ΔΗΜΟΣ ΙΛΙΟΥ Κάλχου 48 50 13122 Ίλιον ΤΗΛ: 213 2030000 ΔΗΜΟΣ ΙΛΙΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Δεκέμβριος 2011
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΣΥΝΟΨΗ...8 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...10 ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟ ΙΛΙΟΝ ΘΕΤΕΙ ΣΤΟΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ 2020...13 3. Ο ΔΗΜΟΣ ΙΛΙΟΥ...14 3.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ...14 4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ...17 ΜΕΡΟΣ Β : ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΤΟ ΙΛΙΟΝ ΣΗΜΕΡΑ...18 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ...19 6. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΣ...20 6.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...20 6.1.1. Δημοτικά κτίρια...20 6.1.2. Δημοτικός φωτισμός...20 6.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ...21 6.2.1. Δημοτικά κτίρια...21 7. ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ...22 7.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...22 7.1.1. Οικιακός τομέας...22 7.1.2. Τριτογενής τομέας...22 7.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ & ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ...22 7.2.1. Οικιακός και τριτογενής τομέας...22 7.3. ΞΥΛΟ...23 7.3.1. Οικιακός τομέας...23 8. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ...24 8.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...24 8.2. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...24 9. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ...26 10. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΤΟΥ ΙΛΙΟΥ...29 10.1. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ...35 10.1.1. Στοιχεία για το δείγμα πολιτών που συμμετείχε στην έρευνα...35 10.1.2. Στοιχεία κτιρίων και καταναλώσεων...36 10.1.3. Ενεργειακή συμπεριφορά πολιτών...38 10.2. ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ...47 Σελίδα 1
10.2.1. Στοιχεία για τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα...47 10.2.2. Στοιχεία καταναλώσεων...48 10.2.3. Ενεργειακή συμπεριφορά επιχειρησεων...49 10.3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ...59 ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020 ΜΕΤΡΑ, ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ...61 11. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ...62 11.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ...62 11.2. ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ...63 11.2.1. ΔΚΤΙ1...63 11.2.2. ΔΚΤΙ2...64 11.2.3. ΔΚΤΙ3...73 12. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ...75 12.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ...75 12.2. ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ...77 12.2.1. ΙΚΤΙ1...77 12.2.2. ΙΚΤΙ2...78 12.2.3. ΙΚΤΙ3...80 12.2.4. ΙΚΤΙ4...82 12.2.5. ΙΚΤΙ5...84 12.2.6. ΙΚΤΙ6...85 13. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ...86 13.1.1. ΔΦΩΤ1...86 13.1.2. ΔΦΩΤ2...88 14. ΟΧΗΜΑΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ...90 14.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...90 14.2. ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...91 14.2.1. ΔΟΧΗ1...91 14.2.2. ΔΟΧΗ2...92 14.2.3. ΔΟΧΗ3...93 14.2.4. ΔΟΧΗ4...94 14.2.5. ΔΟΧΗ5...96 14.3. ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...98 14.4. ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ...99 14.4.1. ΙΟΧΗ1...99 14.4.2. ΙΟΧΗ2...101 14.4.3. ΙΟΧΗ3...103 Σελίδα 2
14.4.4. ΙΟΧΗ4...105 15. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...107 15.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 107 15.2. ΔΡΑΣΕΙΣ...108 15.2.1. ΑΠΕ1...108 15.2.2. ΑΠΕ2...112 15.2.3. ΑΠΕ3...113 15.2.4. ΑΠΕ4...114 16. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ...115 16.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 115 16.2. ΔΡΑΣΕΙΣ...116 16.2.1. ΠΡΟΜ1...116 16.2.2. ΠΡΟΜ2...117 16.2.3. ΠΡΟΜ3...118 17. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΕΩΣ ΤΟ 2020...119 18. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ...122 18.1. ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ...122 18.2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΙΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 2008 2014...123 18.3. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ...126 19. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ...129 Σελίδα 3
ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνα 1: Ποσοστό συμμετοχής ανά τομέα στις συνολικές εκπομπές CO 2... 8 Εικόνα 2: Θέση Δήμου Ιλίου στην Αττική... 14 Εικόνα 3: Οδικός χάρτης και αεροφωτογραφία του Δήμου Ιλίου... 15 Εικόνα 4: Το Ίλιον τον περασμένο αιώνα... 15 Εικόνα 5: Απόψεις της σύγχρονης πόλης... 16 Εικόνα 6: Εκπομπές CO 2 στον Δήμο Ιλίου ανά τομέα δραστηριότητας... 27 Εικόνα 7: Εκπομπές CO2 Δήμου Ιλίου ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας... 28 Εικόνα 8: Ερωτηματολόγιο για τον οικιακό τομέα (σ. 1)... 30 Εικόνα 9: Ερωτηματολόγιο για τον οικιακό τομέα (σ. 2)... 31 Εικόνα 10: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.1)... 32 Εικόνα 11: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.2)... 33 Εικόνα 12: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.3)... 34 Εικόνα 13: Ηλικία πολιτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο... 35 Εικόνα 14: Εκπαίδευση πολιτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο... 35 Εικόνα 15: Ετήσιο συνολικό εισόδημα νοικοκυριού... 36 Εικόνα 16: Τύπος κατοικίας... 36 Εικόνα 17: Αριθμός διαμερισμάτων κτιρίου... 37 Εικόνα 18: Όροφοι κτιρίου... 37 Εικόνα 19: Αριθμός ατόμων ανά νοικοκυριό... 37 Εικόνα 20: Κλείνετε τα φώτα όταν εγκαταλείπετε το δωμάτιο για περισσότερο από δύο λεπτά;... 40 Εικόνα 21: Χρησιμοποιείτε λαμπτήρες φωτισμού χαμηλής κατανάλωσης στο σπίτι;... 40 Εικόνα 22: Αν ναι, ποιο είναι (περίπου) το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των λαμπτήρων που χρησιμοποιείτε;... 40 Εικόνα 23: Χρησιμοποιείτε τεχνητό φωτισμό ακόμη και αν υπάρχει η δυνατότητα για επαρκή φυσικό φωτισμό;... 41 Εικόνα 24: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί η θέρμανση;... 41 Εικόνα 25: Φροντίζετε για την ετήσια τακτική συντήρηση του συστήματος λέβητα καυστήρα;... 41 Εικόνα 26: Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε το θερμοστάτη για τη θέρμανση;... 42 Εικόνα 27: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί ο κλιματισμός;... 42 Εικόνα 28: Ρυθμίζετε τη θερμοκρασία του κλιματιστικού, πάνω από τους 25 βαθμούς, το καλοκαίρι;... 42 Εικόνα 29: Κλείνετε τον κλιματισμό στα δωμάτια όπου δεν υπάρχουν άνθρωποι;... 43 Εικόνα 30: Κλείνετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να εμποδίσετε το φως του ήλιου το καλοκαίρι;... 43 Εικόνα 31: Ανοίγετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να διευκολύνετε το φως του ήλιου το χειμώνα;... 43 Εικόνα 32: Λαμβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήμανση/ κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ ηλεκτρονικών ειδών;... 44 Σελίδα 4
