Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) για τις Περιφέρειες της Ελλάδος

Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) για τις Περιφέρειες της Ελλάδος ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Χ. ΜΠΟΥΡΤΣΑΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΣ Ι.ΘΕΜΕΛΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Earth Engineering Center Columbia University, 2011 Research sponsored by: Waste-to-Energy Research and Technology Council (WTERT) 2011

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 3 2.Παράγοντες επιρροής στην παραγωγή Α.Σ.Α.... 5 3.Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα... 6 3.1.Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.).. 6 3.2.Διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α 8 3.3. Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ... 9 3.4. Συλλογή ΑΣΑ... 11 3.5. Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων... 13 3.6. Στάδια αξιολόγησης της επικινδυνότητας ΧΑΔΑ...15 3.7. Ανάκτηση βιοαερίου και παραγωγή ενέργειας...17 3.8. Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση...18 3.9. Συμπεράσματα... 23 4. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης..28 4.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.28 4.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...31 4.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...33 4.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...36 Παράρτημα Α : Χρήσεις γής... 38 Παράρτημα Β : Λοιπά απόβλητα...39 5. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Αττικής.41 5.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.41 5.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...42 5.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...44 Παράρτημα Α : Χρήσεις γής... 47

6. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου...49 6.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.49 6.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...51 6.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...52 6.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...54 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...55 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής... 56 7. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.....58 7.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 58 7.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...61 7.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...64 7.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...66 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...67 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής...69 8. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας...71 8.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 71 8.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...73 8.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...75 8.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...76 Παράρτημα Α : Χρήσεις γης...77 Παράρτημα Β: Λοιπά απόβλητα... 78 9. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Ηπείρου...80 9.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.80 9.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...82 9.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...84 9.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...86 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...87 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής...88

10. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Θεσσαλίας....90 10.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά...90 10.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...92 10.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...94 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...96 11. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Ιονίων νήσων....98 11.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 98 11.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...100 11.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...103 11.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...106 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...107 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής...108 12. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας....110 12.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά..110 12.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...112 12.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...115 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...118 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής...119 13. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Κρήτης...121 13.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 121 13.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...124 13.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...127 13.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...132 Παράρτημα Α : Χρήσεις γης...133 14. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου...135 14.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.135 14.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...137 14.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...139

14.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...142 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...143 Παράρτημα Β : Χρήσεις γής...144 15. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Πελοποννήσου...146 15.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 146 15.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...148 15.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...150 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...151 16. Υφιστάμενη κατάσταση Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας...153 16.1. Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά 153 16.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α...157 16.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων...160 16.4.Λοιπά στοιχεία Δ.Σ.Α...163 16.5.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας...164 Παράρτημα Α : Λοιπά απόβλητα...166 Παράρτημα β : Χρήσεις γής... 167 17.Θερμογόνος δύναμη...169 17.1.Θερμογόνος δύναμη ελληνικών Α.Σ.Α...169 17.2. Επίδραση στη θερμική επεξεργασία...171 18.Δημόσια ευαισθητοποίηση...174 19. Παρουσίαση της ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ και ο ρόλος της στην ενεργειακή αξιοποίηση...

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι συγγραφείς ευχαριστούν όλους που μας βοήθησαν να συλλεξουμε τα ζητούμενα δεδομένα: τη διοίκηση της ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ, ειδικά από τον πρόεδρο της ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ, τον Δρ. Μηχ. κ. Ευστράτιο Καλογήρου και τον Καθηγητή κ. Αβραάμ Καραγιαννίδη. τους Διευθυντές Περιβάλλοντος και Χωροταξίας (ΠΕ.ΧΩ.) για τις μελέτες των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α.) που μας παρείχαν. τον κ. Ιωάννη Πραγιάτη, του Υπουργείου Εσωτερικών την Καθηγήτρια κ. Μαρία Λοιζίδου και άλλους διάσημους Έλληνες καθηγητές, τους οποίους έφερε σε επαφή με τον κ.α.χ.μπουρτσάλα, ο ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Columbia, και πρόεδρος του WTERT/USA κ. Ν.Ι.Θέμελης προσωπικές επισκέψεις του κ. Α. Μπουρτσάλα σε εργοστάσια ανακύκλωσης, ΧΥΤΑ και ΧΑΔΑ. τη δημοσιευμένη ελληνική βιβλιογραφία σχετικά με τα θέματα διαχείρισης απορριμμάτων

Περίληψη Η Ελλάδα χωρίζεται σε 13 Περιφέρειες, ενώ με τον νέο νόμο Καλλικράτη της τοπικής αυτοδιοίκησης (1η Ιανουαρίου 2011) θα διαιρείται σε 7 διοικήσεις. Σύμφωνα με την τελευταία επίσημη απογραφή του 2001, ο πληθυσμός της ανερχόταν σε 10.964.020 κατοίκους, ενώ εκτιμάται ότι ο πληθυσμός της έχει ανεβεί σε 11.295.000 κατοίκους κατά το 2010.[1] Στην Ελλάδα κατά το 2001, το οποίο αποτελεί έτος αναφοράς, παρήχθησαν 4.529.585 τόνοι Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Προβλέπεται ότι το 2011 θα παράγονται 5.981.000 τόνοι Α.Σ.Α. και το 2025 περίπου 7.626.000 τόνοι. Αναφορικά με τη διαχείριση απορριμμάτων στην Ελλάδα υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, ενώ υφίστανται μεγάλος αριθμός ενεργών χωματερών (Χ.Α.Δ.Α.). Η πολιτεία καλείται να βρει λύση μέχρι τα τέλη του 2010 γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβάλλει για δεύτερη φορά πρόστιμο της τάξης των 34.000 Ευρώ ανά χωματερή, από την ημέρα που θα εκδοθεί η απόφαση έως την πλήρη συμμόρφωση.[2] Συνοπτικά, στην Ελλάδα το 75% των Α.Σ.Α. καταλήγει σε χωματερές, το 23% ανακυκλώνεται και το 2% λιπασματοποιείται.

1. Εισαγωγή Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και είχε πληθυσμό 10.964.020 κατοίκους (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας) (Ε.Σ.Υ.Ε.) το 2001, και εκτιμώμενο πληθυσμό 11.295.000 κατοίκους, το 2010.[1] Η έκταση της χώρας είναι 131.621 km 2, από βορρά προς νότο, μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους (βόρεια) Ν 34 ο 41 ο και μήκους (ανατολικά) Ε 19 ο 29 ο.το κλίμα είναι τυπικά μεσογειακό, δηλαδή ήπιοι και υγροί χειμώνες, σχετικά θερμά και ξηρά καλοκαίρια, και μακρές περίοδοι ηλιοφάνειας κατά την μεγαλύτερη διάρκεια του έτους. Η χώρα διαιρείται σε 13 Περιφέρειες (Σχήμα 1) και το 2009, παρήγαγε 233.046 εκατομμύρια ευρώ Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.). Με τον νέο νόμο Καλλικράτη της τοπικής αυτοδιοίκησης (1η Ιανουαρίου 2011) η Ελλάδα θα διαιρείται σε 7 διοικήσεις[1] Σχήμα 1. Περιφέρειες της Ελλάδος, ο αντίστοιχος πληθυσμός και η πυκνότητα πληθυσμού, και η συμμετοχή των Περιφερειών στη διαμόρφωση του Α.Ε.Π. [1]

Πίνακας 1. Περιφέρειες της Ελλάδος, πληθυσμός, πληθυσμιακή πυκνότητα,α.ε.π. και παραγωγή Α.Σ.Α. Περιοχή Πληθυσμ ός Πληθυσμιακ ή πυκνότητα κάτοικοι/k m 2 %Συμμετοχή στο Α.Ε.Π. Κατά κεφαλή Α.Ε.Π., Παραγόμε να Α.Σ.Α., τόνοι Κατά κεφαλ ή Α.Σ.Α., τόνοι Αν.Μακ.&Θρά κη 611,067 43.2 3.7 14,92 5 277,146 0.45 Κεντρική Μακεδονία 1.871.952 99,5 13,8 18,27 5 838,666 0.44 Δυτική Μακεδονία 301.522 31,9 2,2 18,96 7 107,945 0.39 Ήπειρος 353.820 38,4 2,4 Θεσσαλία 753.888 53,7 4,8 Ιόνια νησιά 212.984 92,3 1,6 16,48 4 17,53 5 20,19 6 136,290 0.34 313,163 0.37 78,799 0.42 Δυτική Ελλάδα 740.506 65,2 4,3 16,37 0 107,945 0.38 Στερεά Ελλάδα 605.329 38,9 4,5 22,58 7 253,392 0.42 Αττική 3.761.810 987,9 49,3 25,35 9 1,951,552 0.59 Πελοπόννησο ς 638.942 41,2 4,4 18,94 6 255,000 0.39 Βόρειο Αιγαίο 206.121 53,7 1,3 Νότιο Αιγαίο 302.686 57,3 2,8 Κρήτη 601.131 72,1 4,9 17,85 9 25,49 1 21,15 7 87,010 0.34 211,275 0.39 229,162 0.42 ΣΥΝΟΛΟ 10.964.02 0 83,3 100 21,08 4 5,029,585 0.42

