ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:26 μ Page 4 Α Ρ Θ Ρ Ο ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Σταυρούλα Τουρνάκη, Χημικός Μηχανικός MSc, Ειδικός Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Θεοχάρης Τσούτσος, Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης Σήμερα η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις της ανθρωπότη τας. Η συνειδητοποίηση των διαρκώς αυξανόμενων περιβαλλοντικών αρνητικών επιπτώσεων - σε παγκόσμια κλίμακα - έχει στρέψει το ενδιαφέρον ερευνητών, κυβερνήσεων και ιδιωτών στη θέσπιση κατάλληλων μέτρων και στην υιοθέτηση αποτελεσματικών πρακτι κών. Ένας από τους βασικούς στόχους της κλιματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Η εξοικο νόμη ση ενέργειας είναι ο ταχύτερος και οικονομικότερος τρόπος για τη μείωση των αερίων του θερμοκη πίου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων μας. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ηλεκτρικών συσκευών εντάσσεται στα μέτρα ενεργειακής πολιτικής για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα συμβάλλει: στη μείωση των εκπομπών CO 2 στην τεχνολογική εξέλιξη και ανάπτυξη της βιομη - χανίας παραγωγής αποδοτικότερων ηλεκτρικών συσκευών Οι ενεργειακά αποδοτικές συσκευές εξοικονομούν ενέργεια σε σημαντικό βαθμό (30%-60% έναντι μιας συμβατικής επιλογής, ανάλογα με τη συσκευή και την ενεργειακή της κλάση). Όλο και περισσότεροι Έλληνες και Ευρωπαίοι καταναλωτές αντικαθιστούν τις συμβατικές ηλεκτρικές συσκευές με ενεργειακά αποδοτικότερες. Οι συνεχείς αυξήσεις των τιμολογίων του ηλεκτρι - κού ρεύματος ενισχύουν την τάση αυτή. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία προωθεί μέτρα για την προώθηση των συσκευών υψηλής ενεργειακής απόδο- σης, ενώ παράλληλα οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής επενδύουν συνεχώς στην ανάπτυξη νέων ενεργειακά αποδοτικότερων προϊόντων. Σύντομα, πάνω από το 70% των συσκευών που θα πωλούνται θα ανήκουν σ αυτή την κατηγορία. Αγοράζοντας συσκευές με υψηλή ενεργειακή απόδοση - εξοικονομούμε ενέργεια Γιατί είναι σημαντικό να επιλέγουμε ηλεκτρικές συσκευές με υψηλή ενεργειακή απόδοση; Αγοράζοντας συσκευές με υψηλότερη ενεργειακή απόδοση εξοικονομούμε ενέργεια και μειώνουμε τις εκπο - μπές αερίων του θερμοκηπίου. Έτσι, ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος. 4 ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:26 μ Page 5 Πως μπορούμε να ενημερωθούμε και να επιλέξου - με συσκευές με υψηλή ενεργειακή απόδοση; Μια οικιακή συσκευή χαρακτηρίζεται ως περισσότερο ή λιγότερο ενεργειακά αποδοτική ανάλογα με την ηλε - κτρική της κατανάλωση. Για το ίδιο αποτέλεσμα, η πλέον αποδοτική συσκευή καταναλώνει λιγότερο. Ο καταναλωτής πρέπει να ενημερώνεται για την ενεργεια κή απόδοση των ηλεκτρικών συσκευών πριν προχωρήσει στην αγορά τους. Ο σωστά πληροφορη - μένος καταναλωτής μπορεί να κάνει τη σωστή επιλογή λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο την τιμή, αλλά και το λειτουργικό και περιβαλλοντικό κόστος μιας συσκευής κατά τη λει τουργία της. πώλησης ηλεκτρικών συσκευών, ο οποίος μπορεί να καθοδηγήσει τον καταναλωτή στη βέλτιστη επιλογή «κόστους-οφέλους». Σχήμα 1. Συμμετοχή οικιακών συσκευών στην κατανάλωση ρεύματος Τα ψυγεία, οι καταψύκτες, οι ηλεκτρικές κουζίνες, τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, τα κλιματιστικά, φέ - ρουν υποχρεωτικά ειδικό σήμα, που πληροφορεί για την ενεργειακή κατηγορία, την ισχύ και τις καταναλώσεις τους. Η κατάταξη της συσκευής αναφέρεται σε κλίμακα από το Α έως το G (Α ++ η ενεργειακά αποδοτικότερη συσκευή, G η λιγότερο αποδοτική). Στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζεται το ποσοστό συμμετοχής των οικιακών συσκευών στην κατανάλωση ρεύματος, ενώ ο πίνακας 1 βοηθάει να κατανοήσουμε την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται με τη χρήση συσκευών υψηλής ενεργειακής απόδοσης (ενεργειακής κλάσης Α). Σημαντική πηγή πληροφόρησης όμως για τα χαρα κτηριστικά και τα πλεονεκτήματα των ενεργεια κά αποδοτικών συσκευών αποτελεί ο εξειδικευμένος πωλητής του καταστήματος Πίνακας 1. Σύγκριση κόστους λειτουργίας ανά κατηγορία ενεργειακής απόδοσης (ενδεικτικά) Τι πληροφορίες περιλαμβάνει το σήμα ενεργειακής απόδοσης (ενεργειακή ετικέτα) Το ενεργειακό σήμα είναι τυποποιημένο σε μέγεθος και σχήμα και ξεχωρίζει κυρίως από τα 7 βέλη διαφορετικών χρωμάτων και μεγεθών που χαρακτηρίζουν τις 7 κατηγορίες ενεργειακής αποδοτικότητας, oι οποίες αποτελούν το «σήμα κατατεθέν» της ενεργειακής σήμανσης. Έχει καθιερωθεί από το 1995, σύμφωνα με τις Κοινοτικές Οδηγίες και είναι αναγνωρίσιμη σε όλες ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10 5

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:27 μ Page 6 Α Ρ Θ Ρ Ο τις χώρες της Ευρώπης. Η επικόλλησή του, σε εμφανές μέρος των συσκευών που επιδεικνύονται στις εκθέ - σεις των καταστημάτων πώλησης, είναι υποχρεωτική. Το ενεργειακό σήμα πληροφορεί για δύο σημαντικά ενεργειακά χαρακτηριστικά της συσκευής: α) την κατανάλωση ενέργειας, δηλ. την ηλεκτρική ενέργεια, σε kwh, που «καίει» η συσκευή κατά τη διάρκεια π.χ. ενός έτους για τα ψυγεία ή ενός τυπικού κύκλου πλυσίματος για τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων με το ονομαστικό φορτίο της συσκευής υπό πρότυπες συνθήκες μέτρησης β) την ενεργειακή αποδοτικότητα της συσκευής, που είναι και το σημαντικότερο ενεργειακό χαρακτη - ριστικό, με τη βοήθεια του οποίου μπορεί ο υποψή - φιος αγοραστής να συγκρίνει από πλευράς ενεργειακής κατανάλωσης τις συσκευές διαφόρων κατασκευαστών και διαφορετικών μεγεθών στην ίδια βάση. Η ενεργειακή αποδοτικότητα δείχνει την κατανάλωση ενέργειας που αντιστοιχεί στη μονάδα χωρητικότητας της συσκευής π.χ. στα ψυγεία τις kwh κατανάλωσης ανά λίτρο (L) χωρητικότητας του ψυγείου, στα πλυντήρια ρούχων/πιάτων τις kwh κατανάλωσης ανά κιλό (kg) και πιάτων, κ.ο.