Προς μια σύγχρονη προσέγγιση Μάθησης και Διδασκαλίας στην Ανώτατη Εκπαίδευση

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Προς μια σύγχρονη προσέγγιση Μάθησης και Διδασκαλίας στην Ανώτατη Εκπαίδευση Δρ. Ευαγγελία Κρασαδάκη Εκδήλωση BEST Πολυτεχνείου Κρήτης, 8 Μαρτίου 2014, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ σύμφωνα με τη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Ιστορικά δεδομένα Αναβίωση εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίας & μάθησης στο 2 ο μισό του 20 ου αιώνα. Ο γνωστικός εποικοδομισμός και οι εποικοδομιστικές θ. μάθησης έγιναν δημοφιλείς σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένης της πανεπιστημιακής. Η προέλευση των προαναφερόμενων θ. μάθησης: Jean Piaget (1896 1980).

Τι είναι η εποικοδομιστική μάθηση; Ένα αρχαίο Κινέζικο ρητό αναφέρει: Ό,τι ακούω, το ξεχνάω. Ό,τι βλέπω, το θυμάμαι. Ό,τι κάνω, το ξέρω. Εποικοδομιστική άποψη «Η μάθηση είναι μια ανακατασκευή περισσότερο γνώσης παρά μεταφορά γνώσης»

Τι ίσχυε παλαιότερα διεθνώς για την Αν. Εκπ. Επιλεχθέντες φοιτητές με πάνω-κάτω όμοια πρότερη γνώση, με χαμηλή αναλογία φοιτητών/διδασκόντων και καλή δυνατότητα εξάσκησης στη διάρκεια φοίτησης. Προσωπική σχέση μεταξύ φοιτητών διδασκόντων. Απόδοση ίσης αξίας στη διδασκαλία και έρευνα. Σημαντική οικονομική στήριξη (οι φοιτητές δεν χρειάζεται να εργάζονται). Ελευθερία στον προσδιορισμό των ερευνητικών κατευθύνσεων. Πλήρης ανεξαρτησία αυτοδιοικούμενων ιδρυμάτων. Ιδανικές συνθήκες για εποικοδομητική, προσωπική επικοινωνία φοιτητή-διδάσκοντα, πρόσωπο με πρόσωπο (πηγή E. Keszei, Prof. of Chemistry, Workshop on Student-Centred Learning in HE, Chisinau, 17-18 Oct. 2013)

Τι ισχύει σήμερα διεθνώς για την Αν. Εκπ. Μαζικοποίηση της Αν. Εκπ., υψηλή αναλογία φοιτητών/διδασκόντων, μεγάλη διαφορετικότητα φοιτητών. Τυπικές σχέσεις διδάσκοντα φοιτητών. Μειωμένη οικονομική στήριξη φοιτητών (συχνά εργάζονται). Ενισχυμένος ο κεντρικός προσδιορισμός της διακυβέρνησης των Ιδρυμάτων. Οι ερευνητικές κατευθύνσεις καθορίζονται εξωγενώς και απαιτούν πλήθος εγγράφων για έγκριση της χρηματοδότησης. Η έρευνα κρίνεται ως σημαντικότερη της διδασκαλίας. Πολύ λιγότερες πιθανότητες για μια εποικοδομητική προσέγγιση, προσωπική επικοινωνία φοιτητών-διδασκόντων για τους περισσότερους φοιτητές. Μέσω των αντίξοων συνθηκών, αναδυόμενη ανάγκη για φοιτητοκεντρική μάθηση (SCL). (πηγή E. Keszei, Prof. of Chemistry, Workshop on Student-Centred Learning in HE, Chisinau, 17-18 Oct. 2013)

Τι είναι η φοιτητοκεντρική μάθηση (SCL); Ένας τρόπος σκέψης μια κουλτούρα σε ένα πανεπιστήμιο Δεν υπάρχει ένας ενιαίος ευθύς ορισμός. Συνήθως οι ορισμοί που δίδονται συγκρίνουν τον παραδοσιακό τρόπο μάθησης (παθητική ακρόαση, μη ενεργητική συμμετοχή φοιτητών στη μαθησιακή διαδικασία, πομπός της γνώσης ο διδάσκων) με τον φοιτητοκεντρικό τρόπο μάθησης. Προς μια φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης: ορισμός «η μαθησιακή διαδικασία και τα μαθησιακά αποτελέσματα του φοιτητή είναι στο επίκεντρο, υπονοώντας μεγάλο βαθμό ελευθερίας τόσο στο φοιτητή όσο και στον διδάσκοντα». πηγή: Βιβλίο SCL. An insight into theory and practice, DG Education & Culture, 2010.