2.Παράγοντες επιρροής στην παραγωγή Α.Σ.Α. Η παραγωγή των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) είναι η αφετηρία σε κάθε σύστημα διαχείρισης αποβλήτων. Η ποσότητα των παραγόμενων στερεών αποβλήτων ανά κάτοικο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί από τις αξιοσημείωτες διαφορές στους ρυθμούς παραγωγής Α.Σ.Α. στι Ευρωπαικές πόλεις. Για παράδειγμα, μία σύγκριση των οικονομικών τομέων το έτος 2010 δείχνει ότι οι μεγαλύτερες πόλεις της Ευρωπαικής Ένωσης χαραρακτηρίζονταν από κατά πολύ υψηλότερους ρυθμούς παραγωγής αστικών στερεών αποβλήτων (510 kg/κάτοικο/έτος) από ότι οι πόλεις της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης (354 kg/κάτοικο/έτος).κατ επέκταση, για τον ελλαδικό χώρο ισχύει ανάλογη σχέση κοινωνικο οικονομικών συνθηκών με την παράγωγη Α.Σ.Α. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων είναι οι ακόλουθοι : Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν (Α.Ε.Π.) Μέγεθος νοικοκυριού Κοινωνικό επίπεδο Άλλες επιδράσεις,όπως η απασχόληση ανά τομέα (γεωργία/ βιομηχανία/ υπηρεσίες ) Για τους λόγους που αναφέρθηκαν είναι χρήσιμη η παρουσίαση διάφορων κοινωνικο οικονομικών συνθηκών για τις Περιφέρειες της Ελλάδας.

3.Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα 3.1 Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) Στον όρο "αστικά στερεά απόβλητα" (Α.Σ.Α.) περιλαμβάνονται τα οικιακά απόβλητα, τα απόβλητα που παράγονται από τον καθαρισμό δρόμων και άλλων κοινόχρηστων χώρων, και άλλα στερεά απόβλητα παρόμοια με τα ΑΣΑ (εμπορικά, επιχειρήσεων, ιδρυμάτων κλπ.) Η συνολική παραγωγή Α.Σ.Α. της Ελλάδας το έτος 2001 ήταν 4.529.585 τόνοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α.). Αναλυτικά, η συμμετοχή των Περιφερειών στην παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων παρουσιάζεται στο Σχήμα 2. Ο μέσος συντελεστής παραγωγής για κάθε Περιφέρεια παρουσιάζεται στο Σχήμα 3. 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 Ετήσια παραγόμενα Α.Σ.Α. (τόνοι) Αν.Μακ.και Θράκη Κ.Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Ιόνια νησιά Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Αττική Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Κρήτη Ετήσια παραγόμενα Α.Σ.Α. (τόνοι) Σχήμα 2. Συμμετοχή των Περιφερειών στην ετήσια παραγωγή Α.Σ.Α. [3 15]

Σχήμα 3. Μέσος συντελεστής παραγωγής Α.Σ.Α. για τις Περιφέρειες της Ελλάδος[3 15] Η περιφέρεια Αττικής παράγει τα περισσότερα απορρίμματα, καθώς διαθέτει τον μεγαλύτερο πληθυσμό: 3,76 εκατ. κατοίκους έναντι 1,87 εκατ.κατοίκους της δεύτερης πληθυσμιακής Περιφέρειας της Κεντρικής Μακεδονίας, και 0,75 εκατ. κατοίκων της τρίτης πληθυσμιακής Περιφέρειας της Θεσσαλίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η πυκνότητα πληθυσμού στην Αττική είναι 988 κάτοικοι/τ.χλμ., έναντι 100 της Κεντρικής Μακεδονίας. Ο μέσος συντελεστής παραγωγής απορριμμάτων κυμαίνεται από 340 kg/capita (Β. Αιγαίο και Ήπειρος) έως 585 kg/capita (Αττική). Ο μέσος συντελεστής παραγωγής Α.Σ.Α. για την Ελλάδα ήταν κατά το 2001, 417 kg/capita, ενώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat κατά το 2009 ήταν 458 kg/capita.

3.2.Διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α. Αναμένεται ότι η διαχρονική παραγωγή απορριμμάτων στις Περιφέρειες θα αυξηθεί,, λόγω της αναμενόμενης αύξησης του πληθυσμού και της οικονομικής ανάπτυξης. Στον πίνακα 1 παρουσιάζεται η προβλεπόμενη αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας από το 2010 εώς το 2030 (25). Οι Bogner και Matthews (24) έχουν αποδείξει ότι η κατανάλωση ενέργειας ανά κάτοικο το έτος σε ένα κράτος έχει σχέση ανάλογη με την παραγωγή αστικών αποβλήτων. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η προλεπόμενη παραγωγή Α.Σ.Α. στην Ελλάδα για τα ανωτέρο έτη παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 2. Προβλεπόμενη ενεργειακή κατανάλωση και παραγωγή Α.Σ.Α. στην Ελλάδα 2010 2015 2020 2025 2030 Κατανάλωση ενέργειας (GWh) 65299 72537 77197 83464 88791 % αλλαγή 2010-2015 2015-2020 2020-2025 2025-2030 11.08 6.42 8.12 6.38 2010 2015 2020 2025 2030 Πρόβλεψη Α.Σ.Α., τόνοι 6,000,000 6,664,800 7,092,680 7,668,605 8,157,862

3.3.Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ Η ποιοτική σύσταση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδος παρουσιάζονται στο Σχήμα 4 (3 15). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Λοιπά Γυαλί Μέταλλα Πλαστικά Χαρτί Αν.Μακ.&Θρ. Κ. Μακεδονία Δ.Μακεδονία Ηπείρου Θεσσαλίας Ιόνιοι νήσοι Δ. Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Αττική Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Ν. Αιγαίο Κρήτη Ελλάδα Ζυμώσιμα Σχήμα 4. Ποιοτική σύσταση ΑΣΑ για τις Περιφέρειες της Ελλάδος.[3 15] Η θερμογόνος ικανότητα του οργανικού κλάσματος των Αστικών Στερεών Αποβλήτων είναι η θερμική ενέργεια που εκλύεται όταν αυτά καίγονται πλήρως. Το Σχήμα 7 παρουσιάζει τη κατώτερη θερμογόνο τιμή των ελληνικών ΑΣΑ.[17]

Σχήμα 5. Κατώτερη θερμογόνος τιμή διαφόρων κλασμάτων των ελληνικών ΑΣΑ Το Σχήμα 6 παρουσιάζει την επί τοις εκατό συμμετοχή της ενέργειας που περικλείει κάθε κλάσμα υλικού των ελληνικών ΑΣΑ Σχήμα 6. Συμμετοχή στην ενέργεια των ελληνικών οικιακών απορριμμάτων.[17]

3.4.Συλλογή ΑΣΑ Οι Περιφέρειες είναι υπεύθυνες για τη συλλογή, μεταφορά και διαχείριση απορριμμάτων μέσω ανεξαρτήτων Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Δ.Σ.Α.). Συνολικά λειτουργούν 102 ΦΟΔΣΑ, οι οποίοι διαθέτουν οχήματα μεταφοράς και κάδους αποθήκευσης για την ασφαλή διάθεση των απορριμμάτων. Παρά όλα αυτά, το σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων για τους περισσότερους δήμους χαρακτηρίζεται ανεπαρκές, καθώς υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε εξοπλισμό και τεχνολογία, σε ανθρώπινο δυναμικό, και σε χρηματοδότηση από το κράτος. Ωστόσο μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης (Ν. 3852.2010) αναμένονται σημαντικές αλλαγές και ειδικότερα : Οι ΦοΔΣΑ σήμερα. 1. Οι ΦοΔΣΑ σήμερα, λειτουργούν τυπικά είτε ως Σύνδεσμοι των δήμων (ν.π.δ.δ.), είτε ως Ανώνυμες Εταιρείες τους (ν.π.ι.δ.). 2. Σε πολλές όμως περιοχές της χώρας που δεν έχουν συσταθεί ακόμα ΦοΔΣΑ, το αντικείμενο τους υλοποιείται από άλλες νομικές οντότητες της αυτοδιοίκησης (δημοτικές ή διαδημοτικές επιχειρήσεις, ΔΕΥΑ, κλπ) ή από υπηρεσίες των ίδιων των δήμων. 3. Η ελάχιστη γεωγραφική περιοχή για τη σύσταση ενός ΦοΔΣΑ, είναι η έκταση μιας διαχειριστικής ενότητας απορριμμάτων. Επιτρέπεται η σύσταση ενός ΦΟΔΣΑ που θα καλύπτει περισσότερες από μια διαχειριστικές ενότητες απορριμμάτων, εφ όσον το επιθυμούν οι δήμοι των περιοχών αυτών. 4. Σήμερα υφίστανται και λειτουργούν με όλες τις νομικές μορφές που αναφέρθηκαν προηγούμενα, περίπου 96 ΦοΔΣΑ. 5. Το μεγαλύτερο μέρος των φορέων αυτών, εκπροσωπούνται από το Δίκτυο Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Β. Τι προβλέπει ο ν.3852/10 (Καλλικράτης) για τους ΦοΔΣΑ 1. Σύσταση ΦοΔΣΑ με τη μορφή Συνδέσμων των δήμων (ν.π.δ.δ.), στους οποίους θα συγχωνευθούν οι σημερινοί ΦοΔΣΑ ανεξαρτήτως μορφής. 2. Η διαδικασία σύστασης και λειτουργίας των ως άνω συνδέσμων ΦοΔΣΑ, θα καθορισθεί με Π.Δ. που θα εκδοθεί μέχρι τις 30/6/2011. Άρα οι διαδικασίες

