ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Γ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ & ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ----- Ταχ. Δ/νση : Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ. Πόλη : 15180 Μαρούσι Ιστοσελίδα : http://www.minedu.gov.gr Email : spudonpe@minedu.gov.gr Πληροφορίες : Σ. Λαπατά : Χ. Μπάκα Τηλέφωνο : 210 344 2425/3318 FAX : 210 344 3354 Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθμός Προτεραιότητας: Αθήνα, 18-11-2016 Αρ. Πρωτοκόλλου : Φ.14Α/2449 /197540 /Δ1 ΠΡΟΣ : Δρ Μανιάτη Ελένη, Σχολικής Συμβούλου Π.Ε. symdim-vath25@sch.gr, elmaniati@gmail.com ΘΕΜΑ : «Κινηματογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας με τη δύναμη του οπτικοακουστικού μηνύματος» ΣΧΕΤ.: 189399/8-11-2016 Το Υπ. Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων θέτει υπό την Αιγίδα του το επιμορφωτικό Ερευνητικό Πρόγραμμα με τίτλο: «Κινηματογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας με τη δύναμη του οπτικοακουστικού μηνύματος». Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΝΤΗΣ Εσωτερική Διανομή: Δ/νση Σπουδών, Προγραμμάτων & Οργάνωσης Π.Ε. - Τμήμα Γ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Κινηµατογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας µε τη δύναµη του οπτικοακουστικού µηνύµατος Α. Οργάνωση Χρήστος Δερµεντζόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ανθρωπολογίας της Τέχνης, Τµήµα Πλαστικών Τεχνών και Επιστηµών της Τέχνης, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων (Επιστηµονικός Υπεύθυνος) Έλλη Λεµονίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Τµήµα Διαχείρισης Πολιτισµικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών, Πανεπιστήµιο Πατρών (Επιστηµονική Υπεύθυνη) Έλενα Μανιάτη, Phd, Σχολική Σύµβουλος 25 ης Περιφέρειας Π. Ε. Αττικής Μαρία Κωττούλα,Phd, Σχολική Σύµβουλος Φιλολόγων Β Αθήνας Β. Γενικό πλαίσιο του Προγράµµατος Στο πλαίσιο της παιδαγωγικής - επιστηµονικής καθοδήγησης και υποστήριξης των εκπαιδευτικών, προγραµµατίζεται η διεξαγωγή Επιµορφωτικού-Ερευνητικού Προγράµµατος µε θέµα Κινηµατογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας µε τη δύναµη του οπτικοακουστικού µηνύµατος, για το σχολικό έτος 2016-2017. Το Πρόγραµµα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και στοχεύει, κυρίως, σε εκείνους οι οποίοι διδάσκουν το γνωστικό αντικείµενο της Ιστορίας, είναι προαιρετικό, χωρίς δαπάνη για το δηµόσιο και θα περιλαµβάνει οκτώ (8) απογευµατινές τρίωρες επιµορφωτικές συναντήσεις. Οι επιµορφώσεις θα πραγµατοποιούνται από εξειδικευµένους επιστήµονες στις επιµέρους θεµατικές ενότητες. Η πρώτη φάση του Προγράµµατος για το σχολικό έτος 2016-2017 προγραµµατίζεται να ξεκινήσει στις αρχές Δεκεµβρίου 2016 και να ολοκληρωθεί στο τέλος Φεβρουαρίου 2017. 1
