ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟ ΕΡΓΟ DATAMINE Ε. Δασκαλάκη, Π. Δρούτσα, Α. Γαγλία, Σ. Κοντογιαννίδης και Κ. Μπαλαράς Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας (OEE), Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (IEΠBA), Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (EAA), Ι. Μεταξά και Βασ. Παύλου 152 36 Π. Πεντέλη, edask@meteo.noa.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η διαδικασία των ενεργειακών επιθεωρήσεων και έκδοσης πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ) κτιρίων στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία συγκέντρωσης πληροφοριών για τα χαρακτηριστικά του κτιριακού αποθέματος και της ενεργειακής του απόδοσης σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το έργο DATAMINE που παρουσιάζεται στη παρούσα εργασία, είναι ένα πρώτο βήμα για τη συλλογή, οργάνωση και αξιοποίηση των δεδομένων που θα συγκεντρώνονται από τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και τα ΠΕΑ των κτιρίων στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα διαθέσιμα στοιχεία αυτά εισάγονται σε μια Κοινή Βάση Δεδομένων (ΚΒΔ) Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων. Η ΚΒΔ περιλαμβάνει 255 παραμέτρους, από τις οποίες προκύπτει η αξιολόγηση του κτιριακού αποθέματος και της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, καλύπτοντας το ευρύτερο δυνατό φάσμα χαρακτηριστικών όσον αφορά το κτιριακό κέλυφος, τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και την ενεργειακή απόδοσή τους. Το Ελληνικό πιλοτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την επεξεργασία στοιχείων από 250 κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα (κατοικίες, γραφεία, ξενοδοχεία, σχολεία, νοσοκομεία, αθλητικά κέντρα και αεροδρόμια) από αντιπροσωπευτικές πόλεις της χώρας και για διαφορετικές περιόδους κατασκευής. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της ΚΒΔ του DATAMINE με έμφαση στα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά και την ενεργειακή συμπεριφορά του αντιπροσωπευτικού δείγματος των Ελληνικών κτιρίων και συγκριτικά αποτελέσματα με άλλα Ευρωπαϊκά κτίρια. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παγκόσμια ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και η αναγκαιότητα ορθολογικής χρήσης ενέργειας και φυσικών πόρων στον πλανήτη, έχουν σήμερα στρέψει το ενδιαφέρον στη χάραξη στρατηγικών εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους ενεργοβόρους τομείς, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και ο κτιριακός τομέας ο οποίος ευθύνεται για περίπου το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη. Η ετήσια κατανάλωση ενέργειας το 2006 στα ελληνικά κτίρια κατοικιών και τον τριτογενή τομέα ήταν 101650 GWh και αντιπροσωπεύει το 40.7% της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας [1]. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου 4 εκατομμύρια κτίρια με συνολική επιφάνεια 552 εκατομμύρια m 2. Το 77% των κτιρίων είναι κατοικίες, ενώ το υπόλοιπο 23% είναι κτίρια του τριτογενή τομέα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοικιών βρίσκεται σε πολυκατοικίες και τα περισσότερα κτίρια είναι μεγάλης ηλικίας, με παλιές εγκαταστάσεις και χαμηλές ενεργειακές αποδόσεις.
