ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Ν. ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Κοσµήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

Transcript

1 Ν. ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Κοσµήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

2 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Η ΟΠΠ αποτελεί Ευρωπαϊκή προσέγγιση µε στόχοτην: Εγκαθίδρυση µοντέλου ανάπτυξης µε γνώµονα τη βιωσιµότητα Εξασφάλιση υψηλότερης ποιότητας διαβίωσης Αύξηση της ανταγωνιστικότητας βασιζόµενη στην παραγωγή πιο φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων H ΟΠΠ αποτελεί συµπληρωµατική στρατηγική που χρησιµοποιείται από τα παραγωγικά συστήµατα για την εξέταση πιθανών κενών περιβαλλοντικής πολιτικής

3 ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΟΠΠ Η ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων και των υπηρεσιών λαµβάνοντας υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους Η ενσωµάτωση των περιβαλλοντικών πολιτικών για τη διασφάλιση ότι τα οφέλη της επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων βρίσκονται σε ισορροπία µε τα περιβαλλοντικά κόστη που προκύπτουν σε άλλη φάση του κύκλου ζωής H στενή συνεργασία µεταξύ όλων των εµπλεκόµενων φορέων της εφοδιαστικής αλυσίδας, για τη µεγιστοποίηση της µείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων H ανάπτυξη «πράσινων αγορών» για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες

4 ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΟΠΠ 1. Συνεκτίµηση κύκλου ζωής 2. Συνεργασία µε την αγορά 3. Εµπλοκή ενδιαφερόµενων φορέων 4. Συνεχής βελτίωση 5. Ποικιλία µέσων πολιτικής

5 ΟΠΠ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Η προστασία του περιβάλλοντος προβλέπεται να εξελιχθεί σε µία επιχειρησιακή αξία, όπως το κέρδος, η ποιότητα και η ασφάλεια ενός προϊόντος. Με βάση τις αρχές της Αειφορίας τα προϊόντα απαιτείται να: Χρησιµοποιούν λιγότερους φυσικούς πόρους Έχουν µικρότερη επίπτωση και επικινδυνότητα για το περιβάλλον Παράγουν περιορισµένα απόβλητα µέσα από τον κατάλληλο σχεδιασµό

6 ΣΥΝΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Return to the environment Consumption/ Use Obsolescence Re-Use Society s Need for Products and Services Recycling Manufacturing Exploration Refining Extraction

7 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΠΠ Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες εργαλείων περιβαλλοντικής διαχείρισης σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για επιχειρήσεις: Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) EMAS ISO Περιβαλλοντικά εργαλεία για την προώθηση προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον στην αγορά Ανάλυση Κύκλου Ζωής Οικολογικό Σήµα

8 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ (EMAS)( ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ EMAS Η δηµιουργία του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Οικολογικής ιαχείρισης και Ελέγχου (EMAS) στοχεύει στην προώθηση συνεχούς βελτίωσης της περιβαλλοντικής επίδοσης των οργανισµών, παρέχοντας ταυτόχρονα πληροφόρηση στο κοινό και τα ενδιαφερόµενα µέρη Εφαρµογή του ΣΠ Προετοιµασία για τη δήλωση του χώρου δραστηριοτήτων της επιχείρησης Επικύρωση του συστήµατος και της δήλωσης Αίτηση συµµετοχής στο EMAS Επικύρωση από τον αρµόδιο οργανισµό

9 ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ

10 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ Τα πιστοποιηµένα οικολογικά σήµατα είναι: Αξιόπιστα, καθώς παρέχονται από αναγνωρισµένους, ανεξάρτητους φορείς πιστοποίησης ιακριτά, λόγω της χρήσης τους στη συσκευασία του προϊόντος, η οποία απλοποιεί την επιλογή από τον τελικό καταναλωτή Οικολογικό Σήµα (Eco Label): Το Οικολογικό Σήµα στηρίζεται στα αποτελέσµατα της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής και θεσπίζει κριτήρια που πρέπει να τηρούν οι παραγωγοί παρέχοντας παράλληλα και οδηγίες για ασφαλή χρήση των προϊόντων από τους καταναλωτές

11 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Οικολογικός Σχεδιασµός είναι η ενσωµάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών και χαρακτηριστικών στο σχεδιασµό και την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών Design for Environment Assembly to Disassembly Design for Recycling

12 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ Βελτιωµένος Σχεδιασµός Βελτίωση περιβαλλοντικής συµπεριφοράς Ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες αγορές Προσέλκυση νέων πελατών Μειωµένο κόστος Αυξηµένη καινοτοµία Ελαχιστοποίηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κατά συνέπεια νοµοθετικών κυρώσεων