Εικόνα 33: Αν αγοράσατε πρόσφατα μία συσκευή τι ενεργειακής κλάσης ήταν;... 44 Εικόνα 34: Κλείνετε από το κουμπί την τηλεόραση, την οθόνη του υπολογιστή και τις ηλεκτρονικές συσκευές (και δεν την αφήνετε σε κατάσταση αναμονής);... 44 Εικόνα 35: Φροντίζετε να κλείνετε εγκαίρως τον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα;... 45 Εικόνα 36: Έχετε ηλιακό θερμοσίφωνα;... 45 Εικόνα 37: Ελέγχετε αν η κατσαρόλα που μαγειρεύετε, είναι ίδιου μεγέθους με το μάτι της ηλεκτρικής κουζίνας που χρησιμοποιείται;... 45 Εικόνα 38: Όταν γίνεται χρήση του πλυντηρίου στο σπίτι σας, είναι καλά γεμάτο, πριν αρχίσει η λειτουργία του;... 46 Εικόνα 39: Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε τη λειτουργία του πλυντηρίου σας;... 46 Εικόνα 40: Κατηγορία εγκατάστασης τριτογενή τομέα που συμμετείχε στην έρευνα... 47 Εικόνα 41: Κτίριο εγκατάστασης τριτογενή τομέα που συμμετείχε στην έρευνα... 48 Εικόνα 42: Κλείνετε τα φώτα σε χώρους που δεν χρησιμοποιούνται;... 51 Εικόνα 43: Χρησιμοποιείτε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης;... 51 Εικόνα 44: Αν ναι, ποιο είναι (περίπου) το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των λαμπτήρων που χρησιμοποιείτε;... 51 Εικόνα 45: Χρησιμοποιείτε τεχνητό φωτισμό ακόμη και αν υπάρχει η δυνατότητα για επαρκή φυσικό φωτισμό;... 52 Εικόνα 46: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί η θέρμανση;... 52 Εικόνα 47: Φροντίζετε για την ετήσια τακτική συντήρηση του συστήματος θέρμανσης;... 52 Εικόνα 48: Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε το θερμοστάτη για τη θέρμανση;... 53 Εικόνα 49: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί ο κλιματισμός;... 53 Εικόνα 50: Ρυθμίζετε τη θερμοκρασία του κλιματιστικού, πάνω από τους 25 βαθμούς, το καλοκαίρι;... 53 Εικόνα 51: Κλείνετε τον κλιματισμό στα δωμάτια όπου δεν υπάρχουν άνθρωποι;... 54 Εικόνα 52: Κλείνετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να εμποδίσετε το φως του ήλιου το καλοκαίρι;... 54 Εικόνα 53: Ανοίγετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να διευκολύνετε το φως του ήλιου το χειμώνα;... 54 Εικόνα 54: Λαμβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήμανση/ κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ ηλεκτρονικών ειδών;... 55 Εικόνα 55: Αν αγοράσατε πρόσφατα μία συσκευή τι ενεργειακής κλάσης ήταν;... 55 Εικόνα 56: Κλείνετε από το κουμπί την τηλεόραση, την οθόνη του υπολογιστή και τις ηλεκτρονικές συσκευές (και δεν την αφήνετε σε κατάσταση αναμονής);... 55 Εικόνα 57: Χρησιμοποιείτε ηλεκτρικό θερμοσίφωνα;... 56 Εικόνα 58: Εφαρμόζετε στην επιχείρηση κάποιο σύστημα/ πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης;...56 Εικόνα 59: Έχετε οργανώσει/ συμμετάσχει σε κάποια δράση ενεργειακής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης/ ευαισθητοποίησης για τους εργαζόμενους στην επιχείρηση;... 57 Εικόνα 60: Υπάρχουν στην επιχείρηση συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας;... 57 Εικόνα 61: Λάβατε πρόσφατα κάποια μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας;... 58 Σελίδα 5
Εικόνα 62: Είστε διατεθειμένοι να λάβετε στο άμεσο μέλλον μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας;... 58 Εικόνα 63: Πρόταση επέκτασης μετρό Αθηνών προς την περιοχή του Ιλίου... 104 Εικόνα 64: Στόχος ΣΔΑΕ για μείωση εκπομπών CO 2 στον Δήμο Ιλίου ανά τομέα δραστηριότητας... 121 Εικόνα 65: Μείωση εκπομπών CO 2 στον Δήμο Ιλίου ανά τομέα δραστηριότητας του Δήμου... 121 Εικόνα 66: Άτυπη οργανωτική δομή για την υλοποίηση και παρακολούθηση των δράσεων του Συμφώνου των Δημάρχων... 122 Σελίδα 6
ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών... 19 Πίνακας 2: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε δημοτικά κτίρια... 20 Πίνακας 3: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για δημοτικό φωτισμό... 20 Πίνακας 4: Συντελεστής μετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια... 21 Πίνακας 5: Κατανάλωση πετρελαίου σε δημοτικά κτίρια... 21 Πίνακας 6: Συντελεστής μετατροπής όγκου καυσίμων σε ενέργεια... 24 Πίνακας 7: Κατανάλωση καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2008)... 24 Πίνακας 8: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών CO 2... 26 Πίνακας 9: Συνολική κατανάλωση τελικής ενέργειας και Βασική Απογραφή Εκπομπών... 27 Πίνακας 10: Ενεργειακές καταναλώσεις κατοικιών Δήμου Ιλίου... 38 Πίνακας 11: Ερωτήσεις ενεργειακής συμπεριφοράς οικιακού τομέα... 39 Πίνακας 12: Μέγεθος και λειτουργία επιχειρήσεων της έρευνας... 48 Πίνακας 13: Ενεργειακές καταναλώσεις επιχειρήσεων Δήμου Ιλίου... 49 Πίνακας 14: Ερωτήσεις ενεργειακής συμπεριφοράς τριτογενή τομέα... 50 Πίνακας 15: Εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Ιλίου... 72 Πίνακας 16: Δημοτικός φωτισμός... 86 Πίνακας 17: Αντιστοίχιση λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού... 87 Πίνακας 18: Ενδεικτικός κατάλογος συστημάτων Φ/Β για τα δημοτικά κτίρια του Ιλίου έως το 2020... 111 Πίνακας 19: Περίληψη του οφέλους από τις δράσεις που περιγράφονται στο Σχέδιο Δράσης... 120 Πίνακας 20: Συνολική μείωση εκπομπών στο Δήμο Ιλίου από το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια... 120 Πίνακας 21: Προτεραιότητες/ δράσεις Επιχειρησιακού Σχεδίου 2007 2010... 124 Πίνακας 22: Προτεραιότητες/ δράσεις Επιχειρησιακού Σχεδίου 2011 2014... 126 Πίνακας 23: Δείκτες παρακολούθησης Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια... 130 Σελίδα 7
1. ΣΥΝΟΨΗ Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα των Δημάρχων της Ευρώπης να υπερβούν τον στόχο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ο Δήμος Ιλίου υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 11 Φεβρουαρίου 2010 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Εντός του Δήμου Ιλίου, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζονται σε 364.773 τόνους CO 2 ετησίως, με έτος αναφοράς το 2008. Ο στόχος που θέτει ο Δήμος είναι η μείωση αυτών των εκπομπών κατά 20% (73.622 τόνοι CO 2 ετησίως) μέχρι το έτος 2020. Τριτογενής τομέας (φ/α) 0,1% Ιδιωτικά οχήματα (βενζίνη) 31,6% Οικιακός τομέας (φ/α) 0,3% Οικιακός τομέας (ξύλο) 3,6% Δημοτικά κτίρια (η/ε) 0,6% Δημοτικός φωτισμός (η/ε) 2,0% Οικιακός τομέας (η/ε) 36,1% Δημοτικά οχήματα (βενζίνη) 0,0% Ιδιωτικά οχήματα (πετρέλαιο) 3,4% Δημοτικά οχήματα (πετρέλαιο) 0,1% Τριτογενής τομέας (πετρέλαιο) 0,4% Οικιακός τομέας (πετρέλαιο) 13,1% Τριτογενής τομέας (η/ε) 8,5% Δημοτικά κτίρια (πετρέλαιο) 0,2% Εικόνα 1: Ποσοστό συμμετοχής ανά τομέα στις συνολικές εκπομπές CO 2 Ο στόχος μείωσης των εκπομπών CO 2 αναμένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του Δήμου. Το Σχέδιο Δράσης που καταρτίστηκε προβλέπει ενδεικτικά μέτρα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας από τους παρακάτω τομείς: Δημόσια κτίρια: Ενεργειακή αναβάθμιση και πιστοποίηση των κτιρίων του Δήμου, Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών των δημοσίων κτιρίων Δημοτικός φωτισμός: Χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης για κάλυψη των αναγκών σε δημοτικό φωτισμό, υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος τηλεδιαχείρισης του δημοτικού φωτισμού Σελίδα 8
