Γενική Μετεωρολογία Α.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Δρ. Χαράλαμπος Φείδας Ανα[ληρωτής Καθηγητής Τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας Θεσσαλονίκη 2013
Εισαγωγή Σκοπός του μαθήματος είναι: η μελέτη του καιρού και η κατανόηση των ατμοσφαιρικών φαινομένων. η περιγραφή και μελέτη όλων των στοιχείων (ηλιακή και γήινη ακτινοβολία, πίεση, θερμοκρασία, υγρασία, υετός, άνεμος κ.α.) και των φυσικών διεργασιών (π.χ. ατμοσφαιρική και θαλάσσια κυκλοφορία) που διαμορφώνουν τον καιρό μιας περιοχής
Περιεχόμενα Θεωρία 1. Η ατμόσφαιρα και η δομή της 2. Οι κινήσεις της γης 3. Ηλιακή και γήινη ακτινοβολία 4. Θερμοκρασία της ατμόσφαιρας 5. Υγρασία του αέρα 6. Θερμοδυναμική του ατμοσφαιρικού αέρα 7. Στατική της ατμόσφαιρας 8. Υδροσυμπυκνώσεις, νέφη, νέφωση 9. Ατμοσφαιρική πίεση και άνεμοι 10. Ατμοσφαιρικές διαταράξεις
Περιεχόμενα Ασκήσεις 1. Φροντιστηριακές ασκήσεις ανά κεφάλαιο 2. Εξοικείωση με τη μετεωρολογική παρατήρηση Βιβλίο 1. Μαθήματα Γενικής Μετεωρολογίας Μακρογιάννης, Τ. και Σαχσαμάνογλου, Χ. Εκδόσεις Χαρις ΕΠΕ, 1993
Ηλεκτρονικό μάθημα
Ηλεκτρονικό μάθημα
Εισαγωγή Λιθόσφαιρα Ατμόσφαιρα Υδρόσφαιρα Βιόσφαιρα
Μετεωρολογία Η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη του καιρού. Η ονομασία προήλθε από την αρχαία ελληνική λέξη «μετέωρα» που σημαίνει οτιδήποτε βρίσκεται στον ουρανό.
Καιρός είναι ο συνδυασμός των ατμοσφαιρικών φαινομένων που εμφανίζονται σε μια δεδομένη στιγμή ή για μια πολύ σύντομη χρονική περίοδο σ έναν τόπο.
Κλίμα είναι το σύνολο των ατμοσφαιρικών συνθηκών που εκφράζουν τη θερμοκρασιακή και υγρομετρική κατάσταση της ατμόσφαιρας για μεγάλες χρονικές περιόδους. Τροπικό Υποτροπικό Ερημικό Ισημερινό Υποερημικό Μεσογειακό Εύκρατο Ωκεάνιο Ηπειρωτικό Υποαρκτικό Πολικό Αρκτικό
Ουσιαστικά είναι ο μέσος καιρός που καθορίζεται από τις μέσες τιμές των κλιματολογικών στοιχείων και παραμέτρων για μεγάλη περίοδο (30 ετών). Τροπικό Υποτροπικό Ερημικό Ισημερινό Υποερημικό Μεσογειακό Εύκρατο Ωκεάνιο Ηπειρωτικό Υποαρκτικό Πολικό Αρκτικό
Από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε ο άνθρωπος πάνω στη γη άρχισε να δέχεται στην καθημερινή του ζωή τις επιδράσεις των καιρικών φαινομένων. Γι αυτό και οι πρώτοι θεοί που λάτρεψε ήταν θεοί που μπορούσαν να ελέγχουν τα βίαια καιρικά φαινόμενα. Δίας - Ζευς Λέι Τσεν Τζου - θεός κεραυνού Φει Λέιν - θεός άνεμου Ζεύς νίφει (= χιονίζει) Ζεύς ύει (= βρέχει)
Η πρώτη απόπειρα όμως για να ερμηνευτούν τα διάφορα φαινόμενα της ατμόσφαιρας έγινε τον 5 ο π.χ. αιώνα. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και αστρονόμοι μετά από συστηματική παρατήρηση των καιρικών φαινομένων, άρχισαν να αποδίδουν τη γένεση αυτών σε φυσικά αίτια, ερχόμενοι έτσι σε απευθείας αντίθεση με τη λαϊκή και θρησκευτική παράδοση. Ενώ οι έλληνες απέδιδαν τον καιρό στα καπρίτσια των θέων, παράλληλα τον μελετούσαν και σαν φαινόμενο που ελέγχεται από φυσικούς νομούς.