Φοιτητοκεντρική vs. καθηγητοκεντρική προσέγγιση Μάθηση που εστιάζει στο φοιτητή Διεπιστημονικό εκπαιδευτικό υλικό Ο καθηγητής οδηγεί τη μαθησιακή εμπειρία Ο φοιτητής είναι δραστήριος *Οι φοιτητές συμμετέχουν στον εκπ/κό σχεδιασμό Η μάθηση κυριαρχείται από ανακαλυπτικές τεχνικές Ενθαρρύνονται οι ομαδοσυνεργατικές πρακτικές Η διδασκαλία γίνεται σε ομάδες Δίνεται έμφαση στη δημιουργική έκφραση Αξιολογείται η διαδικασία κλπ * Δεν είναι εφικτό στην Γ βάθμια εκπ. Μάθηση που κατευθύνεται από τον καθηγητή Εκπαιδευτικό υλικό τεμαχισμένο σε ενότητες Ο καθηγητής μεταφέρει τη γνώση Ο φοιτητής έχει παθητικό ρόλο Οι φοιτητές δεν έχουν γνώμη για τον εκπ/κό σχεδιασμό Γίνεται εξάσκηση της μνήμης και της πρακτικής Υπάρχει συναγωνισμός Η διδασκαλία γίνεται σε όλη την τάξη Δίδεται έμφαση στην αποστήθιση Αξιολογείται το αποτέλεσμα (πηγή Μ. Κορδάκη, πανεπιστ. σημ. Διδακτική της Πληροφορικής, Κεφ. 4 Η διδασκαλία, Πολυτ. Σχολή, Παν. Πατρών)

Βασικοί παράμετροι φοιτητοκεντρικής μάθησης Καινοτομία στη διδασκαλία (οτιδήποτε που δεν είναι απλά μια διάλεξη). Ορισμός μαθησιακών αποτελεσμάτων: γνώσεις, ικανότητες/δεξιότητες και κατανόηση, τα οποία ένας φοιτητής προσδοκάτε ότι θα αποκτήσει ως αποτέλεσμα της μαθησιακής του εμπειρίας.

Εφαρμογή φοιτητοκεντρικών προσεγγίσεων Η φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης & διδασκαλίας αποτελεί κοινή πρακτική στις ΗΠΑ μετά το 2 ο μισό του 20 ου αιώνα. Αρκετές άλλες χώρες, κυρίως αγγλο-σαξωνικές, έχουν υιοθετήσει την πρακτική των ΗΠΑ. Η προσβασιμότητα σε νέα τεχνολογικά εργαλεία δημιουργεί νέες προοπτικές φοιτητοκεντρικής προσέγγισης, όπως τα MOOCs (Massive Open Online Courses) και SPOCs (Small Private Online Courses) κυρίως στις ΗΠΑ. Αντιθέτως, οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν ακόμη.

Στόχοι προς μια πορεία για την εφαρμογή της SCL Τι να γίνει; Μείωση των διαλέξεων. Γιατί; Για να γίνει η εκπαιδευτική διαδικασία πιο ενδιαφέρουσα. Πως; Μέσω της ενεργητικής συμμετοχής των φοιτητών την ώρα του μαθήματος. Είναι εφικτό; Σε άλλα μαθήματα ναι, και σε άλλα όχι. Υπάρχει ένας ενιαίος κανόνας; Όχι, κάθε διδάσκων μπορεί να επιλέξει ένα πλήθος τεχνικών εντός ή εκτός της διάλεξης.