Οικιακός & τριτογενής τομέας: Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση του κοινού, Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, Ενημέρωση για τα προγράμματα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Οχήματα & μεταφορές: Μελέτη αστικής κινητικότητας, Προώθηση Eco driving, Βελτίωση απόδοσης δημοτικού στόλου οχημάτων Άλλα μέτρα: Προώθηση των ΑΠΕ, Εφαρμογή ενεργειακών κριτηρίων στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεγαλύτερες μειώσεις αναμένονται από τομείς στους οποίους ο Δήμος δεν μπορεί να ασκήσει άμεση επίδραση (ιδιωτικές μεταφορές, οικιακός και τριτογενής τομέας). Για το λόγο αυτό, η επίτευξη του στόχου του 20% θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο στενής παρακολούθησης μέχρι την επόμενη αναφορά προς το Σύμφωνο των Δημάρχων σε δύο χρόνια οπότε και θα μπορούν να προταθούν νέα ή διορθωμένα μέτρα και δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης θα εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή και νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και θα εντατικοποιήσει την προσπάθεια του για μείωση των καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα. Παράλληλα, θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητας του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Συνοψίζοντας, ο Δήμος υιοθετεί πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης και δεσμεύεται για την υλοποίηση του με στόχο να φτάσει το στόχο μείωσης των εκπομπών. Σελίδα 9
2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ε.Ε. το 2008 ενέκρινε τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα 1, θέτοντας ως βασικό στόχο τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 και την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ έως το 2020. Στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, η ΕΕ ανέπτυξε την πρωτοβουλία του «Συμφώνου των Δημάρχων» 2 προκειμένου να ενθαρρύνει και υποστηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση αειφόρων ενεργειακών πολιτικών. Οι Τοπικές Αρχές θεωρείται ότι μπορούν να διαδραματίσουν ένα κρίσιμο ρόλο στην μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής δεδομένου ότι το 80% της ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη σχετίζονται με αστικές δραστηριότητες. Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα Νέο Σχέδιο για την Ενεργειακή Απόδοση 3 καθώς εκτιμάται ότι ο στόχος της Ε.Ε. για εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% έως το 2020 δεν θα επιτευχθεί. Έτσι, εκφράζεται η ανάγκη να γίνουν εντατικότερες οι προσπάθειες για εξοικονόμηση, ενώ επιβεβαιώνεται ο σημαντικός ρόλος του δημόσιου τομέα ως «παράδειγμα εξοικονόμησης» για τους πολίτες και τους επαγγελματίες. Σε αυτό το Σχέδιο αναφέρεται ρητά η σημασία που έχει αποκτήσει για την εφαρμογή των πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας το Σύμφωνο των Δημάρχων και προαναγγέλλεται η επέκταση των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να επιτευχθούν πρακτικά αποτελέσματα στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και πέρα από αυτήν (ειδικά στην δημιουργία τοπικών και εξειδικευμένων θέσεων απασχόλησης). Στο πλαίσιο αυτό, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης, κατά την υπογραφή του Συμφώνου εκτιμούν ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα η δέσμευση της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών τους 1 Βλ. σχετικά COM(2008) 30 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, «Δύο φορές το 20 έως το 2020: Η κλιματική αλλαγή και η ευκαιρία της Ευρώπης» 2 www.eumayors.eu 3 COM(2011) 109 τελικό, Σχέδιο για την ενεργειακή απόδοση, 2011, 08/03/2011 Σελίδα 10
ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες Έτσι, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, μειώνοντας τις εκπομπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, μέσω της εφαρμογής ενός «Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια» στους τομείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την εντολή τους. Ο Δήμος Ιλίου, σε συνέχεια των αποφάσεων και δράσεων που έχει υιοθετήσει για την εξοικονόμηση ενέργειας και αειφόρο ανάπτυξη υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 11 Φεβρουαρίου 2010 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Στο Σύμφωνο, μέχρι στιγμής (Δεκέμβριος 2011) συμμετέχουν πάνω από 3400 Δήμοι από την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων 83 Δήμοι από όλη την Ελλάδα. Οι ουσιαστικές δεσμεύσεις ενός Δήμου που συμμετέχει στο Σύμφωνο είναι η: Προετοιμασία μια Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO 2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων τόσο των δημοτικών όσο και των ιδιωτικών κτιρίων Προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί εντός ενός έτους από την επίσημη υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO 2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ) Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια για αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων Η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων αποτελεί την ευκαιρία να συνδυαστούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις του Δήμου Ιλίου κάτω από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, και μάλιστα σε συνεργασία με αντίστοιχους Οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατά 20% από τα επίπεδα του 2008 έως το 2020. Σελίδα 11
Η μείωση των εκπομπών θα επιτευχθεί με δράσεις σε δύο άξονες: Εξοικονόμηση ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα, οικιακό και τριτογενή τομέα, δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ Στο πρώτο μέρος του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στον Δήμο Ιλίου και στο δεύτερο τα μέτρα και πρωτοβουλίες που θα υλοποιηθούν μέχρι το 2020 ώστε ο Δήμος να επιτύχει τον στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2 που έθεσε. Καθώς το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια έχει την μορφή ενός ολοκληρωμένου έργου, εκτός των στόχων και των τεχνικών μέσων για την επίτευξή τους, περιλαμβάνει και: Τις υπηρεσίες που αναμένεται να αναλάβουν τον σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση κάθε δράσης Την πιθανή πηγή χρηματοδότησης Το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Τους δείκτες παρακολούθησης της προόδου και επαλήθευσης των επιθυμητών αποτελεσμάτων Τις δράσεις ενημέρωσης, κινητοποίησης και δικτύωσης όλων των εμπλεκομένων μερών του Δήμου προς την υλοποίηση των στόχων του Σχεδίου Δράσης και του Συμφώνου των Δημάρχων Σελίδα 12
ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟ ΙΛΙΟΝ ΘΕΤΕΙ ΣΤΟΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ 2020 Σελίδα 13
3. Ο ΔΗΜΟΣ ΙΛΙΟΥ 3.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ Το Ίλιον είναι ένας από τους 9 δήμους της Δυτικής Αθήνας, έχει συνολική έκταση 9.250 στρέμματα και χωρίζεται οικιστικά σε 7 συνοικίες και 19 γειτονιές. Βρίσκεται 8 χλμ. βορειοδυτικά του κέντρου της Αθήνας και συνορεύει ανατολικά και βόρεια με το Δήμο Αγ. Αναργύρων Καματερού, νότια με το Δήμο Περιστερίου και δυτικά με το Δήμο Πετρούπολης, ενώ το κέντρο του είναι είσοδος και έξοδος των δήμων της βορειοδυτικής Αθήνας από και προς τη Δυτική Αθήνα. Εικόνα 2: Θέση Δήμου Ιλίου στην Αττική Η δημογραφική εξέλιξη του Ιλίου παρουσίασε αλματώδη άνοδο τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς είναι ένας από τους δήμους που δέχτηκαν το μεγαλύτερο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης τις δεκαετίες του '50 και του '60. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1951, η τότε Κοινότητα Νέων Λιοσίων είχε 5.460 κατοίκους, πληθυσμός ο οποίος σχεδόν εξαπλασιάστηκε μέσα σε μια δεκαετία και έφτασε το 1961 τους 31.810 κατοίκους. Η πόλη επανέκτησε επίσημα το όνομα ΙΛΙΟΝ από το Σεπτέμβριο του 1994 (έως τότε έφερε το όνομα Νέα Λιόσια) και σύμφωνα με την επίσημη απογραφή το 2001 είχε 80.859 κατοίκους ενώ το 2011 (προσωρινά αποτελέσματα) 84.830 κατοίκους. Σελίδα 14
Εικόνα 3: Οδικός χάρτης και αεροφωτογραφία του Δήμου Ιλίου Η οικονομική δραστηριότητα του Ιλίου φέρει έντονα τα χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Αθήνας. Ανάπτυξη παρουσιάζουν κυρίως οι τομείς της μεταποίησης και του εμπορίου, με μικρού μεγέθους βιομηχανίες και βιοτεχνίες, με μέσο όρο απασχολούμενων τα 3 άτομα, αλλά και με πολλές μικρές επιχειρήσεις, με μέσο όρο απασχολούμενων τα 2 άτομα. Το 24% του εργατικού δυναμικού του δήμου είναι μισθωτοί, ενώ το υπόλοιπο 76% είναι εργοδότες και αυτοαπασχολούμενοι. Εικόνα 4: Το Ίλιον τον περασμένο αιώνα Σελίδα 15
Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια Εικόνα 5: Απόψεις της σύγχρονης πόλης Σελίδα 16
4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Ο Δήμος Ιλίου έχει θέσει ως όραμα της πολιτικής του για την μείωση της κλιματικής αλλαγής «την μείωση των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Δήμου κατά 20% από τα επίπεδα του 2008 έως το 2020» Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Ιλίου έχει εντάξει πρωτοβουλίες και έργα πράσινης ανάπτυξης στο πρόγραμμά του σε πολλά επίπεδα. Με την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια ο Δήμος επιδιώκει συνολικά να: Συνεισφέρει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Επιδείξει την προσήλωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των πόρων Ενθαρρύνει την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών Βελτιώσει την εικόνα της πόλης Δημιουργήσει συνθήκες πολιτικής συμμετοχής και συσπείρωσης γύρω από ένα κοινό σκοπό στους πολίτες και τους επαγγελματίες της πόλης Αποκομίσει (και εξασφαλίσει για τους πολίτες) οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την Εξοικονόμηση Ενέργειας και την χρήση ΑΠΕ Αποκτήσει πρόσβαση σε εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης Βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, μετακίνησης και εργασίας εντός του Δήμου Προσαρμοστεί πιο εύκολα και αποτελεσματικά με το συνεχώς ανανεούμενο εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο που δίνει αυξημένη βαρύτητα σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος Αποκομίσει οφέλη από την συνεργασία με άλλους Δήμους που συμμετέχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων ή τους φορείς που το στηρίζουν Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης αναμένεται να επιμεριστεί σε κάθε τομέα του Σχεδίου, ώστε να οριστούν οι επιμέρους στόχοι του Σχεδίου Δράσης: 39% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020 17% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα έως το 2020 22% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές έως το 2020 1% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου να προέρχεται από ΑΠΕ (εντός του Δήμου) έως το 2020 Σελίδα 17
ΜΕΡΟΣ Β : ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΤΟ ΙΛΙΟΝ ΣΗΜΕΡΑ Σελίδα 18
5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Στην εκπόνηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης, χρησιμοποιήθηκαν οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών (IPCC) που αφορούν εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του Δήμου, είτε άμεσης, με την καύση εντός του Δήμου, ή έμμεσης, με την κατανάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται εκτός του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές ακολουθούν την μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα πλαίσια της UNFCCC και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Σημειώνεται ότι στο παρόν Σχέδιο Δράσης έχουν υπολογιστεί μόνο οι εκπομπές CO 2 εντός των ορίων του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών του παρόντος Σχεδίου Δράσης έχουν βασιστεί στις Οδηγίες IPCC 2006 ενώ για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου κίνησης θα χρησιμοποιηθεί ο διορθωμένος συντελεστής στον οποίο θα συνυπολογιστεί το ποσοστό βιοντίζελ κατά το έτος αναφοράς: F diesel new = PCD * F diesel + PBD * 0 όπου: F diesel new : διορθωμένος συντελεστής, PCD: ποσοστό συμβατικού πετρελαίου κίνησης, F diesel : τυπικός συντελεστής εκπομπών πετρελαίου κίνησης και PBD: ποσοστό βιοντίζελ. Σύμφωνα με τα επίσημα εθνικά στοιχεία, για το 2008 οι μεταβλητές παίρνουν τις τιμές: PCD = 97,04%, F diesel = 0,267, PBD = 2,96%. Τελικά, για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 του Δήμου Ιλίου θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές: Καύσιμη ύλη Τυπικός συντελεστής εκπομπών (t CO2 /MWh) Ηλεκτρισμός 1,149 Βενζίνη 0,249 Πετρέλαιο 0,259 Ξύλο 0,302 Φυσικό αέριο 0,202 Πίνακας 1: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκπομπών και την σύνταξη του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Ιλίου, ελλείψει πληρότητας στοιχείων για προηγούμενα έτη, επιλέχθηκε το 2008. Σελίδα 19
6. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζεται η κατανάλωση ενέργειας από τα δημοτικά κτίρια του Δήμου Ιλίου. Η κατανάλωση ενέργειας περιλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια και το πετρέλαιο στους εξής τομείς: Δημοτικά κτίρια, σχολικά κτίρια και αθλητικές εγκαταστάσεις Δημοτικός φωτισμός 6.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6.1.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ιλίου είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 45 κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ) και 68 σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του. Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για το έτος 2008, σύμφωνα με τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας: Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (kwh) Κτίρια (45) 1.168.472 Σχολικά κτίρια (68) 669.520 Σύνολο 2008 1.837.992 Πίνακας 2: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε δημοτικά κτίρια 6.1.2. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Οι υπηρεσίες του Δήμου Ιλίου εκτιμούν ότι, επί του παρόντος, χρησιμοποιούνται (στην συντριπτική πλειοψηφία) δύο τύποι λαμπτήρων για δημοτικό φωτισμό. Το, κατά προσέγγιση, πλήθος του κάθε τύπου λαμπτήρα, η παραδοχή ότι ο δημοτικός φωτισμός λειτουργεί για 4015 ώρες ετησίως (σύμφωνα με την ΔΕΗ, κατά μέσο όρο, 11 ώρες καθημερινά,) και η εκτίμηση ότι η ισχύς των λαμπτήρων προσαυξάνεται κατά 10% ώστε να συνυπολογιστούν τα κυκλώματα μετασχηματισμού και έναυσης, οδηγούν στα παρακάτω αποτελέσματα: Τύπος Ισχύς (W) Αριθμός Ισχύς (+10% kw) Ενέργεια (kwh) Hg 125 8.000 1.100 4.416.500 Na 250 1.700 468 1.877.013 Σύνολο 6.293.513 Πίνακας 3: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για δημοτικό φωτισμό Σελίδα 20
6.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6.2.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ιλίου είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 45 κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ) και 68 σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του. Το 2008 όλα τα δημοτικά κτίρια είχαν ως καύσιμο το πετρέλαιο για το σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Έως το τέλος του 2011, 18 σχολικά κτίρια είχαν συνδεθεί με το δίκτυο φυσικού αερίου ενώ αναμένεται η σταδιακή σύνδεση και των υπολοίπων (εξαρτάται κυρίως από την επέκταση του ενεργού δικτύου διανομής φυσικού αερίου). Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται οι συνολικές καταναλώσεις πετρελαίου για το έτος 2008 στο σύνολο των κτιρίων του Δήμου. Βάσει των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων γίνεται η παραδοχή ότι στο τέλος κάθε περιόδου θέρμανσης (Μάιος) οι ετήσιες παραδόσεις πετρελαίου ισούνται με την ετήσια κατανάλωση πετρελαίου. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθεί ο συντελεστής μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Πετρέλαιο 10,0 Πίνακας 4: Συντελεστής μετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (lt) Κατανάλωση (kwh) Κτίρια (45) 201.068 2.010.680 Σχολικά κτίρια (68) 23.061 230.610 Σύνολο 2008 224.129 2.241.290 Πίνακας 5: Κατανάλωση πετρελαίου σε δημοτικά κτίρια Σελίδα 21
7. ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο οικιακός τομέας καθώς και ο τριτογενής τομέας (πλην βιομηχανίας) αποτελούν την σημαντικότερη πηγή εκπομπών CO 2 αλλά ταυτόχρονα και τους πλέον υποσχόμενους τομείς για την μείωση των εκπομπών στο Δήμο. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τους δύο αυτούς τομείς εντός του Δήμου χρησιμοποιήθηκαν, κατά περίπτωση, στοιχεία από τους κύριους παρόχους ενέργειας (Εταιρεία Παροχής Αερίου και ΔΕΗ), στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από άλλες πηγές (Νομαρχία, Ελληνική Κυβέρνηση, Ε.Ε.). 7.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 7.1.1. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ιλίου. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα το έτος 2008 ήταν 114.692.682 kwh. 7.1.2. ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του τριτογενή τομέα (πλην βιομηχανίας) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ιλίου. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα το έτος 2008 ήταν 26.963.926 kwh. 7.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ & ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 7.2.1. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης πετρελαίου του οικιακού και τριτογενή (πλην βιομηχανίας) τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια των ετών 2005 2008, σε συνδυασμό με τη μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου GRIP και αφορά το σύνολο της Ελλάδας καθώς και στοιχεία περιφερειακής εμβέλειας για την Αττική. Οι καταναλώσεις για τον Δήμο Ιλίου υπολογίζονται αναλογικά σε σχέση με το σύνολο της Αττικής (κριτήριο πληθυσμού βάσει ΕΣΥΕ). Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για το Ίλιο η κατανάλωση πετρελαίου στον οικιακό τομέα το έτος 2008 ήταν 183.920.273 kwh και για τον τριτογενή 6.227.345 kwh. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης φυσικού αερίου του οικιακού και τριτογενή (πλην βιομηχανίας) τομέα ζητήθηκαν στοιχεία από την Εταιρεία Παροχής Αερίου για τον αριθμό Σελίδα 22
ενεργών συνδέσεων και τις ποσότητες φυσικού αερίου που καταναλώθηκαν εντός του 2008. Έτσι, κατά το έτος αναφοράς, εντός του Δήμου Ιλίου εκτιμάται ότι καταναλώθηκαν στον μεν οικιακό τομέα 4.607.492 kwh και στον δε τριτογενή 1.856.976 kwh. 7.3. ΞΥΛΟ 7.3.1. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ξύλου για θέρμανση στον οικιακό τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια των ετών 2005 2008, σε συνδυασμό με τη μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου GRIP και αφορά το σύνολο της Ελλάδας καθώς και στοιχεία περιφερειακής εμβέλειας για την Αττική. Έτσι, προκύπτει ότι για το Ίλιο η ισοδύναμη κατανάλωση ξύλου στον οικιακό τομέα το έτος 2008 ήταν 44.067.297 kwh. Σελίδα 23
8. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οι μεταφορές εντός του Δήμου Ιλίου θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: τα δημοτικά οχήματα και τα ιδιωτικά οχήματα κατοίκων και επισκεπτών του Δήμου. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τις μεταφορές εντός του Δήμου θα χρησιμοποιηθούν, κατά περίπτωση, στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από άλλες πηγές (περιφερειακές, εθνικές ή ευρωπαϊκές). 8.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος Ιλίου διατηρεί στόλο οχημάτων για τις υπηρεσίες του και για τον οποίο γίνεται η παραδοχή (όπως προκύπτει και από το είδος και προφίλ χρήσης των οχημάτων) ότι διανύουν εντός των ορίων του Δήμου το σύνολο των χιλιομέτρων τους. Στον ακόλουθο πίνακα καταγράφονται οι κατηγορίες οχημάτων του Δήμου και οι υπολογιζόμενες καταναλώσεις καυσίμου για το έτος αναφοράς. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Βενζίνη 9,2 Πετρέλαιο 10,0 Πίνακας 6: Συντελεστής μετατροπής όγκου καυσίμων σε ενέργεια Αριθμός οχημάτων Τύπος Καύσιμο Συνολική κατανάλωση (lt) Συνολική κατανάλωση (kwh) 15 Δίκυκλα 21 Αυτοκίνητο Βενζίνη 21.474 197.561 1 31 Ελαφρού τύπου Βαρέος Τύπου Πετρέλαιο 191.681 1.916.810 Πίνακας 7: Κατανάλωση καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2008) 8.2. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 από τις μεταφορές (πλην δημοτικών οχημάτων) χρησιμοποιήθηκε η μεθοδολογία που προκύπτει από τις οδηγίες του EMEP/EEA με εθνικά και περιφερειακά στοιχεία για τον τύπο και τον αριθμό των οχημάτων που κυκλοφορούν, το Σελίδα 24