Προσπάθησαν μάλιστα να φτάσουν μέχρι τη στατιστική πρόγνωση του καιρού, κρατώντας στοιχεία για τα καιρικά φαινόμενα σε ένα ημερολόγιο που είναι γνωστό σαν «παράπηγμα». Ένα είδος αστρονομικού ημερολογίου χαραγμένου σε πέτρινες, ή ξύλινες πινακίδες που σημειώνονταν αστρονομικά και μετεωρολογικά φαινόμενα για όλες τις ημέρες του μήνα.
Ο Ιπποκράτης κατέληξε στην αρχή ότι τα μετεωρολογικά φαινόμενα επαναλαμβάνονται, αφού τα παρακολούθησε συστηματικά κατά τη διάρκεια του έτους κι έγινε έτσι ο πατέρας της κλιματολογίας.
Οι χρόνοι του Σωκράτους, αποτελούν για την επιστήμη της Μετεωρολογίας μια περίοδο δυσφήμισης αφού ο λαός χλεύαζε τους ασχολούμενους περί τα "μετέωρα". Αντί της λέξεως "μετεωρολόγος", χρησιμοποιούσαν λέξεις "μετεωρολέσχης" και "μετεωροφέναξ". Την εποχή του Περικλέους, ψηφίστηκε νόμος με τον οποίον, όλοι όσοι δίδασκαν θέματα που αφορούσαν τη Μετεωρολογία μηνύονταν και καταδικάζονταν αφού συνεπάγονταν ότι δεν πίστευαν στους θεούς. Με βάση τον νόμο αυτό, δικάστηκε και οδηγήθηκε σε εξορία ο Αναξαγόρας γιατί υποστήριζε ότι τα μετέωρα δεν ήταν θεϊκά αλλά φυσικά φαινόμενα.
Η σημαντική για την μετεωρολογία περίοδος, αρχίζει με τον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (384-322 π.χ.). Αποκατέστησε το κύρος της Μετεωρολογίας καθιστώντας αυτή κλάδο γνώσεως ανεξάρτητο της Αστρονομίας και γράφοντας το πρώτο παγκοσμίως εγχειρίδιο Μετεωρολογίας, τα μετεωρολογικά. Σε αυτό περιλαμβάνoνται όλες τις υπάρχουσες κατά την εποχή του γνώσεις, τις οποίες αφού έλεγξε και συμπλήρωσε με δικές του παρατηρήσεις και θεωρίες καθώς και με παρατηρήσεις των μαθητών του, τις κατέταξε σε ένα σύστημα. Μέχρι και τον 17 ο μ.χ. αιώνα, αποτελούσε το μοναδικό παγκοσμίως μετεωρολογικό εγχειρίδιο.
Ολόκληρος ο γήινος κόσμος αποτελείται από τέσσερα στοιχεία: Φωτιά, αέρα, νερό, και γη. Αυτά μπορούν να μετασχηματιστούν το ένα στο άλλο, το καθένα βρίσκεται κρυμμένο μέσα στα υπόλοιπα.
Μέχρι την εφεύρεση του θερμομέτρου (1593) και του βαρομέτρου (1643) καμία σημαντική πρόοδος δεν είχε γίνει στην επιστήμη της μετεωρολογίας. θερμόμετρο
Η χρήση των οργάνων αυτών ήταν σταθμός γιατί για πρώτη φορά τα μετεωρολογικά στοιχεία εκφράστηκαν με αριθμητικά μεγέθη. Ακολούθησε και η εφεύρεση άλλων οργάνων όπως των βροχόμετρων, των υγρόμετρων και των ανεμόμετρων. θερμόμετρο
Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της θεωρητικής και εφαρμοσμένης μετεωρολογίας ήταν η κατασκευή από τον Γερμανό μετεωρολόγο BRANDES (1820), των πρώτων συνοπτικών χαρτών
Σημαντικός σταθμός οι μεγάλες ζημιές που προκλήθηκαν από μια κακοκαιρία στον Αγγλικό και το Γαλλικό στόλο στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (1854). Ίδρυση της πρώτης μετεωρολογικής υπηρεσίας στο Παρίσι από τον το διευθυντή του Αστεροσκοπείου των Παρισίων LA VERRIER