ISBN: 978-960-99515-2-4

ISBN: 978-960-99515-2-4

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑΣ http://ipc.chem.demokritos.gr ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Φαλάρας Πολύκαρπος ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Προβατά Αστέρω ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Στεριώτης Θεόδωρος, (Πρόεδρος) Βουρλούμης Διονύσιος, (Αντιπρόεδρος) Ρωμανός Γεώργιος, (Μέλος) Κατσαρός Φώτης, (Μέλος) Πιστόλης Γεώργιος, (Μέλος) Διεύθυνση: Ινστιτούτο Φυσικοχημείας, ΕΚΕΦΕ «Δ», Νεαπολέως και Πατριάρχου Γρηγορίου, Αγία Παρασκευή Αττικής, 153 10 Επικοινωνία: Διευθυντής: τηλ.: 210 650 3644-3652, e-mail: papi@chem.demokritos.gr Γραμματεία: τηλ.: 210 650 3652 & 3653, fax: 210 6511 766, e-mail: vdouvara@chem.demokritos,gr

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. Εισαγωγικά...7 Οργανόγραμμα Ινστιτούτου Φυσικοχημείας...8 Επιστημονικές Δραστηριότητες...9 Οικονομικά Στοιχεία...11 Α. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ Πρόγραμμα 1: Μοριακά και Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία...15 Οικονομικά Στοιχεία Προγράμματος...17 Έργα 1.1 Δομική και υπερμοριακή χημεία...18 1.2 Νανο-υλικά οργανωμένης υπερμοριακής δομής...27 1.3 Μοριακή Υπολογιστική Χημεία...35 1.4 Σύνθεση φυσικών προϊόντων και βιοοργανική χημεία...38 1.5 Χημική Βιολογία φυσικών προϊόντων και σχεδιασμένων μορίων...43 Πρόγραμμα 2 : Νανοχημεία, Φιλικές προς το Περιβάλλον Τεχνολογίες, Ενέργεια...51 Οικονομικά Στοιχεία Προγράμματος...53 Έργα 2.1 Φωτοοξειδοαναγωγική μετατροπή και αποθήκευση της ηλιακής ενέργειας ανάπτυξη νέων λειτουργικών υλικών για ενεργειακές, και περιβαλλοντικές εφαρμογές...54 2.2 Καταλυτικές-φωτοκαταλυτικές διεργασίες (ηλιακή ενέργεια - περιβάλλον)...69 2.3 Φωταύγεια Ανάπτυξη νέων φωταυγειομετρικών μεθόδων για αναλυτικές εφαρμογές...78 2.4 Ισοτοπική υδρολογία...84 2.5 Στατιστική μηχανική και μη-γραμμική δυναμική...87 Μεμβράνες και Προχωρημένα Νανοδομημένα Υλικά, Χαρακτηρισμός, Μοντελοποίηση και Διεργασίες...95 Οικονομικά Στοιχεία Προγράμματος...97 Έργα 3.1 Φαινόμενα μεταφοράς ύλης σε πολυμερή...98 3.2 Μεμβράνες και μικροπορώδη υλικά για περιβαλλοντικούς διαχωρισμούς...104 3.3 Μοριακή θερμοδυναμική και μοντελοποίηση υλικών...115 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3.4 Ηλεκτρονική φασματοσκοπία: Εφαρμογές σε υπερμόρια και νανοδομές...124 Β. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Οικονομικά Στοιχεία Προγράμματος...129 Β.1 Εργαστήριο Παρασκευής και Χαρακτηρισμού Μοριακών και Υπερμοριακών Συστημάτων...130 Β.1.1 Εργαστήριο Φασματοσκοπίας NMR...130 Β.1.2 Εργαστήριο X-RAY...131 Β.1.3 Εργαστήριο Στοιχειακής Ανάλυσης...132 Β.1.4 Εργαστήριο AFM, FT-IR, I.M.S...132 B.1.5 Εργαστήριο Θερμικής Ανάλυσης Πολυμερών και άλλων υλικών...134 B.1.6 Εργαστήριο Φασματοσκοπίας MICRO RAMAN...135 Β.1.7 Υαλουργείο...137 Β.2 Εργαστήριο Παροχής Υπηρεσιών «Ραδιοχρονολογήσεις, Ισοτοπικές Αναλύσεις και Μετρήσεις Ραδονίου»...138 Β.3 Εργαστήριο Παροχής Υπηρεσιών «Περιβαλλοντικές Αναλύσεις»...140 Γ. ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ...145 Δ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑΣ...155 ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 6

Εισαγωγικά Με απώτερο σκοπό την ουσιαστική συμβολή στην επιστημονική, τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, στοχεύοντας στην επιστημονική αριστεία, η κύρια αποστολή του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας είναι η πραγματοποίηση υψηλού επιπέδου βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα της Φυσικοχημείας, που περιλαμβάνει καινοτόμες διεργασίες, λειτουργικά υλικά, και νέες εφαρμογές. Σε αυτό το πλαίσιο οι τρέχουσες ερευνητικές δραστηριότητες του ΙΦΧ εστιάζονται σε νανοδομές, μοριακά και υπερμοριακά υλικά, βιομόρια και φυσικά προϊόντα, θεωρητική μοντελοποίηση, φαινόμενα μεταφοράς, κατάλυση, περιβαλλοντική τεχνολογία και ανανεώσιμη ενέργεια. Το Ινστιτούτο παρουσιάζει επίσης έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα σε μεταπτυχιακό επίπεδο με την εκπόνηση υψηλού επιπέδου διδακτορικών διατριβών, διατριβών διπλωμάτων μεταπτυχιακών καθώς και συμμετοχή στο συντονισμό μεταπτυχιακών μαθημάτων και οργάνωση θερινών σχολείων. Το Ινστιτούτο εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση της έρευνας κυρίως από ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και παράλληλα ενισχύει την παραγωγική διαδικασία, μεταφέροντας τεχνογνωσία και παρέχοντας εξειδικευμένες υπηρεσίες στον ιδιωτικό τομέα καθώς και σε δημόσιους φορείς και οργανισμούς, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, το Ινστιτούτο συνέχισε και το έτος 2010 την σταθερή ανοδική του πορεία παράγοντας λίαν υψηλού επιπέδου επιστημονικό αποτέλεσμα (εργασίες σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια, βιβλιογραφικές αναφορές, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, διδακτορικά), εξασφαλίζοντας ιδιαίτερα σημαντική εξωτερική χρηματοδότηση και παρέχοντας μεγάλο αριθμό επιστημονικών και τεχνολογικών υπηρεσιών προς τρίτους. Ο Δ/ντής του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας Δρ. Πολύκαρπος Φαλάρας 7

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 8

Συνολικά Στοιχεία ΙΦΧ 2010 Άρθρα σε περιοδικά με κριτές / υπό δημοσίευση 93/19* Ανακοινώσεις σε Συνέδρια: Διεθνή / Ελληνικά 67/36 Διαλέξεις 42 Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας: Διεθνή / Ελληνικά 2/3 Διδακτορικές Διατριβές /Μεταπτυχιακά Διπλώματα Εξειδίκευσης/Διπλωματικές 6/5/1 * In press 9

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Πατέντες για το έτος 2010 1. Παράγωγα κυκλοδεξτρινών τύπου πολυ-edta, για δέσμευση ιόντων μετάλλων και τα σύμπλοκά τους με γαδολίνιο(ιιι) για χρήση στην μαγνητική απεικόνιση Κ. Γιαννακοπούλου, Ι. Μ. Μαυρίδου, Μ. Φαρδής, D. Maffeo, Μ. Λαμπροπούλου, Ελληνικό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας αρ. 1006924, 28 Σεπτεμβρίου 2009 ( EDTA-type cyclodextrin derivatives for metal ion binding and their complexes with gadolinium(iιi) for use in magnetic resonance imaging Yannakopoulou, K.; Mavridis, I. M.; Fardis, M.; Maffeo, D.; Lampropoulou, M., Greek Patent No 1006924, 2010 (priority date 28 Sept. 2009). 2. PER-6-GUANIDINO-, -AMINOALKYLAMINO- AND -GUANIDINO-ALKY- LAMINO-CYCLODEXTRINS, METHODS OF THEIR SYNTHESIS AND THEIR USE FOR THE COMPACTION OF DNA AND INTERCELLULAR DELIVERY,; Mavridis, I. M.; Υannakopoulou, Κ.; Mourtzis, N.; Eliadou, K.; Aggelidou, C. US patent US7,834,174 B2, No. 11/662,450, Nov. 16, 2010. 3. Παλαιός, Κ. Μ.; Τσιούρβας, Δ.; Σιδεράτου, Ωρ.; Τσόγκας, Ι. "Μοριακοί δενδριτικοί φορείς με προσαρμοζόμενη/μεταβαλλόμενη διαλυτότητα και συμπληρωματικότητα προς μεμβρανικούς υποδοχείς" κατατεθείσα στο Ελληνικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, Αρ. Διπλώματος 1006666, Απονομή 19-1-2010. 4. Φαλάρας, Π.; Φιλιππόπουλος, Α.Ι. Αναστολείς του Παράγοντα Ενεργοποίησης Αιμοπεταλίων (PAF) με πιθανή αντικαρκινική δράση, ΟΒΙ, Αριθμός αίτησης: 20090100210, Ημερομηνία κατάθεσης: 09 Απρ. 2009, Αριθμός Διπλώματος 1006959, Ημερομηνία Απονομής 8/9/2010. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 5. P. Falaras, G. Romanos, P. Aloupogiannis Photocatalytic Purification Device, Application number EP10275076.7, July 2010. 10

