Φυσική Φυσική γενικής παιδείας ΘΕΜΑ Α Να γράψετε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις Α1-Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Στα άκρα ενός χάλκινου σύρματος, σταθερής θερμοκρασίας, εφαρμόζεται τάση V. Αν διπλασιάσουμε την τάση τότε: α) θα διπλασιαστεί η ένταση του ρεύματος β) θα διπλασιαστεί η αντίσταση του σύρματος γ) θα διπλασιαστεί και η ένταση του ρεύματος και η αντίσταση του σύρματος δ) θα υποδιπλασιαστεί η αντίσταση του σύρματος. Α2. Ο ρόλος της πηγής σε ένα κύκλωμα είναι: α) να δημιουργεί διαφορά δυναμικού. β) να παράγει ηλεκτρικά φορτία. γ) να αποθηκεύει ηλεκτρικά φορτία. δ) να επιβραδύνει την κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων. Μονάδες 4 Α3. Αν μεταξύ δύο σημείων Α και Β ενός ηλεκτρικού πεδίου μετακινηθεί φορτίο q, τότε το έργο της ηλεκτρικής δύναμης του πεδίου είναι ίσο με W. Αν μεταξύ των σημείων Α και Β μετακινηθεί φορτίο 2q, τότε το έργο της ηλεκτρικής δύναμης είναι ίσο με: α) W β) 2W γ) 4W δ) W/4. Μονάδες 4 Α4. Ηλεκτροστατικό πεδίο Coulomb ονομάζουμε το πεδίο που δημιουργείται από: α) κινούμενο φορτίο β) ηλεκτρικό ρεύμα γ) ένα ακίνητο σημειακό φορτίο δ) οποιοδήποτε ακίνητο φορτισμένο σώμα. 1
Α5. Το μέτρο της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου σε ένα σημείο Α, που απέχει απόσταση r από ακίνητο σημειακό φορτίο Q είναι ίσο με Ε. Σε πόση απόσταση από το φορτίο Q το μέτρο της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου είναι ίσο με 16Ε; α) 4r β) r/4 γ) 16r δ) 2r Α6. Να γράψετε το γράμμα κάθε πρότασης και δίπλα σε κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό για τη σωστή πρόταση και τη λέξη Λάθος για τη λανθασμένη. α. Η ηλεκτρική σταθερά κ που υπεισέρχεται στο νόμο του Coulomb, έχει πάντοτε την ίδια τιμή ανεξάρτητα από το υλικό μέσο μέσα στο οποίο βρίσκονται τα φορτία. β. Η πολική τάση της πηγής είναι ίση με την ΗΕΔ της πηγής, όταν η εσωτερική αντίσταση της πηγής είναι αμελητέα. γ. Τα χαρακτηριστικά μιας ηλεκτρικής πηγής είναι η πολική τάση και η εσωτερική αντίσταση. δ. Ο 1 ος κανόνας του Kirchhoff είναι συνέπεια της αρχής διατήρησης της ηλεκτρικής ενέργειας. ε. Το δυναμικό σε σημείο ηλεκτροστατικού πεδίου είναι διανυσματικό μέγεθος. Μονάδες 5 ΘΕΜΑ B B1. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται η χαρακτηριστική καμπύλη μιας ηλεκτρικής πηγής. Αντλώντας πληροφορίες από το σχήμα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι: α. Η πηγή έχει ηλεκτρεγερτική δύναμη Ε = 40 V β. Το ρεύμα βραχυκύκλωσης της πηγής έχει τιμή Ιβ=20Α γ. Η εσωτερική αντίσταση της πηγής έχει τιμή r = 0,5 Ω. B2. Δύο αντιστάτες με αντιστάσεις R1, R2, όπου R1 = 2R2, συνδέονται παράλληλα και το σύστημα τους τροφοδοτείται από ηλεκτρική πηγή συνεχούς ρεύματος. Ο ρυθμός με τον οποίο δαπανάται ηλεκτρική ενέργεια (ισχύς) στον αντιστάτη αντίστασης R1, είναι P1 και στον άλλο P2. 2