κ. Ανάλογα με την ενεργειακή τους αποδοτικότητα οι συσκευές κατατάσσονται στις 7 κατηγορίες οι οποίες καθορίζονται από τα λατινικά γράμματα A, B, C, D, E, F, G και από έγχρωμα -διαφορετικού μήκους- βέλη που απεικονίζονται στο ενεργειακό σήμα το ένα κάτω από το άλλο, ενώ ένας δείκτης απέναντί τους δείχνει σε ποια ενεργειακή κατηγορία ανήκει η συσκευή. Οι πρώτες κατηγορίες A, B, C είναι οι ενεργειακά αποδοτικότερες και έχουν βέλη πρασίνων αποχρώσεων και μικρότερου μήκους (για να δείχνουν τη μικρότερη κατα νάλωση ενέργειας ανά μονάδα χωρητικότητας της συσκευής), ενώ οι τελευταίες κατηγορίες E, F, G είναι οι ενεργειακά χειρότερες σε αποδοτικότητα και έχουν βέλη κόκκινων αποχρώσεων και μεγαλύτερου μήκους (για να δείχνουν τις μεγαλύτερες ενεργειακές καταναλώσεις ανά μονάδα χωρητικό τητας της συσκευής). Πρόσφατα στα ψυγεία / καταψύκτες προστέθηκαν δύο νέες ενεργειακά αποδοτικότερες κατηγορίες Α + και Α ++. Σχήμα 2. Σήμα Ενεργειακής απόδοσης Πέραν των ενεργειακών χαρακτηριστικών που ανα φέ - ρθη καν, το ενεργειακό σήμα περιέχει και άλλες χρήσιμες πληροφορίες που βοηθούν τον καταναλωτή να επιλέξει σωστά και οικονομικά. Για παράδειγμα χωρητικότητες συντήρησης και κατάψυξης για τα ψυγεία, βαθμό πλυσίματος και στυψίματος, χωρητικότητα και κατανάλωση νερού για τα πλυντήρια, στάθμη θορύβου, κλπ. Το σημαντικό είναι ότι όλα αυτά τα τεχνικά χαρακτηριστικά, ενεργειακά και μη, έχουν μετρη θεί κάτω από τα ίδια εναρμονισμένα πρότυπα (standards) και συνθήκες μέτρησης, ώστε να είναι συγκρίσιμα μεταξύ των διαφό - ρων συσκευών του ίδιου είδους. Άλλα αναγνωρισμένα ενεργειακά σήματα είναι τα παρακάτω: 6 ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:27 μ Page 7 Κοινοτικό Οικολογικό Σήμα (Eco-Label) Απονέμεται στα προϊόντα με τις μικρότερες επιπτώσεις για το περιβάλλον. Το κοινοτικό σύστη - μα απονομής οικολογικού σήματος είναι προαιρετικό. Καλύπτει ευρύ φάσμα προϊόντων και υπηρεσιών π.χ. ψυγεία, τηλεοράσεις, υπολογιστές, πλυντήρια πιάτων, πλυντήρια ρούχων, αντλίες θερμότητας, απορρυ παντι κά, χρώματα, τουριστικές υπηρεσίες κ.λπ. Το μεγάλο πλεονέκτημα του είναι η ευρω - παϊκή του διάσταση. Ο γαλάζιος άγγελος O γαλάζιος άγγελος είναι το πρώτο παγκόσμιο περιβαλλοντικό σήμα (1978). Το πιο σημαντικό κριτήριο για την απονομή του είναι η κατανάλωση ενέργειας να είναι αισθητά χαμηλότερη από εκείνη των συμβατικών προϊόντων. Στο μέλλον το σήμα του γαλάζιου αγγέλου θα απονέμεται μόνο σε προϊόντα και υπηρεσίες που θα πληρούν αυστηρά κριτήρια τόσο για την κατανάλωση όσο και για τις υπόλοιπες περιβαλλοντικές ιδιότητες. Ενεργειακός Αστέρας Ο Ενεργειακός Αστέρας Energy Star, είναι σήμα ποιότητας που φέρουν ηλεκτρονικές συσκευές γρα - φείου (ηλεκτρο νικοί υπο - λο γιστές, οθόνες, φαξ, σα - ρω τές, φωτοτυ πικά μηχανή ματα, εκτυ πωτές, πολυ - μηχανήματα), οι οποίες πληρούν προδιαγραφές χαμη - λής κατανάλωσης ενέργειας. Έχει καθιερωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια συμφωνίας με την κυβέρνη ση των ΗΠΑ με στόχο την παρότρυνση καταναλωτών για αγορά συσκευών