Mια νέα προσπάθεια Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΕΚΔΟΤΗ

Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Mια νέα προσπάθεια Η Εταιρεία Οδοντοστοματολογικής Ερεύνης ιδρύθηκε το 1946 με πρωτοβουλία του αείμνηστου Καθηγητή Ε. Παπαντωνίου, σε συνεργασία με ομάδα διακεκριμένων και επιμελών συναδέλφων της εποχής, οι οποίοι αποτελούσαν και το στενό του επιστημονικό περίγυρο. Σε εκείνη την πραγματικά δύσκολη εποχή οι πρεσβύτεροι εκ των συναδέλφων σίγουρα θα την θυμούνται ελάχιστα πράγματα υπήρχαν από πλευράς οδοντιατρικής επιστημονικής κίνησης, πέραν του τότε Οδοντιατρικού Σχολείου. Η εν Αθήναις Οδοντοστοματολογική Εταιρεία είχε αναστείλει τη δραστηριότητά της λόγω του πολέμου, όπως επίσης και το αξιόλογο περιοδικό «Οδοντιατρική Επιθεώρηση», το οποίο εξέδιδε ο Καθηγητής Ν.Γ. Παπαντωνόπουλος. Έκρινε λοιπόν τότε πολύ σωστά η ομάδα Παπαντωνίου ότι ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί μια καινούρια εταιρεία, η οποία βασικό σκοπό θα είχε την προαγωγή της Οδοντιατρικής Επιστήμης και εκτός Πανεπιστημίου, αλλά πάντα σε στενή συνεργασία με αυτό. Βασική προτεραιότητα, η οποία ετέθη από τους ιδρυτάς, ήταν η έκδοση επιστημονικού περιοδικού, στο οποίο θα εφιλοξενούντο σε πρώτη φάση δημοσιεύματα των εταίρων και κατοπινότερα όσων φιλομαθών συναδέλφων θα είχαν τη διάθεση να εκφράσουν γραπτώς τις επιστημονικές τους απόψεις. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού, με τον τίτλο «Οδοντοστοματολογική Πρόοδος», έφθασε στα γραφεία των οδοντιάτρων το Μάρτιο του 1947. Η έκδοση ήταν δίμηνη, το περιοδικό ολιγοσέλιδο, οι δυσχέρειες εκτύπωσης αδιανόητες, συγκρινόμενες με τα σημερινά δεδομένα, το επιστημονικό κύρος όμως του περιοδικού από το πρώτο κιόλας τεύχος μεγάλο. Από το τεύχος αυτό, δηλαδή του 1947 μέχρι και σήμερα η «Οδοντοστοματολογική Πρόοδος» ή απλά η «Πρόοδος» όπως κατά σύν-τμηση και παράδοση τη λένε οι Οδοντίατροι, δεν έλειψε ούτε ένα δίμηνο από το ιατρείο του κάθε συνδρομητή. Αξίζει να υπενθυμίσουμε εδώ και προς γνώση των νεωτέρων συναδέλφων ότι ακόμα και η ανεύρεση τυπογραφικού χάρτου εκείνη την εποχή αποτελούσε μέγα εγχείρημα και διαρκές άγχος της εκάστοτε Εκδοτικής Επιτροπής. Στα πεπραγμένα του Διοικητικού Συμβουλίου καταγράφεται η αγωνιώδης προσπάθεια για την εξασφάλιση του πολύτιμου δημοσιογραφικού χάρτου, όπου για να επιτευχθεί αυτό χρειαζόταν πολλές φορες προσωπική παρέμβαση προς τους τότε κρατούντας ή ακόμα και καταβολή υψηλού κόστους εξ ιδίων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Οι δύσκολοι καιροί παρήλθαν και το περιοδικό συνέχισε την πορεία του, φιλοξενώντας στις σελίδες του σχεδόν ό,τι καλύτερο είχε να παρουσιάσει η τότε ελληνική οδοντιατρική συγγραφική παραγωγή. Από την πρώτη στιγμή κατεβλήθη προσπάθεια όπως το περιοδικό φιλοξενεί εργασίες από όλες τις υπάρχουσες ειδικότητες και κυρίως θέματα με ιδιαίτερο κλινικό ενδιαφέρον, μέσα από τη μελέτη των οποίων ο οδοντίατρος θα μπορούσε να βρεί απαντήσεις επιστημονικά τεκμηριωμένες για τους καθημερινούς του προβληματισμούς. Η προσπάθεια αυτή συνεχίστηκε 10 ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009