Η γνώση των ειδικών χαρακτηριστικών του κτιριακού αποθέματος και η παρακολούθηση της ενεργειακής του συμπεριφοράς, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων σε τοπικό ή και εθνικό επίπεδο, που θα οδηγήσουν στην ουσιαστική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Επομένως, η ανάγκη συστηματικής συλλογής, αποθήκευσης και επεξεργασίας δεδομένων από κτίρια παρουσιάζεται πλέον επιτακτική. Η αποτύπωση του κτιριακού αποθέματος και της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιρίων έχει αρχίσει με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) και την έκδοση των Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα σχεδόν τα κτίρια στην Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Παρόμοιες διατάξεις προβλέπονται πλέον και στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Νόμο 3661/08 «Μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 89/Α 3661-19/5/2008) και σύντομα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί ο νέος Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ). Το ΠΕΑ θα αποδίδει στο κτίριο έναν αριθμητικό δείκτη για τη συγκριτική αξιολόγηση της ενεργειακής του απόδοσης, ενώ παράλληλα θα συνοδεύεται από συστάσεις με οικονομικά αποδοτικά μέτρα βελτίωσής της. Το ΠΕΑ θα είναι απαραίτητο κατά την κατασκευή νέων κτιρίων, κατά την πώληση ή την εκμίσθωση των κτιρίων, και για υφιστάμενα κτίρια (>1000 m 2 ) που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση. Επιπλέον, γίνεται υποχρεωτική η επιθεώρηση λεβήτων, εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού, τα νέα κτίρια θα πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, και επιβάλλεται η ενεργειακή μελέτη για τα μεγάλα κτίρια (>1000m 2 ). Όλα τα στοιχεία των επιθεωρήσεων και των πιστοποιητικών θα τηρούνται από την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Ανάπτυξης σε ηλεκτρονική μορφή. Το ευρωπαϊκό έργο DATAMINE, που περιγράφεται στην ενότητα που ακολουθεί, παρέχει τα απαιτούμενα εργαλεία ώστε να είναι δυνατή η εκμετάλλευση της τεράστιας αξίας πληροφορίας που θα προέρχεται από την έκδοση των ΠΕΑ και θα αποτελέσουν μια καλή βάση για την καθιέρωση εναρμονισμένων συστημάτων ελέγχου του κτιριακού αποθέματος και της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την πιλοτική εφαρμογή στην Ελλάδα και η σύγκριση αντιπροσωπευτικών χαρακτηριστικών των κτιρίων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 2. DATAMINE: ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Το έργο DATAMINE είχε ως στόχο του τη βελτίωση της υπάρχουσας γνώσης για το κτιριακό απόθεμα και την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων μέσα από τα στοιχεία που συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια της ενεργειακής επιθεώρησης & πιστοποίησης των κτιρίων στις χώρες της ΕΕ. Στα πλαίσια του προγράμματος δημιουργήθηκε μια ευρωπαϊκή Κοινή Βάση Δεδομένων (ΚΒΔ) που είναι συνδεδεμένη με ένα εργαλείο επεξεργασίας και στατιστικής ανάλυσης, ώστε να είναι δυνατή η συλλογή αλλά και η επεξεργασία δεδομένων από κτίρια στη φάση μιας ενεργειακής επιθεώρησης. Η βάση περιλαμβάνει 255 παραμέτρους που καλύπτουν το ευρύτερο δυνατό φάσμα χαρακτηριστικών όσον αφορά: τα γενικά στοιχεία του κτιρίου (θέση, χρήση, κλιματιζόμενη επιφάνεια), το κτιριακό κέλυφος (U-values, επιφάνειες, κατασκευαστικά χαρακτηριστικά), τα εγκατεστημένα συστήματα (πληροφορίες Η/Μ εξοπλισμού, παράμετροι λειτουργίας) και την απόδοσή τους, την κατανάλωση ενέργειας, τις