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΦΧ ΓΙΑ ΤΟ 2010 Περιγραφή ΕΣΟΔΑ σε Περιγραφή ΕΞΟΔΑ σε Υποστήριξη Ταμειακό υπόλοιπο 2009 136.984,88 Αμοιβές 2.500,00 Ινστιτούτου Συγχρηματοδότηση 2008 Γ δόση ΓΓΕΤ 22.459,42 Εξοπλισμός 12.715,45 Φυσικοχημείας Συγχρηματοδότηση 2009 Α δόση ΓΓΕΤ 43.946,56 Αναλώσιμα 14.099,04 (κωδ.:462) Συγχρηματοδότηση 2009 Β δόση ΓΓΕΤ 22.311,26 Μετακινήσεις 2.461,48 Χρηματοδότηση Ινστιτούτων από τον Πρόεδρο 40.000,00 Λοιπά έξοδα 9.299,25 Μεταφορές από άλλα έργα για από κοινού πληρωμή τιμολογίων 1.936,34 Μεταφορές-Δάνεια 32.922,14 ΣΥΝΟΛΟ 267.638,46 ΣΥΝΟΛΟ 73.997,36 11

Απολογισμός 2010 Α. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

Πρόγραμμα 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία

ΕΙΣΡΟΕΣ ΑΠΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΦΧ 1. Μοριακά και Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά Χημική Βιολογία ΕΡΓΟ Εισροές από Εισροές από Παροχή Εισροές από ΙΦΧ Υπηρεσιών Ευρωπαϊκά έργα Δομική & Υπερμοριακή Χημεία 2.800 3.441 57.210 (Ειρ. Μαυρίδου) Νανο-υλικά Οργανωμένης 2.800 0 48.354 Υπερμοριακής Δομής (Δ. Τσιούρβας) Μοριακή Υπολογιστική Χημεία 2.000 0 0 (Ι. Λαζάρου) Σύνθεση Φυσικών Προϊόντων & 2.400 8.487 0 Βιοοργανική Χημεία (Εμμ. Πιτσινός) Χημική Βιολογία Φυσικών Προϊόντων 2.400 0 196.033 και Σχεδιασμένων Μορίων (Δ. Βουρλούμης) 17

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Αντικείμενο Έργου 1.1 ΔΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΜΟΡΙΑΚΗ ΧΗΜΕΙΑ To εργαστήριο μελετά υπερμοριακά συστήματα κυκλοδεξτρινών, εξειδικεύεται στην σύνθεση λειτουργικών παραγώγων κυκλοδεξτρινών και διερευνά την δομή βιολογικών μακρομορίων και συμπλόκων των. Συγκεκριμένως: ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 1. Συστήματα ξενιστού-ξενιζομένου μορίου. Μελετάται ο εγκλεισμός βιοδραστικών μορίων καθώς και προτύπων ενώσεων στη κοιλότητα των κυκλοδεξτρινών και προσδιορίζεται η δομή και οι λεπτομερείς αλληλεπιδράσεις, είτε σε υδατικά διαλύματα με φασματοσκοπία NMR, είτε στην στερεά κατάσταση με κρυσταλλογραφία ακτίνων-χ. Κατ αυτόν τον τρόπο κατανοούνται οι σχέσεις δομής-ιδιοτήτων και μπορούν να βελτιστοποιηθούν διαδικασίες όπως μοριακή αναγνώριση, εναντιοεκλεκτικότητα, μηομοιοπολικές αλληλεπιδράσεις, καθώς και δυναμικές διεργασίες. Εφαρμογές των μελετών αυτών περιλαμβάνουν επιλεκτική σύνδεση του ξενιζομένου μορίου, ελεγχόμενη αποδέσμευση και φαρμακευτικά έκδοχα. Ο τρόπος εγκλεισμού υπογλυκαιμικών φαρμάκων σουλφονυλουρίας σε β-κυκλοδεξτρίνη είναι ίδιος σε υδατικά διαλύματα και στην κρυσταλλική κατάσταση, παρά τις διαφορές στη δομή των. 2. Σύνθεση και διερεύνηση των δυνατοτήτων νέων λειτουργικών παραγώγων κυκλοδεξτρινών για βιοϊατρικές εφαρμογές. Τα παράγωγα αυτά: (α) εγκλωβίζουν μικρά βιοδραστικά μόρια (β) αλληλεπιδρούν με μεγαλομόρια όπως DNA, RNA, πρωτεΐνες, (π.χ. επιφανειακές λεκτίνες επί κυτταρικής μεμβράνης) (γ) διαπερνούν κυτταρικές μεμβράνες (δ) συμπλέκονται με ιόντα μετάλλων π.χ. Gd(ΙΙΙ) (νέοι απεικονιστικοί παράγοντες) (ε) συνδέονται μήομοιοπολικά μεταξύ τους δημιουργώντας βιομιμητικές δομές (στ) συνδεόμενα με φωτοδραστικά μόρια λειτουργούν συνδυαστικά ως φορείς φαρμάκων με επιπρόσθετες φωτοτοξικές ιδιότητες. 18

3. Σύνθεση νέων λειτουργικών παραγώγων κυκλοδεξτρινών για εφαρμογές στη νανοτεχνολογία. Τα παράγωγα αυτά: (α) συνδέονται με επιφάνειες μετάλλων (π.χ. χρυσός) (β) εναποτιθέμενα σε επιφάνειες, δημιουργούν νανοδομές με οργάνωση σε δύο διαστάσεις (γ) αποτελούν το υπόστρωμα για την δημιουργία διδιάστατων υπερμοριακών δομών ικανών να μεταδίδουν ηλεκτρικό ή φωτεινό σήμα κατά συγκεκριμένη κατεύθυνση ή να λειτουργούν ως αισθητήρες μικρών μορίων. 4. Δομή βιολογικών μακρομορίων με Κρυσταλλογραφία ακτίνωνων-χ και μέθοδοι κρυσταλλώσεως μακρομορίων: (α) Προσδιορισμός δομής συμπλόκων RNA με μικρά συνθετικά μόρια για ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών (συνεργασία με το εργαστήριο Χημικής Βιολογίας και Σχεδιασμένων Μορίων, Δρ Δ. Βουρλούμης) (β) Προσδιορισμός δομής πρωτεϊνών που συνθέτουν/αποσυνθέτουν silica, silicatein & silicase (συνεργασία με το Institut für Physiologische Chemie und Pathobiochemie, Universitätsmedizin der Johannes Gutenberg-Universität, Mainz, Germany, Professors W.E.G. Müller & H.C. Schröder). (γ) Προσδιορισμός δομής πρωτεϊνών αμινοπεπτιδασών (ERAP, PLAP, συνεργασία με το Εργαστήριο Πρωτεΐνικής Χημείας του Ινστ. Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων & Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, Δρ Σ. Στρατίκος). (δ) Προσδιορισμός δομής μυϊκών πρωτεϊνών και συγκεκριμένα της μυομεσίνης (συνεργασία με το EMBL, Hamburg Outstation, Germany, Dr M. Wilmanns) (ε) Προσδιορισμός δομής πρωτεϊνών του οξειδοαναγωγικόυ συστήματος ωρίμανσης του κυτοχρώματος c (ccms: cytochrome c maturation system, συνεργασία με το Τμήμα Βιοχημείας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης). (στ) φυσικοχημικές μελέτες κρυσταλλώσεως που αποσκοπούν στην παραγωγή κρυστάλλων μακρομορίων υψηλής ποιότητος. Προσωπικό Ερευνητές: Δρ. Ειρήνη Μουστακαλή-Μαυρίδου, Ερευνητής Α, Υπεύθυνη έργου Δρ. Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Ερευνητής A Δρ. Εμμανουήλ Σαρειδάκης, Ερευνητής Δ Μεταπτυχιακοί Υπότροφοι «Δ»: Μαλαματένια-Δήμητρα Μανουηλίδου. Υποψήφιοι Διδάκτορες σε Προγράμματα: Eduardo Baquero Salazar (05/2009 03/2010, Marie Curie ITN BIOMINTEC). Alberto Manfrin (05/2010 01/2011, Marie Curie ITN BIOMINTEC, συν-επίβλεψη της Διδακτορικής Διατριβής του στο Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg, Mainz, Germany). Antonio Ricardo Lopes Marouvo Gonçalves (3/2010, Marie Curie ITN CYCLON). 19