μέχρι τις ημέρες μας. Βέβαια τα χρόνια που άρχισαν να περνούν έγιναν σιγά-σιγά δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων παρουσιάστηκαν καινούρια δεδομένα, διαφοροποιήθηκαν καταστάσεις, άλλαξαν κριτήρια, παρόλα ταύτα όμως το περιοδικό συνεχίζει, στο μέτρο του εφικτού, να περιλαμβάνει στην ύλη του εργασίες από τις περισσότερες δυνατόν ειδικότητες, καθώς επίσης και εργασίες ερευνητικού περιεχομένου, εμπεριστατωμένες ανασκοπήσεις και όχι απλά βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις, ενδιαφέροντα περιστατικά κ.λπ.. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι την τελευταία εικοσιπενταετία ετέθησαν σε κυκλοφορία και πολλά άλλα οδοντιατρικά περιοδικά, πολλά των οποίων είναι αξιόλογα, καθώς επίσης και περιοδικά τα οποία εκφράζουν τις απόψεις συγκεκριμένων επιστημονικών εταιρειών και που ως εκ τούτου απορροφούν σημαντικό τμήμα εργασιών με περιεχόμενο που άπτεται της ειδικότητος της επιστημονικής εταιρείας που τα εκδίδει. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί και το φαινόμενο ότι το συντριπτικό ποσοστό των συγγραφέων των οδοντιατρικών περιοδικών είναι μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητος, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια σημαντική στροφή προς εργασίες ερευνητικού περιεχομένου, οι οποίες παρά την αναμφισβήτητη αξία τους δεν σημαίνει και αναγκαστικά ότι ενδιαφέρουν εξ ίσου το συνδρομητή αναγνώστη ενός γενικού περιεχομένου οδοντιατρικού περιοδικού. Όλως εσχάτως παρουσιάστηκε και το φαινόμενο, της επιλογής απόφασης των συγγραφέων για την αποστολή των εργασιών τους σε ξενόγλωσσα περιοδικά, γεγονός που στερεί από τον ελληνικό οδοντιατρικό τύπο ουσιαστικά τις αξιολογότερες από τις εργασίες που θα μπορούσαν να δημοσιευθούν. Η κατάσταση αυτή, παρά το γεγονός ότι ακόμα δεν έχει φθάσει στο σημείο για να χαρακτηριστεί «πρόβλημα», οφείλει να μας κρατά σε εγρήγορση ούτως ώστε να καταστεί δυνατόν να προληφθούν ή τουλάχιστον να αντιμετωπιστούν έγκαιρα οι όποιες δευτερογενείς τυχόν επιδράσεις και επιπτώσεις. Σημαντική διαφοροποίηση η οποία συνέβη τα τελευταία χρόνια είναι επίσης και η εξέλιξη των σοβαροτέρων διεθνών οδοντιατρικών περιοδικών σε έγχρωμη εκτύπωση, ασχέτως του εάν αυτή και κατά πόσον βελτιώνει το επιστημονικό περιεχόμενο ενός περιοδικού. Ιστορικά περιοδικά της διεθνούς οδοντιατρικής, όπως το Journal of Periodontology, το Journal of Prosthetic Dentistry και άλλα, τα οποία μέχρι πρότινος πεισματικά ηρνούντο την έγχρωμη έκδοσή τους, σταδιακά την αποδέχθηκαν και σήμερα πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των αξιόλογων διεθνών περιοδικών κυκλοφορούν σε έγχρωμη έκδοση. Πρέπει δε στο σημείο αυτό να προσθέσουμε και μία ακόμα ουσιαστική διαφοροποίηση, που εμφανίζεται στο διεθνή τύπο. Είναι το θέμα των αφιερωμάτων ή αλλιώς των ειδικών τευχών. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ιδιαίτερης άνθισης ορισμένων ειδικοτήτων, όπου πλέον καθίσταται εμφανές ότι από καιρού εις καιρόν χρειάζεται η προσέγγιση ενός μείζονος σημασίας θέματος από πολλούς συγγραφείς ούτως ώστε να καταγραφούν οι απόψεις και οι θέσεις διακεκριμένων περί το θέμα επιστημόνων. Ας αναφέρουμε χαρακτηριστικά εδώ το παράδειγμα του περιοδικού Periodontology 2000, το οποίο κυκλοφορεί από το 1993 και κάθε τεύχος του είναι αφιερωμένο σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή τομέα της Περιοδοντολογίας, την ευθύνη έκδοσης του οποίου έχει ανά τεύχος ένας φιλοξενούμενος εκδότης (Guest Editor). Το συγκεκριμένο περιοδικό τη στιγμή αυτή έχει από τους υψηλότερους impact factors στην οδοντιατρική βιβλιογραφία (τις θέσεις μας και τις απόψεις μας σχετικά με το θέμα και τη μεθοδολογία των impact factors θα την εκθέσουμε σε επόμενο τεύχος). Όλα αυτά μαζί μας έκαναν το προεδρείο της Εταιρείας, τον επιστημονικό εκδότη και τον αναπληρωτή επιστημονικό εκδότη να σκεφθούμε ότι είναι η στιγμή που θα πρέπει να δώσουμε ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009 11

Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΕΚΔΟΤΗ στο περιοδικό μια πιο νέα, πιο φρέσκια και πιο σύγχρονη μορφή. Αποφασίσαμε λοιπόν ότι το περιοδικό μας όσο ακόμα κυκλοφορεί με τη μορφή των τριών τευχών ετησίως, να εκδίδει ένα τεύχος με προαποφασισμένη και κατ ανάθεση θεματολογία και ένα τεύχος με τρέχουσες εργασίες, εναλλάξ. Αποφασίστηκε επίσης, παρά τη μεγάλη αύξηση του κόστους εκτύπωσης, στα κατευθυνόμενα τουλάχιστον τεύχη επειδή αυτά εξ ορισμού θα είναι κλινικού περιεχομένου, περιλαμβάνοντας αξιόλογο φωτογραφικό υλικό, να εκδίδονται έγχρωμα. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύσει και για τα τεύχη με τρέχουσες εργασίες, εφόσον αυτά θα περιλαμβάνουν αξιόλογο φωτογραφικό υλικό, το οποίο θα δικαιολογεί τη μεγάλη δαπάνη εκτύπωσης εκ μέρους της Εταιρείας. Έτσι αποφασίσαμε το πρώτο τεύχος του 2009 να είναι αφιερωμένο σε θέματα Κλινικής Περιοδοντολογίας, το επόμενο κατευθυνόμενο (3 ο τεύχος του 2009) να είναι αφιερωμένο στη Συνολική Αντιμετώπιση του οδοντιατρικού ασθενούς, το επόμενο (2 ο τεύχος του 2010) να είναι αφιερωμένο στην Εμφυτευματολογία και το επόμενο (1 ο τεύχος του 2011) στην Αισθητική Οδοντιατρική. Στην όλη προσπάθεια αυτή θα συμπεριληφθούν και μερικές μικρότερης σημασίας τροποποιήσεις, όπως για παράδειγμα η καταχώρηση στο τέλος του περιοδικού των δραστηριοτήτων της Εταιρείας Οδοντοστοματολογικής Ερεύνης, η παρουσίαση της σύγχρονης βιβλιογραφικής παραγωγής, αλλά και θέματα που θα αφορούν στην οδοντιατρική εκπαίδευση, στην ιστορία της οδοντιατρικής, στην ηθική και τη δεοντολογία που διέπουν το οδοντιατρικό λειτούργημα κ.λπ.. Οι αλλαγές αυτές συμπεριλαμβάνουν ακόμη και το εξώφυλλο του περιοδικού, το οποίο ήδη κρατάτε στα χέρια σας, σε μία προσπάθεια να προσδώσουμε κατά το δυνατόν μια πιο σύγχρονη νότα, χωρίς ωστόσο να απομακρυνθούμε από τα κλασικά πρότυπα που πάντα εξέφραζε και εκφράζει η Εταιρεία μας. Έτσι νομίζουμε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι μία τέτοια προσπάθεια περιέχει πολλές δυσχέρειες, προβληματισμούς και αμφιταλαντεύσεις. Είναι όμως γεγονός ότι κάτι νέο χρειάζεται πάντα εκτός από την ιδέα και την προσπάθεια από πλευράς της Εταιρείας, και την υποστήριξη του κοινού και πάνω από όλα τύχη αγαθή. Πιστεύουμε ότι δίδοντας σήμερα στην κυκλοφορία το περιοδικό «Οδοντοστοματολογική Πρόοδος» στον 63 ο τόμο και στη νέα του μορφή, θα αποτελέσει μία προσπάθεια συνέχισης της τόσο σημαντικής του προσφοράς στην ενημέρωση του έλληνα οδοντιάτρου, αλλά θα ενισχύσει και την ευρύτερη τοποθέτηση του περιοδικού στα επιστημονικά δεδομένα τουλάχιστον της ελληνικής κοινότητος. Με την ευκαιρία αυτή