προς εξοικονόμηση χρημάτων - ενέργειας και για την προστασία του περι - βάλλοντος. Οι κατασκευαστές, εισαγωγείς, εξαγωγείς συμμετέχουν εθελοντικά στο πρόγραμμα Energy Star. Ο ρόλος των καταστημάτων λιανικής Γιατί συμφέρει ένα κατάστημα να προωθεί προϊόντα με την καλύτερη δυνατή ενεργειακή απόδοση; Όλο και περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στις ενεργειακά αποδοτικότερες συσκευές, αντικαθιστώντας τις συμβατικές. Οι συνεχείς αυξήσεις των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος ενισχύουν την τάση αυτή. Σύντομα, πάνω από το 60% των συσκευών που θα πωλούνται θα ανήκουν σ αυτήν την κατηγορία. Επιπλέον η Ευρωπαϊκή νομοθεσία θα συνεχίσει να προωθεί μέτρα για την αύξηση χρήσης συσκευών υψηλής ενεργειακής απόδοσης, ενώ αναμένεται να θεσμοθετηθούν κίνητρα για την αγορά τους στα περισ σότερα Κράτη-Μέλη. Παράλληλα οι μεγάλες εταιρεί ες παραγωγής επενδύουν στην ανάπτυξη νέων ενεργειακά αποδοτικότερων προϊόντων. Επομένως, η προώθηση των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών είναι σύμφωνη με τις τάσεις της αγοράς και τις ανάγκες των καταναλωτών και θα αποδειχτεί επιτυ - χημένη εμπορικά απόφαση για κάθε κατάστημα πώλησης ηλεκτρικών συσκευών. Τέλος, αποτελεί άμεση συμβολή τους στον αγώνα κατά των κλιματικών αλλαγών και ενεργή απόδειξη για τη δέσμευσή τους σε σχετικά προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Η Νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/30/ΕΕ, 19-05-2010 Σύμφωνα με τη νέα οδηγία, τα σήματα σε συσκευές όπως ψυγεία, πλυντήρια και φούρνοι πρέπει να περιέχουν περισσότερες πληροφορίες για την κατανάλωση ενέργειας. Η υφιστάμενη κλίμακα στην ενεργειακή σήμανση θα διαφοροποιηθεί με την προσθήκη των τάξεων Α +, Α ++ και Α +++, στο γνωστό σύστημα χρωμάτων. Παρόλο που η νέα διάταξη του σήματος ενεργειακής απόδοσης θα επιτρέψει τρεις νέες ενεργειακές κατηγορίες, ο συνολικός αριθμός των κατηγοριών θα περιο ριστεί σε επτά. ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10 7

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:30 μ Page 8 Α Ρ Θ Ρ Ο Έτσι η σημερινή κλίμακα από το «Α» έως «G», θα εξελιχθεί στο μέλλον ώστε να αντανακλάται η τεχνολογική πρόοδος, π.χ. Εάν ένα νέο προϊόν που καταναλώνει λιγότερη ενέργεια από ότι τα υφιστάμενα ταξινομείται ως "Α +++ ", τότε η κατηγορία με τη μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας θα είναι D. Η νέα κλίμακα θα αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των κατασκευαστών προς όφελος του καταναλωτή και θα συμβάλει στις δράσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον κάθε διαφήμιση που εστιάζει στη κατανάλωση ενέργειας ή στην τιμή ενός συγκεκριμένου μοντέλου οικιακής συσκευής θα πρέπει να αναγράφει και την ενεργειακή κατηγορία του προϊόντος. Η διαφήμιση πρέπει να βοηθά τους καταναλωτές να προβαίνουν σε επιλογές με βάση τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας των προϊόντων. Παρόμοια διάταξη θα εφαρμόζεται σε