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Άμισθοι Μεταπτυχιακοί Φοιτητές: Χρυσή Αγγελίδου (από 10/08, μερική απασχόληση, υποψήφια διδάκτωρ). Συνεργαζόμενοι Ερευνητές Δ: Δρ. Θεοδόσιος Θεοδοσίου, μερική συμμετοχή, ως συνεργάτης με όλα τα έργα του προγράμματος Μοριακά και Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά και Χημική Βιολογία του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας. Μεταδιδακτορικοί Συνεργάτες (Post-docs) σε προγράμματα: Dr. James Birtley (3/2010, Marie Curie IAPP TOPCRYST. Δρ. M. Λαμπροπούλου (μερικής απασχόλησης, ITN CYCLON Project Manager Assistant). Εξωτερικοί συνεργάτες: Δρ. Ευγένιος Χατζούδης. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Δημοσιεύσεις 1. Paulidou, Α.; Maffeo, D.; Yannakopoulou, K.; Mavridis, I. M. Similar Modes of Inclusion in Complexes of β-cyclodextrin with Sulfonylurea Hypoglycemic Drugs Cryst. Eng. Comm, 2010, 12, 517 525. 2. Maffeo, D.; Lampropoulou, M.; Fardis, M.; Lazarou, Y. G.; Mavridis, I. M.; Mavridou, D. A. I.; Urso, E.; Pratsinis, H.; Kletsas, D.; Yannakopoulou, K. Novel Polycarboxylated EDTA-Type Cyclodextrins as ligands for lanthanide binding: study of their Luminescence, Relaxivity Properties of Gd(III) Complexes, and PM3 theoretical calculations, Org. Biomol. Chem. 2010, 8, 1910-1921. 3. Paulidou, A.; Yannakopoulou, K.; Mavridis, I. M. Hydrolysis of Glutaric Anhydride to Glutaric Acid in the Presence of β-cyclodextrin. Crystallographic and NMR Study, J. Incl. Phenom. Macrocycl. Chem. 2010, 68, 297 303. 4. Kalogeropoulos, N.; Yannakopoulou, K.; Gioxari, A.; Chiou, A.; Makris, D. P. Polyphenol Characterization and Encapsulation in β-cyclodextrin of a Flavonoid-rich Hypericum Perforatum (St John's wort) Extract, LWT- Food Science and Technology, 2010, 43, 882-889. 5. Douvas, A.; Yannakopoulou, K.; Argitis, P. "Thermally-Induced Acid Generation from 18-Molybdodiphosphate and 18-Tungstodiphosphate within Poly(2-Hydroxyethyl Methacrylate) Films", Chem. Mater., 2010, 22 (9): 2730-2740. 6. Kaloudi-Chantzea, A.; Karakostas, N.; Raptopoulou, C. P.; Psycharis, V.; Saridakis, E.; Griebel, J.; Hermann, R.; Pistolis, G. Coordination-Driven Self Assembly of a Brilliantly Fluorescent Rhomboid Cavitand Composed of Bodipy-Dye Subunits J. Am. Chem. Soc. 2010, 132 (46): 16327-16329. 20

7. Lampropoulou, M.; Yannakopoulou, K. Synthesis and characterisation of novel glycoclusters based on cell penetrating heptakis(6-aminoethylamino- 6-deoxy)-β-cyclodextrin J. Incl. Phen. Macrocyclic Chem, 2010 DOI: 10.1007/s10847-010-9840-2. 8. Hadjoudis, E.; Yannakopoulou, K.; Chatziefthimiou, S. D.; Paulidou, A.; Mavridis, I. M. Supramolecular Control of Photochromism in a β-cyclodextrin/schiff Base System J. Photochem. Photobiol. A: Chem. 2010, doi:10.1016/j.jphotochem.2010.10.022. 9. Fotiadou, K.; Thanassoulas, A.; Nounesis, G.; Yannakopoulou, K. Cooperative Heterodimer Formation Between Per-Guadinylated and Carboxylated or Phosporylated Cyclodextrins in DMSO and DMSO-Water Studied by NMR Spectroscopy and Microcalorimetry, Supramol. Chem., in print. Ανακοινώσεις σε Συνέδρια 1. Aggelidou, C.; Theodossiou, T. A.; Mavridis, I. M.; Yannakopoulou, K. A novel conjugate of hydroxylated porphyrin with β-cyclodextrin as a drug carrier and photoactive agent, 15th International Cyclodextrin Symposium CD2010, Vienna, Austria, May 9th-12th 2010, poster presentation. 2. Manouilidou, M. D.; Leondiadis, L.; Heropoulos, G.; Yannakopoulou, K. Microwave assisted synthesis of a β-cyclodextrin dimer from mono(6- aminopropylamino-6-deoxy)-βcd and butynedioic acid, 15th International Cyclodextrin Symposium CD2010, Vienna, Austria, May 9th-12th 2010, poster presentation. 3. Lampropoulou, M.; Yannakopoulou, K. Studies on complexation and hydrolysis of ampicillin in the presence of γ-cd-based glycoclusters of small carbohydrates», 15th International Cyclodextrin Symposium CD2010, Vienna, Austria, May 9th-12th 2010, poster presentation. 4. Lampropoulou, M.; Yannakopoulou, K. "Synthesis and characterisation of novel glycoclusters based on cell penetrating heptakis(6-aminoethylamino- 6-deoxy)-βCD, 5th International Cyclodextrin Symposium CD2010, Vienna, Austria, May 9th-12th 2010, poster presentation. 5. Yannakopoulou, K.; Aggelidou, C.; Mourtzis, N.; Jicsinszky, L.; Robinson, T. M.; Yohannes, A.; Nestorovich, E. M.; Bezrukov, S. M.; Karginov, V. A. Comparative activity of α-, β- and γ-cyclodextrin derivatives in the inhibition of pore-forming toxins 5th International Cyclodextrin Symposium CD2010, Vienna, Austria, May 9th-12th 2010, poster presentation. 21

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία 6. Maffeo, D.; Chinuswamy, V.; Pikramenou, Z.; Mavridis, I. M.; Yannakopoulou, K.; Glezos, N. Fabrication and electrical characterization of molecular nanowires based on cyclodextrin host-guest systems, 7th International Conference-NN10 and 4th International Summer School- ISSON10 on Nanosciences & Nanotechnologies, 11-14 July, Οuranoupolis, Halkidiki, 2010. 7. Saridakis, E.; Boudjemline, A.; Swann, M. J.; Mavridis, I. M.; Chayen, N. E. "Dual Polarization Interferometry in Macromolecular Crystallisation Diagnostics" 26th European Crystallographic Meeting, Darmstadt, Germany Aug. 29 Sept. 2, 2010. 8. Boudjemline, A.; Saridakis, E.; Swann, M. J.; Mavridis, I. M.; Chayen, N. E. "Use of Dual Polarisation Interferometry as a diagnostic tool for protein crystallisation, 13th International Conference on the Crystallisation of Biological Macromolecules, Dublin, Ireland, Sept. 12 16, 2010. 9. Mavridis, I. M.; Chatziefthymiou, S. D.; Hadjoudis, E. New crystal packing in β-cyclodextrin inclusion complexes 5th International Conference of the Hellenic Crystallographic Association, Larissa, Greece, 24-25 Sept. 2010. 10. Birtley, J.; Kythreoti, G.; Saridakis, E.; Katsoulis, I.; Papakyriakou, A.; Mavridis, I.; Vourloumis, D.; Mavridis, I. M. Complex of the A-Site rrna with a small molecule of rigid bicyclic nature 5th International Conference of the Hellenic Crystallographic Association, Larissa, Greece, 24-25 Sept. 2010. 11. Maffeo, D.; Zavali, M.; Velkov, J.; Misiakos, K.; Mergia, K.; Paulidou, A.; Mavridis, I. M.; Yannakopoulou, K. Real time Detection of Triclosan Binding to an Immobilised Modified Cyclodextrin with White Light Reflectometry, 7th Aegean Analytical Chemistry Days (AACD 2010), 29 Sept.-3 Oct. 2010, Lesvos, Greece. 12. Saridakis, E. New easily applicable ideas in protein crystallogenesis, Advances in Protein Crystallography, Florence, Italy, 9-10 Nov. 2010. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας 1. Παράγωγα κυκλοδεξτρινών τύπου πολυ-edta, γιά δέσμευση ιόντων μετάλλων και τα σύμπλοκά τους με γαδολίνιο(ιιι) για χρήση στην μαγνητική απεικόνιση Κ. Γιαννακοπούλου, Ι. Μ. Μαυρίδου, Μ. Φαρδής, D. Maffeo, Μ. Λαμπροπούλου, Ελληνικό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας αρ. 1006924, 28 Σεπτεμ- 22

