------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ Τηλ,: (+2711) 214 2300 / 2317 E-mail: ecocom-johannesburg@mfa,gr FAX: (+2711) 214 2304 ΚΑΝΟΝΙΚΟ Γιοχάνεσμπουργκ, 19 Ιανουαρίου 2016 Α.Π. ΠΡΟΣ : ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΚΟΙΝ,: ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΚΟΙΝ,: ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: Επικαιροποίηση προβλέψεων οικονομίας Νότιας Αφρικής και κυβερνητικές τοποθετήσεις. Λαμβανομένης υπόψη της γενικής επιβράδυνσης της οικονομίας της Νότιας Αφρικής κατά το 2015 (υπενθυμίζεται από 3,2% το 2011, 2,2% το 2012, 2,2% το 2013, και 1,5% το 2014, και προβλέψεις 2015 βλ. 1 ), δύο νέες οικονομικές αναφορές δείχνουν συνεχή τάση αρνητικών προοπτικών της οικονομίας της χώρας κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Σύμφωνα με σχετική αναφορά του Κεντρικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ν. Αφρικής (SACCI / South African Chamber of Commerce and Industry) ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών (επιχειρηματικών προβλέψεων για το προσεχές εξάμηνο) μειώθηκε τον Δεκέμβριο 2015 κατά επτά βαθμίδες (τώρα στις 42 βαθμίδες) καθόσον στον ιδιωτικό τομέα αναμένεται ότι οι πωλήσεις και οι νέες παραγγελίες θα βαίνουν μειούμενες λόγω της συνεχιζόμενης αδύναμης ζήτησης εν μέσω της γενικότερης επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, σύμφωνα με σχετική αναφορά του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών BER (Bureau for Economic Research του Παν/μίου Stellenbosch) ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών PMI (Purchasing Managers' Index) αναφορικά με τις αναμενόμενες συνθήκες στο τοπικό επιχειρηματικό περιβάλλον παρέμεινε κάτω του κατωφλίου της βαθμίδας 50 (η οποία είναι προσδιοριστική θετικών ή αρνητικών προβλέψεων) για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, γεγονός που δείχνει συνεχή διάβρωση της βιομηχανικής παραγωγής, και συνεπώς του ΑΕΠ της χώρας, και κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2015. Συναφώς, θεωρείται βέβαιο ότι η βιομηχανική παραγωγή της χώρας θα εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει δυσκολίες δεδομένης της χαμηλής εγχώριας ζήτησης και του αντίξοου διεθνούς περιβάλλοντος. Η αύξηση της συνολικής δαπάνης του γενικού πληθυσμού αναμένεται οριακή, δεδομένου ότι οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν αυξήσεις των επιτοκίων και των τιμών των 1 Η (φιλόδοξη) εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για τον ρυθμό ανάπτυξης της χώρας κατά το 2015 είναι 1,5%, από όντως 1,5% το 2014, ενώ οι αντίστοιχες εκτιμήσεις 2015 της Κεντρικής Τράπεζας της Ν. Αφρικής, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι 1,4%. Σελίδα 1 από 5 Φ.900-Β /11
τροφίμων, ενώ επίκειται και αύξηση της τιμής ηλεκτροδότησης που θα διαβρώσει περαιτέρω τα διαθέσιμα εισοδήματα. Αναμένονται επίσης αυξήσεις των τιμών πώλησης λόγω αύξησης του κόστους των εισροών (λόγω συνεχούς υποχώρησης του ραντ / εθνικού νομίσματος). Το χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στο τοπικό επιχειρηματικό περιβάλλον δείχνει επίσης ότι οι επενδύσεις και η δημιουργία θέσεων εργασίας θα υφίστανται πιέσεις, ενώ η ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας θα επιβραδυνθεί περαιτέρω. Γενικώς, η υποτονική ζήτηση, ο μικρότερος όγκος εξαγωγών, η συνεχής υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, η ανοδική κλιμάκωση των επιτοκίων και η επιβράδυνση της αύξησης των καταναλωτικών δαπανών έχουν συνολικά επηρεάσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών / επενδυτών, και κατ' επέκταση την εθνική οικονομία. Προσωρινά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας / Statistics SA για το δ' τρίμηνο 2015 δείχνουν ότι η παραγωγή στον τομέα εξόρυξης μειώθηκε το Νοέμβριο 2015 ως προς τον προηγούμενο χρόνο, αν και με βραδύτερο ρυθμό σε σχέση με τον Οκτώβριο 2015, ενώ τα νέα στοιχεία επίσης δείχνουν ότι μεμονωμένοι τομείς της οικονομίας βρίσκονται εκ νέου στα πρόθυρα ύφεσης (βλ. 2 ). Η υποχώρηση στους τομείς εξόρυξης και βιομηχανικής μεταποίησης (που μαζί αποτελούν το 20% της εθνικής οικονομίας), σε συνδυασμό με την κάμψη της αγροτικής παραγωγής λόγω της παρατεταμένης (κατά το 2015) ξηρασίας, δεν επηρέασαν αρνητικά τη συνολική ανάπτυξη. Στον τομέα εξόρυξης, συγκεκριμένα, η παραγωγή υποχώρησε 0,8% το Νοέμβριο 2015 ως προς τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους, μετά από απότομη μείωση κατά 4,7% τον Οκτώβριο 2015 -- οι χαμηλές διεθνείς τιμές βασικών προϊόντων, το υψηλό κόστος παραγωγής και η υποτονική παγκόσμια ζήτηση είναι οι βασικοί παράγοντες περιορισμού της παραγωγής. Πέραν των γενικότερων αυτών αντιξοοτήτων, σημαντικός κίνδυνος κατά το 2016 στον τομέα εξόρυξης είναι το ενδεχόμενο εργασιακών αναταραχών, καθόσον στη βιομηχανία πλατίνας ειδικότερα θα πραγματοποιηθούν κατά το τρέχον έτος συλλογικές διαπραγματεύσεις μισθών (η τελευταία τριετής συμφωνία λήγει περί τα μέσα 2016) -- ενώ, σημειώνεται, στον συγκεκριμένο κλάδο υπήρξε πεντάμηνη απεργία το 2014 η οποία επηρέασε την παραγωγή και την οικονομία της χώρας αρνητικότατα. Παρεμφερώς με τα νέα στοιχεία για την πορεία της οικονομίας της χώρας, υπογραμμίζεται ότι στις 13.1.2016 πραγματοποιήθηκε ειδική συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την εθνική οικονομία, εν συνεχεία της οποίας (στις 14.1.2016) πραγματοποιήθηκε κοινή συνέντευξη τύπου των Υπουργών Προεδρίας κ. J. Radebe και Οικονομικών κ. P. Gordhan. Ο Υπουργός Οικονομικών κ. Gordhan υπεραμύνθηκε της πορείας της εθνικής οικονομίας αναφέροντας ότι η οικονομία αφενός δεν βρίσκεται σε ύφεση και αφετέρου δεν προβλέπεται να διολισθήσει σε ύφεση, παρά τις "καταστροφικές προβλέψεις των απαισιόδοξων", επισημαίνοντας τις προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για την ανάπτυξη της χώρας την επόμενη τριετία οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ 1,4% και 1,6% -- λαμβανομένου ωστόσο υπόψη ότι πολλοί αναλυτές διαφωνούν με τη θετική εκτίμηση του Υπουργού αντιτείνοντας ότι ύφεση (δύο διαδοχικά τρίμηνα 2 Σε τελευταίο σχετικό έγγραφό μας "Οριακή ανάπτυξη οικονομίας Ν. Αφρικής το γ' τρίμηνο 2015" από 26.11.2015, αναρτηθέν σε πύλη επιχειρηματικής πληροφόρησης Agora http://agora.mfa.gr/, αναφέραμε μεμονωμένες υφέσεις (δύο διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης) σε τομείς ηλεκτροπαραγωγής, γεωργίας και εξόρυξης. Σελίδα 2 από 5
συρρίκνωσης) μπορεί όντως να υπάρξει σε μεμονωμένους τομείς της οικονομίας εντός του τρέχοντος έτους παρά το ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης είναι θετικός (βλ. 3 ). Άλλως, υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών πρόκειται να επικαιροποιήσει τις προβλέψεις ανάπτυξης της χώρας για την επόμενη τριετία με τον νέο προϋπολογισμό 2016 ο οποίος θα ανακοινωθεί στο Κοινοβούλιο λίαν συντόμως, στις 24 Φεβρουαρίου 2016 (ενώ, σαφώς, οι προβλέψεις του νέου προϋπολογισμού αναμένονται χαμηλότερες εκείνων της Μεσοπρόθεσμης Αναθεώρησης Προϋπολογισμού 2015 / MTBPS / περασμένου Οκτωβρίου). Υπενθυμίζεται ότι η Κυβέρνηση της χώρας προσπαθεί να συγκρατήσει το δημόσιο χρέος ενώ ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης μειώνεται, και εν μέσω διαδοχικών υποβαθμίσεων της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας κατά τα έτη 2014 και 2015 -- το δημόσιο χρέος ανήλθε το 2014 σε σχεδόν 50% του ΑΕΠ, από 