σύστασης αρχίζουν μετά την ημερομηνία αυτή και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν τουλάχιστον 12 μήνες αργότερα, δηλαδή όχι νωρίτερα από τον Ιούνιο του 2012. 3. Σε κάθε περιφέρεια της χώρας αντιστοιχεί ένας ΦοΔΣΑ, με εξαίρεση τις νησιωτικές περιφέρειες Ιονίου, Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, στις οποίες αντιστοιχεί ένας ΦοΔΣΑ σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα. 4. Με την πρόταση αυτή θα προκύψουν συνολικά 32 ΦοΔΣΑ σύνδεσμοι (ν.π.δ.δ.) 5. Για την Περιφέρεια Αττικής, προβλέπεται χωριστή ρύθμιση, με δημιουργία διαβαθμικού συνδέσμου (περιφέρεια δήμοι). Γ. Το περιεχόμενο της πρότασης νόμου για τις ΕΔιΣΑ 1. Δημιουργία Επιχειρήσεων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΔιΣΑ) των δήμων (ν.π.ι.δ.), στις οποίες θα συγχωνευθούν οι σημερινοί ΦοΔΣΑ. 2. Η διαδικασία σύστασης και λειτουργίας των ΕΔιΣΑ, καθορίζεται στην Πρόταση Νόμου του Δικτύου, που μπορεί να κατατεθεί και να ψηφισθεί άμεσα στη Βουλή. Η διαδικασία σύστασης και έναρξης λειτουργίας τους δεν ξεπερνά τους τρεις έως τέσσερις μήνες από την έναρξη ισχύος του νόμου. 3. Σε κάθε περιφερειακή ενότητα της χώρας αντιστοιχεί ένας ΦοΔΣΑ, με εξαίρεση τις περιοχές που λειτουργούν ήδη φορείς με μεγαλύτερο γεωγραφικό εύρος. Σ αυτές, οι ΕΔιΣΑ θα έχουν μέγεθος ίσο τουλάχιστον με αυτό του υφιστάμενου ΦοΔΣΑ. 4. Επιτρέπεται περισσότερες από μια περιφερειακές ενότητες να αποφασίζουν με συγκεκριμένη διαδικασία τη σύσταση μιας ενιαίας ΕΔιΣΑ. 5. Με την πρόταση αυτή θα προκύψουν θεωρητικά 56 ΕΔιΣΑ (ν.π.ι.δ.), ενώ λαμβανομένων υπ όψη των διαφαινόμενων εθελοντικών συνεργασιών μεταξύ περιφερειακών ενοτήτων, προβλέπεται ότι πρακτικά δεν θα ξεπεράσουν τις 45. 6. Στη Δανία, μια χώρα με το μισό πληθυσμό και το ένα τρίτο της έκτασης σε σχέση με την Ελλάδα, δραστηριοποιούνται 34 διαδημοτικές επιχειρήσεις διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. 7. Η Περιφέρεια Αττικής εξαιρείται της πρότασης νόμου, ωστόσο εκτιμούμε ότι θα ήταν ωφέλιμο να ενταχθεί κι αυτή στις ρυθμίσεις του. Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα λειτουργούν 25 Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (Σ.Μ.Α.), και πρόκειται να κατασκευαστούν 82 νέα ΣΜΑ..Ο Πίνακας 3 παρουσιάζει τα στοιχεία της κατάστασης των έργων Σταθμών Μεταφόρτωσης.[2, 3 15]

Πίνακας 3. Η κατάσταση Σταθμών Μεταφόρτωσης ΑΣΑ [2, 3 15] Είδος Έργου Πλήθος Έργων Κατάσταση ΣΜΑ 41 Καμία πρόοδος ΣΜΑ 6 Σε διαδικασία ΠΠΕ ΠΠΕΑ ΣΜΑ 4 Σε διαδικασία ΜΠΕ ΕΠΟ και Τεχνικών Μελετών ΣΜΑ 20 Έχει χρηματοδότηση ΣΜΑ 2 Σε διαδικασία διαγωνισμού ΣΜΑ 6 Άρχισε η υλοποίηση ΣΜΑ 2 Έχει κατασκευασθεί ΣΜΑ 25 Λειτουργία Σύνολο 106 3.5.Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α.) Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών και των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α., 2010), λειτουργούν 77 Χ.Υ.Τ.Α., προς εξυπηρέτηση 7.861.586 κατοίκων και ετήσια δυναμικότητα 3,0 εκατ. τόνους. Ο Πίνακας 4 παρουσιάζει τα συνολικά έργα Χ.Υ.Τ.Α. (146), εκ των οποίων 69 είναι σε διάφορα στάδια διαδικασίας προς κατασκευή. Πίνακας 4. Κατάσταση Χ.Υ.Τ.Α. Ελλάδας[2, 3 15] Είδος Έργου Πλήθος Έργων Κατάσταση ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 9 Καμία Πρόοδος ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 7 Σε διαδικασία ΠΠΕ ΠΠΕΑ ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 8 Έχει ΠΠΕΑ ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 13 Σε διαδικασία ΜΠΕ ΕΠΟ και τεχνικών μελετών

ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 1 Ώριμο χωρίς χρηματοδότηση ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 2 Έχει Χρηματοδότηση ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 4 Σε διαδικασία διαγωνισμού ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 19 Άρχισε η Υλοποίηση ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 6 Έχει κατασκευασθεί ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ 77 Λειτουργία ΣΥΝΟΛΟ 146 Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα υπάρχουν 3036 Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), από τους οποίους οι 316 είναι ενεργοί, οι 429 σε διαδικασία άμεσης αποκατάστασης και οι 2291 έχουν ήδη αποκατασταθεί. Ο Πίνακας 5 παρουσιάζειι συνοπτικά τα στοιχεία των Χώρων Διάθεσης Απορριμμάτων για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας. Η μοναδική Περιφέρεια που έχει απαλλαχθεί πλήρως από ΧΑΔΑ είναι η Δυτική Μακεδονία, χάρη στο σημαντικό έργο της Διαχείρισης Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας (ΔΙΑΔΥΜΑ). Πίνακας 5. Δυναμικότητα (τόνοι/έτος) και αριθμός Χ.Υ.Τ.Α. και ΧΑΔΑ ανά Περιφέρεια (τα στοιχεία συλλέχθηκαν από τους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς Διαχείρισης Απορριμμάτων και από το Υπουργείο Εσωτερικών, και η επικαιροποίηση τους έγινε από τις Διευθύνσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων των Περιφερειών και τους Φο.Δ.Σ.Α.) Περιφέρεια Δυναμικότητα (tn/yr) Πλήθος Χ.Υ.Τ.Α. Πλήθος Χ.Α.Δ.Α. Αποκατεστημένοι Ενεργοί Διαδικασία άμεσης αποκατάστασης Αν.Μακ.και Θράκη 70.427 3 333 301 28 4 Κ.Μακεδονία 117.594 11 542 389 42 111 Δυτική Μακεδονία 116.989 1 207 207 0 0 Ήπειρος 59.826 2 266 197 27 42 Θεσσαλία 281.319 7 482 424 0 58 Ιόνια νησιά 183.037 5 43 18 11 14 Δυτική Ελλάδα 140.651 5 165 121 36 8 Στερεά Ελλάδα 147.875 7 317 243 28 46 Αττική 1.642.500 1 33 6 8 19 Πελοπόννησος 10.900 2 319 169 79 71 Βόρειο Αιγαίο 22.418 4 116 80 21 15 Νότιο Αιγαίο 161.691 19 88 23 31 34 Κρήτη 76.344 10 125 113 5 7 ΣΥΝΟΛΟ 3.031.571 77 3036 2291 316 429