καύσιμο που χρησιμοποιούν ανά τύπο, την μέση απόσταση που διανύουν ετησίως καθώς και το ποσοστό μέσης απόστασης ανά τύπο οδικού δικτύου και τύπο οχήματος. Από τα στοιχεία εκτιμάται ότι, κατά το έτος αναφοράς, στον Δήμο Ιλίου καταναλώθηκαν 463.035.288 kwh βενζίνης και 47.807.783 kwh πετρελαίου. Σελίδα 25
9. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Μετά τον υπολογισμό των ενεργειακών καταναλώσεων ανά τομέα που έχει συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, οι εκπομπές CO 2 θα αθροιστούν για να υπολογιστεί η συνολική Βασική Απογραφή Εκπομπών του Δήμου Ιλίου. Για τον υπολογισμό θα χρησιμοποιηθούν οι τυπικοί μέσοι εθνικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 όπως αυτοί υπολογίζονται από το IPCC (2006) και την Eurelectric (2005) και περιέχονται στις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων. Για τις πηγές τελικής κατανάλωσης ενέργειας που αναγνωρίστηκαν, οι συντελεστές είναι: Μορφή ενέργειας Συντελεστής εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρική ενέργεια 1,149 Πετρέλαιο 0,259 Βενζίνη 0,249 Φυσικό αέριο 0,202 Ξύλο 0,302 Πίνακας 8: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 Η συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο τελικής ενέργειας και οι εκπομπές CO 2 που αντιστοιχούν σε αυτήν, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους είναι: Τομέας κατανάλωσης Ποσότητα ενέργειας Εκπομπές CO 2 (kwh) (tco 2 ) Ηλεκτρική ενέργεια Δημοτικά κτίρια 1.837.992 2.112 Δημοτικός φωτισμός 6.293.513 7.231 Οικιακός τομέας 114.692.682 131.782 Τριτογενής τομέας 26.963.926 30.982 Πετρέλαιο Δημοτικά κτίρια 2.241.290 580 Οικιακός τομέας 183.920.273 47.635 Τριτογενής τομέας 6.227.345 1.613 Δημοτικά οχήματα 1.916.810 496 Ιδιωτικά οχήματα 47.807.783 12.382 Βενζίνη Δημοτικά οχήματα 197.561 49 Ιδιωτικά οχήματα 463.035.288 115.296 Φυσικό αέριο Οικιακός τομέας 4.607.492 931 Σελίδα 26
Τομέας κατανάλωσης Ποσότητα ενέργειας Εκπομπές CO 2 (kwh) (tco 2 ) Τριτογενής τομέας 1.856.976 375 Ξύλο Οικιακός τομέας 44.067.297 13.308 Σύνολο 364.773 Πίνακας 9: Συνολική κατανάλωση τελικής ενέργειας και Βασική Απογραφή Εκπομπών Η σχετική συνεισφορά κάθε τομέα στις συνολικές εκπομπές της Βασικής Απογραφής Εκπομπών φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα: Τριτογενής τομέας (φ/α) 0,1% Ιδιωτικά οχήματα (βενζίνη) 31,6% Οικιακός τομέας (φ/α) 0,3% Οικιακός τομέας (ξύλο) 3,6% Δημοτικά κτίρια (η/ε) 0,6% Δημοτικός φωτισμός (η/ε) 2,0% Οικιακός τομέας (η/ε) 36,1% Δημοτικά οχήματα (βενζίνη) 0,0% Ιδιωτικά οχήματα (πετρέλαιο) 3,4% Δημοτικά οχήματα (πετρέλαιο) 0,1% Τριτογενής τομέας (πετρέλαιο) 0,4% Οικιακός τομέας (πετρέλαιο) 13,1% Τριτογενής τομέας (η/ε) 8,5% Δημοτικά κτίρια (πετρέλαιο) 0,2% Εικόνα 6: Εκπομπές CO 2 στον Δήμο Ιλίου ανά τομέα δραστηριότητας Ειδικά για τις δημοτικές καταναλώσεις, η συνεισφορά κάθε τομέα στις συνολικές δημοτικές εκπομπές αναλύεται ως εξής: Σελίδα 27
Εικόνα 7: Εκπομπές CO2 Δήμου Ιλίου ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας Σελίδα 28
10. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΤΟΥ ΙΛΙΟΥ Στα πλαίσια της σύνταξης του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, ο Δήμος πραγματοποίησε έρευνα της ενεργειακής συμπεριφοράς των κατοίκων και επαγγελματιών του Ιλίου προκειμένου να: Ξεκινήσει έναν διάλογο με τους δημότες και τους επαγγελματίες της περιοχής για τα θέματα ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης Αποκτήσει καλύτερη εικόνα του βαθμού ευαισθητοποίησης των πολιτών στα θέματα εξοικονόμησης ενέργειας Προσαρμόσει καλύτερα μελλοντικές δράσεις ενημέρωσης και εξοικονόμησης ενέργειας, ειδικά στον τομέα της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίων τον Νοέμβριο του 2011. Για την έρευνα ετοιμάστηκαν δύο διαφορετικά ερωτηματολόγια (ένα για τον οικιακό και ένα για τον τριτογενή τομέα) τα οποία μοιράστηκαν σε μεγάλο αριθμό πολιτών και επαγγελματιών με την διαβεβαίωση ότι τα στοιχεία που ζητήθηκαν είναι ανώνυμα και παραμένουν εμπιστευτικά ενώ η συμπλήρωσή τους ήταν προαιρετική και μόνο για τον σκοπό που ζητήθηκε. Τελικά, συγκεντρώθηκαν 204 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια για τον οικιακό τομέα και 29 ερωτηματολόγια για ιδιωτικούς επαγγελματικούς χώρους (καταστήματα και επιχειρήσεις) που εδρεύουν στο Δήμο. Σημειώνεται ότι, αφενός οι πολίτες/ επαγγελματίες του Δήμου κλήθηκαν να απαντήσουν με ειλικρίνεια και στο μέτρο του εφικτού και αφετέρου η στατιστική επεξεργασία των ερωτηματολογίων έγινε χωρίς να αμφισβητείται αυτό το γεγονός. Στην συνέχεια παρουσιάζονται τα δύο ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν, στα πλαίσια της σύνταξης του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια: Σελίδα 29
Εικόνα 8: Ερωτηματολόγιο για τον οικιακό τομέα (σ. 1) Σελίδα 30
Εικόνα 9: Ερωτηματολόγιο για τον οικιακό τομέα (σ. 2) Σελίδα 31
Εικόνα 10: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.1) Σελίδα 32
Εικόνα 11: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.2) Σελίδα 33
Εικόνα 12: Ερωτηματολόγιο για τον τριτογενή τομέα (σ.3) Σελίδα 34
10.1. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η επεξεργασία των ερωτηματολογίων που συγκεντρώθηκαν έδωσε τα εξής αποτελέσματα: 10.1.1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών που συμμετείχε στην έρευνα (προφίλ πολίτη που συμπλήρωσε το ερωτηματολόγιο στις δύο πρώτες ερωτήσεις) ανήκει στις ηλικιακές ομάδες 25 39 και 40 54, με επίπεδο εκπαίδευσης απολυτηρίου Λυκείου ή πτυχίου ΑΕΙ/ ΤΕΙ και χαμηλό/ μέσο ετήσιο οικογενειακό εισόδημα. Το πρώτο αποτέλεσμα επιτάθηκε από την μέθοδο που επιλέχθηκε προκειμένου να μοιραστούν τα ερωτηματολόγια στους πολίτες (μέσω μαθητών Δημοτικού και Γυμνασίου οι απαντήσεις δόθηκαν από τους γονείς των μαθητών) ενώ τα υπόλοιπα δύο αποτελέσματα συμφωνούν με την γενική κοινωνική και οικονομική διαστρωμάτωση των κατοίκων του Δήμου Ιλίου: Εικόνα 13: Ηλικία πολιτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο Εικόνα 14: Εκπαίδευση πολιτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο Σελίδα 35