το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας νοιώθει την ανάγκη και την υποχρέωση να εκφράσει τις πιο θερμές του ευχαριστίες προς όλους τους Επιστημονικούς Εκδότες και τα διατελέσαντα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής Έκδοσης για τη σημαντική τους συμβολή στη διαρκή βελτίωση και αναβάθμιση του περιοδικού «Οδοντοστοματολογική Πρόοδος». Κ. Νιαμονητός Ι. Βρότσος Ι. Καρούσης Πρόεδρος της Εταιρείας Επιστημονικός Εκδότης Αναπληρωτής Οδοντοστοματολογικής Ερεύνης Επιστημονικός Εκδότης 12 ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009

Εσαγωγή: Η σημερινή θέση της Περιοδοντολογίας στα πλαίσια της Κλινικής Οδοντιατρικής. I. Bρότσος 1 Η ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ως ειδικότητα ξεκίνησε στη Βοστώνη των Η.Π.Α. στα μέσα της δεκαετίας του 30. Καθιερώθηκε σχεδόν άμεσα, ενώ επισημοποιήθηκε στις Η.Π.Α. μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στην Ευρώπη ακολούθησε διαφορετική πορεία, όπου, ενώ ακαδημαϊκά αποτέλεσε σημαντικό κομμάτι επιστημονικής προόδου, σε κλινικό επίπεδο πέρασε και περνάει από διάφορες φάσεις. Στην Ελλάδα, παρόλον ότι από τα μέσα της δεκαετίας του 80 έγινε αποδεκτή στη συνείδηση των οδοντιάτρων, και ακαδημαϊκά θεσμοθετήθηκε ως ειδικότητα στα τέλη της δεκαετίας του 90, εξακολουθεί να μην έχει ακόμα αναγνωριστεί από τους επίσημους κρατικούς φορείς. Στην πράξη όμως η Περιοδοντολογία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κλινικής οδοντιατρικής, είτε αυτή ασκείται σε ευρύ φάσμα από τους ειδικούς περιοδοντολόγους είτε αυτή ασκείται από το γενικό οδοντίατρο στο φάσμα που προβλέπεται και διδάσκεται. Και ενώ βέβαια είναι γνωστό ότι ο εξειδικευμένος περιοδοντολόγος καλείται να αντιμετωπίσει τα βαριά και προκεχωρημένα περιστατικά περιοδοντικής νόσου, χρησιμοποιώντας όλο το οπλοστάσιο που διαθέτει, από πλευράς θεραπευτικών τεχνικών, ο οδοντίατρος στην καθημερινή του πράξη καλείται να παίξει το δικό του ρόλο, ο οποίος μπορεί να προσδιοριστεί ως εξής: Α. διατήρηση της υγείας των περιοδοντικών ιστών Β. έγκαιρη διάγνωση των αρχικών σταδίων της περιοδοντικής νόσου Γ. άμεση και επιτυχής αντιμετώπιση της περιοδοντικής νόσου στα αρχικά της στάδια Δ. θεραπευτική αντιμετώπιση μέχρι του σημείου που μπορεί επιτυχώς να ανταποκριθεί Ε. ι κανότητα και δυνατότητα παραπομπής του ασθενούς στον ειδικό και συνεργασία με αυτόν Στ. ένταξη της όποιας περιοδοντικής θεραπείας στη συνολική αντιμετώπιση του οδοντιατρικού ασθενούς Ζ. διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Οδοντοστοματολογική Πρόοδος 2009, 63 (1): 13-15 1. Καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Περιοδοντολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Περιοδοντολόγων Eργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θηβών 2, Γουδί 115 27 Αθήνα ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009 13