βρίου 2009 ( EDTA-type cyclodextrin derivatives for metal ion binding and their complexes with gadolinium(iιi) for use in magnetic resonance imaging Yannakopoulou, K.; Mavridis, I. M.; Fardis, M.; Maffeo, D.; Lampropoulou, M., Greek Patent No 1006924, 2010 (priority date 28 Sept. 2009). 2. PER-6-GUANIDINO-, -AMINOALKYLAMINO- AND -GUANIDINO-ALKY- LAMINO-CYCLODEXTRINS, METHODS OF THEIR SYNTHESIS AND THEIR USE FOR THE COMPACTION OF DNA AND INTRACELLULAR DELIVERY,; Mavridis, I. M.; Υannakopoulou, Κ.; Mourtzis, N.; Eliadou, K.; Aggelidou, C. US patent US7,834,174 B2, No. 11/662,450, Nov. 16, 2010. Διαλέξεις 1. Yannakopoulou, K. Synthetic and Structural Aspects of Cyclodextrin Derivatives of Biomedical Intererest, στο 1st CYCLON Workshop Advances in Cyclodextrin Chemistry and Current Applications, Catania, May 13th, 2010, Italy. 2. Σαρειδάκης Ε. Δομή μακρομορίων με κρυσταλλογραφία ακτίνων-χ στο Θερινό Σχολείο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, 5-16 Ιουλίου 2010. 3. Mavridis, I. M. Protein structure determination by X-ray Crystallography στο JOINT SUMMER SCHOOL of the German Center of Excellence BIOTECmarin & Marie Curie Initial Training Network BIOMINTEC, Rovinj, Croatia, Aug. 15-21, 2010. 4. Yannakopoulou, K. Drug delivery and targeting systems στο 6th International Summer School on Nαnobiotechnology Methods in micro nanotechnology and nanobio technology ΕΚΕΦΕ «Δ», September 13-17, 2010. 5. Yannakopoulou, K. Drug Inclusion in Cyclodextrins στο 6th International School on Nαnobiotechnology Methods in micro nano- technology and nanobiotechnology ΕΚΕΦΕ «Δ», September 13-17, 2010. 6. Mavridis, I. M. X-ray diffraction in nanotechnology στο 6th International School on Nαnobiotechnology Methods in micro nano- technology and nanobiotechnology ΕΚΕΦΕ «Δ», September 13-17, 2010. Διδακτικό Εργο Διδασκαλία 1. Yannakopoulou, K. Drug Inclusion in Cyclodextrins Monitored in situ by NMR spectroscopy, hands on laboratory, 6th International School on 23

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Nαnobiotechnology Methods in micro nano technology and nanobiotechnology ΕΚΕΦΕ «Δ», Sept. 13-17, 2010. 2. Mavridis, I. M. X-ray diffraction characterisation of drug inclusion in Cyclodextrins and 3-D visualization hands-on laboratory, 6th International School on Nαnobiotechnology Methods in micro nano technology and nanobiotechnology ΕΚΕΦΕ «Δ», Sept. 13-17, 2010. Διοργανώσεις Ε. Μαυρίδου, Κ. Γιαννακοπούλου: Διοργάνωση του 6th International Summer School on Nαnobiotechnology Methods in micro nano technology and nanobiotechnology ΕΚΕΦΕ «Δ», Σεπτ. 13-17, 2010. Για την πραγματοποίησή του συνεργάσθηκαν τα Ινστιτούτα του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος: Φυσικοχημείας, Μικροηλεκτρονικής, Ραδιοϊσοτόπων & Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων και Βιολογίας, καθώς και το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Το σχολείο έχει αποτελέσει το επίσημο Θερινό Σχολείο του Δικτύου Αριστείας Nano2Life από το 2006. Το 2010 ήταν επίσημο Θερινό Σχολείο του Marie-Curie Initial Training Network «CYCLON». ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Ερευνητικά Προγράμματα Επιχορηγήσεις 1. ΕU Πρόγραμμα: People-IAPP (Industry-Academia Partnerships and Pathways,) TOPCRYST, Novel tools for crystallisation of macromolecules. Διάρκεια: 1/3/2008 29/2/2012. Προϋπολογισμός για τον Δημόκριτο/ΙΦΧ: 241 349. Project Coordinator και Eπιστημονικός Yπεύθυνος: Ε. Σαρειδάκης. 2. ΕU Πρόγραμμα: People- ITN (Networks for Initial Training), BIOMINTEC, Biomineralization: Understanding of basic mechanisms for the design of novel strategies in nanobiotechnology. Διάρκεια: 1/9/2008 31/08/2012. Προϋπολογισμός για τον Δημόκριτο/ΙΦΧ: 184 408. Eπιστημονικός Yπεύθυνος: Ε. Μαυρίδου 3. Επιχορήγηση από το Εμπειρίκειο Ίδρυμα: Αυτοοργανωμένα υπερμοριακά υλικά με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες. Συνολική χρηματοδότηση έργου 12000. Eπιστημονικός Yπεύθυνος: Ε. Μαυρίδου. 4. ΕU Πρόγραμμα: People- ITN (Initial Training Network) «CYCLON, ITN237962: Novel multifunctional cyclodextrin-based nanocarriers for drug encapsulation and delivery as a strategy to overcome current therapeutic drawbacks. Διάρκεια: 48 μήνες (1/10/2009 30/09/2013). Προϋπολογισμός για τον «Δημόκριτο» 411432. Νetwork Coordinator και Eπιστημονικός Yπεύθυνος: K. Γιαννακοπούλου. 24

5. Portuguese R & T Development Project Lung CYD-DDS (cyclodextrinbased drug delivery systems) for inhalation. Διάρκεια: 2010 2014. Προϋπολογισμός για τον «Δημόκριτο» ~ 12500. Eπιστημονικός Yπεύθυνος: Ε. Μαυρίδου. Ερευνητική Υποδομή Εξοπλισμός εργαστηρίου για οργανική σύνθεση και κρυστάλλωση μικρών μορίων, κυκλοδεξτρινών και πρωτεϊνών. Αυτόκλειστο (Parr), οπτικά μικροσκόπια, περιθλασίμετρο 4-κύκλων. Ερευνητές του εργαστηρίου είναι υπεύθυνοι μεγάλων οργάνων και υποδομών του Κέντρου: Δρ Ε. Μ. Μαυρίδου & Δρ. Ε. Σαρειδάκης για τη συσκευή συλλογής κρυσταλλογραφικών δεδομένων μακρομορίων (Rigaku, RAXIS IV, συσκευή χαμηλών θερμοκρασιών). Δρ. Κ. Γιαννακοπούλου για τα NMR 250 (Bruker) και 500 MHz (Bruker) (όργανα κέντρου). Συνεργασίες Συνεργασίες επί πλέον αυτών που αναφέρονται στην ερευνητική δραστηριότητα: Δρ. Ι. Λαζάρου, Ινστιτούτο Φυσικοχημείας, EKEΦE Δημόκριτος, (υπολογισμοί σε κυκλοδεξτρίνες), Δρ. Ν. Γλέζος, Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής, EKEΦE Δημόκριτος (λειτουργικά υλικά για οπτοηλεκτρικές εφαρμογές), Αναπλ. Καθηγ. Α. Αντωνιάδου-Βυζά, Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών (εφαρμογή κυκλοδεξτρινών για αντιμικροβιακή δράση), Δρ. Λ. Λεοντιάδης (Φασματοσκοπία Μάζας), Δρ. Γ. Νούνεσης (μικροθερμιδομετρία) & Δρ. Μ. Παραβατού (μελέτες σε κύτταρα) Ινστιτούτο ΡΡΠ, EKEΦE Δημόκριτος, Kαθηγ. Β. Καραθάνος & Επ. Καθηγ. Ν. Καλογερόπουλος, Χαροκόπειο Παν. (εφαρμογές κυκλοδεξτρινών σε θέματα τροφίμων και φυσικών εκχυλισμάτων), Dr. Zoe Pikramenou, University of Birmingham (παράγωγα κυκλοδεξτρινών), Dr. Vladimir Karginov, Innovative Biologics, Inc., USA (βιολογικές μελέτες), Dr. M. Wilmanns EMBL-Hamburg, Germany (κρυσταλλογραφία μυϊκών πρωτεϊνών), Prof. N. E. Chayen, Imperial College, London (macromolecular crystallisation), Drs. E. Urso and G. Torri, Institute for Chemical and Biochemical Research G. Ronzoni, Milan, Italy (large modified cyclodextrins), Professors W.E.G. Müller & H.C. Schröder, Johannes Gutenberg- Universität, Mainz, Germany (κρυσταλλογραφία πρωτεϊνών από σπόγγους), Assoc. Prof H-M. Cabral Marques, faculty of Pharmacy, U of Lisbon, Portugal (φαρμακευτικές εφαρμογές κυκλοδεξτρινών). 25

