Η ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΧΟΥΡΔΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΛΥΓΓΙΤΣΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Η ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007

Σ ΥΝΤ ΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α.Ε.= Ανώνυμη Εταιρία Α.Λ.Π.= Απόδειξη Λιανικής Πώλησης Α.Π.Υ.= Απόδειξη Παροχής Υπηρεσιών Α.Π.Π.= Απόδειξη Ποσοτικής Παραλαβής Α.Υ.Ο.= Απόφαση Υπουργού Οικονομικών Α.Φ.Μ.= Αριθμός Φορολογικού Μητρώου Δ.Α= Δελτίο Αποστολής Δ.Ε.Κ.= Διαπεριφεριακό Ελεγκτικό Κέντρο Δ.Ο.Υ.= Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία ΕΘΕΚ= Εθνικό Ελεγκτικό Κέντρο Ε.Ν= Εμπορικός Νόμος Ε.Π.Ε.= Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης Ε.Ε.= Ετερόρρυθμη Εταιρία ΕΕ= Ευρωπαϊκή Ένωση Η/Υ= Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Ι.Χ.= Ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητο ΙΚΑ= Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κ.Β.Σ.= Κώδικας Βιβλίων Στοιχείων Κ.Φ.Σ.= Κώδικας Φορολογικών Στοιχείων Ν.Δ.= Νομοθετικό Διάταγμα Ν.Π.Δ.Δ.= Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου Ο.Ε.= Ομόρρυθμη Εταιρία Ο.Τ.Α.= Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Π.Ο.Λ.= Πολυγραφημένη διαταγή της Διοίκησης ΠΑ= Προεδρικό Διάταγμα Τ.Ε.Β.Ε.= Ταμείων Επαγγελματιών Βιοτεχνών Ελλάδος Τ.Π.Υ.= Τιμολόγιο Παροχής Υ7ΐηρεσιών Τ.Π.= Τιμολόγιο Πώλησης Φ.Ε= Φορολογία Εισοδήματος Φ.Ε.Κ.= Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Υπ.Οικ.= Υπουργείο Οικονομικών 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. Συντο μογραφίες...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1. Έννοια και αντικείμενο του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων... 8 1.1. Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων...8 1.2. Διάκριση των επιτηδευματιών... 10 1.3. Έννοια χονδρικής - λιανικής πώλησης...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ 2. Ένταξη των επιτηδευ ματιών σε κατηγορίες τήρησης βιβλίων... 14 2.1. Βιβλία πρώτης κατηγορίας...14 2.2. Βιβλία δεύτερης κατηγορίας... 16 2.3. Βιβλία τρίτης κατηγορίας...17 2.4. Βιβλίο αποθήκης...19 2.5. Έννοια υποκαταστήματος : βιβλία υποκαταστήματος... 22 2.6. Πρόσθετα βιβλία...24 2.6.1. Πεδία εφαρμογής στα πρόσθετα βιβλία... 25 2.7. Βιβλία του Εμπορικού Νόμου-απόρρητο και αξιοπιστία των βιβλίων... 28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ 3. Δελτία αποστολής -δελτία εσωτερικής διακίνησης των επιχειρήσεων... 31 3.1. Τυπικά στοιχεία του δελτίου αποστολής...32 3.2. Τιμολόγια χονδρικής πώλησης αγαθών...34 3.2.1. Περιπτώσεις έκδοσης τιμολογίων... 34 3.3 Αποδείξεις λιανικής πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών... 38 3.4. Αποδείξεις δαπανών και έγγραφα μεταφοράς...39 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 4. Χρόνος ενημέρωσης βιβλίων... 44 4.1. Τρόπος ενημέρωσης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων... 46 4.2 Κύρος και αποδεικτική δύναμη των βιβλίων και στοιχείων...47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 5. Μηχανογράφηση γενικά... 53 5.1. Υποχρεώσεις χρηστών. Τεχνικές προδιαγραφές λογισμικού... 53 5.2. Χρόνος και τρόπος μηχανογραφικής ενημέρωσης των βιβλίων και έκδοσης των στοιχείων...54 5.3. Ειδικές διατάξεις... 57 5.4. Θέματα μηχανογράφησης...58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΜΑ 6. Κυρώσεις... 63 6.1 Πρόστιμα του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων... 63 6.2 Διοικητικές και Ποινικές κυρώσεις... 64 Επίλογος... 66 Παράρτημα... 70 Βιβλιογραφία...87 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

1. ΈΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, οι οικονομικές συνθήκες του ελληνικού κράτους κατέστησαν απαραίτητη, εξ αιτίας της εφαρμογής των φορολογικών νόμων, την καθιέρωση τήρησης βιβλίων και στοιχείων με αυστηρή διάταξη και ιδιομορφία. Η καθιέρωση αυτή κατέστη απαραίτητη, κυρίως για την διασφάλιση των συμφερόντων του ελληνικού κράτους, ως προς την τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων των επιτηδευματιών, καθώς και των προσώπων αυτών (φυσικών και νομικών) που δραστηριοποιούνται αποβλέποντας στην απόκτηση εισοδήματος. Αρχικά εμφανίστηκε πειραματικά με το σύστημα «Κώδικας Φορολογικών Στοιχείων» μετέπειτα όμως άλλαξε με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 186/92 και καθιερώθηκε ως «Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων». Η αλλαγή αυτή συνέβει με το σκεπτικό ότι το «Κώδικας Φορολογικών Στοιχείων» δεν περιλάμβανε στον τίτλο του τη λέξη «βιβλία» και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να φαινόταν ότι το Προεδρικό Διάταγμα αναφερόταν μόνο σε στοιχεία. Έτσι θεωρώντας πως αυτός ο τίτλος (ΚΒΣ) αποδίδει πιο σωστά στο νομοθέτημα, το ελληνικό κράτος τον καθιέρωσε και τον επέβαλε και σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα αυτού ορίζονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των επιτηδευματιών σχετικά με την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων, για την εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων. Το ελληνικό κράτος από την εφαρμογή αρχικά του Κ.Φ.Σ., πέτυχε μέχρι σήμερα σπουδαίους στόχους με το να καθιερωθεί μαζί με την τήρηση των λογιστικών βιβλίων και η έκδοση στοιχείων (τιμολογίων, δελτίων λιανικών πωλήσεων, αποδείξεων παροχής υπηρεσιών κ.λ.π.) από τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις. Τα μέτρα αυτά αποτέλεσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ορθή λειτουργία της οικονομίας, ώστε ο κάθε επαγγελματίας και η κάθε επιχείρηση να γνωρίζουν την οικονομική τους κατάσταση, τον ετήσιο κύκλο των εργασιών τους, καθώς και τα άλλα απαραίτητα για την οικονομική πρόοδο τους στοιχεία. Επίσης με την εφαρμογή των διατάξεων του Κ.Β.Σ. επιτεύχθηκε ο περιορισμός της φοροδιαφυγής. 1.1. Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο είτε είναι ημεδαπό είτε είναι αλλοδαπό, αλλά ασκεί δραστηριότητα μέσα στην ελληνική επικράτεια και αποβλέπει στην απόκτηση εισοδήματος από εμπορική, βιομηχανική, βιοτεχνική, γεωργική επιχείρηση ή από ελευθέριο επάγγελμα ή από οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, καθώς και οι αστικές 8

