων συμπεριλαμβάνονται οι καταστροφικές πλημμύρες που σημειώνονται σε όλο τον κόσμο, καταστρέφοντας σπίτια και καλλιέργειες, ενώ έχουν σοβαρές επιπτώσεις τουλάχιστον για 500 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Θα αντιμετωπίσουμε μεγάλες πλημμύρες στις παραλιακές περιοχές και τις όχθες ποταμών όπου ζουν πολλοί φτωχοί άνθρωποι. Αναμένουμε μεγάλα προβλήματα στη γεωργία που ίσως οδηγήσουν σε ανεπάρκεια τροφίμων. Οι άνθρωποι με τις λίγες δυνατότητες θα βρεθούν στη πρώτη γραμμή των επιπτώσεων από τις κλιματικές αλλαγές.
Αλληλεπίδραση μεταξύ φυσικών καταστροφών Τις περισσότερες φορές οι φυσικές καταστροφές συνδυάζονται μεταξύ τους, δηλαδή μια φυσική καταστροφή συνοδεύεται από μία άλλη. Για παράδειγμα, μια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να προκαλέσει μια σημαντική σεισμική δόνηση ή ακόμη και ένα τσουνάμι, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν άλλες καταστροφές όπως φωτιές, πλημμύρες ή κατολισθήσεις. Οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν αυτές τις αλληλεπιδράσεις και να βρουν τρόπους να ελαχιστοποιήσουν τις επιδράσεις των συνδυασμένων καταστροφών.
Τ Ε Λ Ο Σ