1. ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΗΣ ΆΛΕΞ ΜΥΛΩΝΑ - ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μ Α Κ Ε Ο Ν Ι Κ Ο Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η Σ Τ Ε Χ Ν Η Σ 1_ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ ΑΡΧΕΙΟ Επικοινωνία Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Εγνατίας 154 546 36 Θεσσαλονίκη Τ: 2310 240002, 2310 281212 F: 2310 281567 www.mmca.org.gr E: mmcart@mmca.org.gr Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο 10:00-18:00 Τετάρτη 10:00-22:00 Παρασκευή 10:00-19:00 Κυριακή 11:00-15:00 Δευτέρα κλειστά Η έκθεση αποτελεί παραγωγή του ΜΜΣΤ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Σύντομο ιστορικό Το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ και ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ και το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ αποτελούν ένα χώρο πρωτοβουλίας πολιτών, μοναδικό στην ιστορία του ελληνικού εικαστικού χώρου. Το Μουσείο στηρίζεται από τους φίλους του και έχει συνεργασίες με φορείς της πνευματικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζωής του τόπου. Γι αυτή τη μοναδική ιστορία του, που βασίζεται σε διαπροσωπικές σχέσεις εθελοντισμού, ενισχύεται από την Πολιτεία σε όλα τα λειτουργικά του έξοδα, καθώς και από προγράμματα Πολιτισμού, ενώ οι εκθέσεις και οι εκδηλώσεις του καλύπτονται αποκλειστικά από τις χορηγίες. Από την ίδρυση του Μουσείου η συλλογή συνεχίζει να εμπλουτίζεται με νέες δωρεές, τόσο από μεγάλους συλλέκτες, όπως ο Αλέξανδρος Ιόλας, ο Franz Geierhaas, η Μάγδα Κοτζιά, ο Αλέξανδρος Ξύδης, ο Δημήτρης Μεϊμάρογλου όσο και από καλλιτέχνες. Ενδεικτικά αναφέρουμε καλλιτέχνες της συλλογής: Α. Ακριθάκης, Α. Απέργης, Κ. Βαρώτσος, Γ. Ζογγολόπουλος, Ό. Ζούνη, Β. Κανιάρης, Κ. Τσόκλης, Ν. Κεσσανλής, Γ. Μόραλης, Δ. Μυταράς, Παύλος, D. Oppenheim, Niki de St. Phalle, Τakis, V. Velickovic, A. Warhol. Σήμερα το μουσείο έχει περισσότερα από 1800 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, βιντεοτέχνης, συναρμογών, εγκαταστάσεων, έργα χαρακτικής και έργα φωτογραφίας ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Σελίδα 1
ΆΛΕΞ ΜΥΛΩΝΑ, ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Αρχοντικό Βέργου Δήμος Καστοριάς, Καστοριά Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Μουσείο Ι. Γ. Κατσίγρα, Λάρισα Χώρος Τέχνης & Λόγου ΟΙΚΙΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ (Β. Βασιλείου & Γρ. Λαμπράκη 1, Σέρρες) Ποια είναι η Άλεξ Μυλωνά; Γεννήθηκε το 1923 στην Αθήνα. Το 1945 εισήχθη στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και σπούδασε γλυπτική μέχρι το 1950 στο εργαστήριο του Μ. Τόμπρου. Οργάνωσε την πρώτη ατομική της έκθεση το 1955 στην Αθήνα, ενώ από το 1954 συμμετείχε στην καλλιτεχνική ομάδα Εργαστήρι. Ανάμεσα στις ομαδικές εκθέσεις στις οποίες έχει πάρει μέρος είναι η 30ή Μπιενάλε Βενετίας (1960), όπου είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα μαζί με τον Γ. Σπυρόπουλο, τον Α. Κοντόπουλο και τον Λ. Λαμέρα, οι εκθέσεις Οι Έλληνες ζωγράφοι και γλύπτες του Παρισιού και Θρησκευτική Τέχνη (Παρίσι, 1962), Νέα Γλυπτική (Μουσείο Rodin, 1963) κ.