κερδοσκοπικές ή μη εταιρίες, αναφερόμενοι στο εξής με τον όρο «επιτηδευματίας», είναι υποχρεωμένο να τηρεί, να εκδίδει, να παρέχει, να ζητά, να λαμβάνει, να υποβάλλει, να διαφυλάσσει τα βιβλία και τα στοιχεία και τις καταστάσεις και κάθε άλλο μέσο σχετικό με την τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων που προβλέπει ο Κ.Β.Σ. Για το χαρακτηρισμό κάποιου αλλοδαπού προσώπου ως επιτηδευματία, αρκεί η ύπαρξη πραγματικής-φυσικής επαγγελματικής εγκατάστασης στην ελληνική επικράτεια, ανεξάρτητα από το χαρακτηρισμό αυτής ως μόνιμης ή μη από άλλες διατάξεις. Αλλοδαπά πρόσωπα λογίζονται σαν επιτηδευματίες και εφαρμόζουν τον Κ.Β.Σ. όταν λειτουργούν σαν νομικά πρόσωπα οποιασδήποτε μορφής, εκτός από τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα, και αποκτούν κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο ή όταν ανεγείρουν ακίνητο εντός της ελληνικής επικράτειας ή πραγματοποιούν σε τέτοιο ακίνητο προσθήκες ή επεκτάσεις. Τις παραπάνω υποχρεώσεις έχει και η κοινοπραξία επιτηδευματιών, που θεωρείται επιτηδευματίας για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα εφόσον έχει ορισμένη επαγγελματική διεύθυνση, αποβλέπει στην διενέργεια συγκεκριμένης πράξης.( Η προϋπόθεση της διενέργειας της συγκεκριμένης πράξης δεν απαιτείται :α) για την πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών ή την προβολή και προώθηση των Ελληνικών προϊόντων αποκλειστικά εκτός της χώρας, β) την εκμετάλλευση συγκοινωνιακών γραμμών πλοίων, γ) την εκμετάλλευση λεωφορειακών γραμμών, δ) την εκμετάλλευση ρυμουλκών και ναυαγοσωστικών πλοίων). Επίσης η κοινοπραξία θεωρείται επιτηδευματίας, όταν η σύσταση της αποδεικνύεται με έγγραφη συμφωνία που κατατίθεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. πριν την έναρξη των εργασιών της και όταν τα μέλη της είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα που το καθένα ασκεί την δική του επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα ή είναι ομόρρυθμο μέλος διαφορετικής ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρίας. Η επωνυμία της κοινοπραξίας απαρτίζεται από τα ονοματεπώνυμα ή την επωνυμία όλων των μελών ή τουλάχιστον του ενός εξ αυτών και τη φράση «και Σία». Εξαιρετικά ως μέλη της κοινοπραξίας μπορεί να υπεισέλθουν οι κληρονόμοι αποβιώσαντος μέλους, εφόσον αυτό προβλέπεται ρητά στο καταστατικό της. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι, το Δημόσιο και κάθε άλλο νομικό πρόσωπο μη επιτηδευματίας, οι επιτροπές και οι ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι διεθνείς οργανισμοί υποχρεούνται μόνο στην έκδοση, υποβολή και διαφύλαξη των στοιχείων που ορίζονται από τον Κώδικα. Τα πρόσωπα αυτά, εκτός από το Δημόσιο όταν ενεργούν πράξεις που υπόκεινται στο Φ.Π.Α. ή στο φόρο εισοδήματος θεωρούνται επιτηδευματίες και για την δραστηριότητα αυτή έχουν όλες τις υποχρεώσεις του Κώδικα. Για τις υποχρεώσεις της φορολογίας εισοδήματος δεν περιλαμβάνονται εισοδήματα η απόκτηση των οποίων δεν προσδίδει την ιδιότητα του επιχειρηματία όπως π.χ από ενοίκια, κινητές αξίες κ.λ.π. Οι αγρότες και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις εφόσον δεν έχουν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς του νόμου, δεν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων και στην έκδοση στοιχείων, με εξαίρεση το δελτίο αποστολής, στις περιπτώσεις που ρητά ορίζεται από τον Κώδικα. 9

Από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και την έκδοση αποδείξεων λιανικής πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών, απαλλάσσονται, οι επιτηδευματίες φυσικά πρόσωπα, που πραγματοποίησαν κατά την προηγούμενη ετήσια διαχειριστική περίοδο ακαθάριστα έσοδα μέχρι 9.000 από πώληση αγαθών ή μέχρι αυτό το ποσό από την πώληση αγαθών και παροχή υπηρεσιών εφόσον τα ακαθάριστα έσοδα σε αυτήν την περίπτωση από την παροχή υπηρεσιών δεν υπερβαίνουν τις 4.000. Εξαιρούνται από την απαλλαγή ελεύθεροι επαγγελματίες, επιτηδευματίες που πραγματοποιούν ακαθάριστα έσοδα από χονδρικές πωλήσεις σε ποσοστό τουλάχιστον 60% ή εξαγωγές ανεξάρτητα ποσού και ποσοστού. Ειδικά απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίων ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων : α) Οι πράκτορες κρατικών λαχείων, ( ΓΙΡΟ-ΠΟ, ΛΟΤΤΟ κ.λ.π.) μόνο για αυτή τη δραστηριότητα τους Σε αυτή την ειδική απαλλαγή δεν περιλαμβάνονται όσοι λειτουργούν με μορφή Α.Ε. και Ε.Π.Ε. καθώς και οι κοινοπραξίες ή άλλης νομικής μορφής επιχειρήσεις που κατασκευάζουν δημόσια έργα και ο προϋπολογισμός του έργου υπερβαίνει το όριο τήρησης βιβλίων της Γ' κατηγορίας.επίσης δεν περιλαμβάνονται στην ειδική απαλλαγή οι πράκτορες κρατικών λαχείων που έχουν την υποχρέωση να τηρούν βιβλίο διάθεσης λαχείων, β) Οι εφημεριδοπώλες ( υποπράκτορες εφημερίδων και περιοδικών). Ακόμα απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων α) Τα φυσικά πρόσωπα που δεν θεωρείται ότι ασκούν δραστηριότητα που υπάγεται στο Φ.ΓΊ.Α. με την προϋπόθεση ότι τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν την ιδιότητα του επιτηδευματία και παρέχουν υπηρεσίες σε πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, β) Οι δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι ή συνταξιούχοι που δεν είναι επιτηδευματίες από άλλη αιτία και για αμοιβές τους μέχρι 8.000 όταν συνδέονται με σχέση μίσθωσης έργου με φορέα εκτέλεσης ερευνητικού έργου το οποίο χρηματοδοτείται ή επιχορηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το έργο που παρέχουν αφορά αποκλειστικά το χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργο. Τα βιβλία και τα στοιχεία του Κώδικα τηρούνται στην Ελληνική γλώσσα και στο Ελληνικό νόμισμα, εκτός και αν έχει νόμιμα επιτραπεί η τήρηση αυτών κατά άλλον τρόπο. Τα στοιχεία που εκδίδονται για συναλλαγές με το εξωτερικό επιτρέπεται να διατυπώνονται σε ξένη γλώσσα και να αναγράφεται σε αυτά το ξένο νόμισμα στο οποίο έγινε η συναλλαγή. 1.2. Διάκριση των επιτηδευματιών. Α. Οι επιτηδευματίες διακρίνονται ως προς τα πρόσωπα σε : φυσικά, νομικά, κοινοπραξίες, κοινωνίες Αστικού Κώδικα και αστικές εταιρίες. Φυσικό πρόσωπο είναι κάθε άνθρωπος ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις. 10

Νομικά πρόσωπα είναι οι εμπορικές εταιρίες, ( Ομόρρυθμες Εταιρίες, Ετερόρρυθμες Εταιρίες, Ανώνυμες Εταιρίες, Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης και ετερόρρυθμες κατά μετοχές, οι δημόσιες, δημοτικές, κοινοτικές, συνεταιριστικές επιχειρήσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι αλλοδαπές εταιρικές επιχειρήσεις και τα υποκαταστήματα αυτών, που ασκούν επιχείρηση ή έχουν εγκατάσταση εντός της Ελληνικής επικράτειας. Κοινοπραξία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια ιδιότυπη μορφή ένωσης επιτηδευματιών για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου σκοπού που καθιερώνει ή δέχεται ο φορολογικός νόμος. Οι προϋποθέσεις σύστασης κοινοπραξίας που θα πρέπει να υπάρχουν για να θεωρείται αναγνωρισμένο φορολογικό πρόσωπο είναι: α) Ορισμένη επαγγελματική διεύθυνση δηλαδή στο συμφωνητικό σύστασης θα πρέπει να ορίζεται η πόλη, η οδός, και ο αριθμός που ασκεί την δραστηριότητα της η κοινοπραξία, β) Διενέργεια συγκεκριμένων πράξεων. Θα πρέπει δηλαδή η σύσταση της κοινοπραξίας να έχει ως σκοπό την πραγματοποίηση συγκεκριμένης πράξης και όχι την διαρκεί εκμετάλλευση επιχείρησης. Συγκεκριμένες πράξεις όπως η ανέγερση μιας πολυκατοικίας, η εκτέλεση ενός δημοσίου έργου, η παραγωγή μιας κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής ταινίας κ.λ.π. Αστική Εταιρία είναι εκείνη που γίνεται με την σύμβαση δυο ή περισσοτέρων προσώπων που έχουν υποχρέωση να συνεισφέρουν με κοινές εισφορές και να επιδιώκουν κοινό σκοπό, τον οικονομικό. Οι Αστικές Εταιρίες κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα έχουν όλες τις υποχρεώσεις που έχουν οι επιτηδευματίες, δηλαδή λογίζονται ως επιτηδευματίες ακόμα και όταν δεν έχουν σκοπό κερδοσκοπικό συνεπώς τηρούν βιβλία και εκδίδουν σε κάθε περίπτωση τα προβλεπόμενα φορολογικά στοιχεία του Κ.Β.Σ. Όσων αφορά την Προσωπικότητα της Αστικής Εταιρίας ορίζονται τα εξής : Η εταιρία του κεφαλαίου αυτού, αν επιδιώκει οικονομικό σκοπό, αποκτά νομική προσωπικότητα, εφόσον τηρηθούν οι όροι της δημοσιότητας που ο νόμος επιβάλλει για το σκοπό αυτό στις ομόρρυθμες εμπορικές εταιρίες. Η προσωπικότητα αυτή της αστικής εταιρίας, εξακολουθεί να υπάρχει μέχρις να περατωθεί η εκκαθάριση και για τις ανάγκες της εκκαθάρισης. Β. Ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών τους οι επιτηδευματίες διακρίνονται: α) σε εκείνους που πωλούν εμπορεύματα, αγαθά χονδρικώς ή λιανικός, αυτούσια ή μετά από επεξεργασία. Δηλαδή : Εμπορικές επιχειρήσεις που αγοράζουν αγαθά και τα πωλούν ως έχουν, βιοτεχνικές ή βιομηχανικές επιχειρήσεις που αγοράζουν πρώτες ύλες και μετά από επεξεργασία παράγουν νέα προϊόντα, τα οποία στην συνέχεια εμπορεύονται. β) σε εκείνους που παρέχουν υπηρεσίες, (ελεύθεροι επαγγελματίες, επισκευαστές, μεσίτες, μεταφορείς, γραφεία πληροφοριών, συμβουλών, ασφαλιστικές, διαφημιστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις οδικής βοήθειας κ.λ.π.) γ) σε εκείνους που πωλούν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες ( μικτή δραστηριότητα).σε αυτή την περίπτωση έχουμε την άποψη ότι πέρα από τις επιχειρήσεις που διατηρούν καθαρά κλάδο πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών σε αυτή πρέπει να εμπίπτουν και οι επισκευαστές συσκευών (π.χ. πλυντηρίων, ψυγείων κ.λ.π.) εφόσον για την εξυπηρέτηση του πελάτη αγοράζουν και διαθέτουν και τα ανταλλακτικά όταν αυτά είναι ιδιαίτερης αξίας και υπερβαίνουν το 1/3 της συνολικής αμοιβής. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την επισκευή ενός ψυγείου του οποίου έχει καεί το μοτέρ. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος του ανταλλακτικού είναι ιδιαίτερα δυσανάλογο με την αμοιβή. Το επάγγελμα όμως του 11