Παραδείγματα Τεχνικών εντός & εκτός της διάλεξης Εντός της τεχνικής της διάλεξης Ομάδες συζήτησης ανά 2 άτομα Επιχειρηματολογία, συζήτηση ανά 2 άτομα Τυχαία δημιουργία ομάδων στη τάξη Διατύπωση απόψεων φοιτητών με κυκλικό τρόπο για να εκφραστούν όλοι Επίλυση ασκήσεων στην τάξη Σύνταξη περίληψης μαθήματος Προφορικές παρουσιάσεις Παρουσίαση πόστερς για το μάθημα Σύνταξη νοητικών χαρτών στην τάξη κλπ Εκτός της τεχνικής της διάλεξης Εκπόνηση ομαδικών εργασιών Συζητήσεις ομάδων εργασίας (συντονισμένα) Καθοδήγηση φοιτητών από συμφοιτητές Εκπαιδευτική εκδρομή Ασκήσεις Έντυπα μάθησης Μάθηση υποστηριζόμενη από Η/Υ Θέματα για μελέτη Σύνταξη άρθρων για δημοσίευση Φάκελοι εργασιών (portfolios) (πηγή O Neill and McMahon (2005). SCL: What does it mean for students and lecturers?. Ed. AISHE: Dublin)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ (ΓΝΩΣΕΙΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ) σύμφωνα με τη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Που οφείλεται η αυξανόμενη σημασία για τις ικανότητες των φοιτητών/αποφοίτων; Σύμφωνα με τους Leathwood and Phillips (2000): Στις διαδικασίες για τη διασφάλιση ποιότητας των πανεπιστημίων. Στην πορεία προς τη μέτρηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Στις δυνατότητες που πρέπει να διαθέτουν οι απόφοιτοι. Σύμφωνα με τον Cummings (1998): Στην δημοφιλή άποψη ότι η μάθηση είναι μια διαδικασία δια βίου. Στην εστίαση στη σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης των αποφοίτων. Στην ανάπτυξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων, ως τμήμα της πορείας για τη διασφάλιση ποιότητας. Σημείωση: το ζήτημα της απόκτησης γνώσης δεν χρειάζεται τεκμηρίωση.

Διεθνείς τάσεις Ενίσχυση ικανοτήτων δια μέσου της φοίτησης. Αναμόρφωση ΠΠΣ στη βάση ικανοτήτων (competency-based vs. content-based curriculum). Υιοθέτηση φοιτητοκεντρικών προσεγγίσεων: Ορισμός Μαθησιακών Αποτελεσμάτων & Μαθησιακών Στόχων. Καινοτομία στη μάθηση και διδασκαλία (ενεργητική μάθηση, συνεργατική μάθηση, μάθηση βασισμένη σε πρότζεκτ, κλπ). Αξιολόγηση φοιτητών με έμφαση στις επιμορφωτικές τεχνικές. Ενίσχυση της εξάσκησης & ενασχόλησης μέσω ενεργητικής συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία. Ενίσχυση της ανατροφοδότησης από/προς διδάσκοντα-φοιτητή. Σχεδίαση της προσωπικής ανάπτυξης του φοιτητή (pdp). Σχεδίαση της ανάπτυξης καριέρας. Βελτίωση των ικανοτήτων/δεξιοτήτων απασχόλησης.

Η αναμόρφωση των Προγρ. Σπουδών - Τύποι Προγραμμάτων Σπουδών A Προγράμματα Σπουδών βασισμένα στο περιεχόμενο μαθημάτων (Content-based Curriculum) B Προγράμματα Σπουδών βασισμένα στις ικανότητες που θα αναπτύξουν οι φοιτητές (Competency-based Curriculum) Παραδοσιακά Πανεπιστήμια (όπως τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά) Μη παραδοσιακά-καινοτόμα Πανεπιστήμια Γνωσιοκεντρική μάθηση Καθηγητοκεντρική προσέγγιση Έμφαση στην κάλυψη μιας ύλης Φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης Έμφαση στον εκπαιδευόμενο - φοιτητή