3..6 Στάδια αξιολόγησης της επικινδυνότητας Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) Αξιολόγηση της πηγής ρύπανσης ΧΑΔΑ : Αξιολογείται η σχέση του όγκου και του είδους των αποβλήτων στο ΧΑΔΑκαι του βαθμού επικινδυνότητάς τους. Επισημαίνεται το κύριο είδος αποβλήτων του ΧΑΔΑ. και εκτιμάται ο όγκος των αποβλήτων, όπως επίσης και το ποσοστό των διαφόρων ειδών αποβλήτων. Αξιολόγηση της διασποράς του ρυπαντικού φορτίου: Εξετάζεται η σχέση υδροπερατότητας του εδάφους και της απόστασης του υδροφόρου ορίζοντα από τον πυθμένα του ΧΑΔΑ Αξιολόγηση του αποδέκτη : Στο στάδιο αυτό εξετάζεται και αξιολογείται η απόσταση από τον ΧΑΔΑ σε σχέση με : 1. Τον αποδέκτη, 2. τις χρήσεις γής 3. τις περιοχές υδροληψίας 4. τις οικιστικές περιοχές 5. τις προστατευόμενες περιοχές 6. άλλες ευαίσθητες περιοχές Ο βαθμός επικινδυνότητας ενός ΧΑΔΑ κυμαίνεται από 1 έως 100 βαθμούς. «Υψηλής επικινδυνότητας» (κατηγορία 3) ΧΑΔΑ θεωρούνται αυτοί που έχουν επικινδυνότητα άνω των 90 βαθμών, «μέσης επικινδυνότητας» (κατηγορία 2) αυτοί που έχουν βαθμό μεταξύ 70 και 89 βαθμών, και «χαμηλής επικινδυνότητας» αυτοί που έχουν βαθμό μεταξύ 36 και 69 βαθμών(κατηγορία 1). Επιπρόσθετα, οι ΧΑΔΑ που έχουν βαθμό επικινδυνότητας από 0 εώς 35,(κατηγορία 0) δεν θεωρούνται πρώτης προτεραιότητας για ένταξη σε χρηματοδοτικά προγράμματα και δεν απαιτούνται για αυτόυς υποχρεωτικά Οριστικές Μελέτες και τεύχη δημοπράτησης. Τα έργα αποκατάστασης των εν λόγω ΧΑΔΑ υλοποιούνται από τους Ο.Τ.Α. με ίδια μέσα. Ο Πίνακας 6 παρουσιάζει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τους ΧΑΔΑ που βρίσκονται σε διαδικασία άμεσης αποκατάστασης.

Πίνακας 6. Βαθμός επικινδυνότητας ΧΑΔΑ που βρίσκονται σε διαδικασία άμεσης αποκατάστασης (τα στοιχεία συλλέχθηκαν by the authorsαπό τους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς Διαχείρισης Απορριμμάτων και από το Υπουργείο Εσωτερικών, και η επικαιροποίηση τους έγινε από τις Διευθύνσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων των Περιφερειών και τους Φο.Δ.Σ.Α.). Περιφέρεια Με άδεια αποκατάστασης Χωρίς άδεια αποκατάστασης Υψηλής/μέσης επικινδυνότητας Χαμηλής επικινδυνότητας Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 2 1 1 Αττική 10 1 8 Βόρειο Αιγαίο 13 2 0 Δυτική Ελλάδα 7 1 0 Δυτική Μακεδονία 0 0 0 Ήπειρος 29 13 0 Θεσσαλία 50 8 0 Ιόνια νησιά 9 5 0 Κεντρική Μακεδονία 85 13 13 Κρήτη 0 0 7 Νότιο Αιγαίο 23 11 0 Πελοπόννησος 30 32 9 Στερεά Ελλάδα 24 2 20 ΣΥΝΟΛΟ 282 89 58

3.7.Ανάκτηση βιοαερίου και παραγωγή ενέργειας Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε εργοστάσια ανάκτησης βιοαερίου και παραγωγή ενέργειας:. Στο ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων της Αττικής (φορέας λειτουργίας ΒΕΑΛ Α.Ε., σύμπραξη ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. με Energy Development Ltd.), στο ΧΥΤΑ Βόλου της Θεσσαλίας (Βιοενέργεια ΕΠΕ), στο ΧΥΤΑ Ταγαράδων Θεσσαλονίκης της Κεντρικής Μακεδονίασ( ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. και ΣΟΤΑΜΘ), στο ΧΥΤΑ Χανίων της Κρήτης ( ΔΕ.ΔΙ.Σ.Α.) και στο ΧΥΤΑ Καλαμάτας της Πελοποννήσου, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2010. Ο Πίνακας 7 παρουσιάζειι τα χαρακτηριστικά αυτών των εργοστασίων.[20,21,22] Πίνακας 7. Εργοστάσια ανάκτησης βιοαερίου απο ΧΥΤΑ και παραγωγή ενέργειας [20,21,22] Τοποθεσία Ε.Μ.Α.Κ. Ετος λειτουργίας Δυναμικότητα ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ Περιφέρεια Αττικής-Λιόσια Μάρτιος 2001 300.000 τόνοι ΑΣΑ το έτος 23,5 MWe, 9,5 MWth Περιφέρεια Θεσσαλίας- Βόλος Ιούνιος 2008 110.000 τόνοι το έτος 1,25 MW (προβλεπόμενη νέα ισχύς :1,7MW) Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας- Ταγαράδες Δεκέμβριος 2006 637.000 τόνοι/έτος 5 MW Περιφέρεια Κρήτης-Χανιά 2005 70.000 τόνοι/έτος 2,3 MW Περιφέρεια Πελοποννήσου- Καλαμάτα 20.000-40.000 τόνοι/έτος ΣΥΝΟΛΟ 32,5 MW Το Σχήμα 6 παρουσιάζει την ενδεικτική παραγόμενη ενέργεια αυτών των εργοστασίων. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στον παλαιό ΧΑΔΑ των Ανω Λιοσίων είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης και η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτά της υπόλοιπης Ελλάδας.

Σχήμα 7. Ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο ΧΥΤΑ στην Ελλάδα (συνολικη ενεργεια, 2010 154.6 GWhe )[20,21,22] 3.8.Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση Η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης και Ανακύκλωσης (Ε.Ε.Α.Α.) είναι αρμόδια για την αξιοποίηση και ανακύκλωση ΑΣΑ. Η ΕΕΑΑ, σε συνεργασία με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), είναι υπεύθυνη για τη συλλογή (π.χ.. διαθέτοντας μπλε τσάντες στα νοικοκυριά και τοποθετώντας μπλε κάδους στους Ο.Τ.Α.), μεταφορά (με ειδικά οχήματα συλλογής), και διάθεση των ΑΣΑ,σε ειδικά Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Ο Πίνακας 8 παρουσιάζει τη συμβολή της ΕΕΑΑ στην αξιοποίηση και ανακύκλωση αποβλήτων συσκευασίας και χαρτιού, κατά τα έτη 2006 2009. Πίνακας 8. Συμβολή της ΕΕΑΑ στην αξιοποίηση και ανακύκλωση αποβλήτων συσκευασίας και χαρτιού.(πηγή: E.E.A.A.) Δείκτης 2006 2007 2008 2009 Εξυπηρετούμενοι κάτοικοι 4.297.977 6.115.297 6.592.498 7.554.699 Κ.Δ.Α.Υ. 12 15 18 22

Κάδοι 25.103 51.602 76.530 98.177 Οχήματα συλλογής 95 140 236 327 Τσάντες που διανεμήθηκαν 710.000 1.208.650 1.753.150 2.083.800 Απόβλητα συσκευασίας (τόνοι) 266.623 344.362 400.033 432.013 Χαρτιά εντύπου (τόνοι) 19.660 35.245 56.512 79.146 Σύνολο αξιοποιηθέντων υλικών (τόνοι) 286.283 379.607 456.545 511.159 Το Σχήμα 8 παρουσιάζει την ανάκτηση αποβλήτων συσκευασίας και χαρτιού στις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας, το 2009. x 10000 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Ανάκτηση Αποβλήτων Συσκευασίας και χαρτιού εντύπου (τόνοι/έτος) Αν.Μακ.και Κ.Μακεδονία Δυτική Ήπειρος Θεσσαλία Ιόνια νησιά Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Αττική Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Κρήτη Ανάκτηση Αποβλήτων Συσκευασίας και χαρτιού εντύπου (τόνοι/έτος) Σχήμα 8. Ανάκτηση αποβλήτων συσκευασίας και χαρτιού στις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας (2009) (πηγή:ε.ε.α.α.) Χαρακτηριστικό είναι ότι στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας/Θράκης και Βορείου Αιγαίου δεν υπάρχουν Κ.Δ.Α.Υ. Στις συγκεκριμένες Περιφέρειες δεν υπάρχει κανένας τρόπος αξιοποίησης απορριμμάτων και όλα τα Α.Σ.Α. διατείθενται σε ΧΥΤΑ και ΧΑΔΑ. Είναι απολύτως αναγκαία η προώθηση της ανακύκλωσης και της αξιοποίησης των χρήσιμων

υλικών που απορρίπτονται και επίσης του ζυμώσιμου κλάσματος των ΑΣΑ, διά μέσου της ανάκτησης του ενεργειακού τους περιεχόμενου και της. Αυτά τα μέτρα είναι αναγκαία διότι εκτός των πολλαπλών θετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχουν, θα απαλλάσσουν τους ΟΤΑ και τους Φορείς Διαχείρισης από την πλήρη εξάρτηση από την ταφή, που οδηγεί σε αναζήτηση νέων χώρων, κατάχρηση πόρων και κοινωνικές αντιδράσεις. Στην Ελλάδα υφίστανται ΧΥΤΑ, οι οποίοι δε λειτουργούν λόγω κοινωνικών αντιδράσεων. Αναφορικά με την αντίληψη του κόσμου σχετικά με τη διαχείριση απορριμμάτων, πρέπει να γίνει κινητοποίηση μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.), προβάλλοντας τα θετικά από την ορθή διαχείριση απορριμμάτων, σύμφωνα με την ιεραρχία της αειφόρου διαχείρισης απορριμμάτων (Σχήμα 9) [23] Σχήμα 9. Ιεραρχία αειφόρου διαχείρισης απορριμμάτων. [23] Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρήση ανακυκλωμένων (δευτερογενών) υλικών σε αντικατάσταση πρωτογενών, όπου έχει σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας, αλλά και μείωση της ρύπανσης κατά την παραγωγική διαδικασία των νέων προϊόντων. Ο Πίνακας 9 δείχνει τις ωφέλειες που προκύπτουν αν αντικατασταθούν οι πρώτες ύλες με δευτερογενή υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση διαφόρων υλών.