13 ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

14 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΝΗΧΑΝΙΑ (IPPC( IPPC) Γενικές αρχές IPPC Πρόληψη και αποφυγή δηµιουργίας αποβλήτων (καθαρές τεχνολογίες, πρώτες ύλες) Μείωση των εκποµπών µε εφαρµογή Βέλτιστων ιαθέσιµων Τεχνικών (Β Τ) Ανάκτηση/ανακύκλωση αποβλήτων Αποφυγή µεταφοράς ρύπων από τον ένα αποδέκτη στον άλλο (π.χ. από αέρα σε νερά) Αποδοτική χρήση ενέργειας Πρόληψη για αποφυγή ατυχηµάτων µεγάλης κλίµακας Αποκατάσταση χώρων απόρριψης

15 Αντικατάσταση Επικίνδυνων Υλικών Βελτιστοποίηση ιεργασιών Μείωση Κατανάλωσης Πρώτων Υλών Καθαρότερες Τεχνολογίες Εξοικονόµηση Ενέργειας Προϊόντα µε Μεγάλο Χρόνο Ζωής Ανατροφοδότηση Ανακύκλωση

16 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΝΗΧΑΝΙΑ (IPPC( IPPC) Εµπειρίες από την εφαρµογή της Οδηγίας IPPC Β Τ: Συνεχές µεταβαλλόµενο εργαλείο (αύξουσα καµπύλη µάθησης/γνώσης) Βιοµηχανίες: Πρόκειται για προληπτική δράση και όχι αµυντική θέση Αρχές Αδειοδότησης και Επιθεώρησης: Συνυπευθυνότητα και συνεργασία των αρχών αδειοδότησης και επιθεώρησης µε τις βιοµηχανίες Πολίτες: Ενηµέρωση, καθιέρωση ορθολογιστικών προτύπων κατανάλωσης, παρέµβαση, τεκµηριωµένες θέσεις

17 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΝΗΧΑΝΙΑ (IPPC( IPPC) Ρόλος Αρχών Επιθεώρησης (Επιβολή και Έλεγχος) Ρόλος Βιοµηχανιών (Τήρηση Όρων Λειτουργίας) IPPC + EMAS IPPC + EMAS Συνυπευθυνότητα για την Προστασία του Περιβάλλοντος Βιώσιµη Ανάπτυξη

18 ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΕΠΙ ΕΙΞΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ Πράσινη Βίβλος: «Η έννοια, σύµφωνα µε την οποία οι εταιρίες ενσωµατώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες στις επιχειρηµατικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους µε άλλα ενδιαφερόµενα µέρη»

19 ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Τοµείς αξιολόγησης: Φυσικό Περιβάλλον: µείωση ρύπων, ανακύκλωση, διαχείριση αποβλήτων Αγορά/Προϊόντα: εφοδιαστική αλυσίδα, διαχείριση παραπόνων, ποιότητα και ασφάλεια Εργασιακό Περιβάλλον: αµοιβές, εκπαίδευση, ίσες ευκαιρίες, εξέλιξη, υγιεινή και ασφάλεια Κοινωνία: δηµιουργία θέσεων εργασίας, δωρεές, χορηγίες Ηθική: δωροδοκία, διαφθορά

20 ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Κατάσταση και προοπτικές Έχουν πραγµατοποιηθεί επιτυχηµένα παραδείγµατα οικολογικής απόδοσης στο βιοµηχανικό τοµέα Η κοινοτική νοµοθεσία είναι αποτελεσµατική όταν εφαρµόζεται σωστά Η µεγαλύτερη πρόοδος σηµειώθηκε στην αντιµετώπιση εύκολα ελεγχόµενων σηµειακών πηγών ρύπανσης Οι διάχυτες πηγές ρύπανσης που προέρχονται από τους τοµείς οικονοµικής δραστηριότητας, συνιστούν σήµερα τη µεγαλύτερη πρόκληση

21 ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Κατάσταση και προοπτικές Η επίτευξη χαµηλών εκποµπών είναι δυνατή µε τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, την αύξηση του ποσοστού χρήσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο απαιτούνται µακροπρόθεσµες και συνεκτικές δράσεις Ο τρόπος εξέλιξης των χρήσεων γης, της κατανάλωσης και του εµπορίου συνιστά τη µεγαλύτερη απειλή για την πρόοδο στην προστασία του περιβάλλοντος Το οικολογικό «αποτύπωµα» που αφήνουν οι σηµερινές πρακτικές κατανάλωσης και εµπορίου, υπερβαίνει στο διπλάσιο την φέρουσα ικανότητα των οικοσυστηµάτων

22 ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ Εκσυγχρονισµός σε θέµατα περιβαλλοντικής προστασίας. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος σε ιδιαίτερα υποβαθµισµένες περιοχές

23 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σχεδιασµός µακροπρόθεσµων πολιτικών προς µια βιώσιµη παραγωγή και κατανάλωση Αύξηση κρατικών και ιδιωτικών δαπανών στον τοµέα της έρευνας και ανάπτυξης στον περιβαλλοντικό τοµέα Βελτίωση της θεσµικής οργάνωσης για το σχεδιασµό και την εφαρµογή ολοκληρωµένων προσεγγίσεων - Ηθεσµική οργάνωση µπορεί να αποδειχθεί εξίσου σηµαντική µε το σχεδιασµό των πολιτικών (Υπουργείο Περιβάλλοντος;)