ά. Το 1986 η Εθνική Πινακοθήκη οργάνωσε αναδρομική έκθεση έργων της, ενώ το 2004 εγκαινιάστηκε στην Αθήνα το "Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άλεξ Μυλωνά" που εκθέτει τα έργα της. Οι πρώιμες προσπάθειές της είχαν ως θεματική αφετηρία την ανθρώπινη μορφή, σχηματοποιημένη ωστόσο, και αναγνωρίζει κανείς σε πολλά από αυτά τη γνωριμία της με το έργο του Giacometti και του Zadkine. Διερευνώντας την προσωπική της εκφραστική γλώσσα, καταλήγει γύρω στα 1960 στη γλυπτική με μέταλλο που αντλεί από το εξπρεσιονιστικό λεξιλόγιο και τη μυθολογική θεματική και χαρακτηρίζεται από γωνιώδεις μορφοποιήσεις, αντιθέσεις πλήρους-κενού, καμπυλόμορφου-αιχμηρού. Μετά το 1960 και πολύ καθαρότερα μετά το 1980 η γλυπτική της αποκτά το ιδιόλεκτό της, που, σε μάρμαρο κυρίως, λευκό και χρωματιστό, χαρακτηρίζεται από πιο τελειοποιημένη τεχνική, περισσότερο λειασμένες επιφάνειες και πιο συμπαγείς και αρμονικά συνεργαζόμενους όγκους. Βιβλιογραφία Alex Mylona, Grece, XXX Biennale Venezia, 1960 / Γλυπτική - Άλεξ Μυλωνά, προσφορά στα θύματα της Κύπρου, γκαλερί Πολύπλανο, Αθήνα, 15.3-5.4.1976 / Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, "Η ποίηση, η αρμονία και ο ρυθμός στα δωρικά γλυπτά της Άλεξ Μυλωνά", εφημ. Η Καθημερινή, 16-17.9.1984 / Άλεξ Μυλωνά, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα 1985 / Άλεξ Μυλωνά, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, Αθήνα 1986 / Mylona, galerie Denise Rene, Paris, fevrier 1988 / Ηλίας Μυκονιάτης, Νεοελληνική γλυπτική, Εκδοτική Αθηνών, 1996, σ. 211-212 / Λεξικό 1999, σ. 239-240 / Αρχείο Καλλιτεχνών ΜΜΣΤ. Σελίδα 2
Η δωρεά της Άλεξ Μυλωνά στο ΜΜΣΤ Μετά τις μεγάλες δωρεές συλλεκτών, όπως ο Ιόλας, ο Geierhass και ο Ξύδης, η δωρεά της Άλεξ Μυλωνά υπήρξε η πρώτη τόσο εκτεταμένη ανάλογη χειρονομία καλλιτέχνη προς το ΜΜΣΤ. Η γλύπτρια Άλεξ Μυλωνά δώρισε στο ΜΜΣΤ το ίδρυμα με την επωνυμία «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άλεξ Μυλωνά», που είχε συστήσει η ίδια. Η δωρεά περιλάμβανε τόσο την προσωπική συλλογή έργων της, όσο και το κτίριο που αυτή στεγαζόταν, ένα κτήριο επί της πλατείας Αγ. Ασωμάτων 5, στην Αθήνα (περιοχή Θησείου), το οποίο με αποκλειστική φροντίδα και δαπάνη της ιδρύτριας είχε μετασκευαστεί από ιδιωτική κατοικία σε μουσείο. Η μελέτη των έργων της Άλεξ Μυλωνά Στις αρχές του 2011, η επιστημονική ομάδα του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης ξεκίνησε μια εμπεριστατωμένη μελέτη που αφορά στα γλυπτά της Ελληνίδας καλλιτέχνιδας Άλεξ Μυλωνά, με σκοπό τη μουσειολογική τους παρουσίαση εκτός Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα για τη μελέτη απαιτείται η καταγραφή, η ταξινόμηση, η φωτογράφηση των έργων για την παρουσίαση