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Άλλες Δραστηριότητες Ε. Μαυρίδου 1. Επιστημονικός υπεύθυνος για την Ελλάδα του προγράμματος INSTRUCT (Integrated Structural Biology Infrastructure), ένα από τα εγκεκριμένα ευρωπαϊκά προγράμματα ESFRI (European Research Infrastructure), του οποίου η Ελλάδα είναι affiliated member και εκπροσωπείται από το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. 2. Υπεύθυνος του έργου Κέντρο Κρυσταλλογραφίας Μακρομορίων που λειτουργεί με τη συμμετοχή τριών Ινστιτούτων από το Δημόκριτο (ΙΦΧ, ΙΒ και ΙΡΡΠ) και επτά άλλων ερευνητικών ή πανεπιστημιακών φορέων της χώρας. 3. Αξιολογητής δημοσιεύσεων των περιοδικών της Royal Soc. of Chemistry; της Am. Chem. Soc.; των Carbohydr. Res.; J. Mol. Struct.; J. Phys. Org. Chem.; J. Incl. Phenom. Μacrocyclic Chem.; Acta Crystallogρ; J. Biolog. Inorg. Chem.; Chem. Eur. J. and others. 4. Αξιολογητής προγραμμάτων του European Science Foundation, του Ministry of Science and Technological Development of the Republic of Serbia, καθώς και του Romanian Research Assessment. 5. Μέλος του Editorial Review Board του περιοδικού International Journal of Systems Biology and Biomedical Technologies. Κ. Γιαννακοπούλου 1. Υπεύθυνη Εργαστηρίου ΝΜR (500 MHz και ΝΜR 250 ΜΗz) για το ΙΦΧ. 2. Υπεύθυνη πυρασφαλείας Κτιρίου Σχολής και μέλος επιτροπής ασφαλείας του ΙΦΧ. 3. Κριτής κατά το 2010 στα Περιοδικά: J. Incl. Phenom. Macrocyclic Chem., Org. Biomol. Chem., J. Phys. Chem., Chem. Eur. J., J. Colloid & Interface Sci., Carbohydr. Res. και αξιολογητής προγράμματος για λογαριασμό του GACR, Czech. Sci. Foundation. 4. Coordinator, CYCLON, http://itn-cyclon.eu/ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Ε. Σαρειδάκης 1. Coordinator Ευρωπαϊκού Προγράμματος IAPP-TOPCRYST. 2. Μέλος του Δ.Σ. της Διεθνούς Οργανώσεως Βιολογικής Κρυστάλλωσης (IOBC). 3. Κριτής στα περιοδικά J Am Chem Soc (JACS), Crystal Growth & Design και Acta Cryst. F. 26

1.2 ΝΑΝΟ-ΥΛΙΚΑ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΥΠΕΡΜΟΡΙΑΚΗΣ ΔΟΜΗΣ Αντικείμενο έργου Η έρευνα εστιάζεται στην σύνθεση και χαρακτηρισμό λειτουργικών και πολυλειτουργικών νανοσωματιδίων και συγκεκριμένα λιποσωμάτων και δενδριτικών πολυμερών καθώς και η εφαρμογή τους ως φορέων γονιδιακού υλικού ή φαρμακευτικών ενώσεων, είτε συμβατικών ή πρωτεϊνικής φύσης. Βασιζόμενοι στην ιδιότητα των δενδριτικών πολυμερών να εγκλείουν ενώσεις έχουν αναπτυχθεί λειτουργικά δενδριτικά πολυμερή για την απομάκρυνση ρύπων από το νερό. Παράλληλα χρησιμοποιούνται δενδριτικά πολυμερή για την βιομιμητική σύνθεση υβριδικών νανοσωματιδίων πολυμερούς/πυριτίας, υπό φιλικές προς το περιβάλλον συνθήκες, τα οποία μελετώνται ως προς την ικανότητά τους να απομακρύνουν ρύπους από το νερό. Επιπλέον δενδριτικά πολυμερή κατάλληλης χημικής δομής χρησιμοποιούνται ως μήτρες (templates) για περιβαλλοντικά φιλική σύνθεση νανοσωματιδίων υδροξυαπατίτη στο νερό υπό φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και ph, ως βιομιμητικά ανάλογα αντίστοιχων βιολογικών διεργασιών. Αναλυτικότερα οι δραστηριότητες του εργαστηρίου περιλαμβάνουν: 1. Πολυλειτουργικά Λιποσώματα ως Φορείς Φαρμάκων Παρασκευάζονται και χαρακτηρίζονται λιποσώματα των οποίων η εξωτερική επιφάνεια τροποποιείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καταστούν πολυλειτουργικά με την εισαγωγή λιπιδίων που φέρουν στο πολικό τους τμήμα διάφορες λειτουργικές ομάδες. Συγκεκριμένα εισάγονται ομάδες στόχευσης, προστατευτικές ομάδες, ομάδες που διευκολύνουν την διέλευση δια μέσου της κυτταρικής μεμβράνης ή/και ομάδες ιχνηθέτες. Τέτοια συστήματα στοχεύουν στην ανάπτυξη αποτελεσματικών φορέων φαρμάκων ή γονιδιακού υλικού καθώς συνδυάζουν ικανότητα στοχεύσεως προς συγκεκριμένα κύτταρα στόχους, σταθερότητα στο βιολογικό περιβάλλον, δυνατότητα διελεύσεως δια μέσου των κυτταρικών μεμβρανών και δυνατότητα εντοπισμού τους εντός του κυττάρου. 27

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Σχηματική απεικόνιση πολυλειτουργικών λιποσωμάτων, δενδριμερών και υπερδιακλαδισμένων πολυμερών. 2. Πολυλειτουργικά Δενδριμερικά και Υπερδιακλαδισμένα Πολυμερή ως Φορείς Φαρμάκων και Γονιδιακού Υλικού ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Πραγματοποιείται πολλαπλή εισαγωγή λειτουργικών ομάδων στην επιφάνεια δενδριμερικών και υπερδιακλαδισμένων πολυμερών (δενδριτικών πολυμερών) με σκοπό την ανάπτυξη πολυλειτουργικών δενδριτικών φορέων για να εφαρμοσθούν είτε ως φορείς φαρμάκων ή ως φορείς γονιδιακού υλικού. Οι νανοσωματιδιακοί αυτοί φορείς εμφανίζουν ταυτόχρονα ικανότητα στοχεύσεως, σταθερότητα στο βιολογικό περιβάλλον, δυνατότητα διελεύσεως δια μέσου των κυτταρικών μεμβρανών και δυνατότητα εντοπισμού εντός του κυττάρου. Χρησιμοποιώντας τους παραπάνω φορείς μελετάται η ικανότητα μεταφοράς βιοδραστικών ενώσεων είτε με την χρησιμοποίηση πολυστοιβαδικών λιποσωμάτων ως κυτταρικά μοντέλα ή με in vitro πειράματα χρησιμοποιώντας επιλεγμένες καρκινικές κυτταρικές σειρές. Μελετάται επίσης η χρήση λειτουργικών θετικά φορτισμένων δενδριτικών πολυμερών ως φορέων γονιδιακού υλικού μέσω σχηματισμού συμπλόκων τους με DNA. Η μελέτη των συμπλόκων δενδριτικών πολυμερών-dna γίνεται τόσο με φυσικοχημικές μεθόδους όσον και in vitro με την χρήση κατάλληλων κυτταρικών σειρών. 28

3. Δενδριτικά Πολυμερή για την Παραγωγή Υπερκαθαρού Νερού Καταλλήλως τροποποιημένα λιπόφιλα δενδριτικά πολυμερή έχουν την ιδιότητα να εγκλείουν λιπόφιλες ενώσεις στο εσωτερικό τους και κατά συνέπεια μπορούν να απομακρύνουν οργανικούς ρύπους από το νερό. Έχουν επίσης αναπτυχθεί οργανοπυριτικά δενδριμερή τα οποία επικαλύπτουν κεραμικά φίλτρα για την παραγωγή επίσης υπερ-καθαρού νερού του οποίου οι παραμένοντες ρύποι βρίσκονται σε επίπεδο ppb. Πραγματοποιήθηκε η ανάπτυξη και η βελτιστοποίηση μεθόδων εναπόθεσής των παραπάνω υλικών σε κεραμικές πορώδεις μεμβράνες για την παραγωγή συστημάτων ικανών να εφαρμοστούν εύκολα σε υπάρχουσες μονάδες καθαρισμού νερού. Μικρογραφία ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης πόρων φίλτρου Al2O3 επικεκαλυμμένων με αλκυλιωμένη πολυ(αιθυλενιμίνη) (αριστερά) και η τελική μονάδα καθαρισμού νερού (δεξιά). 4. Περιβαλλοντικά Φιλική Βιομιμητική Σύνθεση Νανοσωματιδίων 4.1. Υβριδικά νανοσωματίδια δενδριτικών πολυμερών/πυριτίας παρασκευάσθηκαν μέσω βιομιμητικής σύνθεσης στο νερό και σε φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και ph με την χρήση υπερδιακλαδισμένης πολυ(αιθυλενιμίνης) και πυριτικού οξέος. Τα σωματίδια αυτά μελετήθηκαν ως προς την ικανότητα συγκράτησης διαφόρων ρύπων νερού και συγκεκριμένα πολυαρωματικών ενώσεων αλλά και τοξικών βαρέων μετάλλων. 29