Πίνακας 9. Ωφέλειες από την αντικατάσταση πρώτων υλών με υλικά ανακύκλωσης [17] Χάρτι Γυαλί Χαλκός Αλουμίνιο Ενέργεια (%) 23 72 4 32 47 74 90 97 Αέρια ρύπανση (%) 73 74 6 22 85 86 95 Ρύπανση νερών (%) 35 76 97 Χρήση νερού (%) 58 60 50 40 Η Ελλάδα έχeι πέντε εργοστάσια Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (EMAK), ένα στην Αττική (Ανω Λιόσια),, δύο στην Κρήτη (Χανιά και Ηράκλειο), ένα στους Ιόνιους νήσους (Κεφαλονιά) και ένα στην Πελοπόννησο (Καλαμάτα). Από αυτά, μόνο της Αττικής και των Χανίων λειτουργούν κανονικά. To EMAK της Καλαμάτας λειτουργούσε από το 1997 έως το 2002 και αναμένεται να επαναλειτουργήσει το 2011. Τα ΕΜΑΚ Ηρακλείου και Κεφαλληνίας άρχισαν τη δοκιμαστική λειτουργία τους το 2010 και αναμένεται να λειτουργήσουν στα μέσα του 2011. Τα ΕΜΑΚ Αττικής, Χανίων και Καλαμάτας εφαρμόζουν τη μέθοδο της κομποστοποίησης, ενώ τα ΕΜΑΚ του Ηρακλείου και της Κεφαλονιάς εφαρμόζουν τη μέθοδο της βιοξήρανσης. Ο Πίνακας 10 παρουσιάζει συνοπτικά τα στοιχεία των πέντε ΕΜΑΚ της Ελλάδας. Πίνακας 10. Συνοπτικά στοιχεία των πέντε έργων ΕΜΑΚ της Ελλάδας.[8,11,12,15,20] Δυναμικότητα (*αναμένεται να επαναλειτούργήσει) Περιφέρεια τόνοι/χρόνο) Μέθοδος Έναρξη λειτουργίας 300.000 Κομποστοποίηση 2004

Αττική Χανιά Κρήτη 70.000 Κομποστοποίηση 2005 Ηράκλειο Κρήτη 75.000 Βιοξήρανση 2011 Κεφαλλονιά Ιόνιο 25.000 Βιοξήρανση 2011 Καλαμάτα Πελοπόννησος 32.000 Κομποστοποίηση 1997 2002.* Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (Ηλέκτωρ Α.Ε.), το εργοστάσιο Αττικής δέχεται 1200 τόνους ΑΣΑ καθημερινά, σε 250 μέρες ετήσιας λειτουργίας, και παράγει ημερησίως 180,48 τόνους εδαφοβελτιωτικού υλικού (compost), 398,52 τόνους καύσιμου υλικού (RDF), 0,96 τόνους συμπιεσμένων κουτιών αλουμινίου υψηλής καθαρότητας και 24,12 τόνους σιδηρούχων μετάλλων. Εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν υπάρχει ενδιαφερόμενη αγορά για το compost και το RDF, δυστυχώς αυτά τα προιόντα διατείθενται στον ΧΥΤΑ της Φυλής. Το εργοστάσιο μειώνει την μαζα που καταλήγει στο ΧΥΤΑ κατά περίπου 23% το οποίο μετατρέπεται σε ατμο και CO2. Πίνακας 11. Ισοζύγιο υλικών εργοστασίου Ε.Μ.Α.Κ. Άνω Λιοσίων (ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε.) Εισερχόμενα υλικά Τόνοι/ημέρα Τόνοι/έτος Αστικά απόβλητα (ΑΣΑ) 1200 300.000 Προιόντα Εδαφοβελτιωτικό 180,48 45.120 Καύσιμο υλικό (RDF) 398,52 99.630 Κουτιά αλουμινίου Σιδηρούχα μέταλλα Υγρασία και CO 2 Υπολείμματα Υλικά που καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Φυλής * 0,96 24,12 278,4 317,16 896,52 240 6.030 69.600 79.290 224.130 *Δυστυχώς,λόγω της μη ύπαρξης αγοραστικού ενδιαφέροντος για τα παραγόμενα προιόντα, το RDF και το εδαφοβελτιωτικό καταλήγουν στον Χ.Υ.Τ.Α. Φυλής.

Το ΕΜΑΚ Χανίων άρχισε να λειτουργεί το 2005, με ετήσια δυναμικότητα 70.000 τόνους (260 ημέρες τον χρόνο). Παράγει ετησίως 20.000 τόνους compost, από το οποίο 15% ενσακίζεται και το υπόλοιπο χρησιμοποιείται για επιχώσεις. Επίσης, το εργοστάσιο ανακυκλώνει ετησίως 9.000 τόνους χαρτιού, 5.200 τόνους πλαστικών, 1.800 τόνους μετάλλων, 600 τόνους αλουμινίου και 25.000 τόνους άχρηστων υλικών προς διάθεση στο ΧΥΤΑ[12] (Πίνακας 12) Πίνακας 12. Ισοζύγιο υλικών εργοστασίου Ε.Μ.Α.Κ. Χανίων Εισερχόμενα υλικά Τόνοι/έτος Αστικά απόβλητα (ΑΣΑ) 70.000 Προιόντα Εδαφοβελτιωτικό 20.000 Ανακύκλωση χαρτιού 9.000 Ανακύκλωση πλαστικών Ανακύκλωση μετάλλων Ανακύκλωση αλουμινίου Συνολικά εξερχόμενα υλικά Υλικά που καταλήγουν στο ΧΥΤΑ 5.200 1.800 600 36.600 25.000 3.9.Συμπεράσματα Ο σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να περιγράψει ποσοτικά την παραγωγή και διάθεση των Α.Σ.Α. στην Ελλάδα. Βρέθηκε ότι από τους 5.981.000 τόνους που εκτιμάται ότι παράγονται το 2010, περίπου 3.031.570 τόνοι (50% του ολικού ΑΣΑ) διατίθενται σε ΧΥΤΑ. Το ποσό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανάκτηση βιοαερίου είναι 154,6 GWh,el, το οποίο αντιστοιχεί σε ανάκτηση ενέργειας 51 kwh,el ανά τόνο που διατίθεται σε ΧΥΤΑ.

Στην Ελλάδα υφίστανται επίσης 316 ενεργοί ΧΑΔΑ και εκεί διατείθενται περίπου 1.500.000 τόνοι ΑΣΑ, δηλαδή 25% των ολικών ΑΣΑ. Τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχονται σε 34.000 Ευρώ ανά ΧΑΔΑ ημερησίως. Συνεπώς, στην Ελλάδα αναμένεται η επιβολή προστίμων της τάξεως των 10.744.000 Ευρώ ημερησίως. Η συνολική ποσότητα Α.Σ.Α. που αξιοποιούνται στα πέντε υπάρχοντα ΕΜΑΚ της Ελλάδας, το 2010, εκτιμάται σε 602.000 τόνους. Από αυτό το ποσό, ένα εκτιμώμενο 20% μετατρέπεται σε εδαφοβελτιωτικό (κακής ποιότητας διότι προέρχεται από σύμμεικτα απορρίμματα), και το υπόλοιπο για επιχώσεις στους ΧΥΤΑ ή σε έργα οδοποιίας. Το συνολικό κομποστοποιημένο Α.Σ.Α. εκτιμάται σε 20%των οργανικών υπολειμμάτων ή 2% των συνολικά παραγόμενων Α.Σ.Α. Το Ε.Μ.Α.Κ. Λιοσίων έχει πολύ μεγαλύτερη δυναμικότητα από το Ε.Μ.Α.Κ. Χανίων,300.000 τόνοι το έτος έναντι 70.000 τόνους το έτος αντίστοιχα, και επιπρόσθετα στο Ε.Μ.Α.Κ. Χανίων παράγονται ανακυκλώσιμα υλικά προς πώληση.για τους παραπάνω λόγους το Ε.Μ.Α.Κ. Λιοσίων παράγει μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας από το Ε.Μ.Α.Κ. Χανίων. Το συνολικό ποσό Α.Σ.Α. που ανακυκλώνεται στην Ελλάδα, είτε από την Ε.Ε.Α.Α., είτε από τα πέντε ΕΜΑΚ, είτε με άλλους τρόπους, εκτιμάται σε 1.375.000 τόνους ετησίως, δηλ. 23 % των συνολικά παραγόμενων Α.Σ.Α. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά τα παραπάνω στοιχεία. Πίνακας 13. Συνοπτικά στοιχεία παραγωγής και διάθεσης Α.Σ.Α. στην Ελλάδα Ροή υλικών Τόνοι τον χρόνο % συνολικών Α.Σ.Α. Συνολικά παραγόμενα 5.981.290 100% Ανακύκλωση από Ε.Μ.Α.Κ. 867.287 14,5% Ανακύκλωση από Ε.Ε.Α.Α. 511.159 8,5% Συνολική ανακυκλώση 1.378.446 23% Λιπασματοποίηση (Ε.Μ.Α.Κ.. κ.τ.λ.) 119.625 2% Ταφή σε ΧΥΤΑ 3.031.571 50,6% Ταφή σε ΧΑΔΑ 1.459.434 24,4% Συνολική ταφή 4.490.000 75.0%