Τι είναι τα Μαθησιακά Αποτελέσματα; Σύμφωνα με τον Cook (2005) τα μαθησιακά αποτελέσματα αφορούν τις ικανότητες/δεξιότητες που ο φοιτητής αναπτύσσει ως αποτέλεσμα των σπουδών και της ευρύτερης συμμετοχής του σε ένα μάθημα. Ως εκ τούτου τα μαθησιακά αποτελέσματα εκτείνονται πέρα από τη γνωσιο-κεντρική μάθηση και περιλαμβάνουν πρακτικές, επαγγελματικές και μεταβιβάσιμες ικανότητες/δεξιότητες. Σύμφωνα με τον οργανισμό Cedefop (2010), ως μαθησιακά αποτελέσματα νοούνται οι διατυπώσεις όλων αυτών που ο εκπαιδευόμενος γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά την ολοκλήρωση μιας μαθησιακής διαδικασίας και οι σχετικοί ορισμοί αφορούν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες.

Μαθησιακά Αποτελέσματα vs Μαθησιακοί Στόχοι [1] ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ Τα μαθησιακά αποτελέσματα ταυτίζονται κατά κύριο λόγο με τη μάθηση και τα επιτεύγματα του εκπαιδευόμενου. ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΟΠΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ Οι μαθησιακοί στόχοι (ή διδακτικοί στόχοι) συνδέονται περισσότερο με τη διδασκαλία και τους στόχους/επιδιώξεις του διδάσκοντα. ΕΥΡΥΤΕΡΑ Γενική διατύπωση ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Εξειδικευμένη διατύπωση Ορίζονται σε ανώτερο επίπεδο σε σχέση με το μάθημα, είτε μέσω εσωτερικών διαδικασιών του πανεπιστημίου ή από εξωτερικούς φορείς και αφορούν όλο το Πρόγραμμα Σπουδών. Ο διδάσκων προσαρμόζει το μάθημά του σε αυτά. Σχετίζονται με τη μετάφραση του περιεχομένου του μαθήματος σε μετρήσιμα αποτελέσματα (δεν θα πρέπει να γίνεται σύγχυση με τη συνήθη πρακτική της απλής παράθεσης της ύλης του μαθήματος, όπως συμβαίνει στα παραδοσιακά οργανωμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα).

Σημείωση: χρήση ταξινομίας B. Bloom (1956) Μαθησιακά Αποτελέσματα vs Μαθησιακοί Στόχοι [2] Εκτείνονται πέρα από τη γνωσιο-κεντρική μάθηση και περιλαμβάνουν πρακτικές ή επαγγελματικές & γενικές ικανότητες/δεξιότητες ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ* (οπτική εκπαιδευόμενου) ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ* (οπτική διδάσκοντα) Oι φοιτητές θα αποκτήσουν την ικανότητα: χρήσης, σχεδίασης, ανάπτυξης, επίλυσης, Oι φοιτητές θα είναι ικανοί να επεξηγούν, να ορίζουν, να διακρίνουν, να σχεδιάζουν, να επιλύουν, να χρησιμοποιούν ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ (διατυπωμένες από διαφορετική οπτική)

Μαθησιακά Αποτελέσματα Παράδειγμα [1] Πανεπιστήμιο Σύδνεϋ Χαρακτηριστικά Αποφοίτων Οι στόχοι και οι πρωτοβουλίες τόσο Δια Μέσου της φοίτησης όσο και Παράλληλα με τη φοίτηση διαφέρουν ανά πανεπιστήμιο, χώρα, κλπ. Ακαδημαϊκότητα Πολίτες του κόσμου Δια βίου μάθηση ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Προσωπική & Πνευματική Αυτονομία Έρευνα & Αναζήτηση Πληροφορίας Χρήση της Πληροφορίας Επικοινωνία Ηθική, Κοινωνική & Επαγγελματική Αντίληψη ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΟΛΩΝ Graduate Attributes Project, 2009