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Διαδικασία παραγωγής υβριδικών νανοσφαιρών πυριτίας με την χρήση πολυ(αιθυλενιμίνης) και μικρογραφία τους από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο διέλευσης 4.2. Δενδριτικά πολυμερή έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί ως βιομιμητικές μήτρες (templates) για τον σχηματισμό νανοσωματιδίων υδροξυαπατίτη. Μελετήθηκε η ικανότητα χρησιμοποίησης τους ως υποστρωμάτων για την σύνδεση και πολλαπλασιασμό κυτταρικών σειρών οστεοβλαστών. Επιπλέον, έγινε δυνατή η ομοιοπολική πρόσδεση υπερδιακλαδισμένης πολυ(αιθυλενιμίνης) σε επιφάνεια τιτανίου και η ακόλουθη ανάπτυξη ενός βιοσυμβατού στρώματος υδροξυαπατίτη ισχυρά συνδεδεμένου στην επιφάνεια του που αναμένεται να βελτιώσει την βιοσυμβατότητα και εφαρμοσιμότητα εμφυτευμάτων τιτανίου. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Προσωπικό Ερευνητές: Δρ Δημήτρης Τσιούρβας, Ερευνητής Α, Yπεύθυνος έργου. Δρ Ωραιοζήλη Σιδεράτου, Ερευνητής B. Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ΙΔΑΧ: Δρ Μιχαήλ Αρκάς. Μεταδιδακτορικοί Συνεργάτες: Δρ. Θεοδόσιος Θεοδοσίου (μερική συμμετοχή, ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης με όλα τα έργα του προγράμματος «Μοριακά και Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία» του Ινστιτούτου). Μεταδιδακτορικοί Συνεργάτες σε Προγράμματα: Δρ Αικατερίνη-Λητώ Τζιβελέκα (NΜP-IP) Μεταπτυχιακοί Υπότροφοι «Δ»: Μαρία Αγαθοκλέους. Υποψήφιοι Διδάκτορες σε Προγράμματα: Νικολέτα Στεριώτη (NΜP-IP μέχρι 30 30

Σεπτεμβρίου 2010). Άμισθοι Μεταπτυχιακοί Φοιτητές: Νικολέτα Στεριώτη (από 1 Οκτωβρίου 2010), Κλεοπάτρα Ελευθερίου (έναρξη 10 Φεβρουαρίου 2010). Συνεργάτες σε Προγράμματα: Δρ Κων/νος Παλαιός, επιστημονικός υπεύθυνος έργου NΜP-IP (μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2010). Επιστημονικοί συνεργάτες: Δρ Κων/νος Παλαιός. Δημοσιεύσεις 1. Sideratou, Z.; Sterioti, N.; Tsiourvas, D.; Tziveleka, L.-A.; Thanassoulas, A.; Nounesis, G.; Paleos, C. M. Arginine end-functionalized poly(l-lysine) dendrigrafts for the stabilization and controlled release of insulin, J. Colloid Interface Sci., 2010, 351, 433 441. 2. Arkas, M.; Tsiourvas, D.; Paleos, C. M. Functional Dendritic Polymers for the Development of Hybrid Materials for Water Purification, Macromol. Mater. Eng., 2010, 295, 883 898. 3. Sideratou, Z.; Tsiourvas, D.; Theodossiou, Th.; Fardis, M.; Paleos, C. M. Synthesis and characterization of multifunctional hyperbranched polyesters as prospective contrast agents for targeted MRI, Bioorg. Med. Chem. Lett., 2010, 20, 4177 4181. 4. Theodossiou, T. A.; Tsiourvas, D.; Hothersall, J. S. Hypericin Hydroquinone: Potential as a Red-Far Red Photosensitizer?, Photochem. Photobiol., 2010, 86, 18 22. 5. Sideratou, Z.; Kontoyianni, C.; Drossopoulou, G. I.; Paleos, C. M. Synthesis of a folate functionalized PEGylated poly(propylene imine) dendrimer as prospective targeted drug delivery system, Bioorg. Med. Chem. Lett., 2010, 20, 6513 6517. 6. Paleos, C. M.; Tsiourvas, D.; Sideratou, Z.; Tziveleka, L.-A. Drug delivery using multifunctional dendrimers and hyperbranched polymers, Exp. Opin. Drug Deliv., 2010, 7, 1387-1398. 7. Roussi, E.; Tsetsekou, A.; Tsiourvas, D.; Karantonis, A. Novel hybrid organo-silicate corrosion resistant coatings based on hyperbranched polymers, Surface & Coatings Technology, in press. 8. Tsiourvas, D.; Tsetsekou, A.; Arkas, M.; Diplas, S.; Mastrogianni, E. Covalent attachment of a bioactive hyperbranched polymeric layer to titanium surface for the biomimetic growth of calcium phosphates, J. Mater. Sci.: Mater. Med., in press. 31

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Ανακοινώσεις σε συνέδρια 1. Cohen, S.; Sideratou, Z.; Paleos, C. M.; Korenstein, R. Evaluation of hyperbranched polyester as a drug carrier system for intestinal cells, 35th FEBS Congress, Molecules of Life, June 26 July 1, 2010, Gothenburg, Sweden, FEBS J., vol. 277, suppl. 1, p. 226. Διαλέξεις 1. Paleos, C. M.; Tsiourvas, D.; Sideratou Z.; Pantos, A. Liposomal Membrane Transport and Multicompartment Systems Formation Induced by Guanidinium Functionalized Dendritic Polymers and Liposomes Respectively, 10th European Biological Inorganic Chemistry Conference, EU- ROBIC10, June 22-26, 2010, Thessaloniki, Greece. Invited Lecture. 2. Τζιβελέκα, Λ.-Α. «Λειτουργικά δενδριτικά πολυμερή ως φορείς φαρμάκων και γενετικού υλικού». Θερινό Σχολείο, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Ιούλιος 2010, Αγία Παρασκευή. Βιβλίο περιλήψεων, σελ. 99. Διπλώματα ευρεσιτεχνίας 1. Παλαιός, Κ. Μ.; Τσιούρβας, Δ.; Σιδεράτου, Ωρ.; Τσόγκας, Ι. "Μοριακοί δενδριτικοί φορείς με προσαρμοζόμενη/μεταβαλλόμενη διαλυτότητα και συμπληρωματικότητα προς μεμβρανικούς υποδοχείς" κατατεθείσα στο Ελληνικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, Αρ. Διπλώματος 1006666, Απονομή 19-1-2010. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Διδακτικό Έργο Διδασκαλία 1. Τσιούρβας, Δ. Υπεύθυνος εργαστηριακών ασκήσεων «Εργαστηριακές ασκήσεις μηχανικών ιδιοτήτων και πολυμερικών διεργασιών», Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών ΕΠΕΑΕΚ Επιστήμη Πολυμερών και Εφαρμογές της, Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ, Ακαδ. Έτος: 2009-2010, Εαρινό εξάμηνο. 2. Τσιούρβας, Δ. Διδασκαλία μαθημάτων «Υγρά κρυσταλλικά πολυμερή» και «Δενδριμερή και εφαρμογές τους», Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών ΕΠΕΑΕΚ Επιστήμη Πολυμερών και Εφαρμογές της, Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ, Ακαδ. Έτος: 2009-2010, Εαρινό εξάμηνο. 3. Αρκάς, M. Πολυμερισμοί σε Οργανωμένα Συστήματα, Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών ΕΠΕΑΕΚ Επιστήμη Πολυμερών και Εφαρμογές της, 32

Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ, Ακαδ. Έτος: 2009-2010, Εαρινό εξάμηνο. Ερευνητικά Προγράμματα Επιχορηγήσεις 1. "Nanoscale Functionalities for Targeted Delivery of Biopharmaceutics", NMP INTEGRATED PROJECT, Contract No NMP4-CT-2006-026723, 537 Κ, 2006-2010. Ερευνητική Υποδομή Το εργαστήριο είναι κατάλληλα εξοπλισμένο για σύνθεση οργανικών ενώσεων και για τον φυσικοχημικό χαρακτηρισμό των υλικών που αναπτύσσει. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει σύστημα οπτικής μικροσκοπίας και μικροσκοπίας φθορισμού, σύστημα θερμικής ανάλυσης (DSC, TGA), φασματοφωτόμετρα UV-Visible και φθορισμού, σύστημα δυναμικής σκέδασης του φωτός, σύστημα Multi-angle light scattering, και συσκευή μέτρησης ζ-δυναμικού. Παράλληλα βρίσκεται σε λειτουργία εργαστήριο καλλιέργειας κυττάρων. Συνεργασίες S. Cohen, Marian Gertner Institute for Medical Nanosystems, Tel-Aviv University (ανάπτυξη νέων δενδριτικών φορέων φαρμακευτικών ουσιών), Τσετσέκου, A. (EMΠ, ανάπτυξη υβριδικών δενδριτικών/κεραμικών νανο-υλικών), Δρ. Νούνεσης, Γ. (Ινστ. ΡΡΠ, ΕΚΕΦΕ "Δ", Θερμοδυναμική μελέτη μοριακής αναγνωρίσεως), Δρ. Μπούκος, Ν. (Ινστ. Επιστήμης υλικών, ΕΚΕΦΕ "Δ", ηλεκτρονική μικροσκοπία). Άλλες Δραστηριότητες Ο Δρ Δ. Τσιούρβας κατά το έτος 2010 διατέλεσε κριτής στα επιστημονικά περιοδικά: Ιndustrial & Engineering Chemistry Research, Colloids and Surfaces A. Η Δρ Ζ. Σιδεράτου κατά το έτος 2010 διετέλεσε κριτής στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά: Journal of Biomaterials Science: Polymer Edition, Journal of Pharmacy and Pharmacology. Ο Δρ Μ. Αρκάς κατά το έτος 2010 διετέλεσε κριτής στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά: Journal of Hazardous Materials, The Korean Journal of Chemical Engineering, Journal of Polymer Research, Environmental Science & Technology, Chemical Engineering Journal. Η Δρ Λ. Α. Τζιβελέκα κατά το έτος 2010 διετέλεσε κριτής στα διεθνή επιστημο- 33

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία νικά περιοδικά: Biomacromolecules, Int. J. Pharm. Ο Δρ Κ. Μ. Παλαιός κατά το έτος 2010 διατέλεσε: 1. Kριτής στα επιστημονικά περιοδικά: Angew. Chem., J. Phys. Chemistry, J. Amer. Chem. Soc., Chem. Reviews, Macromolecules, Biomacromolecules, Mol. Cryst. Liq. Cryst., J. Colloid and Interface Chemistry, Liquid Crystals, Chemistry, A European Journal, Langmuir, European Polymer Journal. 2. Μέλος του Editorial Advisory Board του επιστημονικού περιοδικού Μolecular Crystals and Liquid Crystals. 3. Μέλος του Editorial Board του επιστημονικού περιοδικού NanoLIFE Journal. 4. Member of the Management Committee του Προγράμματος COST ACTION CM0703. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 34

Αντικείμενο Έργου 1.3 ΜΟΡΙΑΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Η ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου Μοριακής Υπολογιστικής Χημείας εστιάζεται στην μελέτη της χημικής δραστικότητας και του μηχανισμού αποικοδόμησης μορίων στην ατμόσφαιρα καθώς και την αξιόπιστη πρόβλεψη ιδιοτήτων μοριακών συστημάτων χρησιμοποιώντας θεωρητικές μεθόδους (ημιεμπειρικές, συναρτησιακής πυκνότητας και ab-initio). Ολοκληρώθηκε η μελέτη του μηχανισμού και της θερμοχημείας όλων των πορειών της ατμοσφαιρικής αποικοδόμησης φθοριομένων ακόρεστων οργανικών ενώσεων (ως υποσχόμενοι αντικαταστάτες ορισμένων κατηγοριών Freons) με μεθόδους DFT. Η θεωρητική μελέτη απεκάλυψε τα αρχικά βήματα των διαδικασιών ατμοσφαιρικής αποικοδόμησης των CF 3 CF=CH 2 και CF 3 CF=CHF και εξήγησε τις μεταβολές της εξάρτησης από την πίεση των πειραματικών κινητικών αποτελεσμάτων για τις αντίστοιχες αντιδράσεις με άτομα Cl και ρίζες OH. Οι ενθαλπίες διάσπασης των δεσμών C-H και O-H των αλογονομένων παραγώγων του οξικού οξέος, CH (3-n) X n COOH (X=F,Cl, n=1-3) μελετήθηκαν με μεθόδους DFT, με σκοπό την εκτίμηση της δραστικότητας αυτών των ενώσεων στο περιβάλλον. Επιπροσθέτως, διερευνώνται οι αντίστοιχες μεταβατικές καταστάσεις των αντιδράσεων τους με ρίζες ΟΗ, με σκοπό τον υπολογισμό των κινητικών παραμέτρων με την Θεωρία Μεταβατικής Κατάστασης και την σύγκριση με τα διαθέσιμα πειραματικά δεδομένα. Η λεπτομερής περιγραφή του πρώτου βήματος στις αντιδράσεις αλκυλαλογονιδίων με άτομα αλογόνων και ιδιαίτερα η σταθερότητα των ενδιαμέσων προϊόντων πρόσθεσης μελετάται με μεθόδους ab-initio (MP2, CCSD(T)) με σκοπό την ερμηνεία του μηχανισμού και της κινητικής των αντιδράσεων. Με την χρήση επιπέδων θεωρίας CCSD(T), μελετάται η δομή και τα ενεργειακά χαρακτηριστικά της αναστροφής πυραμίδας απλών ανοργάνων αμινοενώσεων H 2 NX (X=H,Li,B,C,N,O.F,Cl,CN), σε μιά προσπάθεια αναζήτησης των παραγόντων που επηρεάζουν το σχήμα αυτών των ενώσεων. 35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Ενθαλπικό διάγραμμα (298.15 K) για τις αντιδράσεις των Cl, NO3, και OH με CF 3 CF=CH 2 και τον σχηματισμό υπεροξυ-συμπλόκων, στο επίπεδο θεωρίας B3P86/aug-cc-pVTZ Προσωπικό Ερευνητές: Δρ. Ιωάννης Γ. Λαζάρου, Ερευνητής Β, υπεύθυνος του έργου Μεταπτυχιακοί Υπότροφοι «Δ»: Χριστίνα Τσονάκη ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Δημοσιεύσεις 1. Maffeo, D.; Lampropoulou, M.; Fardis, M.; Lazarou, Y. G.; Mavridis, I. M.; Mavridou, D. A. I.; Urso, E.; Pratsinis, H.; Kletsas D.; Yannakopoulou, K. "Novel polycarboxylated EDTA-type cyclodextrins as ligands for lanthanide binding: study of their luminescence, relaxivity properties of Gd(III) complexes, and PM3 theoretical calculations" Org. Biomol. Chem. 2010, 8, 1910-1921. 36

Διαλέξεις 1. Λαζάρου, Ι. «H διερεύνηση της περιβαλλοντικής φιλικότητας των αντικαταστάτων των χλωριοφθορανθράκων (CFC)», Θερινό Σχολείο, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, 5-16 Ιουλίου 2010. Ερευνητική Υποδομή Σύστημα προσωπικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών με λειτουργικά συστήματα Microsoft Windows XP, Linux RedHat και Fedora Core. Συνεργασίες Καθηγ. Π. Παπαγιαννακόπουλος και Δρ. Β. Χ. Παπαδημητρίου (Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, χημικές αντιδράσεις αλογονομένων μορίων, πειράματα χημικής κινητικής), Δρ. Ε. Μαυρίδου (Ινστιτούτο Φυσικοχημείας, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. "Δ", σύμπλοκα υποκατεστημένων κυκλοδεξτρινών), Δρ. Κ. Γιαννακοπούλου (Ινστ. Φυσικοχημείας, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. "Δ", σύμπλοκα υποκατεστημένων κυκλοδεξτρινών), Dr. J. B. Burkholder (Earth System Research Laboratory, National Oceanic and Atmospheric Administration, Boulder, Colorado, USA, ακόρεστες φθοριωμένες οργανικές ενώσεις), Δρ. R. Prosmiti (Department of Atomic, Molecular and Cluster Physics, Institute of Fundamental Physics `Blas Cabrera', Spanish National Research Council (CSIC), Madrid, Spain, ιωδιομένες ενώσεις), Καθηγ. I. Ι. Morozov (Russian Academy of Sciences, Moscow, Russia, αλογονομένα παράγωγα οξικού οξέος), Καθηγ. Α. Μαυρίδης (Τμήμα Χημείας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, δομή αμινοενώσεων). Άλλες Δραστηριότητες Ο Δρ. Ιωάννης Γ. Λαζάρου κατά το έτος 2010 διατέλεσε: 1. Μέλος της Επιτροπής Διαλέξεων του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. 2. Υπεύθυνος Ξεναγήσεων στο Ινστιτούτο Φυσικοχημείας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. 37