τους σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Τα έργα της έκθεσης Αλεξ Μυλωνά ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΧΡΟΝΟ- ΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΟ 1955 ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ 1952 ΣΙΔΕΡΟ 1960 ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ 1960 ΣΙΔΕΡΟ 1960 ΑΜΥΝΑ 1960 ΣΙΔΕΡΟ 1960 ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ 1960 ΣΙΔΕΡΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ 1963 ΩΟΕΙΔΗ 1963 ΑΔΑΜ ΚΑΙ ΕΥΑ 1962 ΚΑΜΠΑΝΑ 1962 ΚΙΒΩΤΟΣ 1963 ΚΕΦΑΛΙ 1963 AΛΟΥΜΙΝΙΟ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ ΠΕΤΡΑ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ AΛΟΥΜΙΝΙΟ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ ΤΟ ΔΑΣΟΣ 1962 ΣΙΔΕΡΟ ΜΥΚΗΝΕΣ 1960 ΣΙΔΕΡΟ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ 1962 ΣΙΔΕΡΟ Σελίδα 3
1976 ΚΥΚΛΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΥΡΗΤΗΡΙΑ 1976 1976 ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ 1976 1976 ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ 1976 1976 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ 1976 1976 ΔΕΣΙΜΟ 1976 1976 ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ 1976 ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ 01 ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ 02 1976 ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ 1976 1984 ΕΡΓΟ ΣΕ (ΑΙΓΑΙΟ1) 1991-1993 ΚΡΕΜΑΣΜΕΝΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ 1993 ΣΙΔΕΡΟ 1991-1993 ΤΡΙΠΤΥΧΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ 1993 ΣΙΔΕΡΟ 1991-1993 ΠΥΡΑΜΙΔΑ 1990 ΣΙΔΕΡΟ 1991-1993 Ο ΗΛΙΟΣ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙ ΤΗ ΝΥΧΤΑ 1991 ΣΙΔΕΡΟ Η έκθεση Η έκθεση των έργων της Άλεξ Μυλωνά παρακολουθεί, μέσα από συγκεκριμένους σταθμούς και κυρίως τα έργα σε μέταλλο, τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της καλλιτεχνικής της πορείας από το 1955 έως το 1996. Τα θέματα που παρουσιάζονται διακρίνονται από τη σχηματοποίηση των μορφών, τη σημασία των όγκων, της σκιάς και των περιγραμμάτων, καθώς και τη συνοχή του συνόλου. Ιδιαίτερα μετά το 1980 και μέχρι σήμερα το έργο της καλλιτέχνιδας αποκτά ένα προσωπικό γλυπτικό ιδίωμα, με ξεχωριστή εκφραστική αυτονομία. Τα 27 έργα που αποτελούν την έκθεση εικαστικό αφιέρωμα στην Άλεξ Μυλωνά, συνιστούν αναμφίβολα μια μεγάλη παρακαταθήκη για το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και τον πολιτισμό της χώρας μας. Στόχος της έκθεσης, είναι η γνωριμία του κοινού με το έργο της Ελληνίδας γλύπτριας Άλεξ Μυλωνά και η εξοικείωση του με τις τάσεις της μεταπολεμικής γλυπτικής. Έχοντας ως αφετηρία την εικαστική παράδοση, η Άλεξ Μυλωνά αξιοποίησε την τέχνη του παρελθόντος, μεταφέροντας θέματα και τύπους από τη μυθολογία, τη θρησκεία και την ιστορία σε νέες κατευθύνσεις. Σελίδα 4
Στιγμιότυπα της έκθεσης στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά στην Αθήνα Σελίδα 5