Μαθησιακά Αποτελέσματα Παράδειγμα [2] Οι φοιτητές/απόφοιτοι Σχολών Μηχανικών θα αποκτήσουν την ικανότητα: 3a 3b 3c 3d 3e 3f 3g 3h 3i, 3j 3k Εφαρμογή γνώσεων μαθηματικών, επιστημών, μηχανικών. Σχεδίαση και πραγματοποίηση πειραμάτων, ανάλυση και παρουσίαση δεδομένων. Σχεδίαση ενός συστήματος, ενός αντικειμένου, μιας διαδικασίας. Λειτουργία σε (διεπιστημονικές) ομάδες. Ορισμός, μορφοποίηση, επίλυση προβλημάτων μηχανικών. Κατανόηση επαγγελματικής και ηθικής ευθύνης. Αποτελεσματική επικοινωνία. Κατανόηση της επίδρασης των λύσεων που οι μηχανικοί προτείνουν στο παγκόσμιο ή/και κοινωνικό περιβάλλον. Αναγνώριση της ανάγκης και ικανότητα μάθησης δια βίου. Γνώση σύγχρονων ζητημάτων. Χρήση σύγχρονων τεχνικών, δεξιοτήτων και εργαλείων μηχανικών. ABET: φορέας στις ΗΠΑ πιστοποίησης σχολών μηχανικών (Πηγή: ABET κριτήρια πιστοποίησης 2011-12, www.abet.org)

Άλλες πολιτικές πανεπιστημίων διεθνώς ενίσχυσης ικανοτήτων εντός ΠΠΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΤΑΣΗ ΔΙΕΘΝΩΣ Ενίσχυση ικανοτήτων Δια Μέσου της φοίτησης (εντός ΠΠΣ) 1. Μαθήματα ΠΠΣ εντάσεως γραπτού ή/και προφορικού λόγου (ΗΠΑ). 2. Μαθήματα ανάπτυξης γενικών ικανοτήτων/δεξιοτήτων στα Προγράμματα Γενικής Εκπαίδευσης (ΗΠΑ). Για παράδειγμα χρήση βιβλιοθήκης, πληροφορική, παρουσιάσεις, κ.ά. 3. Ανάπτυξη Ηλεκτρονικών Φακέλων Εργασιών φοιτητών (eportfolios) με ελεύθερη πρόσβαση (πχ Virginia Tech, University of Denver). 4. Προγράμματα σπουδών που συνδυάζουν τη διδασκαλία με πρακτική εξάσκηση σε θέσεις εργασίας-work based learning (πχ ΗΠΑ, Καναδάς).

Άλλες πολιτικές πανεπιστημίων διεθνώς ενίσχυσης ικανοτήτων εκτός ΠΠΣ Ενίσχυση ικανοτήτων Παράλληλα με τη φοίτηση (εκτός ΠΠΣ) 1. Προγράμματα ενίσχυσης ικανοτήτων από τα Γραφεία Καριέρας, Γραφεία Μάθησης & Διδασκαλίας κλπ με απόδοση ενός εγγράφου ή όχι (πχ. Nottingham Advantage Award). 1. Έρευνες για τις ικανότητες φοιτητών/αποφοίτων. Χαρακτηριστική περίπτωση η Ετήσια Έρευνα Αποφοίτων GCE σε εθνικό επίπεδο στην Αυστραλία από το 2002 (συμμετοχή άνω 100 χιλ. αποφ. ετησίως). Υποστηρίζεται από όλα τα πανεπιστήμια. 2. Εξέταση Γενικών Ικανοτήτων μέσω γραπτού τεστ. Χαρακτηριστική περίπτωση το τεστ GSA από το 1999 στην Αυστραλία (κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, διαπροσωπική κατανόηση, γραπτή επικοινωνία). Δεν υποστηρίζεται από τα πανεπιστήμια.

Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα πανεπιστημίου Imperial College Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Μηχανικών και Φυσικών Επιστημών του Imperial College Υποχρεωτική παρακολούθηση μεταξύ άλλων μαθημάτων του academic training program ή όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια ως transferable skills training program. Για παράδειγμα: Ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων Προετοιμασία ενός poster Δεοντολογία στην έρευνα Σύνταξη ενός ακαδημαϊκού κειμένου Σύνταξη ενός επιστημονικού άρθρου κλπ Βράβευση 2010 του Paul Langford, Καθηγ. Παιδιατρικών Μολυσματικών Ασθενειών του Imperial College από τους Graduate Schools Directors για την συμβολή του στο Transferable Skills Training program.

Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα πανεπιστημίου KU Leuven [1] Μάθημα: Σχεδίαση & Επίλυση Προβλημάτων Μηχανικών (a project-based course). Τύπος μαθήματος: υποχρεωτικό για όλους τους εισακτέους στη Σχολή Μηχανικών. Διάρκεια: 2 εξάμηνα (1 ου έτους). Στόχος: εισαγωγή στην επιστήμη του μηχανικού, εργασία των φοιτητών σε ομάδες για τη σχεδίαση μικρών projects. Επιπλέον στόχοι: βελτίωση γραπτής επικοινωνίας ομαδικότητας κριτικής σκέψης επίλυσης προβλημάτων - δημιουργικότητας, χρήση εργαλείων πληροφορικής & προσομοίωσης. Heylen Ch., Vander Sloter J. (2013). A technical writing programme implemented in a first-year engineering course at KU Leuven. European J. of Engineering Education, vol. 38 (6), pp. 595-607.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ (ΑΝΑ)ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ή ΠΠΣ σύμφωνα με τη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Ποιες είναι οι συνιστώσες (επανα)σχεδίασης ενός πανεπιστημιακού μαθήματος Μοντέλο «εποικοδομητικής ευθυγράμμισης» κατά Biggs 2003 [Πηγή σχήματος: Felder, R., Brent, R., (2003). Journal of Engineering Education, vol. 92(1), 7-25]

Μοντέλο Εποικοδομητικής Ευθυγράμμισης Biggs, 2003 (Σχήμα: Felder & Brent, 2003). Γενικό πλαίσιο ανασχεδίασης Προγραμμάτων Σπουδών στη βάση ανάπτυξης ικανοτήτων ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΚΥΡΙΩΣ ΤΟΜΕΙΣ: Ορισμός Μαθησιακών Αποτελεσμάτων-Στόχων (ικανοτήτων) σε επίπεδο Πανεπιστημίου / Σχολής / Τμήματος / Μαθήματος Νέα προσέγγιση στη Διδασκαλία Νέα προσέγγιση στην Αξιολόγηση

Προτεινόμενο μοντέλο παροχής μαθήματος ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΑΡΟΧΉΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 1. Περιεχόμενο μαθήματος (ΠΜ) 2. Πρακτικές δεξιότητες μαθήματος (ΠΔ) 3. Γενικές δεξιότητες μαθήματος (ΓΔ) ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (ΠΔ) Άμεσα σχετιζόμενες με ένα μάθημα ή τομέα φοίτησης. Πιστοποιούνται από το βαθμό/πτυχίο. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (ΓΔ) Διδάσκονται ή δεν διδάσκονται, πιστοποιούνται ή δεν πιστοποιούνται. Σχετίζονται με την επίδοση του φοιτητή και την πνευματική του κατάσταση. Στάσεις συμπεριφορές του φοιτητή. Παραδείγματα ΓΔ: Επικοινωνία Ομαδική εργασία Χρήση πληροφορικής Διαχείριση χρόνου Επίλυση προβλημάτων Κριτική σκέψη κλπ Προσαρμογή μοντέλου παροχής μαθήματος από Bennett et al., 2000.

Προς τον ορισμό Μαθησιακών Αποτελεσμάτων & Στόχων - Παράδειγμα μαθήματος ΠΚ (ΠΜ) (ΠΔ) Έστω Μαθ. Αποτ. ΠΠΣ σχολής = κριτήρια ΑΒΕΤ (ΠΜ, ΠΔ, ΓΔ) (ΓΔ) (ΠΜ, ΠΔ, ΓΔ) (ΠΜ, ΓΔ) (ΓΔ) (ΠΜ, ΓΔ) (ΓΔ) (ΠΔ) 3a 3b 3c 3d 3e 3f 3g 3h 3i 3k Μάθημα ΣΥΑ Έστω αναλυτική διατύπωση Μαθησιακών Στόχων διδάσκοντα Να επεξηγούν τις διαφορές μεταξύ των Πληροφοριακών Συστημάτων, των ΣYA & των Εμπείρων Συστημάτων Να σχεδιάζουν ένα πείραμα λήψης απόφασης με πολλαπλά κριτήρια για την επιλογή μεταφορικού μέσου μαζί με συμφοιτητές τους Να γράφουν αναφορά των αποτελεσμάτων του πειράματος Να χρησιμοποιούν εργαλεία λογισμικού & αλγορίθμους (UTASTAR) για την εκπόνηση του παραπάνω πειράματος κλπ Αντιστοίχηση πολλών & διαφορετικών Μαθησιακών Στόχων διδασκόντων προς λίγασυγκεκριμένα Μαθησιακά Αποτελέσματα σχολής