26% το 2009 όταν ανέλαβε ο Πρόεδρος κ. Zuma. Συναφώς, κατά την Μεσοπρόθεσμη Αναθεώρηση Προϋπολογισμού 2015 (Οκτώβριο 2015) το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμήθηκε 3,8% του ΑΕΠ για την τρέχουσα περίοδο και 3,3% για την επόμενη περίοδο 2015 / 2016. Πάντως, ο Υπουργός Οικονομικών κ. Gordhan ανέφερε ότι πέραν της συνεχιζόμενης αύξησης της οικονομίας ο ρυθμός ανάπτυξης δεν είναι επαρκής ούτε περιεκτικός λαμβανομένου υπόψη ότι δεν επιλύονται τα καίρια οικονομικοκοινωνικά προβλήματα της ανισότητας, της φτώχειας και της ανεργίας. Οι Υπουργοί κ. Radebe και κ. Gordhan υπογράμμισαν τους αρνητικούς παράγοντες της διεθνούς συγκυρίας που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της χώρας, εστιάζοντας στην μείωση της ζήτησης αλλά και των διεθνών τιμών βασικών εμπορευμάτων. Ανέφεραν ότι η οικονομική ανάκαμψη στις ΗΠΑ αναμενόμενα οδηγεί σε αύξηση των παγκόσμιων επιτοκίων, ενώ η εκεί περιοριστική πλέον νομισματική πολιτική θα ασκήσει διεθνείς πιέσεις στην κίνηση κεφαλαίων (με προειδοποίηση του κ. Radebe για σημαντική αύξηση της αστάθειας των κεφαλαιαγορών) και στις προσδοκίες παγκόσμιας ανάπτυξης. Ανέφεραν επίσης ότι πράγματι, πέραν των παγκόσμιων προκλήσεων, η χώρα αντιμετωπίζει τα δικά της διαρθρωτικά προβλήματα (όπως στην ηλεκτροπαραγωγή / ηλεκτροδότηση) αλλά και την σοβαρή ξηρασία που έπληξε τη χώρα κατά το 2015. Για τους λόγους αυτούς, αναφέρθηκε, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι η Κυβέρνηση πρέπει να παρέμβει "στρατηγικά και αποφασιστικά" προκειμένου να αποκατασταθεί η δυναμική της ανάπτυξης, διασφαλίζοντας τη συναίνεση του ιδιωτικού τομέα και των εργατικών συνδικάτων ως προς τις ενέργειες που απαιτούνται για σταθεροποίηση της οικονομίας, οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αύξηση των επενδύσεων. Ειδικότερα, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τη λήψη αυστηρότερων μέτρων για αποκατάσταση της βιώσιμης δημοσιονομικής πορείας της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις υποτονικών συνθηκών στην παγκόσμια οικονομία και τις επιπτώσεις αυτών των συνθηκών στην ίδια τη χώρα -- οποία μέτρα, όπως αναφέρθηκε, θα ανακοινωθούν με τον νέο προϋπολογισμό 2016. Ο Υπουργός Οικονομικών κ. Gordhan συνέστησε στις νοτιοαφρικανικές επιχειρήσεις να εκμεταλλευθούν κατά το δυνατόν περισσότερο τις ευκαιρίες ανάπτυξης εξαγωγών, ειδικά προς τις λοιπές χώρες της αφρικανικής ηπείρου, λόγω της υποχώρησης του εθνικού νομίσματος. 3 Συναφώς, ανεξάρτητοι αναλυτές αναφέρουν: "..το μείγμα εθνικής οικονομικής πολιτικής είναι εντελώς ασυνάρτητο -- η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική δεν συγχρονίζονται για σταθεροποίηση της οικονομίας.." (Lefika Securities), ή "..αν και η χώρα δεν βρίσκεται σε ύφεση, δεν υπάρχει παραγωγικός τομέας της οικονομίας που μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη στο άμεσο μέλλον - γεγονός είναι ότι η Κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει σύνολο αναπτυξιακών πολιτικών, ώστε είτε να διακόψουν την αρνητική ροπή στην οικονομία ή να ενισχύσουν την ανάπτυξη.." (Pan African Investment and Research Services). Σελίδα 3 από 5