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία 1.4 ΣΥΝΘΕΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Αντικείμενο Έργου Τα φυσικά προϊόντα, με την ποικιλία και την πολυπλοκότητα των δομών τους αλλά και την πολυσχιδή βιολογική τους δράση, εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση για την οργανική χημεία αλλά και πηγή έμπνευσης για το σχεδιασμό και τη μελέτη νέων ενώσεων με πιθανές εφαρμογές στη βιολογία και την ιατρική (52% των 1184 νέων φαρμάκων της περιόδου 1981-2006 προέρχονται από φυσικά προϊόντα. Την ίδια πηγή έχουν 77% των αντιβακτηριακών και 73% των αντικαρκινικών φαρμάκων. Βλέπε: D.J. Newman, G.M. Cragg Natural products as sources of new drugs over the last 25 years J. Nat. Prod. 2007, 70, 461 477). Η χρήση των φυσικών προϊόντων για τη μελέτη βιολογικών διεργασιών και την πιθανή κλινική αξιοποίησή τους είναι ένας σημαντικός σύγχρονος τομέας έρευνας ο οποίος προϋποθέτει τη στενή διεπιστημονική συνεργασία. Λόγω των συχνά πολύ μικρών ποσοτήτων που μπορούν να απομονωθούν από την φύση, των πιθανών ανεπιθύμητων παρενεργειών τους και/ή της κακής φαρμακολογικής τους συμπεριφοράς, είναι συχνά απαραίτητη (τουλάχιστο κατά το στάδιο της διερεύνησης της φαρμακευτικής τους αξίας και των προκλινικών μελετών) η χημική παρασκευή τους και/ή τροποποίηση της δομής τους. Ο σχεδιασμός, η σύνθεση, ο καθαρισμός και ο χαρακτηρισμός νέων οργανικών ενώσεων, ως επί το πλείστον φυσικών προϊόντων ή ανάλογών τους, αποτελούν το κύριο αντικείμενο του έργου. Πέρα από τις μεθόδους κλασικής οργανικής σύνθεσης (σε διάλυμα), το εργαστήριο έχει τη δυνατότητα (υποδομή και εμπειρία) να πραγματοποιήσει παράλληλες συνθέσεις (συνδιαστική χημεία). Απώτερος ερευνητικός στόχος είναι η παρασκευή νέων ενώσεων με ενδιαφέρουσα και/ή βελτιωμένη βιολογική δράση και πιθανές φαρμακευτικές εφαρμογές. Η αξιολόγηση της βιολογικής δραστικότητας των νέων ενώσεων γίνεται σε συνεργασία με ειδικευμένα εργαστήρια. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Ενδεικτικά επιτεύγματα του εργαστηρίου αποτελούν η ολική σύνθεση των φυσικών προϊόντων Τριχοδιμερόλη (αναστολέας της δράσης του TNF-α με πιθανή εφαρμογή στη θεραπεία πολλών ασθενειών όπως π.χ. η νόσος του Crohn), Βασταδίνες (οικογένεια θαλασσίων φυσικών προϊόντων που επιδρούν στην ομοιόσταση των ιόντων Ca και έχουν αντικαρκινική και αντιαγγειογενετική δράση), Οξαζινίνες (τοξίνες θαλασσίων φυκών που επιμολύνουν καλλιεργούμενα οστρακοειδή) καθώς και η πα- 38

ρασκευή του φαρμακοφορικού τμήματος και αναλόγων της Σκυφοστατίνης (αναστολέας του ενζύμου ουδέτερη σφιγγομυελινάση, N-SMase). Παράλληλα, η εμπειρία της ομάδας στο σχεδιασμό και τη σύνθεση πολύπλοκων οργανικών ενώσεων χρησιμοποιείται για την παρασκευή οργανικών μορίων με τεχνολογικές εφαρμογές (π.χ. βελτιωτικών προσθέτων για τη μικρολιθογραφική ενχάραξη ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, μορίων-συνδέσμων για την παρασκευή πολυμερών) ή μορίων για τη μελέτη υπερμοριακών φαινομένων. Προσωπικό Ερευνητές: Δρ. Εμμανουήλ Πιτσινός, Ερευνητής Α, υπεύθυνος του έργου ΙΔΑΧ: Δρ. Βερονίκη Βιδάλη Μεταδιδακτορικοί συνεργάτες: Δρ. Θεοδόσιος Θεοδοσίου, μερική συμμετοχή, ως συνεργάτης με όλα τα έργα του προγράμματος «Μοριακά και Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά» και «Χημική Βιολογία» του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας. Μεταπτυχιακοί Υπότροφοι «Δ»: Νικόλαος Αθηναίος Μεταπτυχιακοί φοιτητές: Κορνηλία Μητσοπούλου (άμισθη) Προπτυχιακοί φοιτητές: Τρύφων Τζίτζικας (1-31/7/2010) Εξωτερικοί συνεργάτες: Δρ. Ηλίας Κουλαδούρος, Καθηγητής, Γενικό Τμήμα, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. 39

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 Μοριακά & Υπερμοριακά Νανολειτουργικά Υλικά - Χημική Βιολογία Δημοσιεύσεις 1. Pitsinos, E.; Athinaios, N.; Xu, Z.; Wang, G.; Negishi, E.-i. Total synthesis of (+)-Scyphostatin featuring a fully enantioselective and highly efficient route to the side-chain via Zr-catalyzed asymmetric carboalumination of alkenes (ZACA), Chem. Commun., 2010, 46, 2200-2202. 2. Pitsinos, E.N; Vidali, V.P.; Couladouros, E.A. Diaryl Ether Formation in the Synthesis of Natural Products, Eur. J. Org. Chem., 2010, 10.1002/ejoc.201001520, accepted. Ανακοινώσεις σε συνέδρια 1. Pitsinos, E.N. An olefin cross-metathesis approach towards Laurenditerpenol and related novel HIF-1 activation inhibitors, 14th Hellenic Symposium of Medicinal Chemistry, Thessaloniki, Greece, April 23-25, 2010. 2. Pitsinos, E.N. Progress towards the total synthesis of Laurenditerpenol, COST CM0602: Inhibitors of angiogenesis: design, synthesis and biological exploitation (AngioKem), WG1 & WG4 Meeting, Instabul, Turkey, April 30 May 1, 2010. 3. Pitsinos, E.N. Scyphostatin: total synthesis and discovery of novel N-SMase inhibitors, COST CM0804: Chemical Biology with Natural Products, Workshop 2010, Othodox Academy of Crete, Kolymvari, Crete, Greece, October 12-15, 2010. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010 Διαλέξεις 1. Pitsinos, E.N. An OCM approach to Laurenditerpenol and related novel HIF- 1 inhibitors, invited talk at III EWSy Third European Workshop in Drug Synthesis, Certosa di Pontignano, Siena, Italy, May 23-27, 2010. 2. Pitsinos, E.N. Asymmetric synthesis of medicinally important natural products: Scyphostatin and Laurenditerpenol, invited talk at the Workshop on Asymmetric Synthesis and Non-conventional Advanced Synthetic Techniques for Fine Chemicals and Pharmaceuticals, Institute of Organic and Pharmaceutical Chemistry, National Hellenic Research Foundation, Athens, Greece, October 4-6, 2010. 40

Ερευνητικά Προγράμματα Επιχορηγήσεις 1. Inhibitors of angiogenesis: design, synthesis and biological exploitation (AngioKem), COST Action CM0602, 2007-2011. 2. Chemical Biology with Natural Products, COST Action CM0804, 2009 2012. 3. «Συγκριτική μελέτη των χημικών και βιοχημικών διεργασιών που παρουσιάζονται σε βιβλιογραφικές μελέτες και διπλώματα ευρεσιτεχνίας και σχετίζονται με το φαρμακευτικό προϊόν Latanoprost», επιχορήγηση από την ALAPIS Ανώνυμος Συμμετοχική, Βιομηχανική και Εμπορική Εταιρεία Φαρμακευτικών Προϊόντων, 8.487 (Κωδ. ΓΕΛ: Ε-1603). Ερευνητική Υποδομή Πολωσίμετρο, Συσκευή παράλληλης/συνδιαστικής σύνθεσης, HPLC. Συνεργασίες Prof. A. Giannis (Universität Leipzig, Fakultät für Chemie und Mineralogie, Insitut für Organische Chemie, Leipzig, Germany), Prof. E.-I. Negishi (Purdue University, West Lafayette, Indiana, USA), Καθ. Ν. Χατζηχρηστίδης (Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ), Δρ. Π. Αργείτης (Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δ»). Άλλες Δραστηριότητες Ο Δρ. Εμμανουήλ Πιτσινός κατά το έτος 2010 διετέλεσε: 1. Μέλος του Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. 2. Μέλος του Management Committee της COST Action CM0602 Inhibitors of angiogenesis: design, synthesis and biological exploitation (AngioKem). 3. Αναπληρωματικό μέλος του Management Committee της COST Action CM0804 Chemical Biology with Natural Products. 4. Μέλος του Editorial Board του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού Marine Drugs. 5. Συνδιοργανωτής του COST CM0602 Training School and MC Meeting AN- GIOKEM, Rhodes Island, Greece, September 26 October 1, 2010. 6. Μέλος της οργανωτικής επιτροπής του COST CM0804 Workshop on Natural Products as Drugs and Leads to Drugs, Orthodox Acedemy of Crete, Kolymvari, Crete, Greece, October 12-15, 2010. 7. Μέλος της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής της διδακτορικής διατριβής του 41