κάθε τεχνικό διαφημιστικό υλικό, όπως εγχειρίδια χρήσης και φυλλάδια κατασκευαστών, είτε προσφέ ρονται σε έντυπη μορφή είτε σε ηλεκτρονική μορφή στο Διαδίκτυο. Το Ευρωπαϊκό έργο promotion 3e Εξειδικευμένο πρόγραμμα κατάρτισης πωλητών Το Promotion3e, στοχεύει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα και στην ενίσχυση της χρήσης των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών στην Ευρώπη, ενημερώνοντας και εκπαιδεύοντας τόσο τους καταναλωτές όσο και τους εμπόρους και πωλητές των καταστημάτων λιανικής πώλησης των ηλεκτρικών συσκευών για την απόδοση και τα πλεονεκτήματα τους. Στο έργο, το οποίο υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Intelligent Energy for Europe) της Ευρωπαϊκής Επιτρο - πής, συμμετέχουν 8 ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Γερμα νία, Μ.Βρετανία). Οι δράσεις του εστιάζουν στην ορθή πληροφόρηση για τα πλεονεκτήματα των ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών συσκευών και περιλαμβάνουν την: ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενημέρωση τους για τα 8 ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10

Epi+Epi 29:Epi 09 1-56.qxd 9/8/2010 10:32 μ Page 9 των καταναλωτών και τη διάδοση καλών πρακτικών συνεργασία με επιλεγμένα καταστήματα λιανικής πώλησης Οι συνεργάτες του Promotion3e αναπτύσσουν στενή συνεργασία με τα καταστήματα λιανικής πώλησης οικιακών συσκευών. Ήδη μεγάλες αλυσίδες στην Ευρώ πη έχουν ανακοινώσει τη συνεργασία τους και τη συμμετοχή τους στο έργο, π.χ. Carrefour στην Ισπανία, Euronics στη Μ.Βρετανία / Β.Ιρλανδία, Worten στην Πορτογαλία, Τesco στη Πολωνία κ.α. Συμμετέχοντας στις δράσεις του Promotion3e στην Ελλάδα τα καταστήματα επωφελούνται από: την εκπαίδευση και πιστοποίηση των πωλητών τους την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πελατών τους την αξιοποίηση αποτελεσμάτων ερευνών για τα κριτήρια και τα κίνητρα των καταναλωτών στη αγορά οικιακών συσκευών τις ενέργειες προβολής και τα εργαλεία προώθησης την ενδυνάμωση της εικόνας τους, με τη συμβολή τους σε δράσεις ενάντια στις κλιματικές αλλαγές την αύξηση των πωλήσεων τους σε προϊόντα ενεργειακής κλάσης Α, Α +, Α ++ Για περισσότερες πληροφορίες ή για να συμμετέχετε στις δράσεις του Promotion3e στην Ελλάδα, επικοινωνείστε: Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών ΣυστημάτωνΤμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ e-mail: stavroula.tournaki@enveng.tuc.gr, Iστοσελίδα: www.promotion3e.ips.pt πλεονεκτήματα των ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρι - κών συσκευών οργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων, για τους πωλη - τές καταστημάτων λιανικών πωλήσεων, σχετικά με τη λειτουργία και τις επιδόσεις των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών διεξαγωγή ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών ανάπτυξη ενημερωτικού υλικού για την πληροφόρηση ΕΠΙ+ΕΠΙ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 10 9