τεχνίτη ψυγείων δεν του επιτρέπει να θεωρήσει ότι πούλησε το μοτέρ και μόνο. Οπότε σε αυτήν την περίπτωση έχουμε την παροχή υπηρεσίας για την επισκευή και την πώληση αγαθού για το μοτέρ. Εμπορεύματα είναι τα υλικά αγαθά ( αντικείμενα ύλες και υλικά) που αποκτώνται από την οικονομική μονάδα με σκοπό να μεταπωληθούν. Παροχή υπηρεσιών είναι η προσφορά άϋλων αγαθών, η μεταβίβαση δικαιωμάτων, η παραχώρηση της χρήσης ενός άυλου αγαθού,( όπως είναι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, οι άδειες εκμετάλλευσης βιομηχανικών και εμπορικών σημάτων και παρόμοιων δικαιωμάτων) η τοποθέτηση αγαθών με αντάλλαγμα και γενικά κάθε πράξη που δεν συνιστά παράδοση αγαθού. Ως παροχή υπηρεσιών νοείται και: η διάθεση ηλεκτρομαγνητικών ή άλλων μέσων στα οποία ενσωματώνεται το δικαίωμα λήψης υπηρεσιών, η παροχή λογισμικού και η ενημέρωση του, η επεξεργασία αγαθών τρίτων με τη χρησιμοποίηση ή μη ίδιων αναλώσιμων υλικών, η περίπτωση κατά την οποία χρησιμοποιούνται μόνο αναλώσιμα υλικά που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση της παροχής της υπηρεσίας τα οποία δεν μπορούν από μόνα τους να αποτελόσουν αντικείμενο εμπορίας για την παροχή της υπηρεσίας αυτής και από τη χρησιμοποίηση τους δεν παράγεται νέο είδος αγαθού. ' 1.3. Έννοια χονδρικής-λιανικής πώλησης. Χονδρική πώληση είναι η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών σε άλλον επιτηδευματία, στο δημόσιο, σε άλλο νομικό πρόσωπο, σε ενώσεις προσώπων, στους αγρότες, για την άσκηση του επαγγέλματος τους ή την εκτέλεση του σκοπού τους, καθώς και η πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών εκτός της χώρας. Ο επιτηδευματίας του οποίου το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων προέρχεται από χονδρικές πωλήσεις, ονομάζεται χονδροπωλητής. Κατά κύριο λόγο όμως χονδροπωλητής είναι ο επιτηδευματίας που οι χονδρικές πωλήσεις του είναι μεγαλύτερες από το 60% του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του. Λιανική είναι η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών που γίνεται σε φυσικό πρόσωπο με σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών του. Λιανοπωλητής αποκλειστικά είναι ο επιτηδευματίας που το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του προέρχεται από λιανικές πωλήσεις. Κατά κύριο λόγο όμως λιανοπωλητής θεωρείται ο επιτηδευματίας του οποίου οι λιανικές πωλήσεις είναι μεγαλύτερες από το 40% του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του. Για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα αυτού ως είδος θεωρείται η ουσιώδης ποιοτική διάκριση των αγαθών η οποία επηρεάζει κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 5%, τουλάχιστον την απόδοση ή το κόστος ή την τιμή πώλησης. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ 13

2. ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΗΑΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Από την έναρξη των εργασιών τους οι επιτηδευματίες εντάσσονται σε κατηγορίες τήρησης βιβλίων, ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών τους. Όμως κατά την διάρκεια της λειτουργίας τους, ανάλογα με τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα μπορούν να αλλάξουν κατηγορία κατά την επόμενη διαχειριστική χρήση. Τα όρια για την κατηγορία τήρησης βιβλίων έχουν ως εξής: Κατηγορίες Όρια ακαθαρίστων βιβλίων εσόδων Πρώτη μέχρι και 150.000 Δεύτερη μέχρι και 1.500.000 Τρίτη άνω των 1.500.000 2.1 Βιβλία Α κατηγορίας Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται: α)οι εκμεταλλευτές περιπτέρου, β) οι πωλητές οπωρολαχανικών, νωπών αλιευμάτων και διαφόρων αγροτικών προϊόντων, αποκλειστικά στις κινητές λαϊκές αγορές, γ) οι πρατηριούχοι υγρών καυσίμων. Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες διατηρεί και άλλον κλάδο πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών,τότε για το δεύτερο αυτό κλάδο τηρεί τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχούν σε αυτόν ανάλογα με τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του, αλλά ποτέ κατώτερα της δεύτερης κατηγορίας εκτός εάν ο κλάδος αυτός εντάσσεται υποχρεωτικά σε συγκεκριμένη κατηγορία που θα δούμε παρακάτω. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει το βιβλίο αγορών στο οποίο ο επιτηδευματίας καταχωρεί σε ξεχωριστές στήλες τα εξής: Το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθμό και τη χρονολογία έκδοσης ή λήψης του και το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του εκδότη. Την αξία αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών, τα έξοδα, τον Φ.Π.Α. των πράξεων αυτών και τις επιστροφές και εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερα στοιχεία οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες. Η αξία κάθε πράξης της προηγούμενης παραγράφου αναλύεται σε στήλες του τηρούμενου βιβλίου ή σε καταστάσεις ανάλογα με τις ανάγκες φορολογίας εισοδήματος και τον Φ.Π.Α. η ανάλυση αυτή μπορεί να γίνει το αργότερο μέχρι τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. 14