ενεργειακές απαιτήσεις (φορτία θέρμανσης, ψύξης, ζεστού νερού χρήσης) και τις εκπομπές CO 2. Η μεθοδολογία DATAMINE εφαρμόστηκε πιλοτικά σε 12 χώρες της ΕΕ που συμμετείχαν στο πρόγραμμα: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία και Πολωνία. Στα πλαίσια της πιλοτικής εφαρμογής του έργου DATAMINE στην Ελλάδα δημιουργήθηκε μια ελληνική Βάση Δεδομένων Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων. Στις παραγράφους που ακολουθούν δίνονται στοιχεία για το ελληνικό πιλοτικό πρόγραμμα και παρουσιάζονται ενδεικτικά αποτελέσματα από την ανάλυση της εθνικής βάσης δεδομένων, ενώ γίνεται και μια συγκριτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων από την ανάλυση της ΚΒΔ. 3. ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ DATAMINE ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κατά την πιλοτική εφαρμογή του έργου DATAMINE στην Ελλάδα ενσωματώθηκαν στοιχεία από συνολικά 250 ελληνικά κτίρια στην ελληνική Βάση Δεδομένων. Από αυτά, 176 κτίρια ανήκουν στον οικιακό και 74 στον τριτογενή τομέα. Στα κτίρια του οικιακού τομέα που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική πιλοτική εφαρμογή περιλαμβάνονται 118 πολυκατοικίες και 58 μονοκατοικίες. Στα κτίρια του τριτογενή τομέα περιλαμβάνονται γραφεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, αθλητικά κέντρα, αεροδρόμια και κολυμβητήρια. Η κατανομή των κτιρίων και η μέση ετήσια κατανάλωση θερμικής ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα για τις τέσσερις κλιματικές ζώνες που ορίζονται στον ΚΕΝΑΚ δίνεται στο Σχήμα 1. Σχήμα 1: Κατανομή κτιρίων πιλοτικής εφαρμογής του DATAMINE στην Ελλάδα. Δίνεται ο αριθμός κτιρίων ανά χρήση και η μέση ετήσια κατανάλωση θερμικής ενέργειας (kwh/m 2 ) στον οικιακό και τριτογενή τομέα ανά κλιματική ζώνη. Τα κτίρια του οικιακού τομέα αποτελούν το 70% του συνόλου, ενώ το υπόλοιπο 30% αποτελείται από κτίρια διαφόρων χρήσεων του τριτογενή τομέα. Αυτή η κατανομή είναι αντιπροσωπευτική του ελληνικού κτιριακού αποθέματος στο οποίο, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδας ο οικιακός τομέας αποτελεί το 77% του συνολικού
κτιριακού αποθέματος, ενώ ο τριτογενής το 23%. Η κατανομή του τριτογενή ανά χρήση κτιρίου είναι: 2.7% γραφεία και εμπορικά, 0.46% σχολεία, 0.82% ξενοδοχεία, 0.06% νοσοκομεία και 19% άλλες χρήσεις (πχ. αεροδρόμια, γυμναστήρια κα). Το δείγμα των κτιρίων που χρησιμοποιήθηκε για την πιλοτική εφαρμογή είναι βέβαια μικρό και δεν επιτρέπει την εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων. Συνεπώς, τα αποτελέσματα της παρούσας ανάλυσης είναι ενδεικτικά και η παράθεσή τους στοχεύει στη ανάδειξη των δυνατοτήτων που παρέχει η βάση δεδομένων του DATAMINE στην επεξεργασία δεδομένων και τη συγκριτική αξιολόγηση των τάσεων που αντιπροσωπεύουν το κτιριακό απόθεμα σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Στις παραγράφους που ακολουθούν δίνονται ενδεικτικά τα αποτελέσματα της ανάλυσης των δεδομένων της ελληνικής βάσης με έμφαση το κτιριακό κέλυφος. Kατά την ανάλυση έγινε διάκριση μεταξύ των κτιρίων οικιακού και τριτογενούς τομέα, λόγω διαφορών στη λειτουργία τους. Αντίστοιχη ανάλυση έχει γίνει και για τους τομείς της κατανάλωσης ενέργειας, της ζήτησης ενέργειας και των εκπομπών CO 2. 4. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ H πλειοψηφία των δεδομένων που εισήχθησαν στην ευρωπαϊκή ΚΒΔ για την πιλοτική εφαρμογή του DATAMINE στην Ελλάδα υπήρχαν διαθέσιμα από ενεργειακές καταγραφές μεγάλου αριθμού κτιρίων σε διάφορες πόλεις της χώρας με χρήση τυποποιημένων εντύπων για ενεργειακές επιθεωρήσεις και συλλογή των απαιτούμενων πληροφοριών. Μόνο το 40% των δεδομένων προέρχονται από εφαρμογή μεθοδολογιών και των αντίστοιχων λογισμικών τους για την αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Στο Σχήμα 2 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των εξωτερικών τοίχων σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. H ανάλυση αναφέρεται στον συνολικό αριθμό κτιρίων οικιακού τομέα (176 κτίρια) και στο 50% των κτιρίων του τριτογενή τομέα. Η πλειοψηφία των κτιρίων (90%) έχουν κτιστεί κατά την περίοδο 1960-2000. Στο σχήμα σημειώνεται και το προβλεπόμενο από τον ισχύοντα Κανονισμό Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ) όριο με διακεκομμένη κόκκινη γραμμή. Ο συντελεστής θερμικών απωλειών (U-value) της τοιχοποιίας (αδιαφανών επιφανειών) για τις κατοικίες του δείγματος κυμαίνεται από 0.84 έως 1.93 W/m 2 K. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 1.73 W/m 2 K, ενώ παρατηρείται μείωσή του κατά 45% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Οι πιο χαμηλές τιμές αντιστοιχούν σε κτίρια που έχουν κατασκευαστεί μετά το 2000. Παρόλα αυτά ο μέσος όρος του συντελεστή, ακόμα και για κτίρια μικρότερης ηλικίας παραμένει υψηλότερος από τον προβλεπόμενο από τον ΚΘΚ (0.7 W/m 2 K), αναδεικνύοντας ότι τα προβλήματα στην εφαρμογή του συνεχίζονται ακόμα και σήμερα. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια του τριτογενούς τομέα που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 2.65 W/m 2 K, ενώ παρατηρείται μείωσή της κατά 69% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Καθώς τα κτίρια με το μικρότερο συντελεστή έχουν κατασκευαστεί μετά το 1980 και αποτελούν το 47% του εξεταζόμενου δείγματος μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα νεοαναγειρόμενα κτίρια του τριτογενούς τομέα κατασκευάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ΚΘΚ. Η μέση τιμή του συντελεστή θερμικών απωλειών από τους εξωτερικούς υαλοπίνακες για τα κτίρια του δείγματος είναι 4,4 W/m 2 K στις κατοικίες και 4,6 W/m 2 K στα κτίρια του τριτογενή τομέα. Η αντίστοιχη ανάλυση του μέσου συντελεστή θερμοπερατότητας των εξωτερικών υαλοπινάκων σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου δεν παρουσιάζει σαφή τάση με την πάροδο του χρόνου. Αυτό οφείλεται στο ότι η αντικατάσταση των μονών υαλοστασίων
με διπλά αποτελεί μια πολύ συνηθισμένη πρακτική κατά την ανακαίνιση κτιρίων αφού με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται τόσο η θερμική όσο και η ακουστική άνεση. Οι τιμές ακόμα και για κτίρια που έχουν κατασκευαστεί μετά το 1980 παραμένουν υψηλότερες από 3.26 W/m 2 K (ενδεικτική τιμή για διπλά υαλοστάσια), ενδεικτικό ότι υπάρχουν και νεόκτιστα κτίρια με μονά υαλοστάσια. 0.7 Construction cycle A_C_ref* <=1900 >1900 and <=1920 >1920 and <=1940 >1940 and <=1960 >1960 and <=1980 >1980 and <=2000 >2000 ALL 0.80 0.84 1.06 1.20 1.32 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 1.52 1.74 1.74 Mean U-value walls [W /m²k] 1.93 Residential Tertiary Σχ. 2: Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας (U-Value) εξωτερικών τοίχων, σε σχέση με το έτος κατασκευής. Η μέση τιμή του συντελεστή θερμικών απωλειών από τις οροφές των κατοικιών για τα κτίρια του δείγματος κυμαίνεται από 0.46 έως 1.01 W/m 2 K. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 1.00 W/m 2 K, ενώ παρατηρείται μείωσή της κατά 53% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Η προσθήκη θερμομόνωσης στην οροφή είναι μια αρκετά συνηθισμένη επέμβαση κατά τη διάρκεια μιας ανακαίνισης. Για το λόγο αυτό πολλά κτίρια του εξεταζόμενου δείγματος, αν και έχουν κτιστεί από το 1960 και έπειτα, έχουν χαμηλό συντελεστή θερμικών απωλειών από τις οροφές σύμφωνο με τον προβλεπόμενο από τον ΚΘΚ. Στο Σχήμα 3 δίνεται η κατανομή της εκτεθειμένης επιφάνειας της τοιχοποιίας σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Η θερμομόνωση της πλειοψηφίας των εξωτερικών τοιχοποιιών στις κατοικίες του δείγματος δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ΚΘΚ (η οριζόντια διακεκομμένη κόκκινη γραμμή σημειώνει την τιμή 0.7 σύμφωνα με τα όρια του Κανονισμού). Βελτίωση της θερμομόνωσης απαιτείται στο 61% και στο 70% της συνολικής εκτεθειμένης επιφάνειας της τοιχοποιίας στα κτίρια του δείγματος οικιακού και τριτογενή τομέα αντίστοιχα. Στο Σχήμα 4 δίνεται η κατανομή της επιφάνειας υαλοπινάκων σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Οι οριζόντιες διακεκομμένες κόκκινες γραμμές σημειώνουν τα όρια που προβλέπονται από τον ΚΘΚ. Στο 13% της συνολικής επιφάνειας των υαλοπινάκων του δείγματος κτιρίων οικιακού τομέα ο συντελεστής θερμοπερατότητας υπερβαίνει το ανώτατο επιτρεπτό όριο που προβλέπεται από τον ΚΘΚ. Ένα μεγάλο ποσοστό (66%) κατοικιών του δείγματος έχουν μονά υαλοστάσια. Μόνο στο 7% της συνολικής επιφάνειας των υαλοπινάκων του δείγματος τριτογενή τομέα ο συντελεστής θερμοπερατότητας υπερβαίνει το ανώτατο επιτρεπτό όριο που προβλέπεται από τον ΚΘΚ. Παρόλα αυτά, ένα μεγάλο ποσοστό (77%) κτιρίων του δείγματος έχουν μονά υαλοστάσια. Τέλος, το σύνολο των δωμάτων των κτιρίων του δείγματος του οικιακού τομέα και το 62% των δωμάτων του τριτογενή τομέα χρειάζονται επεμβάσεις για βελτίωση της θερμομόνωσης προκειμένου να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ΚΘΚ. 2.65 MP6 gr
U-value class 0.7 A_C_ref* U <= 0.4 0.4 < U <= 0.7 0.7 < U <= 1.0 1.0 < U <= 1.5 1.5 < U <= 2.0 U > 2.0 Total 11% 7% 28% 7% 12% 13% 10% 29% 14% 23% 24% 22% 100% 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 Wall area [m²] 61% 70% Residential Tertiary Σχ. 3: Συνολική επιφάνεια εξωτερικών τοίχων για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 146 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 20 από 74). MP6 gr 100% U-value class MP6 gr U <= 1.0 Residential Tertiary 1.0 < U <= 2.0 7% 15% 2.0 < U <= 3.26 8% 3.26 8% 3.26 < U <= 4.0 19% 70% 4.0 < U <= 5.23 44% 5.23 7% U > 5.23 22% 100% Total 100% 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 Window area [m²] Q_H_per_sqm* Σχ. 4: Συνολική επιφάνεια ανοιγμάτων για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 59 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 18 από 74). Στο Σχήμα 5 φαίνεται κατά πόσο η κατασκευή των κτιρίων του δείγματος της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του ΚΘΚ ανά κλιματική ζώνη. Για κάθε κλιματική ζώνη, τα κτίρια με συντελεστή θερμοπερατότητας (U-value) πάνω από την αντίστοιχη καμπύλη f/v=ƒ(u_value) είναι εκτός Κανονισμού. Συγκεκριμένα, στο εξεταζόμενο δείγμα του οικιακού τομέα 87% των κτιρίων της Ζώνης Α, 84% των κτιρίων της Ζώνης Β και 98% των κτιρίων της Ζώνης Γ έχουν συντελεστή θερμοπερατότητας που υπερβαίνει τις ελάχιστες απαιτήσεις του Κανονισμού. 5. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΚΕΛΥΦΟΥΣ ΣΕ 10 ΧΩΡΕΣ Η ελληνική βάση ενσωματώθηκε στην κοινή ευρωπαϊκή ΚΒΔ ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίων του DATAMINE, η οποία περιλαμβάνει δεδομένα από περίπου 19000 κατοικίες και κτίρια του τριτογενή τομέα από 12 ευρωπαϊκές χώρες. Η επεξεργασία των δεδομένων της Ευρωπαϊκής ΚΒΔ δίνει τη δυνατότητα σύγκρισης αντίστοιχων ομάδων κτιρίων σε διαφορετικές χώρες. Ενδεικτικά, στα Σχήματα 6-7 απεικονίζονται συγκριτικά τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των δεδομένων της ευρωπαϊκής ΚΒΔ για «τυπικά» κτίρια με διαφορετικές χρονολογίες κατασκευής. Το «τυπικό» κτίριο ορίζεται μετά από επεξεργασία του αντίστοιχου δείγματος που αποτελεί υποσύνολο της βάσης [2].