Προς μια νέα προσέγγιση στην αξιολόγηση της μάθησης - Στρατηγικές Η υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων (πρακτικών) διδασκαλίας προϋποθέτει καινοτομία στην αξιολόγηση. Αξιολόγηση βασισμένη σε projects και έρευνες. Αξιολόγηση βασισμένη σε γραπτές εργασίες (άρθρα, κείμενα, αναφορές, κλπ). Αξιολόγηση βασισμένη σε (ηλεκτρονικό) χαρτοφυλάκιο portfolios / e-portfolios εργασιών. Αξιολόγηση βασισμένη σε ερωτήσεις-απαντήσεις στην τάξη. Αξιολόγηση βασισμένη σε γραπτές ή/και προφορικές εξετάσεις. κλπ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Αξιολόγηση φοιτητή: Αθροιστική (τελική) ή/και επιμορφωτική; Αθροιστική ή τελική αξιολόγηση (summative assessment) Αξιολόγηση της μάθησης (απόδειξη της επίδοσης). Συνήθως, στο τέλος του μαθήματος (πχ εξαμήνου). Συνήθως, μια τυπική διαδικασία. Οι περισσότεροι συνδέουν την αξιολόγηση με αυτή τη περίπτωση. Διαμορφωτική ή επιμορφωτική αξιολόγηση (formative assessment). Αξιολόγηση για τη μάθηση (που ενισχύει τη μάθηση). Συνήθως, κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Στόχος, η ανατροφοδότηση των εκπαιδευόμενων και η πληροφόρηση του διδάσκοντα πως πηγαίνει το μάθημα.

Αξιολόγηση φοιτητή: Ποιος κάνει την αξιολόγηση? Ο κάθε φοιτητής τον εαυτό του (selfassessment) Οι φοιτητές αξιολογούν τους συμφοιτητές τους (peer-assessment) Ο διδάσκων Ενίσχυση της συμμετοχής Ενίσχυση της μάθησης Ενίσχυση της κρίσης Ενίσχυση της αυτογνωσίας Ενίσχυση της δημιουργικής σκέψης Ενίσχυση της δημιουργικής κριτικής Η μάθηση ανήκει σε όλους Ενίσχυση της εμπειρικής μάθησης Συνήθης πρακτική

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟ ΠΚ ενίσχυσης γνώσεων και ικανοτήτων (2009 2011). Εφαρμογή μέσω ανασχεδίασης μαθήματος 6 ου εξαμήνου ΜΠΔ και προσφοράς του σε πιλοτική μορφή, ως μάθημα εντάσεως γραπτού - προφορικού λόγου & εργασίας σε ομάδα

Επίδραση στην επίδοση λόγω των καινοτόμων πρακτικών διδασκαλίας Σύγκριση επίδοσης στο περιεχόμενο του μαθήματος τα έτη 2009, 2010 & 2011 Μέση βαθμολογία 2011 5.2 6.7 Μέση βαθμολογία 2010 5.4 6.4 Πιλοτικό τμήμα Μη πιλοτικό τμήμα Μέση βαθμολογία 2009 5.7 6.4 5 5.5 6 6.5 7 Μέγεθος Επίδρασης Cohens s d, συντ. r 2009: d=0.48, r=0.23 μέτρια 2010: d=0.60, r=0.29 μέτρια-μεγάλη 2011: d=0.89, r=0.41 μεγάλη