Επίσης ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία πρώτης κατηγορίας καταχωρεί σε ιδιαίτερες στήλες ή σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου αγορών, την αξία αγοράς των παγίων στοιχείων, τον Φ.Π.Α. αυτών καθώς και τα δάνεια που χορηγούνται ή λαμβάνονται. Τα ποσά των εξόδων μέχρι 50 έκαστο και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σε αυτά πρέπει να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που αφορούν με ένα ποσό ανά εκδότη στοιχείου. Ορίζεται ότι πρέπει να γίνεται ανάλυση σε στήλες των αγοραζομένων αγαθών ώστε να εξυπηρετούνται οι φορολογίες. Δηλαδή : Για τον Φ.Π.Α. οι αγορές πρέπει να καταχωρούνται κατά συντελεστή Φ.Π.Α. Για την φορολογία εισοδήματος, οι αγορές πρέπει να καταχωρούνται σε χωριστές στήλες κατά μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους. Η ανάλυση αυτή επιτρέπεται να γίνεται είτε απευθείας στο βιβλίο είτε σε αθεώρητες καταστάσεις. Η ανάλυση αυτή ορίζεται ότι πρέπει να γίνεται το αργότερο μέχρι τη λήξη της προθεσμίας των φορολογικών δηλώσεων. Δηλαδή : Για τον Φ.Π.Α. δεκαπέντε μέρες μετά τη λήξη του ημερολογιακού τριμήνου. Για την φορολογία εισοδήματος, μέχρι την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Όμως για τόσο μικρούς επιτηδευματίες οι αναλύσεις αυτές καλό είναι να γίνονται απ ευθείας κατά την καταχώριση των τιμολογίων στο βιβλίο αγορών, γιατί διαφορετικά γίνεται διπλή εργασία. Πριν γίνουν οι πρώτες καταχωρίσεις των τιμολογίων αγοράς, στο βιβλίο πρέπει να διαπιστώνεται σε ποιους και πόσους μοναδικούς συντελεστές ανήκουν τα εμπορευόμενα αγαθά και να δημιουργούνται ανάλογες στήλες σε συνδυασμό με τους συντελεστές του Φ.Π.Α. Για παράδειγμα, έστω επιτηδευματίας σε πόλη μη τουριστική με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων νόμιμα τηρεί βιβλίο αγορών και στο αντικείμενο των εργασιών του περιλαμβάνεται η λιανική πώληση ειδών οικιακής χρήσης βίντεο, τηλεοράσεων, πολύφωτων και ραδιόφωνων. Από τους μοναδικούς συντελεστές της φορολογίας εισοδήματος για το βιβλίο αγορών διαπιστώνουμε ότι για την λιανική πώληση των ειδών αυτών προβλέπονται οι παρακάτω συντελεστές: Είδη οικιακής χρήσης ΣΚΚ 18% Πολύφωτα Ραδιόφωνα, βίντεο ΣΚΚ 19% ΣΚΚ 12% Τηλεοράσεις ΣΚΚ 6% Άρα για τα συγκεκριμένα αγαθά θα πρέπει να δημιουργήσουμε 4 ξεχωριστές στήλες για την κάθε ομάδα ειδών, έτσι ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος. αν υποθέσουμε ότι σε κάθε ομάδα που ανήκει στον ίδιο μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους υπάρχουν αγαθά που ανήκουν σε διαφορετικούς συντελεστές Φ.Π.Α. τότε πρέπει να δημιουργηθούν και αντίστοιχες στήλες κατά συντελεστή ΦΠ.Α. Αν μια σελίδα του βιβλίου αγορών δεν αρκεί για την παραπάνω ανάλυση τότε δεν απαγορεύεται να επεκταθούμε και στην απέναντι ακριβώς σελίδα, με κατάλληλη γραμμογράφηση. 15

2.2 Βιβλία Β κατηγορίας Στην δεύτερη κατηγορία εντάσσονται: α) Οι επιτηδευματίες των οποίων τα καθαρά κέρδη προσδιορίζονται με ειδικό τρόπο από την φορολογία εισοδήματος καθώς και οι εκμεταλλευτές πλοίων δεύτερης κατηγορίας, β) Οι πράκτορες εφημερίδων και περιοδικών, καθώς και ο πρατηριούχος χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων. Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες διατηρεί και άλλων κλάδο πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τηρεί για όλες τις δραστηριότητες του τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του, όχι όμως της κατηγορίας κατώτερης της δεύτερης, γ) Οι πρατηριούχοι υγρών καυσίμων για την εμπορία πετρελαίου. Όποιος διατηρεί και κλάδο πώλησης άλλων αγαθών ή παροχής υπηρεσιών τηρεί για το κλάδο αυτό τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του κλάδου αυτού όχι όμως κατηγορίας κατώτερης της δεύτερης. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει το βιβλίο εσόδων-εξόδων στο οποίο ο επιτηδευματίας καταχωρεί σε ξεχωριστές στήλες που τηρεί : Το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθμό και τη χρονολογία έκδοσης ή λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του εκδότη, των στοιχείων αγορών και εξόδων. Τα ακαθάριστα έσοδα από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων, πρώτων υλών, από την παροχή υπηρεσιών και λοιπές πράξεις. Τις δαπάνες για αγορά αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με το προορισμό τους, για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντος, τις δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά έξοδα και λοιπές πράξεις. Τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο πάνω πράξεων, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες. Τον Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις με ανάλυση των ποσών σε ιδιαίτερες στήλες ή σε καταστάσεις ανάλογα με τις ανάγκες φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α. όπως ειδικότερα ρυθμίζονται οι καταχωρήσεις. Επίσης σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου εσόδων -εξόδων καταχωρείται ότι άλλο προβλέπει και ορίζει ο νόμος όπως : ο Τα έσοδα και έξοδα που πραγματοποιούνται για λογαριασμό τρίτου ο Οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή η ιδιοχρησιμοποίηση υπηρεσιών. ο Η αξία αγοράς παγίων στοιχείων, ο Φ.Π.Α., που αναλογεί σε αυτά καθώς και οι αποσβέσεις τους, όταν εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα. ο Οι καταθέσεις και οι αναλήψεις κεφαλαίων, τα δάνεια που χορηγούνται και λαμβάνονται καθώς και οι εισπράξεις ή οι καταβολές που γίνονται για μερική ή ολική εξόφληση τους. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και εντός του επόμενου μήνα από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου, γίνεται ανάλυση των ακαθαρίστων εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών, με διάκριση των λιανικών-χονδρικών, των εξόδων για αμοιβές προσωπικού και τρίτων, για ενοίκια, τόκους και για λοιπά έξοδα. Η 16

ανάλυση αυτή δεν απαιτείται αν προκύπτει από τον τρόπο τήρησης του βιβλίου εσόδων-εξόδων. Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας τηρεί και βιβλίο απογραφών εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων, εφόσον τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του από πώληση αγαθών υπερέβησαν το όριο τήρησης βιβλίων της πρώτης κατηγορίας, στο βιβλίο απογραφών η καταγραφή της απογραφής γίνεται κατά ποσότητα και αξία μέχρι την 20ή Φεβρουάριου κάθε έτους και όχι αργότερα από την ημερομηνία υποβολής εκκαθαριστικής δήλωσης Φ.Π.Α. ή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Τα ποσά των ακαθάριστων εσόδων και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σε αυτά μπορεί να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που αφορούν, με ένα ποσό για κάθε ένα είδος και σειρά στοιχείων που εκδόθηκαν την ίδια ημέρα με αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθμού. Σε περίπτωση χρήσης ταμειακής μηχανής αναγράφεται ο αριθμός του ημερήσιου δελτίου «Ζ» όπως ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες αποφάσεις. 2.3 Βιβλία Γ κατηγορίας Στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται :α) Οι ημεδαπές και αλλοδαπές Α.Ε και Ε.Π.Ε,β) Οι κοινοπραξίες,γ) Οι επιχειρήσεις κατασκευής δημοσίων έργων, εφόσον ο προϋπολογισμός κάθε έργου που αναλαμβάνουν υπερβαίνει το όριο τήρησης βιβλίων της τρίτης κατηγορίας σήμερα (1.000.000,00 ), δ) Τα πρόσωπα που ασχολούνται με την πώληση ανεγειρόμενων οικοδομών ή την κατασκευή δημοσίων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων. Τα πρόσωπα αυτά είναι: > Οι δημόσιες, δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις και εκμετάλλευσης κερδοσκοπικού χαρακτήρα > Οι συνεταιρισμοί που έχουν συσταθεί νόμιμα και οι ενώσεις τους, > Οι αλλοδαπές επιχειρήσεις που λειτουργούν με οποιοδήποτε τύπο εταιρίας, καθώς και οι κάθε είδους αλλοδαποί οργανισμοί που αποβλέπουν στην απόκτηση οικονομικών ωφελημάτων. Η υποχρέωση για τήρηση βιβλίων τρίτης κατηγορίας συντρέχει και για τις κοινοπραξίες στις οποίες εισφέρεται η κατασκευή δημόσιων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων ή η ανέγερση οικοδομών από τις κοινοπραξίες. Κατ εξαίρεση μπορούν να τηρήσουν βιβλία δεύτερης κατηγορίας οι αλλοδαπές γενικά επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στην Ελλάδα καθώς και τα υποκαταστήματα των αλλοδαπών αεροπορικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και απαλλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας για την άσκηση του επαγγέλματος του τηρεί λογιστικά βιβλία κατά την διπλογραφική μέθοδο και με οποιοδήποτε λογιστικό σύστημα, σύμφωνα με τις αρχές της λογιστικής και κατά τις ειδικότερες διακρίσεις του Κ.Β.Σ. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας εφαρμόζει υποχρεωτικά το Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, μόνο ως προς τη δομή, την ονοματολογία και το περιεχόμενο των πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων λογαριασμών, με εξαίρεση τους λογαριασμούς της ομάδας 9 οι οποίοι δεν τηρούνται. 17