Ι. ΒΡΟΤΣΟΣ Αν αναλύσει κανείς κάθε μία από αυτές τις παραμέτρους θα αντιληφθεί ότι το έργο που καλείται να διεκπεραιώσει ο γενικός οδοντίατρος, από πλευράς περιοδοντολογίας, δεν είναι ούτε λίγο ούτε ασήμαντο. Απεναντίας είναι και σε όγκο πολύ και από πλευράς βαρύτητας ιδιαίτερα σημαντικό. Να υπενθυμίσουμε εδώ τη φράση του πολλού Saul Schluger, ενός από τους κορυφαίους «ειδικούς» στο χώρο της περιοδοντολογίας, ο οποίος έλεγε ότι η πρώτη γραμμή άμυνας του ασθενούς εναντίον της περιοδοντικής νόσου είναι το ιατρείο του γενικού οδοντιάτρου. Από την εποχή που ο S. Schluger υποστήριζε αυτή τη θέση, έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας, και βλέπουμε ότι η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται χρόνο με το χρόνο. Θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά και να αναφερθεί σε εκατοντάδες βιβλιογραφικών παραπομπών, προκειμένου να ενισχύσει την άποψη αυτή. Θα περιοριστούμε σε πολύ λίγα σημεία τα οποία εν εκτάσει αναφέραμε στην εισήγησή μας στο 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Περιοδοντολογίας, στις 30 Ιανουαρίου του 2009. Υποστηρίξαμε τότε και το γράφουμε με απόλυτη έμφαση σήμερα, ότι δουλειά του περιοδοντολόγου δεν είναι να θεραπεύει την ουλίτιδα ούτε καν την αρχόμενη περιοδοντίτιδα. Ο περιοδοντολόγος, ο οποίος έχει εξειδικευθεί στον κλάδο αυτόν 3 ή και 4 χρόνια, έχει ως βασικό του αντικείμενο την αντιμετώπιση της προκεχωρημένης και περίπλοκης περιοδοντικής νόσου, την εφαρμογή αναπλαστικών χειρουργικών επεμβάσεων, την αντιμετώπιση αισθητικών προβλημάτων των μαλακών ιστών, την προετοιμασία σκληρών και μαλακών ιστών για την τοποθέτηση επανορθωτικών εργασιών, την προετοιμασία σκληρών και μαλακών ιστών για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων, την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων, την πρόληψη και αντιμετώπιση των περιεμφυτευματικών νόσων και την αντιμετώπιση περιοδοντικών προβλημάτων σε ασθενείς με σοβαρά ιατρικά προβλήματα. Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα ότι ο οδοντίατρος που ασκεί τη γενική οδοντιατρική σήμερα, αλλά και για τις αμέσως επόμενες δεκαετίες, έχει έναν αυξημένο και πολύ ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση και επίτευξη της στοματικής υγείας. Και θα μπορούσαμε με κάθε έμφαση να υποστηρίξουμε ότι η διάγνωση και αντιμετώπιση των αρχικών μορφών της περιοδοντικής νόσου δεν είναι μόνον δικαίωμα του οδοντιάτρου, αλλά συνιστά καθήκον το οποίον δεν μπορεί να παραγνωρίσει, να παρεβλέψει ή να αποποιηθεί. Η εκπαίδευση την οποία λαμβάνει ο σημερινός οδοντίατρος στις οδοντιατρικές σχολές της Ελλάδος αλλά και του εξωτερικού, τουλάχιστον στα περισσότερα πανεπιστήμια, του παρέχει τη γνώση και την εμπειρία να ανταποκριθεί με επιτυχία στην αποστολή του, εκτελώντας το έργο του με διαστάσεις όχι επαγγέλματος αλλά λειτουργήματος. Δεν είναι νοητό στην εποχή μας ασθενής να παραπέμπεται για θεραπεία ουλίτιδος έστω και αν αυτή είναι «θορυβώδους» κλινικής εικόνας στα μεγάλα αστικά κέντρα και ειδικά από νέους συναδέλφους οι οποίοι έχουν διδαχθεί και ασκηθεί στην πρόληψη και τη θεραπεία της νόσου αυτής. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις αρχόμενης περιοδοντίτιδας όπου για την επιτυχή αντιμετώπιση δεν χρειάζεται παρά η επιστράτευση των γνώσεων που έχει πάρει και ο ανάλογος σχετικά μικρός εξοπλισμός. Εκείνο που χρειάζεται είναι να έχει στο μυαλό του ο οδοντίατρος ότι κανείς άλλος πέρα από αυτόν δεν είναι πλέον αρμόδιος για να αντιμετωπίσει τα αρχικά στάδια της περιοδοντικής νόσου. Θα μπορούσα να πω ότι δεν είναι μακριά η εποχή που θα θεωρείται απαράδεκτο, ασθενής 14 ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009