Συνολική διάθεση 5.981.290 100% Με τον νέο νόμο Καλλικράτη, που θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2011, η Ελλάδα θα διαιρείται σε 7 διοικήσεις. Συνοπτικά, το Σχήμα 9 παρουσιάζει τον αριθμό των Χ.Υ.Τ.Α. για τις διάφορες διοικήσεις. 10 1 14 Αττική Μακεδονία Θράκη 3 Ηπείρου Δ.Μακ. Θεσσαλία Στ.Ελλ. 23 14 Πελ Δ.Ελλ Ιόνιο Αιγαίο Κρήτη 12 Σχήμα 9. Πλήθος Χ.Υ.Τ.Α. στις διοικήσεις της Ελλάδας Τέλος, το Σχήμα 10 παρουσιάζει συνοπτικά τα ποσοστά των τρόπων αξιοποίησης των ελληνικών Α.Σ.Α.

Σχήμα 10. Τρόποι αξιοποίησης ελληνικών απορριμμάτων Στα κεφάλαια που ακολουθούν παρουσιάζεται η αναλυτική κατάσταση στην παραγωγή και διαχείριση απορριμμάτων για τις δεκατρείς Περιφέρειες της Ελλάδας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία (Ε.Σ.Υ.Ε., www.esye.gr) 2. Υπουργείο Εσωτερικών, στοιχεία από κ. Πραγιάτη 3. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 4. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Κεντρικής Μακεδονίας 5. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Δ. Μακεδονίας 6. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Ηπείρου 7. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Θεσσαλίας 8. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Ιονίων νήσων 9. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Δυτικής Ελλάδας 10. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Στερεάς Ελλάδας 11. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Αττικής 12. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Πελοποννήσου 13. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Βορείου Αιγαίου 14. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Νοτίου Αιγαίου 15. Μελέτη Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης 16. 'Βιώσιμη Διαχείριση Αστικών Στέρεων Αποβλήτων', Δ. Παναγιωτακόπουλος, Β' Έκδοση 17. 'Η θερμική επεξεργασία απορριμμάτων και RDF', Αδαμάντιου Σκορδίλη 18. Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης και Ανακύκλωσης (Ε.Ε.Α.Α.) 19. Προσωπική επικοινωνία με Φο.Δ.Σ.Α. 20. Επικοινωνία με ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. 21. Επικοινωνία με Βιοενέργεια Ε.Π.Ε. 22. Επικοικνωνία με ΔΕ.ΔΙ.Σ.Α. 23. http://www.wtert.gr/en/2010102114/συνέργεια/mission of SYNERGIA.html 24. Bogner, J., and E. Matthews, Global methane emissions from landfills: New methodology and annual estimates 1980 1996, Global Biogeochem. Cycles, 17 (2), 1065, doi:10.1029/2002gb001913, 2003. 25. Matthews, E., Themelis, N.J., Potential for Reducing Global Methane Emissions from Landfills, 2000 2030, Sardinia 2007, 11th International Waste M g t and Landfill Symposium, www.wtert.org/sofos/matthews_themelis_sardinia2007.pdf

4. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ 4.1.Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης αποτελείται από τους Νομούς Δράμας, Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου, καταλαμβάνοντας συνολική έκταση 14.157 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καλύπτοντας το 10,7% της συνολικής έκτασης της χώρας. Βρίσκεται στα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας και συνορεύει ανατολικά με την Τουρκία, βόρεια με την Βουλγαρία, δυτικά με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ βρέχεται νότια από το Αιγαίο Πέλαγος. Η διοίκηση της Περιφέρειας βρίσκεται στην Κομοτηνή.[1] Η εν λόγω Περιφέρεια διαθέτει ορεινές εκτάσεις σε ποσοστό 39,57% της συνολικής της έκτασης, ημιορεινές σε ποσοστό 26,05% και πεδινές σε ποσοστό 34,38%.[1] Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη συμβάλλει με ποσοστό 3,7% στη διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προιόντος της χώρας.επιπρόσθετα, στην συγκεκριμένη Περιφέρεια, παράγεται το 10% του εθνικού προιόντος στον αγροτικό τομέα, το 4,4% της μεταποίησης και το 3,5% των υπηρεσιών, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ.[6] Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, το 16,95% του πληθυσμού απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής, το 25,01% στον δευτερογενή τομέα και το 58,05% στον τριτογενή.[5] Η συμβολή των τομέων πραγωγής στη διαμόρφωση της Περιφερειακής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (Α.Π.Α.) παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 1. Συμμετοχή παραγωγικών τομέων οικονομίας στη διαμόρφωση του Περιφερειακού Α.Π.Α. [6] Σχετικά με τον πρωτογενή τομέα οικονομίας, οι αγροτικές περιοχές καλύπτουν το 96% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας.Πιο συγκεκριμένα, το 35,2% της συνολικής έκτασης καλύπτεται από αγρούς, το 37,7% από παραγωγικά δάση, το 15% από δασικές εκτάσεις (7% θαμνότοπους και 8% βοσκότοπους) και το υπόλοιπο 2% από άγονες εκτάσεις.αξιοσημείωτο είναι δε ότι στους νομούς Δράμας

και Καβάλας, παρατηρείται έντονη μαρμαροφορία, παράγοντας ετησίως το 73% της συνολικής εθνικής παραγωγής.[1] Αναφορικά με τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, η εν λόγω Περιφέρεια καλύπτει το 11% των καλλιεργούμενων εκτάσεων της χώρας. Επίσης, είναι σημαντική η συμβολή της στον αλιευτικό τομέα, καθώς λειτουργούν 32 μονάδες υδατοκαλλιέργειας, με κύρια απασχόληση τη θαλάσσια και παράκτια αλιεία, όπως επίσης και την αλιεία των εσωτερικών υδάτων.[1] Στην Περιφέρεια αυτή, σχετικά με τον δευτερογενή τομέα παραγωγής, υπάρχει έντονη δραστηριότητα στη μεταποίηση και τις καστασκευές. Πιο συγκεκριμένα, ο κλάδος των τροφίμων και των ποτών αντιπροσωπεύει το 30,8%, ο κλάδος του ξύλου και επίπλου το 24,3%, ο κλάδος των μεταλλικών κατασκευών το 18,2%, και ο κλάδος του έτοιμου ενδύματος το 16,5%.[1] Τέλος, στον τριτογενή τομέα οικονομίας, το σημαντικότερο ρόλο διαδραματίζει το εμπόριο και οι μεταφορές, ενώ ακολουθούν οι δημόσιες υπηρεσίες, η εκπαίδευση και τα ξενοδοχεία εστιατόρια.[1] Οι χρήσεις γής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζονται στο Παράρτημα Β. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ο πληθυσμός της εν λόγω Περιφέρειας ανερχόταν σε 611.067 κατοίκους, αποτελώντας το 5,51% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.η πληθυσμιακή πυκνότητα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη,είναι 43,2 κάτοικοι/km 2. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης Περιφέρειας είναι η μουσουλμανική μειονότητα, η οποία υπολογίζεται σε 120.000 περίπου άτομα.[1,7] Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα πληθυσμιακά στοιχεία της Περιφέρειας, ανά νομό. ΝΟΜΟΣ Μόνιμος πληθυσμός Πραγματικός πληθυσμός Μεταβολή (%) 2001 1991 2001 1991 ΕΒΡΟΥ 149.283 144.464 149.354 143.752 3,90 ΞΑΝΘΗΣ 102.959 92.218 101.856 91.063 11,85 ΡΟΔΟΠΗΣ 111.237 104.073 110.828 103.169 7,42 ΚΑΒΑΛΑΣ 141.499 134.300 145.054 135.752 6,85 ΔΡΑΜΑΣ 102.184 95.142 103.975 96.515 7,73 ΣΥΝΟΛΟ 607.162 570.197 611.067 570.251 7,16 Πίνακας 1. Πραγματικός και μόνιμος πληθυσμός Περιφέρειας ΑΜΘ.[1] Ο πληθυσμός της Περιφέρειας αυτής παρουσίασε αύξηση 7,16% κατά τη δεκαετία 1991 2001.Επιπρόσθετα, ο αστικός πληθυσμός της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανέρχεται στο 59,1% του συνολικού της πληθυσμού, παρουσιάζοντας