Η ανάπτυξη των δευτεροβάθμιων λογαριασμών, σε μη θεσμοθετημένους από τις διατάξεις του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου τριτοβάθμιους λογαριασμούς, καθώς και η ανάπτυξη των τριτοβάθμιων σε επίπεδο τεταρτοβάθμιων, γίνεται σύμφωνα με τις αρχές της λογιστικής και τις ανάγκες του επιτηδευματία. Από τους λογαριασμούς του γενικού και των αναλυτικών καθολικών πρέπει να προκύπτουν συγκεντρωτικά και αναλυτικά στοιχεία των καταχωρήσεων, ώστε να είναι ευχερείς η πληροφόρηση ή η επαλήθευση από το φορολογικό έλεγχο, για τις ανάγκες όλων των φορολογικών αντικειμένων. Οι Ανώνυμες Εταιρίες τηρούν βιβλία πρακτικών γενικών συνελεύσεων των μετοχών και βιβλίο πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου και βιβλίο μετοχών. Οι Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης τηρούν βιβλίο πρακτικών συνελεύσεων και βιβλίο πρακτικών διαχείρισης. Ο επιτηδευματίας που συντάσσει τις Ετήσιες Οικονομικές του Καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα τηρεί τα λογιστικά του βιβλία ή με βάση τις αρχές και τους κανόνες των Δ.Λ.Π. ή με βάση τις αρχές και τους κανόνες της ισχύουσας φορολογικής νομοθεσίας. Ο επιτηδευματίας που τηρεί τα βιβλία του σύμφωνα με τους κανόνες των Δ.Λ.Π. υποχρεούται: > Να συντάσσει Πίνακα Συμφωνίας Λογιστικής-Φορολογικής Βάσης Στον πίνακα αυτόν καταχωρούνται σε χωριστές στήλες για κάθε πρωτοβάθμιο διαφοροποιημένο λογαριασμό σε χρέωση ή πίστωση: α) Η αξία όπως προκύπτει από τα τηρούμενα βιβλία. β) Η αξία όπως προσδιορίζεται με βάση τους κανόνες της φορολογικής νομοθεσίας. γ) Η διαφορά μεταξύ Λογιστικής και Φορολογικής βάσης. > Να τηρεί ιδιαίτερο Φορολογικό Μητρώο Παγίων Περιουσιακών Στοιχείων, το οποίο μπορεί να είναι ενσωματωμένο στο κύριο Μητρώο Παγίων Περιουσιακών Στοιχείων της εταιρίας και χρησιμοποιείται ως βάση του ποσοτικού προσδιορισμού των αναγκαίων καταχωρήσεων στο Π.Σ.Λ.Φ.Β. και στον Πίνακα Φορολογικών Αποτελεσμάτων, στο βαθμό που κατά την εφαρμογή των Δ.Λ.Π. προκύπτουν διαφορές στην αποτίμηση παγίων περιουσιακών στοιχείων είτε λόγω της διαφοροποίησης της προ των αποσβέσεων αξίας τους είτε λόγω της διαφοροποίησης των συσσωρευμένων αποσβέσεων. > Να συντάσσει Πίνακες Φορολογικών Αποτελεσμάτων Χρήσης Σχηματισμού Φορολογικών Αποθεματικών και Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα Φορολογικών Αποθεματικών, των οποίων τα δεδομένα προκύπτουν από λογαριασμούς που τηρούνται με τη διπλογραφική μέθοδο. 18

2.4 Βιβλίο αποθήκης Συμπληρωματικά των βιβλίων της τρίτης κατηγορίας, για τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι το βιβλίο Αποθήκης όπου καταχωρούνται τα αγαθά τόσο κατά την εισαγωγή τους σε αυτήν όσο και κατά την εξαγωγή τους από αυτήν. Στην περίπτωση που τα προς πώληση αγαθά αποτελούν ίδια προϊόντα του επιτηδευματία και τότε που αυτός έχει υποχρέωση στην τήρηση βιβλίου Αποθήκης είναι υποχρεωμένος να τηρεί και βιβλίο Παραγωγής κοστολογίου. 1) Ο επιτηδευματίας που πώλοι αγαθά για δικό του λογαριασμό χονδρικά ή κατά κύριο λόγω χονδρικά, αφού κατά τις δυο προηγούμενες διαχειριστικές χρήσεις τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του υπερέβησαν το ποσό των 3.000.000 τηρεί βιβλίο Αποθήκης κατ είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. 2) Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά για δικό του λογαριασμό λιανικά ή κατά κύριο λόγω λιανικά, αφού κατά τις δυο προηγούμενες διαχειριστικές χρήσεις τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του υπερέβησαν το ποσό των 4.000.000 τηρεί βιβλίο Αποθήκης κατ είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. 3) Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά για λογαριασμό τρίτων ή για δικό του λογαριασμό και λογαριασμό τρίτων έχει τις προηγούμενες υποχρεώσεις (χονδρικά ή κατά κύριο λόγω χονδρικά 3.000.000 - λιανικά ή κατά κύριο λόγω λιανικά 4.000.000 ) στην τήρηση του βιβλίου Αποθήκης με την προϋπόθεση ότι τα αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται ξεχωριστά και οπωσδήποτε κατ είδος και ποσότητα τουλάχιστον. 4) Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά μετά από προηγούμενη επεξεργασία, αφού κατά τις δυο προηγούμενες διαχειριστικές περιόδους το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του υπερβαίνει το ποσό των 2.000.000 τηρεί βιβλίο Αποθήκης: πρώτων υλών, βοηθητικών υλών, υλικών συσκευασίας, ετοίμων προϊόντων και υποπροϊόντων, στο οποίο καταχωρούνται για κάθε αγαθό, οι αγορές και οι πωλήσεις κατ είδος, ποσότητα και αξία και η εντός και εκτός της επιχείρησης ποσοτική διακίνηση κατ είδος και ποσότητα. Η αξία κτήσης των πρώτων και βοηθητικών υλών και των υλικών συσκευασίας που διατέθηκαν για την επεξεργασία καθώς και το κόστος των έτοιμων προϊόντων και υποπροϊόντων που παράχθηκαν, αναγράφεται στο βιβλίο Αποθήκης τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, κατά τη σύνταξη του ισολογισμού, και τους τηρούντες αναλυτική λογιστική του Ε.Γ.Λ.Σ. στο χρόνο προσδιορισμού των βραχύχρονων αποτελεσμάτων. 5) Ο επιτηδευματίας που επεξεργάζεται αγαθά για λογαριασμό τρίτων ή για δικό του λογαριασμό και λογαριασμό τρίτων, εφόσον κατά τις δυο προηγούμενες διαχειριστικές περιόδους το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του υπερβαίνει το ποσό των 5.500.000, τηρεί βιβλίο Αποθήκης. Οι πρώτες ύλες και τα έτοιμα προϊόντα των τρίτων παρακολουθούνται ξεχωριστά κατ είδος και ποσότητα. 6) Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά εκτός της χώρας ή ενεργεί επεξεργασία για λογαριασμό κατοίκου άλλης χώρας τηρεί βιβλίο Αποθήκης, όταν το σύνολο των ετήσιων ακαθαρίστων εσόδων, κατά τις δυο προηγούμενες διαχειριστικές περιόδους, υπερέβη το ποσό των 5.500.000 και οι πωλήσεις 19