Υπογραμμίζεται ότι η έντονη μέχρι στιγμής (κατά τα έτη 2015 και 2016) μεταβλητότητα του ήδη σημαντικά ασθενέστερου εθνικού νομίσματος ραντ έχουν καταστήσει ιδιαίτερα "περίπλοκη" την άσκηση εθνικής νομισματικής πολιτικής, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Υποδιοικητή της Κεντρικής Τράπεζας κ. Mminele -- σε πρόσφατη ειδική συνεδρίαση της Διοίκησης της οποίας συζητήθηκε κατά πόσον τα τρέχοντα επιτόκια είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων πιέσεων πληθωρισμού και την διασφάλιση της επιτρεπόμενης διακύμανσής του (για διατήρηση των τιμών και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της χώρας). Συναφώς, το ραντ υποτιμήθηκε κατά 44% έναντι του δολαρίου από τις αρχές του 2015 και ήδη μέχρι στιγμής το 2016 κατά σχεδόν 7%. Σύμφωνα με τοπικούς αναλυτές, η αρμόδια Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής (MPC) πρόκειται σύντομα να αποφασίσει όχι αν θα υπάρξει νέα αύξηση επιτοκίων αλλά ποιού βαθμού (το 2015 η αύξηση επιτοκίων ανήλθε αθροιστικά σε 50 μονάδες ενώ για το 2016 εκτιμάται θα απαιτούν περισσότερες αυξήσεις). Εκτιμάται ότι η αδυναμία του ραντ οδηγείται από συνδυασμό εγχώριων παραγόντων (όπως το σοκ του ξαφνικού ανασχηματισμού της Κυβέρνησης τον περασμένο μήνα, βλ. 4 ) και παγκόσμιων εξελίξεων [επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα, υφεσιακές πιέσεις σε δύο χώρες BRICS (Ρωσία, Βραζιλία) με σχετικό αρνητικό πρόσημο των αναδυόμενων αγορών, αυξανόμενα επιτόκια στις ΗΠΑ, μείωση των τιμών βασικών εμπορευμάτων, σχετική αύξηση συναλλαγματικών κινδύνων]. Παρεμφερώς, ο Υποδιοικητής της Κεντρικής Τράπεζας κ. Mminele παραδέχθηκε ότι ασθενέστερο ραντ δεν σημαίνει κατ' ανάγκη περισσότερες εξαγωγές λόγω "υφιστάμενων διαρθρωτικών αδυναμιών" (βλ. 5 -- έχουμε ήδη επισημάνει ότι όλη η Υποσαχαρική Αφρική έχει χάσει την τελευταία δεκαετία ορισμένο βαθμό ανταγωνιστικότητας καθώς οι εξαγωγές έγιναν πιο δαπανηρές, έναντι συγκρίσιμων χωρών, και οι εισαγωγές φθηνότερες έναντι της εγχώριας παραγωγής). Τέλος, ο υπουργός Οικονομικών κ. Gordhan ανέφερε ότι η χώρα πρέπει πάση θυσία να αποφύγει μια περαιτέρω υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας (σε καθεστώς υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου / junk, βλ. 6 ), ενώ δεσμεύθηκε ότι η Κυβέρνηση θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αποφευχθεί μια τέτοια εξέλιξη, διαμορφώνοντας ήδη κατάλληλο σχέδιο δράσης, και τόνισε ότι η χώρα θα παραμείνει συνεπής στην τήρηση του προγράμματος δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ο Προϊστάμενος Παναγιώτης Δερμεντζόγλου Σύμβουλος ΟΕΥ Α' 4 Βλ σχετικό έγγραφό μας "Αντικατάσταση Υπουργού Οικονομικών Ν. Αφρικής - Υποβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας", με ΑΠ: Φ.900-Β / 334 14.12.2015 5 Βλ σχετικό έγγραφό μας "Διεθνείς επιδόσεις Ν. Αφρικής 2015", με ΑΠ: Φ.900-Β / 307 18.11.2015. 6 Ίδιο με σημείο 4 παραπάνω. Σελίδα 4 από 5
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ 1. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ (ΣΕΒ) 2. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΒΒΕ) 3. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ & ΠΕΙΡΑΙΩΣ (ΣΒΑΠ) 4. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ 5. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ 6. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 7. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 8. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ & ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 9. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ (ΠΣΕ) 10. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΚΕΕΕ) 11. ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΒΕΑ) 12. ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ (ΕΒΕΠ) 13. ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΒΕΘ) 14. ΕΛΛΗΝΟ-ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 15. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡEΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Α.Ε. ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ - Διπλωματικό Γραφείο ΥΦΥΠΕΞ κ. Μάρδα - Γραφείο κ. Γενικού Γραμματέα ΔΟΣ & ΑΣ - Γραφεία κ. Α' και Β' Γεν. Δ/ντών - Α9, Β1, Β5, Β8 Δ/νσεις Σελίδα 5 από 5