η σημερινη θεση τησ περιοδοντολογιασ στα πλαισια της κλινικησ οδοντιατρικησ ευρισκόμενος σε συνεχή φροντίδα ενός οδοντιάτρου να φθάνει στο σημείο να έχει προκεχωρημένη και ίσως πλέον μη αντιμετωπίσιμη περιοδοντίτιδα. Ας σημειώσουμε δε στο σημείο αυτό ότι όταν ο ασθενής παραπεμφθεί σε ένα καταληκτικό στάδιο στον ειδικό ούτε αυτός πλέον είναι ικανός να διασώσει τη φυσική οδοντοφυΐα. Άρα καθίσταται προφανές ότι απόψεις όπως «κρατώ τον ασθενή όσο μπορώ περισσότερο κάνοντάς του ότι νομίζω ότι είναι χρήσιμο και τον παραπέμπω στον ειδικό μόλις πριν από την εξαγωγή των δοντιών», συνιστά μορφή κακής άσκησης της οδοντιατρικής και κακής συνεργασίας μεταξύ γενικού και εξειδικευμένου οδοντιάτρου. Με την ίδια λογική είναι εξίσου απορριπτέα η προσπάθεια να εφαρμόσει ο γενικός οδοντίατρος την ίδια μέρα κιόλας στο ιατρείο του, αυτό το οποίον είδε ή άκουσε σε κάποια επιστημονική εκδήλωση από τα χείλη πεπειραμένων και εξειδικευμένων συναδέλφων. Βεβαίως, η πρόοδος της επιστήμης και η διεύρυνση των γνώσεων είναι απαραίτητη, όπως επίσης και η συνεχής ενημέρωση. Αλλά πρέπει πάντα να μεσολαβεί το στάδιο της μαθητείας και άσκησης, πριν γίνει η εφαρμογή της όποιας θεραπείας επί του ασθενούς. Με δεδομένη σήμερα στη χώρα μας την ύπαρξη σημαντικού αριθμού εξειδικευμένων περιοδοντολόγων και μάλιστα ως ένα βαθμό και με γεωγραφική κατανομή ανά την επικράτεια, ο γενικός οδοντίατρος πρέπει να νοιώθει τη σιγουριά ότι εφόσον εφαρμόσει προσεκτικά όλα αυτά τα οποία έχει διδαχθεί και στα οποία έχει ασκηθεί, θα μπορέσει να ανταποκριθεί επιτυχώς στην πρόκληση της σημερινής εποχής που είναι η διατήρηση της φυσικής οδοντοφυΐας για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα σε συνθήκες βιολογικά, λειτουργικά και αισθητικά αποδεκτές. Και στις περιπτώσεις εκείνες όπου εξαντλούνται οι δικές του δυνάμεις και ολοκληρώνεται η προσπάθειά του, με αποφασιστικότητα και ωριμότητα να επιζητά τη συνεργασία του ειδικού περιοδοντολόγου. Κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν θα προκαλέσει τη δυσαρέσκεια του ασθενούς, αλλά απεναντίας ο ασθενής θα εκτιμήσει τη φροντίδα του οδοντιάτρου για την αντιμετώπιση του υπάρχοντος προβλήματος. Μια τέτοια στέρεα δομημένη συνεργασία υπηρετεί και τον οδοντίατρο και τον περιοδοντολόγο, αλλά κυρίως υπηρετεί τον ασθενή. Σημαντικό κομμάτι στην απόκτηση γνώσεων του οδοντιάτρου, εκτός από τα χρόνια της πανεπιστημιακής του σπουδής είναι και η συνεχής ενημέρωση είτε μέσω επιστημονικών εκδηλώσεων είτε από τον έντυπο λόγο. Τα επιστημονικά περιοδικά αποτελούσαν και αποτελούν ένα βασικό μέρος της προσπάθειας αυτής. Έτσι, αποφασίσαμε το τεύχος αυτό του περιοδικού της Οδοντοστοματολογικής Προόδου να αφιερωθεί στην Περιοδοντολογία και ειδικά σε μία επιλογή θεματολογίας η οποία να απαντά στα πιο συνήθη προβλήματα της καθ ημέραν κλινικής πράξης από τη σκοπιά του γενικού οδοντιάτρου. Συνάδελφοι εξειδικευμένοι στην περιοδοντολογία και με μακρόχρονη υπηρεσία στο χώρο ανέλαβαν να γράψουν τα διάφορα θέματα και να τα τεκμηριώσουν με επαρκές φωτογραφικό υλικό. Πιστεύουμε ότι η προσπάθειά μας αυτή θα συνεισφέρει στην ενημέρωση των συναδέλφων. ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ 63 (1) 2009 15