Εικόνα 15: Ετήσιο συνολικό εισόδημα νοικοκυριού 10.1.2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΝ Όσον αφορά τις κατοικίες (χαρακτηριστικά κτιρίων) των πολιτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο αυτά έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: Εικόνα 16: Τύπος κατοικίας Σελίδα 36
Εικόνα 17: Αριθμός διαμερισμάτων κτιρίου Εικόνα 18: Όροφοι κτιρίου Εικόνα 19: Αριθμός ατόμων ανά νοικοκυριό Σελίδα 37
Στον επόμενο πίνακα συγκεντρώνονται τα, κατά μέσο όρο, στοιχεία για το μέγεθος και τις καταναλώσεις των κατοικιών που συμμετείχαν στην έρευνα: Μέγεθος Αριθμός ερωτηματολογίων με συμπληρωμένο το αντίστοιχο πεδίο Τιμή (Μ.Ο.) Επιφάνεια κατοικίας 172 (84% 4 ) 97,0 m 2 Αριθμός δωματίων κατοικίας 194 (95%) 3,6 δωμάτια Έτος κατασκευής 170 (83%) 1990 Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρισμού 36 (18%) 5.419 kwh Ετήσιο κόστος ηλεκτρισμού 5 141 (69%) 809 Ετήσια κατανάλωση πετρελαίου 66 6 1.129 lt Ετήσιο κόστος πετρελαίου 149 854 Ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου 1 1.400 kwh Ετήσιο κόστος φυσικού αερίου 1 150 Ετήσιο κόστος άλλου καυσίμου (ξύλο) 16 344 Πίνακας 10: Ενεργειακές καταναλώσεις κατοικιών Δήμου Ιλίου 10.1.3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΟΛΙΤΩΝ Το τρίτο κομμάτι των ερωτήσεων που απευθύνθηκαν στους πολίτες του Δήμου αφορά την ενεργειακή συμπεριφορά τους, ώστε να φανεί ο βαθμός που οι πολιτικές ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για την εξοικονόμηση ενέργειας έχουν αποδώσει ή, ενδεικτικά, ο βαθμός στον οποίο πρέπει ο Δήμος να επέμβει ώστε οι πολίτες να ενημερωθούν: Αριθμός ερώτησης Ερώτηση Φωτισμός 1 Κλείνετε τα φώτα όταν εγκαταλείπετε το δωμάτιο για περισσότερο από δύο λεπτά; 2 Χρησιμοποιείτε λαμπτήρες φωτισμού χαμηλής κατανάλωσης στο σπίτι; 4 Ποσοστό συμπλήρωσης ως προς το δείγμα των συμπληρωμένων ερωτηματολογίων που συλλέχθηκαν 5 Σημειώνεται ότι κάποια ερωτηματολόγια είχαν συμπληρωμένο μόνο το κόστος ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), κάποια άλλα μόνο την ποσότητα (kwh, lt, kg) ενώ σε κάποια ήταν συμπληρωμένα και τα δύο πεδία. Έτσι, για πηγή ενέργειας, το κόστος (σε επίπεδο ερωτηματολογίου ή μικρού δείγματος) δεν σχετίζεται απαραίτητα με την ποσότητα. 6 Για τα καύσιμα πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άλλο καύσιμο (ξύλο) δεν παρατίθενται ποσοστά συμπλήρωσης καθώς κάθε ένα από αυτά τα καύσιμα χρησιμοποιείται σε υποσύνολο του δείγματος που ρωτήθηκε Σελίδα 38
Αριθμός ερώτησης 3 4 Ερώτηση Αν ναι, ποιο είναι (περίπου) το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των λαμπτήρων που χρησιμοποιείτε; Χρησιμοποιείτε τεχνητό φωτισμό ακόμη και αν υπάρχει η δυνατότητα για επαρκή φυσικό φωτισμό; Θέρμανση Κλιματισμός 5 Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί η θέρμανση; 6 Φροντίζετε για την ετήσια τακτική συντήρηση του συστήματος λέβητα καυστήρα; 7 Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε το θερμοστάτη για τη θέρμανση; 8 Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί ο κλιματισμός; 9 Ρυθμίζετε τη θερμοκρασία του κλιματιστικού, πάνω από τους 25 βαθμούς, το καλοκαίρι; 10 Κλείνετε τον κλιματισμό στα δωμάτια όπου δεν υπάρχουν άνθρωποι; 11 12 Κλείνετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να εμποδίσετε το φως του ήλιου το καλοκαίρι; Ανοίγετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να διευκολύνετε το φως του ήλιου το χειμώνα; Ηλεκτρικές συσκευές 13 Λαμβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήμανση/ κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ ηλεκτρονικών ειδών; 14 Αν αγοράσατε πρόσφατα μία συσκευή τι ενεργειακής κλάσης ήταν; 15 Κλείνετε από το κουμπί την τηλεόραση, την οθόνη του υπολογιστή και τις ηλεκτρονικές συσκευές (και δεν την αφήνετε σε κατάσταση αναμονής); 16 Φροντίζετε να κλείνετε εγκαίρως τον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα; 17 Έχετε ηλιακό θερμοσίφωνα; 18 19 Ελέγχετε αν η κατσαρόλα που μαγειρεύετε, είναι ίδιου μεγέθους με το μάτι της ηλεκτρικής κουζίνας που χρησιμοποιείται; Όταν γίνεται χρήση του πλυντηρίου στο σπίτι σας, είναι καλά γεμάτο, πριν αρχίσει η λειτουργία του; 20 Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε τη λειτουργία του πλυντηρίου σας; Πίνακας 11: Ερωτήσεις ενεργειακής συμπεριφοράς οικιακού τομέα Σελίδα 39
Εικόνα 20: Κλείνετε τα φώτα όταν εγκαταλείπετε το δωμάτιο για περισσότερο από δύο λεπτά; Εικόνα 21: Χρησιμοποιείτε λαμπτήρες φωτισμού χαμηλής κατανάλωσης στο σπίτι; Εικόνα 22: Αν ναι, ποιο είναι (περίπου) το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των λαμπτήρων που χρησιμοποιείτε; Σελίδα 40
Εικόνα 23: Χρησιμοποιείτε τεχνητό φωτισμό ακόμη και αν υπάρχει η δυνατότητα για επαρκή φυσικό φωτισμό; Εικόνα 24: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί η θέρμανση; Εικόνα 25: Φροντίζετε για την ετήσια τακτική συντήρηση του συστήματος λέβητα καυστήρα; Σελίδα 41
Εικόνα 26: Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε το θερμοστάτη για τη θέρμανση; Εικόνα 27: Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί ο κλιματισμός; Εικόνα 28: Ρυθμίζετε τη θερμοκρασία του κλιματιστικού, πάνω από τους 25 βαθμούς, το καλοκαίρι; Σελίδα 42
Εικόνα 29: Κλείνετε τον κλιματισμό στα δωμάτια όπου δεν υπάρχουν άνθρωποι; Εικόνα 30: Κλείνετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να εμποδίσετε το φως του ήλιου το καλοκαίρι; Εικόνα 31: Ανοίγετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να διευκολύνετε το φως του ήλιου το χειμώνα; Σελίδα 43
Εικόνα 32: Λαμβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήμανση/ κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ ηλεκτρονικών ειδών; Εικόνα 33: Αν αγοράσατε πρόσφατα μία συσκευή τι ενεργειακής κλάσης ήταν; Εικόνα 34: Κλείνετε από το κουμπί την τηλεόραση, την οθόνη του υπολογιστή και τις ηλεκτρονικές συσκευές (και δεν την αφήνετε σε κατάσταση αναμονής); Σελίδα 44
Εικόνα 35: Φροντίζετε να κλείνετε εγκαίρως τον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα; Εικόνα 36: Έχετε ηλιακό θερμοσίφωνα; Εικόνα 37: Ελέγχετε αν η κατσαρόλα που μαγειρεύετε, είναι ίδιου μεγέθους με το μάτι της ηλεκτρικής κουζίνας που χρησιμοποιείται; Σελίδα 45
Εικόνα 38: Όταν γίνεται χρήση του πλυντηρίου στο σπίτι σας, είναι καλά γεμάτο, πριν αρχίσει η λειτουργία του; Εικόνα 39: Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε τη λειτουργία του πλυντηρίου σας; Όπως φαίνεται από τις απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν, οι πολίτες του Δήμου Ιλίου είναι ενημερωμένοι για την εξοικονόμηση ενέργειας και τα μέτρα μηδενικού κόστους (ενεργειακή συμπεριφορά) που μπορούν να επιφέρουν μία σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και μία αντίστοιχη εξοικονόμηση χρημάτων από τους λογαριασμούς ενέργειας. Εντούτοις υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια, τα οποία ο Δήμος μπορεί να χρησιμοποιήσει ως αφετηρία για να οργανώσει δράσεις ενημέρωσης/ εκπαίδευσης, πιλοτικές εφαρμογές και χρηματοδοτήσεις προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της εξοικονόμησης ενέργειας και της μείωσης των εκπομπών CO 2 που έχουν τεθεί. Έτσι, για παράδειγμα και σύμφωνα με το στατιστικό δείγμα που αντλήθηκε: 1 στους 5 πολίτες αφήνει τα φώτα ανοιχτά σε δωμάτια που δεν χρησιμοποιεί Σελίδα 46