Οι εκδόσεις Μετά το πέρας της μελέτης, το ΜΜΣΤ έχει ως στόχο να εκδώσει μια μονογραφία αφιέρωμα στη γλύπτρια Άλεξ Μυλωνά, που θα παρουσιάζει αναλυτικά το έργο και τη δωρεά της στο ΜΜΣΤ. Η έκδοση θα απευθύνεται σε επιστημονικό κοινό, σε φοιτητές και σπουδαστές καθώς και σε φιλότεχνούς που επιθυμούν να γνωρίσουν το έργο της γλύπτριας. Η μονογραφία επιθυμεί να συμβάλλει στην καταγραφή της σύγχρονης ελληνικής γλυπτικής. Επίσης στόχος του ΜΜΣΤ είναι η έκδοση ενός εκπαιδευτικού 16σέλιδου που θα απευθύνεται σε παιδιά και θα προκύψει μετά από ειδικό σχεδιασμό του Τμήματος. Το έντυπο αυτό θα απευθύνεται σε παιδιά και θα περιλαμβάνει προτεινόμενες δράσεις για τους δασκάλους, που επιθυμούν να διδάξουν σύγχρονη τέχνη στη μαθητική τάξη. Το έντυπο θα έχει ψυχαγωγικό και ταυτόχρονα εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Το επιστημονικό προσωπικό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είχε σχεδιάσει για το έτος 2011, εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα γλυπτά της Άλεξ Μυλωνά που απευθυνόταν σε μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πάνω από 12.000 παιδιά παρακολούθησαν το ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα ενώ το Τμήμα Προσχολικής Αγωγής Α.Π.Θ. ερεύνησε το πρόγραμμα και τα αποτελέσματα του, και σε συνεργασία με το μουσείο προχώρησε σε εφαρμογές σε σχολεία. Οι φορείς που θα φιλοξενήσουν την έκθεση σε συνεργασία με το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμματων του ΜΜΣΤ, θα σχεδιάσουν και θα υλοποιήσουν μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Δεδομένου ότι η έκθεση θα πραγματοποιείται σε διαφορετικούς φορείς και θα απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα κοινού, ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων αλλά και των ξεναγήσεων θα διαφοροποιείται. Το Τμήμα Μουσειοπαιδαγωγικών Προγραμμάτων θα εκπαιδεύσει τους συνεργάτες των φορέων συνδιοργανωτών με σεμινάρια εκπαίδευσης στους τόπους υλοποίησης των εκθέσεων. Στιγμιότυπα από το μουσειοπαιδαγωγικό πρόγραμμα που οργανώθηκε στο ΜΜΣΤ το 2011 και είχε κεντρική θεματική τα έργα της γλύπτριας Άλεξ Μυλωνά. Σελίδα 6
Συντελεστές παραγωγής Επιστημονική ομάδα Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης: Ντένης Ζαχαρόπουλος, ιστορικός τέχνης, καλ. Διευθυντής ΜΜΣΤ Θούλη Μισιρλόγλου, ιστορικός τέχνης επιμελήτρια ΜΜΣΤ Κατερίνα Σύρογλου, ιστορικός τέχνης επιμελήτρια ΜΜΣΤ Στέλα Αναστασάκη, ιστορικός τέχνης Μάρω Ψύρρα, ιστορικός τέχνης Μαρία Τριανταφυλλίδου, μουσειολόγος αρχιτέκτων, Διευθύντρια ΜΜΣΤ Ιωάννα Σουρούδη, ιστορικός τέχνης γραφίστρια Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων: Στέλα Αναστασάκη, αρχαιολόγος - ιστορικός τέχνης Χριστίνα Μαβίνη, αρχαιολόγος μουσειολόγος Βασιλική Πολυζούλη, νηπιαγωγός-μουσειολόγος Γεωργία Κουρκουνάκη, νηπιαγωγός μουσειολόγος ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Σελίδα 7