στο εξωτερικό και επεξεργασία για λογαριασμό κατοίκου άλλης χώρας υπερέβησαν το 80% του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του. 7) Προκειμένου για επιτηδευματία που έχει παράλληλα με τον κλάδο του εμπορίου και ξεχωριστό κλάδο επεξεργασίας, η υποχρέωση τήρησης του βιβλίου Αποθήκης κρίνεται αυτοτελώς για κάθε κλάδο με εξαίρεση στους υπόχρεους στην τήρηση αναλυτικής λογιστικής όπως ορίζεται από τις διατάξεις του Ε.Γ.Λ.Σ., με εξαγωγή βραχυχρόνιου αποτελέσματος, ο επιτηδευματίας αυτός εάν υποχρεούται στην τήρηση βιβλίου Αποθήκης για τον ένα κλάδο τηρεί βιβλίο Αποθήκης και για τον άλλο κλάδο. 8) Ο επιτηδευματίας που είναι υπόχρεος σε τήρηση βιβλίου Αποθήκης, παύει να το τηρεί από την επόμενη διαχειριστική περίοδο εκείνης που για δεύτερη συνεχή χρήση δεν υπερέβη το εκάστοτε ισχύων όριο. 9) Στο βιβλίο αποθήκης που τηρείται σύμφωνα με όσα αναφέρονται παραπάνω αναγράφεται και η χρονολογία εισαγωγής ή εξαγωγής κατά περίπτωση του οικείου δικαιολογητικού εγγραφής. Η ενημέρωση της εξαγωγής μπορεί να γίνεται με μια συγκεντρωτική εγγραφή σε ημερήσια βάση ανά είδος και σειρά στοιχείων που εκδίδονται, με την προϋπόθεση όταν ζητηθεί από τον έλεγχο να είναι δυνατή η εκτύπωση ή η σύνταξη κατάστασης με την αναλυτική κίνηση ανά παραστατικό όλων ή μερικών ειδών. Σε ειδικές μερίδες του βιβλίου Αποθήκης της έδρας παρακολουθούνται: α) η κίνηση κάθε καταστήματος με εξαρτημένη λογιστική κατ είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή, β) η κίνηση κάθε αποθηκευτικού χώρου κατ είδος και ποσότητα κατά την εισαγωγή και εξαγωγή, γ) Τα αγαθά που βρίσκονται σε τρίτους για οποιοδήποτε σκοπό, ανά τρίτο είδος και ποσότητα. Όταν στο υποκατάστημα τηρείται βιβλίο Αποθήκης κατ είδος, ποσότητα, η μερίδα του υποκαταστήματος ή του αποθηκευτικού χώρου που τηρείται στην έδρα μπορεί να ενημερώνεται με την συνολική μηνιαία κίνηση του υποκαταστήματος ή του αποθηκευτικού χώρου εντός του επόμενου μήνα. 10) Δεν υποχρεούνται: Α) Στην τήρηση βιβλίου αποθήκης: Ο εκμεταλλευτής ελαιοτριβείου, * Ο εκμεταλλευτής πρατηρίου χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων, Ο πώλησης βενζίνης και πετρελαίου για λογαριασμό τρίτων, Ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγραερίου αυτοκινήτων, Ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγρών καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων, Ο εκμεταλλευτής εστιατορίου ή ζαχαροπλαστείου εφόσον διαθέτει τα αγαθά του λιανικός, Ο εκμεταλλευτής ξενοδοχείου ή ξενώνα ή κάμπινγκ, Ο πώλησης οπωρολαχανικών, Ο παραγωγός κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών, ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών, Ο εκμεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου. Β) Στην τήρηση τεχνικών προδιαγραφών: ο παραγωγός αγροτικών προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής, Ο εκμεταλλευτής λατομείου, μεταλλείου, ορυχείου για τα πρωτογενή υλικά που ορύσσονται, 20

Οι επιχειρήσεις παραγωγής-πώλησης λογισμικού. 11) Στο υποκατάστημα, από τα βιβλία του οποίου εξάγεται αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, τηρείται ίδιο βιβλίο Αποθήκης, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Στο υποκατάστημα από τα βιβλία του οποίου δεν εξάγεται αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα και το οποίο βρίσκεται σε άλλο νομό ή νησί από την έδρα ή σε απόσταση μεγαλύτερη των 50 χιλιομέτρων από αυτήν τηρείται βιβλίο Αποθήκης κατ είδος και ποσότητα με δυνατότητα τήρησης του και κατ αξία. 12) Αντί του τρόπου τήρησης του βιβλίου Αποθήκης, μπορεί να τηρείται: Α. Στην έδρα ή στο υποκατάστημα με αυτοτελή λογιστική, μερίδα «Κεντρικής Αποθήκης» για όλες τις εγκαταστάσεις στην οποία καταχωρούνται για κάθε αγαθό : * Κατά ποσότητα και αξία οι αγορές και οι πωλήσεις που διενεργούνται, Η ποσότητα των πρώτων υλών, βοηθητικών υλών και υλικών συσκευασίας που διατέθηκαν για επεξεργασία, Η ποσότητα των έτοιμων προϊόντων και υποπροϊόντων που παράχθηκαν. Η αξία των πρώτων υλών, των βοηθητικών υλών και υλικών συσκευασίας που διατέθηκαν στην παραγωγή, καθώς και το κόστος των έτοιμων προϊόντων που παράχθηκαν τίθεται στο τέλος της χρήσης με την κοστολόγηση. Β. Στην έδρα και σε κάθε υποκατάστημα ή αποθηκευτικό χώρο βιβλίο Αποθήκης σε ιδιαίτερες μερίδες κατ είδος και ποσότητα κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. Όταν το υποκατάστημα ή ο αποθηκευτικός χώρος βρίσκονται στον ίδιο νομό με την έδρα ή σε απόσταση μικρότερη των χιλιομέτρων, όχι όμως σε άλλο νησί, η κίνηση αυτών κατ είδος και ποσότητα μπορεί να παρακολουθείται σε ιδιαίτερες μερίδες του βιβλίου Αποθήκης της έδρας. Γ. Στην έδρα μια μερίδα ανά τρίτο, κατ είδος και ποσότητα, για τα αγαθά που βρίσκονται σε τρίτους για οποιοδήποτε σκοπό. 13) Ο επιτηδευματίας που έχει υποχρέωση τήρησης βιβλίου Αποθήκης, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στις περιπτώσεις 4 και 5, τηρεί για τα ίδια προϊόντα στην έδρα ή στο υποκατάστημα που εξάγει αυτοτελές αποτέλεσμα : Α. Βιβλίο τεχνικών προδιαγραφών με ιδιαίτερη μερίδα κατ είδος στην οποία αναγράφονται: Πριν από την έναρξη της παραγωγής οι τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος. Οι τεχνικές προδιαγραφές περιλαμβάνουν πλην των άλλων τεχνικών δεδομένων, την για κάθε μονάδα παραγόμενου έτοιμου προϊόντος απαιτούμενη ποσότητα πρώτων υλών, καθώς και βοηθητικών υλών και υλών συσκευασίας όταν για αυτά τηρείται βιβλίο Αποθήκης καθώς και την προϋπολογιζόμενη φύρα παραγωγής. Μέχρι το κλείσιμο του ισολογισμού και για τους τηρούντες αναλυτική λογιστική στο χρόνο προσδιορισμού του βραχυχρόνιου αποτελέσματος, οι κανόνες του καταμερισμού του εργοστασιακού κόστους οι οποίοι ακολουθούνται πάγια. Β. Βιβλίο παραγωγής κοστολογίου με ιδιαίτερη μερίδα κατ είδος στο οποίο: Συγκεντρώνονται το βραδύτερο εντός της προθεσμίας σύνταξης του ισολογισμού, οι εντός της διαχειριστικής περιόδου που έληξε ποσότητες πρώτων υλών που αναλώθηκαν για την παραγωγή έτοιμου προϊόντος, οι βοηθητικές ύλες και τα υλικά συσκευασίας, 21

όταν για αυτά τηρείται βιβλίο Αποθήκης, σε μερίδες κατ είδος καθώς και οι ποσότητες έτοιμου προϊόντος που παρήχθησαν μέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο. Προσδιορίζεται για το έτοιμο προϊόν, το βραδύτερο εντός της προθεσμίας σύνταξης του προϋπολογισμού το εργοστασιακό κόστος με βάση τους καταχωρημένους στο βιβλίο τεχνικών προδιαγραφών κανόνες. 2.5 Έννοια υποκαταστήματος: βιβλία υποκαταστήματος Υποκατάστημα είναι οποιαδήποτε επαγγελματική εγκατάσταση του επιτηδευματία εκτός της έδρας της επιχείρησης, στην οποία ενεργείται παραγωγική ή συναλλακτική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το αν αυτή διενεργείται κατ εντολή της έδρας ή άλλου υποκαταστήματος σε εκτέλεση σχετικών συμβάσεων. Υποκαταστήματα δεν θεωρούνται πλέον από 1/1/07 ούτε οι λοιπές πρόσκαιρες εγκαταστάσεις που λειτουργούν για χρονικό διάστημα μέχρι τριάντα (30) ημερολογιακές ημέρες. Παραγωγική δραστηριότητα θεωρείται η παραγωγή, η επεξεργασία, η κατεργασία, η μετατροπή, η διασκευή η συσκευασία δια τυποποιήσεως, η επισκευή αγαθών ιδίων ή τρίτων δηλαδή εργοστάσια, εργαστήρια, μεταλλεία, ορυχεία, λατομεία, χώροι επισκευής και συντήρησης. Ακόμα παραγωγική δραστηριότητα θεωρείται και η προσφορά υπηρεσιών στους πελάτες. Συναλλακτική δραστηριότητα είναι η οποιαδήποτε δοσοληψία με τρίτους όπως αγορά ή πώληση αγαθών, καταβολή ή είσπραξη χρημάτων, έκδοση ή αποδοχή συναλλαγματικών. Δεν θεωρούνται υποκαταστήματα οι χώροι στους οποίους πραγματοποιούνται μόνο απλές παραλαβές ή παραδόσεις αγαθών ή όταν ενεργούνται εργασίες διοικητικές, ή προβολής αγαθών ή άλλες συναφείς εργασίες και οι δοσοληψίες στις εγκαταστάσεις αυτές περιορίζονται μόνο στην διενέργεια των εξόδων λειτουργίας τους. > Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία Α' ή Β' κατηγορίας τηρεί στο υποκατάστημα όμοια βιβλία με την έδρα και κατά τις διακρίσεις των αντίστοιχων βιβλίων της έδρας. > Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία Γ' κατηγορίας, τηρεί στο υποκατάστημα ανάλογα με το λογιστικό αποτέλεσμα που εξάγεται από αυτό: Όταν το υποκατάστημα εξάγει αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα τηρεί πλήρη τα βιβλία της Γ' κατηγορίας που τηρεί και το Κεντρικό. Το τελικό αποτέλεσμα του υποκαταστήματος, στο τέλος της χρήσης ενσωματώνεται με λογιστικές εγγραφές στα βιβλία του Κεντρικού Όταν το υποκατάστημα δεν εξάγει αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, τηρεί τουλάχιστον: α) Ημερολόγιο ταμειακών και συμψηφιστικών πράξεων, κατά την διπλογραφική μέθοδο, β) Μηνιαίο διπλότυπο φύλλο ανάλυσης και ελέγχου, στο τέλος κάθε μήνα με αντίστοιχη ανάπτυξη των λογαριασμών του Κεντρικού. Σε αυτό καταχωρούνται και τα προοδευτικά αθροίσματα των προηγούμενων μηνών. Το πρωτότυπο αποστέλλεται στην έδρα για ενημέρωση των βιβλίων μέχρι την 151του επόμενου μήνα. Ο επιτηδευματίας δεν υποχρεούται στη σύνταξη φύλλου ανάλυσης και 22