αυξητικές τάσεις, ενώ ο αγροτικός τομέας ανέρχεται στο 40,9%, παρουσιάζοντας μειωτικές τάσεις. [1] Σύμφωνα με τη μελέτη του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων(ΠΕ.Σ.Δ.Α.), ο πληθυσμός της εν λόγω Περιφέρειας εκτιμάται να είναι 653.142 κάτοικοι κατά το 2021.[1]

4.2.Παραγωγή, ποιοτική σύσταση και διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, παρήχθησαν, κατά το έτος 2001, 277.146 tn Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.), με μέσο συντελεστή παραγωγής 1,24 kg/κάτοικο/ ημέρα, αντιστοιχώντας περίπου στο 6% της εθνικής παραγωγής Α.Σ.Α.[1] Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η παραγωγή των Α.Σ.Α. στους διάφορους νομούς της Περιφέρειας. ΝΟΜΟΣ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Ποσοστό Α.Σ.Α. 2001 (tn/yr) συμμετοχής(%) ΕΒΡΟΥ 66.428 24,0 ΞΑΝΘΗΣ 46.664 16,8 ΡΟΔΟΠΗΣ 50.537 18,2 ΚΑΒΑΛΑΣ 66.127 23,9 ΔΡΑΜΑΣ 47.391 17,1 ΣΥΝΟΛΟ 277.146 100,0 Πίνακας 2. Ετήσια παραγωγή Α.Σ.Α. στην Περιφέρεια ΑΜΘ, έτος 2001.[1] Η ποιοτική σύσταση των Α.Σ.Α. της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έχει ώς ακολούθως: Κατηγορία (%) Ζυμώσιμα 45.8 Χαρτί-Χαρτόνι 15.3 Πλαστικό 16.5 Μέταλλα 3.4 Γυαλί 4.3 Πάνες-Σερβιέτες-Χαρτί υγείας 6.2 Ξύλο-Ύφασμα-Δέρμα-Λάστιχο 5.2 Πέτρες-Τούβλα 2.0 Επικίνδυνα Απόβλητα 0.7 Διάφορα 0.5 ΣΥΝΟΛΟ 100.0 Πίνακας 3. Ποιοτική σύσταση Α.Σ.Α. Περιφέρειας ΑΜΘ.[1]

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι,τα ανακυκλώσιμα αξιοποιήσιμα κλάσματα (ζυμώσιμα, χαρτί, πλαστικά,μέταλλα και γυαλί) ανέρχονται σε ποσοστό 85,4% της συνολικής μάζας των απορριμμάτων για την εν λόγω Περιφέρεια.[1] Επιπρόσθετα, τα βιοαποδομήσιμα υλικά αποτελούν το 60,18% των συνολικά παραγόμενων Α.Σ.Α.της Περιφέρειας, ενώ τα υλικά συσκευασίας αποτελούν το 26,27% αυτών. Όπως προκύπτει από το big east project της Ευρωπαικής Ένωσης, τα διαθέσιμα οργανικά στερεά απόβλητα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είναι 124.000 τόνοι, τα οποία ισοδυναμούν σε 2527 m 3 *10 4 βιοαέριο.[9] Η διαχρονική εξέλιξη των Α.Σ.Α. της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 4.Διαχρονική εξέλιξη Α.Σ.Α. Περιφέρειας ΑΜΘ (tn/yr).

4.3. Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων Η διαχείριση απορριμμάτων στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, έχει ώς εξής : Χ.Υ.Τ.Α. Χ.Υ.Τ.Α. Καβάλας: Βρίσκεται στη θέση Εσκή Καπού, 10 km από την πόλη της Καβάλας. Εξυπηρετεί τους δήμους Καβάλας(31.070 tn/yr, 2001) και Φιλίππων(4.505 tn/yr, 2001 ), και τις κωμοπόλεις Νέα Καρβάλη (957 tn/yr, 2001 ) και Παληό (373 tn/yr, 2001).Επιπρόσθετα, ύστερα από πιέσεις από την Περιφέρεια στον Δήμο Καβάλας, στον εν λόγω Χ.Υ.Τ.Α. μεταφέρονται τα απορρίμματα του Δήμου Θάσου (3.240 tn/yr,2001) και του Δήμου Κεραμωτής (2.520 tn/yr,2001).ο συνολικός εξυπηρετούμενος πληθυσμός ανέρχεται σε 74.120 κατοίκους, ενώ η κατά κεφαλήν συλλογή ανέρχεται σε 1,29 kg/κάτοικο/ημέρα οικιακών αποβλήτων και 0,14kg/κάτοικο/ημέρα βιομηχανικών αποβλήτων[5]. Η διάρκεια ζωής του Χ.Υ.Τ.Α. Καβάλας τελειώνει στα τέλη του 2010 κι έχει αποφασιστεί και χρηματοδοτηθεί από τις 5 Ιουλίου 2010 [3], η επέκτασή του κατά 100 στρέμματα, μέχρι να γίνει ο κεντρικός Χ.Υ.Τ.Α. στην περιοχή Τοπείρου.[2] Στις 11 Αυγούστου 2010, ο Χ.Υ.Τ.Α. έπιασε φωτιά λόγω υπερφόρτωσης.ο φορέας λειτουργίας του εν λόγω Χ.Υ.Τ.Α. ήταν η Υπηρεσία Καθαριότητας του Δήμου Καβάλας, αλλά μετά την απόφαση της Περιφέρειας να δέχεται απορρίμματα και από άλλους Δήμους πλήν των αρχικών, η διαχείριση του Χ.Υ.Τ.Α. Καβάλας ανήκει στη Διαχείριση Απορριμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ.) [2] Χ.Υ.Τ.Α. Ξάνθης:Λειτουργεί από το 1993 και βρίσκεται 10 km δυτικά από την πόλη της Ξάνθης, στη θέση Πρασινάδα. Εξυπηρετεί όλο τον νομό Ξάνθης(46.664 tn/yr, 2001), με εξαίρεση τρείς ορεινές κοινότητες. Η χωρητικότητα του εν λόγω Χ.Υ.Τ.Α. είναι 400.000 m 3, η πρώτη λεκάνη ταφής κατασκευάστηκε το 1992 και η δεύετρη λεκάνη ταφής κατασκευάστηκε το 1997[4]. Η συνολική ποσότητα απορριμμάτων που δέχεται ο Χ.Υ.Τ.Α. Ξάνθης ανέρχεται σε 95.964 kg/ημέρα αστικών απορριμμάτων και 23.333 kg/ημέρα βιομηχανικών αποβλήτων, ενώ σύμφωνα με επίσημα στοιχεία εξυπηρετεί 93.994 κατοίκους. [5]Αξιοσημείωτο είναι δε ότι στον Νομό Ξάνθης υφίστανται μεγάλος αριθμός Χ.Α.Δ.Α.(27 ενεργοί), πράγμα που σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος Χ.Υ.Τ.Α. δε βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Υπεύθυνος φορέας λειτουργίας είναι ο Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Νομού Ξάνθης (Σ.Δ.Α.Ν.Ξ.).[8] Χ.Υ.Τ.Α. Κομοτηνής : Βρίσκεται στη θέση Σιδεράδες της κοινότητας Γρατινής, του Δήμου Κομοτηνής, σε μία έκταση 116 στρεμμάτων.η χωρητικότητα του Χ.Υ.Τ.Α. Κομοτηνής ανέρχεται σε 590.000 m 3, ενώ η