Περίπου το 50% των πολιτών χρησιμοποιεί από καθόλου έως 50% λαμπτήρες εξοικονόμησης και μόλις περίπου το 20% των πολιτών δηλώνει ότι έχει αντικαταστήσει (σχεδόν ή) πλήρως τους παλαιούς λαμπτήρες με νέους εξοικονόμησης ενέργειας Σχεδόν 1 στους 4 πολίτες δηλώνει ότι τον χειμώνα ρυθμίζει τον θερμοστάτη σε θερμοκρασία ίση ή μεγαλύτερη των 22 ο C (ιδανική ρύθμιση 20 ο C) Αντίστοιχα, 1 στους 2 πολίτες δηλώνει ότι το καλοκαίρι ρυθμίζει τον θερμοστάτη σε θερμοκρασία ίση ή μικρότερη των 25 ο C (ιδανική ρύθμιση) Υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης της εμπέδωσης των οφελών από την αγορά συσκευών ενεργειακής κλάσης Α/Α+ Μπορεί να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας από την σωστή χρήση των ηλεκτρικών συσκευών γενικά (π.χ. κατάσταση αναμονής συσκευών ερώτηση 15) και ειδικά (π.χ. χρήση πλυντηρίου ερώτηση 20) 10.2. ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Η επεξεργασία των ερωτηματολογίων που συγκεντρώθηκαν έδωσε τα εξής αποτελέσματα: 10.2.1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ Οι εγκαταστάσεις που ως επί το πλείστον συμμετείχαν στην έρευνα είναι εμπορικές επιχειρήσεις και εταιρείες γραφείων ή γραφεία. Ως αποτέλεσμα, η μεγάλη πλειοψηφία (4 στις 5) από τις επιχειρήσεις στεγάζονται σε καταστήματα ένα μικρό ποσοστό αξιοποιεί αυτοτελή κτίρια: Εικόνα 40: Κατηγορία εγκατάστασης τριτογενή τομέα που συμμετείχε στην έρευνα Σελίδα 47
Εικόνα 41: Κτίριο εγκατάστασης τριτογενή τομέα που συμμετείχε στην έρευνα Στον επόμενο πίνακα συγκεντρώνονται τα, κατά μέσο όρο, στοιχεία για το μέγεθος του κτιρίου και την λειτουργία των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα: Μέγεθος Αριθμός ερωτηματολογίων με συμπληρωμένο το αντίστοιχο πεδίο Τιμή (Μ.Ο.) Έτη λειτουργίας 22 (76%) 7 9,3 έτη Μέσο εμβαδόν εγκατάστασης 26 (90%) 79,3 m 2 Αριθμός εργαζομένων/ υπαλλήλων 25 (86%) 2,0 Αριθμός πελατών 20 (69%) 18,7 Μέσο ετήσιο ωράριο 19 (66%) 2681 ώρες Πίνακας 12: Μέγεθος και λειτουργία επιχειρήσεων της έρευνας 10.2.2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΝ Στον επόμενο πίνακα συγκεντρώνονται τα, κατά μέσο όρο, στοιχεία για τις καταναλώσεις των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα: Μέγεθος Αριθμός ερωτηματολογίων με συμπληρωμένο το αντίστοιχο πεδίο Τιμή (Μ.Ο.) Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρισμού 3 (10%) 8.133 kwh Ετήσιο κόστος ηλεκτρισμού 8 12 (41%) 1.751 7 Ποσοστό συμπλήρωσης ως προς το δείγμα των συμπληρωμένων ερωτηματολογίων που συλλέχθηκαν 8 Σημειώνεται ότι κάποια ερωτηματολόγια είχαν συμπληρωμένο μόνο το κόστος ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), κάποια άλλα μόνο την ποσότητα (kwh, lt, kg) ενώ σε κάποια ήταν συμπληρωμένα και τα δύο πεδία. Έτσι, για πηγή ενέργειας, το κόστος (σε επίπεδο ερωτηματολογίου ή μικρού δείγματος) δεν σχετίζεται απαραίτητα με την ποσότητα. Σελίδα 48
Μέγεθος Αριθμός ερωτηματολογίων με συμπληρωμένο το αντίστοιχο πεδίο Τιμή (Μ.Ο.) Ετήσια κατανάλωση πετρελαίου 1 9 600 lt Ετήσιο κόστος πετρελαίου 0 Ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου 0 Ετήσιο κόστος φυσικού αερίου 0 Πίνακας 13: Ενεργειακές καταναλώσεις επιχειρήσεων Δήμου Ιλίου 10.2.3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Το τρίτο κομμάτι των ερωτήσεων που απευθύνθηκαν στους πολίτες του Δήμου αφορά την ενεργειακή συμπεριφορά τους, ώστε να φανεί ο βαθμός που οι πολιτικές ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για την εξοικονόμηση ενέργειας έχουν αποδώσει ή, ενδεικτικά, ο βαθμός στον οποίο πρέπει ο Δήμος να επέμβει ώστε οι πολίτες να ενημερωθούν: Αριθμός ερώτησης Ερώτηση Φωτισμός 1 Κλείνετε τα φώτα σε χώρους που δεν χρησιμοποιούνται; 2 Χρησιμοποιείτε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης; 3 4 Αν ναι, ποιο είναι (περίπου) το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των λαμπτήρων που χρησιμοποιείτε; Χρησιμοποιείτε τεχνητό φωτισμό ακόμη και αν υπάρχει η δυνατότητα για επαρκή φυσικό φωτισμό; Θέρμανση Κλιματισμός 5 Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί η θέρμανση; 6 Φροντίζετε για την ετήσια τακτική συντήρηση του συστήματος θέρμανσης; 7 Σε τι θερμοκρασία ρυθμίζετε το θερμοστάτη για τη θέρμανση; 8 Κλείνετε τα παράθυρα, όταν λειτουργεί ο κλιματισμός; 9 Ρυθμίζετε τη θερμοκρασία του κλιματιστικού, πάνω από τους 25 βαθμούς, το καλοκαίρι; 10 Κλείνετε τον κλιματισμό στα δωμάτια όπου δεν υπάρχουν άνθρωποι; 11 Κλείνετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να εμποδίσετε το φως του ήλιου το καλοκαίρι; 9 Για τα καύσιμα πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άλλο καύσιμο (ξύλο) δεν παρατίθενται ποσοστά συμπλήρωσης καθώς κάθε ένα από αυτά τα καύσιμα χρησιμοποιείται σε υποσύνολο του δείγματος που ρωτήθηκε Σελίδα 49
Αριθμός ερώτησης 12 Ερώτηση Ανοίγετε τα παραθυρόφυλλα, τα σκίαστρα και τις κουρτίνες για να διευκολύνετε το φως του ήλιου το χειμώνα; Συσκευές Συστήματα 13 Λαμβάνετε υπόψη την ενεργειακή σήμανση/ κλάση συσκευών κατά την αγορά ηλεκτρικών/ ηλεκτρονικών ειδών; 14 Αν αγοράσατε πρόσφατα μία συσκευή τι ενεργειακής κλάσης ήταν; 15 Κλείνετε από το κουμπί την τηλεόραση, την οθόνη του υπολογιστή και τις ηλεκτρονικές συσκευές (και δεν την αφήνετε σε κατάσταση αναμονής); 16 Χρησιμοποιείτε ηλεκτρικό θερμοσίφωνα; 17 Έχετε κάποια άλλη εγκατάσταση ΑΠΕ; 18 Αν ναι, τι ποσοστό του φορτίου (ηλεκτρικό/ θερμικό) καλύπτει; Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας 19 20 Εφαρμόζετε στην επιχείρηση κάποιο σύστημα/ πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης; Έχετε οργανώσει/ συμμετάσχει σε κάποια δράση ενεργειακής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης/ ευαισθητοποίησης για τους εργαζόμενους στην επιχείρηση; 21 Υπάρχουν στην επιχείρηση συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας; 22 Αν ναι, μπορείτε να περιγράψετε, συνοπτικά, τα πιο σημαντικά από αυτά; 23 Λάβατε πρόσφατα κάποια μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας; 24 Αν ναι, μπορείτε να περιγράψετε, συνοπτικά, τα πιο σημαντικά από αυτά; 25 Είστε διατεθειμένοι να λάβετε στο άμεσο μέλλον μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας; 26 Αν ναι, τι ύψους επένδυση υπολογίζετε να κάνετε (σε ευρώ); 27 Ποια κίνητρα θεωρείτε ότι πρέπει να δοθούν στον τριτογενή τομέα για την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας; Πίνακας 14: Ερωτήσεις ενεργειακής συμπεριφοράς τριτογενή τομέα Σελίδα 50