ελέγχου, εφόσον το ημερολόγιο είναι διπλότυπο με ανάπτυξη αντίστοιχη εκείνης των λογαριασμών της έδρας, γ) ο επιτηδευματίας στο υποκατάστημα του οποίου δεν εξάγεται αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, μπορεί να τηρεί: ημερήσιο διπλότυπο φύλλο συναλλαγών, στο οποίο καταχωρούνται ξεχωριστά: ο Το υπόλοιπο του ταμείου της προηγούμενης ημέρας ο Οι ταμειακές πράξεις και ο Οι συμψηφιστικές πράξεις. Το πρωτότυπο του φύλλου αυτού αποστέλλεται στο Κεντρικό μέχρι την 15 1του επόμενου μήνα. Δεν υπάρχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων υποκαταστήματος στις εξής περιπτώσεις: α) στο υποκατάστημα που στεγάζεται σε συνεχόμενο ή στον ίδιο κτιριακό χώρο με άλλο υποκατάστημα, β) Στις οποιεσδήποτε πρόσκαιρες εγκαταστάσεις όπως τα εργοτάξια κατασκευαστικών επιχειρήσεων, οι χώροι συγκέντρωσης, επεξεργασίας και μεταφοράς αγροτικών προϊόντων και οι προσωρινοί εκθεσιακοί χώροι. Τα στοιχεία των συναλλαγών των εγκαταστάσεων της περίπτωσης αυτής καταχωρούνται στα βιβλία της έδρας ή του υποκαταστήματος στο οποίο ανήκουν το αργότερο μέχρι την 15η ημέρα του επόμενου μήνα από την έκδοση ή την λήψη τους κατά περίπτωση. Μετά από αίτηση του επιτηδευματία και έγκριση του προϊσταμένου της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.) της έδρας είναι δυνατόν να επιτραπεί: Από την έναρξη λειτουργίας ή την αρχή της διαχειριστικής περιόδου, η ενσωμάτωση των δεδομένων των βιβλίων υποκαταστημάτων, που δεν εξάγουν αυτοτελές αποτέλεσμα, στα βιβλία άλλου υποκαταστήματος με αυτοτελές αποτέλεσμα. Επίσης η ενσωμάτωση των δεδομένων των βιβλίων υποκαταστημάτων που δεν εξάγουν αυτοτελές αποτέλεσμα στα βιβλία της έδρας, μέσω των βιβλίων άλλου υποκαταστήματος, το οποίο επίσης δεν εξάγει αυτοτελές αποτέλεσμα. Τα δεδομένα των βιβλίων του υποκαταστήματος τα οποία ενσωματώνονται στα βιβλία άλλου υποκαταστήματος εμφανίζονται χωριστά από τα δεδομένα των βιβλίων του υποκαταστήματος αυτού. Οι εγκρίσεις αυτές κοινοποιούνται και στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. στον οποίο υπάγεται το υποκατάστημα. Με αίτηση του επιτηδευματία και έγκριση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. της έδρας μπορεί να επιτραπεί ή μη τήρηση ή η κατά διάφορο τρόπο τήρηση όλων ή μερικών βιβλίων του υποκαταστήματος με εξαίρεση το βιβλίο Αποθήκης και παραγωγής κοστολογίου. Η έγκριση αυτή κοινοποιείται και στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. στον οποίο υπάγεται το υποκατάστημα. Το υποκατάστημα που λειτουργεί στην αλλοδαπή τηρεί τα βιβλία και εκδίδει τα στοιχεία που προβλέπονται από τη νομοθεσία της χώρας στην οποία λειτουργεί. Τα δεδομένα του υποκαταστήματος ενσωματώνονται στα βιβλία του Κεντρικού μέσα στο χρόνο σύνταξης του ισολογισμού. 23

2.6 Πρόσθετα βιβλία Ο Κ.Β.Σ. προβλέπει και την τήρηση άλλων βιβλίων, για ορισμένες περιπτώσεις επιτηδευματιών. Ειδικότερα επί ποσοτικής παραλαβής εμπορεύσιμων αγαθών, που δεν συνοδεύονται με στοιχείο διακίνησης που προβλέπεται από τον Κώδικα ή δεν εκδίδεται άμεσα τιμολόγιο για την αγορά τους, τηρείται βιβλίο ποσοτικής παραλαβής, στο οποίο καταχωρούνται: η χρονολογία παραλαβής, το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία, το επάγγελμα και η διεύθυνση του αποστολέα, το είδος και η ποσότητα των αγαθών και ο σκοπός της παραλαβής. Επίσης βιβλίο ποσοτικής παραλαβής τηρείται και από τους επισκευαστές ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων, μηχανών και μηχανημάτων, όταν παραλαμβάνουν στην επαγγελματική τους εγκατάσταση αγαθά για επισκευή που δεν συνοδεύονται με στοιχείο διακίνησης, που προβλέπεται από τον Κώδικα. Το βιβλίο αυτό τηρείται και στο υποκατάστημα, εφόσον συντρέχει περίπτωση. Το βιβλίο ποσοτικής παραλαβής μπορεί να αντικαταστεί με θεωρημένο διπλότυπο δελτίο ποσοτικής παραλαβής, που εκδίδεται για κάθε παραλαβή και περιέχει τα δεδομένα του βιβλίου αυτού. Ο επιτηδευματίας ο οποίος τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας μπορεί, αντί να τηρεί βιβλία ποσοτικής παραλαβής, να ενεργεί ανάλογη εγγραφή με λογιστικό ισότιμο κατά την παραλαβή των αγαθών. Τα έξοδα πρώτης εγκατάστασης, αγορές και λοιπές συναλλαγές αναγκαίες για τη σύσταση του νομικού προσώπου ή την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης, καταχωρούνται σε βιβλία που θεωρούνται στο όνομα του ιδρυτή, από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. της κατοικίας ή της έδρας του. Εάν ο ιδρυτής είναι πρόσωπο που έχει έδρα, κατοικία, διαμονή ή εγκατάσταση σε άλλη χώρα, τα βιβλία θεωρούνται στο όνομα του νόμιμου εκπροσώπου του στην Ελλάδα. Οι εγγραφές που καταχωρήθηκαν στα προσωρινά βιβλία μεταφέρονται στα οριστικά βιβλία αναλυτικά ή συγκεντρωτικά αμέσως μετά την σύσταση του νομικού προσώπου ή την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας του Κώδικα αυτού, εφόσον πραγματοποιεί παραγωγικές επενδύσεις και διενεργεί αφορολόγητες εκπτώσεις ή αποθεματικά υποχρεούται: 1) να τηρεί βιβλίο επενδύσεων, στο οποίο τηρούνται εξωλογιστικά λογαριασμός για κάθε είδος παγίου περιουσιακού στοιχείου, ο οποίος χρεώνεται με την συνολική αξία κτήσης του και πιστώνεται κάθε φορά με την αφορολόγητη έκπτωση ή με την αξία πώλησης του και συγκεντρωτικός λογαριασμός ο οποίος χρεώνεται με την αναγνωριζόμενη για έκπτωση κάθε χρόνο αξία των πραγματοποιούμενων νέων επενδύσεων και πιστώνεται με το συνολικό ποσό της αφορολόγητης έκπτωσης. 2) να τηρεί στα λογιστικά του βιβλία χωριστούς αναλυτικούς λογαριασμούς για τις αφορολόγητες εκπτώσεις ή τα αποθεματικά. 3) να καταχωρεί στο βιβλίο απογραφών, τις επενδύσεις, τις εκπτώσεις και τα αποθεματικά. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία πρώτης ή δεύτερης κατηγορίας του Κώδικα αυτού τηρεί βιβλίο επενδύσεων, στο οποίο τηρούνται: 1) λογαριασμός επενδύσεων, ο οποίος χρεώνεται κατά χρονολογική σειρά με τις δαπάνες απόκτησης των περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν παραγωγικές επενδύσεις και πιστώνεται με την αξία πώλησης ή επιστροφής των περιουσιακών αυτών στοιχείων, 24