Η σχέση μεταξύ των ρυθμών κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας P1 και P2 είναι: α. P1 = 2P2 β. P1 = P2 γ. P2 = 2P1 B3. Ένα ακίνητο αρνητικό σημειακό ηλεκτρικό φορτίο Q δημιουργεί γύρω του ηλεκτροστατικό πεδίο. Δύο σημεία Α και Β του ηλεκτροστατικού πεδίου βρίσκονται πάνω στην ίδια ηλεκτρική δυναμική γραμμή με το ηλεκτρικό φορτίο Q, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα και απέχουν απ αυτό αποστάσεις ra και rb αντίστοιχα. Δίνεται ότι το μέτρο EA της έντασης του ηλεκτροστατικού πεδίου στο σημείο Α είναι τριπλάσιο του μέτρου EB της έντασης του ηλεκτροστατικού πεδίου στο σημείο Β. Για το λόγο αποστάσεων από το ηλεκτρικό φορτίο Q, ισχύει: α. β. γ. ΘΕΜΑ Γ των Δύο σημειακά ηλεκτρικά φορτία Q1=2μC και Q2=8μC, συγκρατούνται ακλόνητα πάνω σε οριζόντιο μονωτικό δάπεδο, στα σημεία Α και Β αντίστοιχα, σε απόσταση r=30cm μεταξύ τους. Γ1. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της έντασης του συνολικού ηλεκτρικού πεδίου των δύο φορτίων στο μέσο Μ του ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ και να υπολογίσετε το μέτρο της. Τοποθετούμε στο σημείο Μ ένα αρνητικό σημειακό ηλεκτρικό φορτίο q= -2,5μC. Γ2. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της συνισταμένης δύναμης που δέχεται το φορτίο q και να υπολογίσετε το μέτρο της. 3
Γ3. Να προσδιορίσετε το σημείο Σ εντός του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ, στο οποίο η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου που οφείλεται στα δύο φορτία Q1 και Q2 είναι μηδέν. Γ4. Να υπολογίσετε το έργο της δύναμης του ηλεκτρικού πεδίου αν μετακινήσουμε το ηλεκτρικό φορτίο q από το σημείο Μ μέχρι το σημείο Σ. Να υποθέσετε ότι μεταξύ των ηλεκτρικών φορτίων παρεμβάλλεται κενό (αέρας), οπότε η ηλεκτρική σταθερά είναι και ότι η παρουσία και κίνηση του τρίτου φορτίο q, δεν μεταβάλλει τα ηλεκτρικά πεδία των ακίνητων φορτίων Q1 και Q2. Στο σχήμα παριστάνεται ένα ηλεκτρικό κύκλωμα με τρεις ωμικούς αντιστάτες με αντιστάσεις R1=2Ω, R2=4Ω και R3. Η τρίτη αντίσταση είναι αυτή ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως, ο οποίος έχει ενδείξεις κανονικής λειτουργίας 8 V / 16 W. Η πηγή έχει ΗΕΔ E = 14 V, δεν έχει εσωτερική αντίσταση, όπως δεν έχουν αντίσταση και οι αγωγοί σύνδεσης. Θεωρούμε ότι ο λαμπτήρας συμπεριφέρεται σαν ωμικός αντιστάτης. Δ1. Να βρείτε την αντίσταση του λαμπτήρα. ΘΕΜΑ Δ Δ2. Να υπολογίσετε την ισχύ του λαμπτήρα στο κύκλωμα. Δ3. Να υπολογίσετε την τιμή ενός αντιστάτη Rχ που πρέπει να συνδεθεί παράλληλα με το σύστημα των αντιστατών R1 και R2,έτσι ώστε ο λαμπτήρας πυρακτώσεως με αντίσταση R3 να λειτουργεί κανονικά. Δ4. Μπορούμε να βραχυκυκλώσουμε (να ενώσουμε με σύρμα αμελητέας αντίστασης) είτε τα σημεία Α και Β είτε τα σημεία Β και Γ. Σε κάθε μία από τις δύο αυτές περιπτώσεις να χαρακτηρίσετε τη λειτουργία του λαμπτήρα (υπολειτουργεί, λειτουργεί κανονικά, υπερλειτουργεί με κίνδυνο να καταστραφεί). 4
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις το όνομά σας. 2. Να γράψετε το Ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δε θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δε σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις(3) ώρες. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: μετά τις 12.00. ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΑ 5