Γ. Στοχοθεσία του επιµορφωτικού προγράµµατος Βασική παραδοχή του επιµορφωτικού προγράµµατος αποτελεί η άποψη ότι η δηµιουργία συνθηκών διερευνητικής µάθησης, στο πλαίσιο ενός επικοινωνιακού διδακτικού περιβάλλοντος, βοηθά τους µαθητές να αποκτήσουν ιστορική γνώση, να διαµορφώσουν στάσεις και να αναπτύξουν δεξιότητες προσέγγισης και διαχείρισης του ιστορικού υλικού. Ως εκ τούτου, σε µια εποχή κατά την οποία ο ρόλος της εικόνας, ως µέσου για τη µετάδοση της πληροφορίας και τη διαµόρφωση της αντίληψης για τον κόσµο, είναι σηµαντικότερος σε σχέση µε κάθε άλλη εποχή στο παρελθόν, η αξιοποίηση του εργαλείου αυτού στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ζωτικής σηµασίας, τόσο για τη µετάδοση της γνώσης µε τρόπο οικείο στην καθηµερινή ζωή των διδασκοµένων, όσο και για την πληρέστερη γνωστική τους κατάρτιση, η οποία εκ των πραγµάτων οφείλει πλέον να προσαρµόζεται στις σύγχρονες ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση του Κινηµατογράφου, αλλά και της Φωτογραφίας, στην εκπαιδευτική διαδικασία παρουσιάζει µια σειρά από πλεονεκτήµατα, καθώς αξιοποιεί στο έπακρο τον ιδιαίτερα δυναµικό και αποδεδειγµένα επιδραστικό χαρακτήρα των µέσων αυτών, συµβάλλοντας ουσιαστικά στον οπτικό και ακουστικό γραµµατισµό των διδασκοµένων και στην ανάπτυξη των αναγκαίων κριτικών δεξιοτήτων για την ορθή πρόσληψη των ταινιών, καθώς και κάθε συναφούς µε αυτές επικοινωνιακού εργαλείου. Βάσει ειδικών µελετών που έχουν γίνει για το θέµα, η χρήση του Κινηµατογράφου στη διδακτική πράξη προσφέρει µια ιδανική διασύνδεση λόγου και εικόνας που λειτουργεί προσθετικά ως προς τη µάθηση, ενώ διευκολύνει την πολύπλευρη και διαθεµατική προσέγγιση, καθώς και τη σύνδεση µεταξύ ποικίλων επιστηµών. Για όλους τους λόγους, προτείνεται η διεξαγωγή κύκλου σεµιναρίων για το θέµα αυτό, τα οποία θα απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς. Στα σεµινάρια θα συµµετάσχουν, ως εισηγητές, ειδικοί του χώρου του κινηµατογράφου και ερευνητές µε ειδίκευση στη διδακτική αξιοποίηση του µέσου, οι οποίοι θα παρουσιάσουν σειρά προτάσεων για τη χρήση της κινηµατογραφικής εικόνας στο πλαίσιο της διδακτικής διαδικασίας και θα συζητήσουν µε τους εκπαιδευτικούς για επιµέρους πτυχές της διαδικασίας αυτής. Όσον αφορά στο ερευνητικό µέρος του Προγράµµατος, θα διερευνηθούν κυρίως οι στάσεις και οι απόψεις των εκπαιδευτικών για το µάθηµα της Ιστορίας µε ερωτηµατολόγια και στοχευµένες οµάδες εργασίας (focus groups). Τα ερωτηµατολόγια έχουν σχεδιαστεί, ως προέκταση των ηµιδοµηµένων συνεντεύξεων των focus groups µε στόχο τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά µε τη διδασκαλία του ιστορικού µαθήµατος, την καταγραφή των προβληµατισµών και των προτάσεων των εκπαιδευτικών. 2
Εποµένως, το Επιµορφωτικό-Ερευνητικό Πρόγραµµα στοχεύει αφ ενός στον οπτικό εγγραµµατισµό των εκπαιδευτικών και στην εκπαίδευσή τους, προκειµένου να διδάξουν το µάθηµα της Ιστορίας µε όρους σύγχρονης διδακτικής µεθοδολογίας και παιδαγωγικής και αφ ετέρου στην αποκωδικοποίηση της έννοιας της ιστορικής γνώσης και κατανόησης ώστε η σχολική Ιστορία, η οποία νοηµατοδοτείται από µια σειρά µετατοπίσεων σε ιστοριογραφικό και διδακτικό επίπεδο, να αντιµετωπίζεται µε τρόπο ευρύ και κριτικό. Δ. Ενότητες του επιµορφωτικού προγράµµατος Πεδίο αναφοράς του προγράµµατος είναι η αξιοποίηση του κινηµατογράφου, αλλά και της φωτογραφίας, στην εκπαιδευτική διαδικασία, µε επιµέρους ζητήµατα τις ιστοριογραφικές, παιδαγωγικές και διδακτικές µετατοπίσεις, καθώς και την ανάπτυξη αντίστοιχου παιδαγωγικού και διδακτικού περιβάλλοντος για την πρόσληψη και κατανόηση του ιστορικού λόγου. Ως θεµατικοί άξονες του κύκλου σεµιναρίων προτείνονται ενδεικτικά οι ακόλουθοι: 1. Ο Κινηµατογράφος ως αντικείµενο και ως υποκείµενο της Ιστορίας. 