3.2 Συντελεστής θερμοπερατότητας (W/m 2 K) 2.8 2.4 2 1.6 1.2 0.8 0.4 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 f / V Κτίρια Α ζώνη Κτίρια Β ζώνη Κτίρια Γ ζώνη Κανονισμός Α ζώνη Κανονισμός Β ζώνη Κανονισμός Γ ζώνη Σχήμα 5: Κατασκευή ελληνικών κτιρίων οικιακού τομέα και απαιτήσεις του ΚΘΚ ανά κλιματική ζώνη. Η σύγκριση των μέσων τιμών συντελεστή θερμοπερατότητας αναδεικνύει τη βελτίωση του κτιριακού κελύφους κατά τα τελευταία 100 χρόνια. Δραστική μείωση του συντελεστή θερμοπερατότητας παρατηρείται κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20 ου αιώνα και είναι περισσότερο εμφανής στα Σχήματα 6(α) και (β) όπου απεικονίζεται η χρονική εξέλιξή του για εξωτερικούς τοίχους και δώματα, αντίστοιχα. Η τάση αυτή δεν παρατηρείται το ίδιο έντονα στις τοιχοποιίες των υπογείων (Σχήμα 7α), ενώ στην περίπτωση των υαλοπινάκων (Σχήμα 7β) παρουσιάζονται πολύ μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου, σε όλες τις χώρες. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στη συνήθη αντικατάσταση των μονών υαλοστασίων με διπλά κατά την ανακαίνιση κτιρίων, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με δεδομένη την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) σε όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στην οποία προβλέπεται η έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα σχεδόν τα κτίρια στην ΕΕ, η Κοινή Βάση Δεδομένων σχεδιάστηκε με στόχο την εκμετάλλευση των πληροφοριών που μπορούν να εξαχθούν από τα ΠΕΑ για διαφορετικούς τύπους κτιρίων σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες. Η συλλογή των παραμέτρων της βάσης μπορεί να γίνεται άμεσα κατά τη διαδικασία της ενεργειακής επιθεώρησης και στόχος είναι η αυτόματη ενημέρωση της βάσης από το Αρχείο Ενεργειακής Επιθεώρησης, που προβλέπεται να κρατείται σε ηλεκτρονική μορφή στις αρμόδιες αρχές κάθε χώρας. Η μεθοδολογία DATAMINE αποδείχθηκε κατάλληλη για την καταγραφή πληροφοριών για το κτιριακό απόθεμα με ομοιογενή τρόπο, ώστε να είναι εφικτή η παρακολούθηση της εξέλιξης και η ανάλυση των τάσεων που επικρατούν στον κτιριακό τομέα τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα DATAMINE υλοποιήθηκε με τη συγχρηματοδότηση της ΓΔ XVII της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα πλαίσια του προγράμματος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Energy Intelligent Europe) με συντονιστή το Institut Wohnen und Umwelt GmbH, Γερμανία. Η εθνική συμμετοχή καλύφθηκε από τη Γ.Γ.Ε.Τ. του Υπουργείου Ανάπτυξης και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Για την ανάπτυξη του DATAMINE συνεργάστηκαν 12 οργανισμοί
από αντίστοιχες Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Για περισσότερες πληροφορίες: http://env.meteo.noa.gr/datamine/ (α) τοίχοι (β) οροφές Σχ.6: Συγκριτική παρουσίαση αποτελεσμάτων επεξεργασίας του συντελεστή θερμοπερατότητας της Ευρωπαϊκής Κοινής Βάσης Δεδομένων για κτίρια του οικιακού τομέα ανά χρονολογία κατασκευής. (α) δάπεδα υπογείων (β) υαλοπίνακες Σχ.7: Συγκριτική παρουσίαση αποτελεσμάτων επεξεργασίας του συντελεστή θερμοπερατότητας της Ευρωπαϊκής Κοινής Βάσης Δεδομένων για κτίρια του οικιακού τομέα ανά χρονολογία κατασκευής. ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. EU Energy in Figures, Part 2 Statistical Pocket Book, 81 pp., Directorate General for Energy and Transport, European Commission, Luxembourg, 2008. 2. Loga T. and N. Diefenbach, Data Collection from Energy Certificates Cross-Country Comparison of Energy Performance Indicators, DATAMINE Project report, August 2008.