χωρητικότητα του Α κυτάρρου του ανέρχετια σε 270.000 m 3.Δέχεται ετησίως 35.000 τόνους στερεών απορριμμάτων, προς εξυπηρέτηση του Νομού Ροδόπης, πλήν των Δήμων Ιάσμου(2.752 tn/yr, 2001) και Σιδηροχωρίου(756 tn/yr, 2001).[1]Ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός ανέρχεται στους 100.717 κατοίκους, ενώ στον Χ.Υ.Τ.Α. Κομοτηνής κατλήγουν 1.367,89 kg/ημέρα αποβλήτων οικιακού τύπου και 12.311,04 kg/ημέρα βιομηχανικού τύπου. [5] Υπεύθυνος φορέας λειτουργίας είναι η Υπηρεσία Καθαριότητας του Δήμου Κομοτηνής.[8] Χ.Δ.Α. Αλεξανδρούπολης: Ο ημιελεγχόμενος χώρος διάθεσης απορριμμάτων βρίσκεται σε απόσταση 5 km βόρεια της πόλης της Αλεξανδρούπολης και εξυπηρετούνται οι Δήμοι Αλεξανδρούπολης (26.604 tn/yr, 2001) και Τραιανούπολης [1]. Ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός ανέρχεται σε 56.055 κατοίκους, ενώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Περιφέρειας, οι ποσότητες οικιακών στέρεων απορριμμάτων που καταλήγουν στο χώρο ανέρχονται σε 77 tn/ημέρα, και 20 τόννοι την ημέρα βιομηχανικών αποβλήτων.[5] Χ.Α.Δ.Α. Δράμας: Εξυπηρετεί τον Δήμο Δράμας, δηλαδή 55.362 κατοίκους.σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της μελέτης του ΠΕ.Σ.Δ.Α., στον εν λόγω Χ.Α.Δ.Α. καταλήγουν 70.189 kg/ημέρα αστικών στερεών αποβλήτων και 9 tn/ημέρα βιομηχανικών αποβλήτων.[5] Χ.Δ.Α. Ορεστιάδας: Πρόκειται για ένα ημιελεγχόμενο χώρο διάθεσης απορριμμάτων, ο οποίος εξυπηρετεί το Δήμο Ορεστιάδας(7.154 tn/yr, 2001).[1] Χ.Δ.Α. Διδυμότειχου:Ο ημιελεγχόμενος χώρος απορριμμάτων εξυπηρετεί τον Δήμο Διδυμότειχου (3.713 tn/yr, 2001).[1] Χ.Α.Δ.Α. Στην εν λόγω Περιφέρεια υπάρχουν συνολικά 333 Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (Χ.Α.Δ.Α.), στην πλειοψηφία τους στους Νομούς Έβρου και Καβάλας, εκ των οποίων οι 266 ειναι επικινδυνότητας μεγαλύτερης των 35 βαθμών, ενώ οι 38 είναι επικινδυνότητας μικρότερης των 35 βαθμών.[1] Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, από τους 333 Χ.Α.Δ.Α., οι 301 είναι αποκατεστημένοι, οι 28 παραμένουν σε λειτουργία και οι 4 είναι σε διαδικασία άμεσης αποκατάστασης.από αυτούς τους 4, οι 3 έχουν άδεια αποκατάστασης (2 υψηλής και μέσης επικινδυνότητας και 1 χαμηλής επικινδυνότητας).από τους 2 Χ.Α.Δ.Α. υψηλής και μέσης επικινδυνότητας, για τους οποίους έχει εγκριθεί άδεια αποκατάστασης, ο ένας έχει ενταχθεί σε χρηματοδοτικά προγράμματα, ενώ ο άλλος δεν έχει χρηματοδοτηθεί, ούτε έχει προταθεί προς χρηματοδότηση.τέλος, ο ένας Χ.Α.Δ.Α. χαμηλής επικινδυνότητας, για

τον οποίο υπάρχει άδεια αποκατάστασης, θα αποκατασταθεί με ιδίους πόρους.[10] Προγράμματα ανακύκλωσης Στην πόλη της Κομοτηνής έχει αναλάβει την ανακύκλωση ξύλου, χαρτιού, σύρματος και πλαστικού η ιδιωτική εταιρεία RECATEC Ε.Π.Ε. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι ποσότητες των υλικών που ανακυκλώνονται στον Νομό Ροδόπης παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Υλικό Ποσότητα (kg) Ξύλο 213.630 Χαρτί 156.527 Σύρμα 154.385 Πλαστικό 23.200 Σύνολο 547.742 Πίνακας 5. Ποσότητες ανακυκλώσιμων υλικών στον Νομό Ροδόπης [5] Επιπρόσθετα, στην πόλη της Καβάλας, η ιδιωτική εταιρεία Αφοι. Δινάκη Α.Ε., συλλέγει και ανακυκλώνει χαρτί για τον ομώνυμο δήμο.η εν λόγω εταιρεία διαθέτει 130 κάδους και συλλέγει κατά μέσο όρο 3.571 kg χαρτιού/ημέρα. [5] 4.4.Ποσοτικοί στόχοι Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης[1]

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσσοτικοί στόχοι της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, αναφορικά με τα Βιοαποδομήσιμα Απόβλητα (ΒΑΑ). Έτος-Στόχος ΒΑΑ προς υγειονομική ταφή % συγκριτικά με την παραγωγή Α.Σ.Α. 1995 Χιλιάδες τόνοι 2013 50% 116 77,6 2020 35% 54,1 170,6 Συμμετοχή Περιφέρειας ΑΜΘ :6,1% Πίνακας 5. Στόχοι Περιφέρειας ΑΜΘ για τα ΒΑΑ.[1] ΒΑΑ που πρέπει να εκτρέπονται από υγειονομική ταφή Χιλιάδες τόνοι Αναφορικά με την αξιοποίηση ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας, οι στόχοι της Περιφέρειας παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί : Έτος-Στόχος Αξιοποίηση με ή χωρίς Ανακύκλωση ανάκτηση ενέργειας (%) (χιλ.τόνοι) (%) (χιλ. τόνοι) 2011 60% 76,4 Min. 55% 70,1 Max. 80% 101,9 Συμμετοχή Περιφέρειας ΑΜΘ : 6% Πίνακας 6. Στόχοι Περιφέρειας ΑΜΘ για τα υλικά συσκευασίας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α[1]

Πίνακας 1. Χρήσεις γής Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.[1] Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης διαθέτει μεγάλες δασικές εκτάσεις, με το νομό Δράμας να είναι πρώτος σε εθνική κλίμακα. Επιπρόσθετα, διαθέτει μεγάλες πεδινές εκτάσεις συγκριτικά με το επίπεδο της χώρας. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα λοιπά απόβλητα που παράγονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Πίνακας 1. Λοιπά απόβλητα Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.[5] Από τα παραπάνω στοιχεία συμπεραίνεται ότι η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης συμμετέχει σε πολύ μικρό ποσοστό στην παραγωγή των διαφόρων τύπων αποβλήτων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης [2] http://www.evdomi.gr/pub/starcms/repository/static/articles/ar_45600_1.asp [3]http://www.kavalagreece.gr/?p=2563 [4]http://www.mesogeos.gr/apfiles/PDF/STEREA.pdf [5] Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης και σύνθεσης των απορριμμάτων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Intergeo Environmental Technology Ltd. [6] Έκθεση Επιχειριματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007, ΚΕΤΑ Βορείου Αιγαίου. [7]http://el.wikipedia.org/wiki/Περιφέρεια_Ανατολικής_Μακεδονίας_και_Θράκης [8]http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=VcOTEz9Rvtw%3D&tabid=438 [9]http://www.big east.eu/downloads/fr reports/annex%203 4_WP2_D2.2_Summary%20Report%20Greece Greek.pdf [10]Υπουργείο Εσωτερικών, Πινακας Χ.Α.Δ.Α. 2010 5.ΑΤΤΙΚΗ

5.1.Δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά Η Περιφέρεια Αττικής βρίσκεται στην κεντρική Ελλάδα, καλύπτοντας το νοτιοανατολικό τμήμα της Στερεάς Ελλάδας.Η έκτασή της είναι 3.808 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καταλαμβάνοντας το 2,9% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας.Συνορεύει Βόρεια με τον Νομό Βοιωτίας, βορειοανατολικά και ανατολικά βρέχεται από τον Νότιο Ευβοικό κόλπο, Νότια βρέχεται από το Μυρτώο πέλαγος και τον Σαρωνικό κόλπο, και στα Δυτικά συνορεύει με τον νομό Κορινθίας και βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο.η διοίκηση της Περιφέρειας βρίσκεται στην Αθήνα, η οποία είναι και πρωτεύουσα της χώρας. [1] Στη συγκεκριμένη Περιφέρεια ανήκει το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, αλλά και της Ανατολικού Μεσογείου, ο Πειραιάς. Στην Αττική παράχθηκε το 2008, το 49,3 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προιόντος της χώρας.επιπρόσθετα, παράγεται το 4,9% των γεωργικών προιόντων της χώρας, το 32,96% των μεταποιητικών προιόντων της χώρας και το 56,21% των υπηρεσιών αυτής.[2] Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η συμμετοχή των διαφόρων τομέων παραγωγής στη διαμόρφωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (Α.Π.Α.). Πίνακας 1. Συμμετοχή των τομέων παραγωγής στη διαμόρφωση της Α.Π.Α.[2] Αναφορικά με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, στην Αττική οι δυναμικοί κλάδοι είναι αυτοί της ανθοκομίας, της κηπευτικής, των αμπελοκαλλιεργειών, της αλιείας και των αλιευτικών προιόντων, τα οποία παράγονται στις παράκτιες περιοχές της Περιφέρειας.Οι γεωργικές εκτάσεις στην Αττική ανέρχονται στα 122.602 στρέμματα, οι οποίες ως επί το πλείστον είναι δενδρώδεις εκτάσεις.στη Δυτική Αττική υφίστανται μεγάλες εκτάσεις θερμοκηπίων γεωργικών προιόντων και κτηνοτροφικών μονάδων. Επιπρόσθετα, η εκτροφή ζώων, κυρίως η χοιροτροφία, παρουσιάζει ιδιαίτερη δυναμική στο ηπειρωτικό τμήμα της Αττικής, όπως επίσης και η παραγωγή οστράκων στην περιοχή της Νέας Περάμου και της επαρχίας Τροιζηνίας, όπου γίνεται απευθείας διάθεση των προιόντων στην κατανάλωση.ο αλιευτικός τομέας αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, κυρίως λόγω έλλειψης υποδομών, με τα αποτελέσματα να είναι εμφανή από το σκληρό ανταγωνισμό των υπόλοιπων, κυρίως Μεσογειακών, χωρών.οι χρήσεις γης της εν λόγω Περιφέρειας παρουσιάζονται στο Παράρτημα Β.[3,15]