2. Ο Κινηµατογράφος ως ιστοριογραφικό τεκµήριο. 3. Από τη Φωτογραφία στον Κινηµατογράφο: συγκλίσεις και αποκλίσεις. 4. Σχέση Ιστορίας και Κινηµατογράφου µέσα από ενδεικτικά παραδείγµατα της ελληνικής και διεθνούς φιλµογραφίας. 5. Διάκριση µύθου και ιστορικής πραγµατικότητας στις ιστορικές ταινίες (ταινίες εποχής). 6. Ανθρωπολογικές παρατηρήσεις σε ταινίες του σύγχρονου ελληνικού κινηµατογράφου. 7. Διδακτική αξιοποίηση ταινιών τεκµηρίωσης (ντοκιµαντέρ). Είδη και προϋποθέσεις. 8. Ταινίες µικρού µήκους: Ένα πολυδύναµο µέσο αµφίδροµης χρήσης. 9. Σύγχρονος ελληνικός κινηµατογράφος: Με τη µατιά ενός κινηµατογραφιστή. 10. Ψηφιακή Ιστορία στο διαδίκτυο. 3
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Οργάνωση: Εργαστήριο Ιστορίας της Τέχνης της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κινηματογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας με τη δύναμη του οπτικοακουστικού μηνύματος Πρόγραμμα συναντήσεων* 15/12/2016: Δερμεντζόπουλος Χρήστος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, H συμβολή του κινηματογράφου στον οπτικοακουστικό εγγραμματισμό στην εκπαίδευση: από τον παθητικό καταναλωτή εικόνων στην κριτικό θεατή και χρήστη. 12/1/2017: Ιωαννίδηs Κωνσταντίνος, Επίκουρος Καθηγητής Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας, Αλήθεια, πώς να μιλήσει κανείς για μια φωτογραφία; Μερικά παραδείγματα. 19/1/2017: Ανδρίτσος Γιώργος, Δρ Ιστορικός, Ερευνητής, Κινηματογράφος και Ιστορία. Μύθος και πραγματικότητα. Η περίπτωση των ελληνικών ταινιών μυθοπλασίας μεγάλου μήκους για την Κατοχή και την Αντίσταση. 26/1/2017: Βασιλείου Θανάσης, Maître de Conférences en Etudes Cinématographiques, Université de Poitiers, Τα όρια του Κινηματογράφου στην αναμέτρησή του με την Ιστορία: υπάρχει «κινηματογραφική ιστοριογραφία;». 2/2/2017: Κουτσιαμπασάκος Δημήτρης, Σκηνοθέτης, Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα EUFORIA και η χρήση του Κινηματογράφου από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. 9/2/2017: Κωττούλα Μαρία, Σχολική Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Κινηματογραφική παιδεία και σύγχρονη ιστορία: ένα παράδειγμα για την έννοια του πολέμου. 16/2/2017: Βαλατσού Δέσποινα, Δρ Ιστορικός, Ερευνήτρια, Κάνοντας μαζί με τους μαθητές ψηφιακή ιστορία στο διαδίκτυο: μερικά παραδείγματα. 23/2/2017: Λεμονίδου Έλλη, Επίκουρος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου, Ιστορία και Κινηματογράφος. Διδασκαλία της Ιστορίας μέσω της κινηματογραφικής εικόνας. *Οι συναντήσεις θα πραγματοποιούνται στις 5-8 μμ. στην αίθουσα του Δημοτικού Συνεδριακού Κέντρου Νέας Ιωνίας, Πατρ. Ιωακείμ 4, πλησίον ηλεκτρ. Σταθμού Ν. Ιωνίας.