2) λογαριασμός αφορολόγητου αποθεματικού, ο οποίος πιστώνεται με το ποσό της αφορολόγητης έκπτωσης ή του αποθεματικού, 3) χωριστός λογαριασμός για κάθε είδος πάγιου περιουσιακού στοιχείου, ο οποίος χρεώνεται με τις δαπάνες απόκτησης αυτού και πιστώνεται με την αφορολόγητη έκπτωση που σχηματίζεται κάθε φορά ή με την αξία πώλησης του. 2.6.1 Πεδία εφαρμογής στα πρόσθετα βιβλία Ο επιτηδευματίας ανεξάρτητα από την κατηγορία των βιβλίων που τηρεί ή την απαλλαγή του από την τήρηση βιβλίων, τηρεί και τα ακόλουθα βιβλία κατά περίπτωση: 1) Ο εκμεταλλευτής οίκου ευγηρίας, ξενοδοχείου, ξενώνα, επιπλωμένων διαμερισμάτων και οικιών, καθώς και ο εκμεταλλευτής κάμπινγκ, τηρεί βιβλίο κίνησης πελατών (πόρτας), στο οποίο καταχωρεί το ονοματεπώνυμο του πελάτη, το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία εκείνου κατ εντολή του οποίου διαμένει ο πελάτης (ένοικος), την ημερομηνία άφιξης και αναχώρησης του και τον αριθμό του δωματίου. Επιπλέον ο εκμεταλλευτής κάμπινγκ καταχωρεί των αριθμό των ατόμων που συνοδεύουν κάθε πελάτη, καθώς και το είδος του κατασκηνωτικού και μεταφορικού μέσου. Σε περίπτωση παροχής υπηρεσιών «πακέτο» καταχωρεί και τις περιλαμβανόμενες στο «πακέτο» υπηρεσίες και αγαθά. 2) Ο εκμεταλλευτής παιδικού σταθμού, εκπαιδευτηρίου, σχολής, φροντιστηρίου, εργαστηρίου ελευθέρων σπουδών και κάθε άλλης φύσης επιχείρησης ή οργανισμού με διδακτικό χαρακτήρα ή επαγγελματικής κατάρτισης, τηρεί και μητρώο μαθητών στο οποίο καταχωρεί το ονοματεπώνυμο, την διεύθυνση των μαθητών που φοιτούν, την χρονολογία έναρξης της φοίτησης, το ποσό που συμφωνείτε χωριστά των διδάκτρων, τροφείων, των μεταφορικών και των λοιπών δικαιωμάτων και την χρονολογία διακοπής της φοίτησης, 3) Ο εκμεταλλευτής θεραπευτηρίου ή κλινικής τηρεί: Βιβλίο ασθενών, με ιδιαίτερη μερίδα για κάθε ασθενή, στην οποία καταχωρεί το ονοματεπώνυμο του, την χρονολογία εισόδου του ασθενή, καθώς και την χρονολογία εξόδου του, την κατηγορία της θέσης νοσηλείας του, το είδος των παρερχομένων υπηρεσιών, το είδος και την ποιότητα των φαρμάκων και λοιπών υλικών, εκτός των αναλωσίμων, που χορηγούνται και τον αύξοντα αριθμό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών. Σε περίπτωση αλλαγής της κατηγορίας θέσης καταχωρεί τη χρονολογία αυτής και την κατηγορία της νέας θέσης. Βιβλίο μεριδολογίου γιατρών φυσικών προσώπων, με ιδιαίτερη μερίδα για κάθε γιατρό, με αναγραφή της διεύθυνσης του και της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. στην οποία καταχωρεί το ονοματεπώνυμο του και την διεύθυνση του ασθενή που δέχεται την ειδική ιατρική περίθαλψη από τον γιατρό, την χρονολογία παροχής της περίθαλψης και την κατηγορία της θέσης νοσηλείας του ασθενή. Επί ειδικής ιατρικής περίθαλψης του ασθενή από περισσότερους γιατρούς, τα δεδομένα 25

αυτά καταχωρούνται στις μερίδες όλων των γιατρών. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και από όλα τα νοσοκομεία, κλινικές και εξωτερικά ιατρεία αυτών, ανεξάρτητα από την νομική μορφή με την οποία λειτουργούν και την τυχόν απαλλαγή τους από το φόρο εισοδήματος εφόσον, παρέχεται σ αυτά περίθαλψη από γιατρούς, στους οποίους καταβάλλεται γι αυτήν αμοιβή μη έμμισθης υπηρεσίας. 4) Ο εκμεταλλευτής διαγνωστικού κέντρου τηρεί βιβλίο επίσκεψης ασθενών, στο οποίο καταχωρεί για κάθε ασθενή, το ονοματεπώνυμο, το επάγγελμα και την διεύθυνση του, την χρονολογία της επίσκεψης και όταν εκδοθεί η απόδειξη παροχής υπηρεσιών τον αριθμό αυτής. 5) Ο εκμεταλλευτής κέντρου αισθητικής ή γυμναστηρίου, τηρεί βιβλίο πελατών στο οποίο καταχωρεί για κάθε μια επίσκεψη, το ονοματεπώνυμο και την διεύθυνση του πελάτη, το είδος της υπηρεσίας που του παρέχει, την χρονολογία επίσκεψης του και όταν εκδοθεί η απόδειξη παροχής υπηρεσιών τον αριθμό αυτής. Επί διαρκούς παροχής υπηρεσίας καταχωρεί το ονοματεπώνυμο, την διεύθυνση του πελάτη, το συμφωνούμε ποσό, τη χρονολογία έναρξης και διακοπής της παροχής υπηρεσίας. 6) Ο εκπαιδευτής οδηγών αυτοκινήτων τηρεί, για κάθε εκπαιδευτικό αυτοκίνητο, βιβλίο εκπαιδευομένων οδηγών, στο οποίο καταχωρεί το ονοματεπώνυμο και την διεύθυνση του εκπαιδευομένου, το ποσό της αμοιβής που συμφωνείτε, τη χρονολογία και την ώρα έναρξης και λήξης κάθε μαθήματος. Ανάλογη υποχρέωση έχει και για την παράσταση του κατά την εξέταση των υποψηφίων οδηγών. Το βιβλίο τηρείται στο αυτοκίνητο κατά την διάρκεια του μαθήματος ή της εξέτασης. 7) Ο επιτηδευματίας που παρέχει υπηρεσίες έναντι συνδρομής, τηρεί βιβλίο συνδρομητών στο οποίο καταχωρεί το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και την διεύθυνση του συνδρομητή, την ημερομηνία έναρξης και λήξης της συνδρομής, καθώς και την αξία αυτής. 8) Ο εκμεταλλευτής ψυκτικών χώρων και χώρων αποθήκευσης αγαθών τρίτων: α) εκδίδει διπλότυπο δελτίο εισαγωγής στο ψυγείο ή τίτλο αποθήκευσης, στο οποίο αναγράφει το ονοματεπώνυμο, το επάγγελμα και την διεύθυνση του αποθέτη, το είδος, την ποσότητα, τον τρόπο και τα σημεία συσκευασίας των αγαθών που αποθηκεύονται. Κατά την εξαγωγή εκδίδει δελτίο αποστολής, β) τηρεί βιβλίο αποθήκευσης, σε μερίδες κατά αποθέτη, με αναγραφή της διεύθυνσης του και της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. Σε κάθε μερίδα καταχωρεί τα δεδομένα των δελτίων εισαγωγής και αποστολής, καθώς και τον αριθμό του παραστατικού εσόδων. 9) Ο εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών και μοτοποδηλάτων τηρεί βιβλίο στάθμευσης, στο οποίο καταχωρεί για κάθε όχημα, τη χρονολογία και την ώρα της εισόδου και εξόδου, καθώς και τον αριθμό κυκλοφορίας. Επί μηνιαίας ή διαρκούς μίσθωσης καταχωρείται ο αριθμός κυκλοφορίας, η χρονολογία έναρξης και λήξης της μίσθωσης και το ποσό που συμφωνείτε. 10) Ο επιτηδευματίας που διατηρεί επιχείρηση πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, μοτοποδηλάτων, τροχόσπιτων, σκαφών αναψυχής, γεωργικών και λοιπών αυτοκινούμενων μηχανημάτων, για λογαριασμό του ή λογαριασμό τρίτου, όπως και ο επιτηδευματίας που διατηρεί συνεργείο επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων, 26