Αρχική αποτίμηση-διάγνωση ΓΔ μέσω αυτοαξιολόγησης [1] ΓΡΑΠΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ (ακαδημαϊκές αναφορές) Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2010 Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2011 1. Οργάνωση κειμένου 16.2% 11% 2. Χρήση βιβλιογραφίας 19% 21.3% 3. Σύνθεση-παρουσίαση πληροφ. σε κείμενο 4. Ανάκτηση πληρ. από διαδίκτυο 25.2% 73.8% 55.2% 80% 5. Επεξ. κειμένου με Η/Υ 43.1% 64.7% Συνολικά 26.9% 36.5% Προφορική Επικοινωνία Σημαντική αδυναμία και τα 2 έτη: επιχειρηματολογία, διατύπωση ερωτήσεων-απαντήσεων στην τάξη, συμμετοχή σε συζήτηση, ομιλία σε ακροατήριο και προετοιμασία παρουσίασης με Η/Υ. Συνολικά, υψηλή αδυναμία. N=41 N=40 ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝ. (στην τάξη) Γραπτή Επικοινωνία - Σημαντική αδυναμία φοιτητών και τα 2 έτη: οργάνωση κειμένου, χρήση βιβλιογραφίας. Συνολικά, υψηλή αδυναμία. Εάν Δ.Α. < 70% τότε αδυναμία Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2010 Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2011 1. Προφ. Επιχειρηματολ. 51.6% 13.4% 2. Ερωτήσεις-Απαντ. 17.3% 37% 3. Συζήτηση 33.9% 39.6% 4. Ομιλία σε ακροατήριο 18.8% 33% 5. Προφ. παρ. με Η/Υ 27.2% 31% Συνολικά 28.4% 23%

Αρχική αποτίμηση-διάγνωση ΓΔ μέσω αυτοαξιολόγησης [2] ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΟΜΑΔΑ 1. Οργάνωση σχεδίαση δραστηριοτήτων Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2010 Δ.Α. (αρχή εξαμ.) 2011 58.1% 57.4% 2. Συνεργασία με συναδέλφους 66.8% 60% 3. Σεβασμός διαφορετικών απόψεων μελών ομάδας 4. Συναινετική πολιτική προς χάριν της ομαδικότητας 5. Δημιουργική κριτική στα μέλη ομάδας 72.5% 66.9% 59.3% 47.4% 61.1% 45.7% 6. Ηγεσία ομάδας 51.1% 67.8% 7. Διαμεσολάβηση για επίλυση διαφορών μελών ομάδας N=41 N=40 69.6% 51.8% Συνολικά 64.7% 58.9% Υψηλότερη αυτοπεποίθηση σε σχέση με δύο προηγούμενες έρευνες και τα 2 έτη. Χαρακτηριστικό φοιτητών πολυτεχνικών σχολών Εάν Δ.Α. < 70% τότε αδυναμία

Εξέλιξη Δ.Α. στο πιλοτικό μάθημα (έτος 2011) Εξέλιξη Δείκτη Αυτοαξιολ. - Γραπτή Επικοιν. (2011) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 78.20% 69.40% 79.50% 95.40% 81.80% 87.80% 11.00% 21.30% οργάνωση κειμένου χρήση βιβλιογραφίας σύνθεση-παρουσίαση πληρ. 73.80% 80.00% 64.70% ανάκτηση πληρ. επεξ. Κειμένου σε Η/Υ Συνολικά 36.50% Δ.Α. (αρχή) Δ.Α. (τέλος) 100% 80% 60% Εξέλιξη Δείκτη Αυτοαξιολ. - Προφορική Επικοιν. (2011) 95.30% 73.80% 73.80% 64.60% 74.70% 86.80% 40% 20% 0% 13.40% Προφ. Επιχειρηματολογία 37.00% 39.60% 33.00% 31.00% 23.00% Ερωτ.-Απαντήσεις Συζήτηση Ομιλία Παρουσ. Σε Η/Υ Συνολικά Δ.Α. (αρχή) Δ.Α. (τέλος)

Κλείνοντας It is useful for an instructor to have one eye on the immediate task of assessing student learning in a particular unit of study, and another eye on the broader aims of the program and the qualities of the graduating student. Πηγή: Oxford Centre for Staff and Learning Development

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Στοιχεία Επικοινωνίας: Δρ. Ευαγγελία (Λία) Κρασαδάκη, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Εργαστήριο ΕΡΓΑΣΥΑ, Πολυτεχνειούπολη, Χανιά, ΤΤ 73100. Τηλέφωνο: +28210-37350, E-mail: lia@ergasya.tuc.gr