ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.5.2014 COM(2014) 336 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τέταρτη έκθεση για την εφαρμογή από την Ουκρανία του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων EL EL

I. Εισαγωγή Στις 29 Οκτωβρίου 2008, η ΕΕ και η Ουκρανία δρομολόγησαν διάλογο για τις θεωρήσεις με σκοπό να εξετάσουν τις προϋποθέσεις πραγματοποίησης από τους πολίτες της Ουκρανίας ταξιδίων χωρίς θεώρηση προς τον χώρο Σένγκεν. Στις 22 Νοεμβρίου 2010, η Επιτροπή υπέβαλε στην Ουκρανία το «Σχέδιο δράσης για την ελευθέρωση των θεωρήσεων». Το σχέδιο καθορίζει μια σειρά συγκεκριμένων κριτηρίων αξιολόγησης για την Ουκρανία σε τέσσερις «δέσμες» σχετικών ζητημάτων, με στόχο την έγκριση νομοθετικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου (φάση 1) και την αποτελεσματική και βιώσιμη εφαρμογή του (φάση 2). Η Επιτροπή υποβάλλει τακτικά εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Η πρώτη έκθεση προόδου όσον αφορά την εφαρμογή από την Ουκρανία υποβλήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2011. Η Επιτροπή δημοσίευσε τη δεύτερη έκθεση προόδου στις 9 Φεβρουαρίου 2012 και την τρίτη στις 15 Νοεμβρίου 2013. Στην έκθεση αυτή, η Επιτροπή παρουσίασε συνολική και ενοποιημένη αξιολόγηση της προόδου που σημείωσε η Ουκρανία κατά την εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης της πρώτης φάσης σχετικά με την κατάρτιση του νομοθετικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου. Διαπιστώθηκε ότι η Ουκρανία έχει σημειώσει ουσιαστική πρόοδο και στις τέσσερις δέσμες του σχεδίου δράσης, αλλά ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες σημαντικές απαιτήσεις που ακόμη δεν πληρούνται στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων, του ασύλου, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της καταπολέμησης των διακρίσεων, καθώς και της προστασίας των δεδομένων. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τις ουκρανικές αρχές για την αντιμετώπιση των εκκρεμών ζητημάτων που επισημαίνονται ανωτέρω. Η Επιτροπή έχει ένα βασικό στόχο να κοινοποιήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο όταν υιοθετηθούν όλα τα απαιτούμενα μέτρα στο πλαίσιο της πρώτης φάσης του σχεδίου δράσης. Η παρούσα έκθεση της Επιτροπής είναι η τέταρτη και τελευταία έκθεση προόδου σχετικά με την πρώτη φάση του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση των θεωρήσεων. Επεξηγεί πώς έχουν αντιμετωπιστεί τα υπόλοιπα κριτήρια αξιολόγησης της πρώτης φάσης. Πριν από την υποβολή της έκθεσης προηγήθηκε συνεδρίαση ανώτερων υπαλλήλων στο Κίεβο στις 26 Μαρτίου 2014, κατά την οποία οι ουκρανικές αρχές παρείχαν ενημέρωση σχετικά με τις προσπάθειές που έχουν καταβάλει για την εκπλήρωση των εναπομενόντων κριτηρίων αξιολόγησης. Στη συνέχεια, η Ουκρανία διαβίβασε περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τη νομοθεσία που εκδόθηκε με καταληκτική ημερομηνία την 23η Μαΐου. Εκτός από τα κριτήρια αξιολόγησης του σχεδίου δράσης, θέματα που σχετίζονται με τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και της εισαγγελίας παρακολουθούνται σε άλλους φορείς, όπως ο άτυπος δικαστικός διάλογος που εγκαινιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2013, η Επιτροπή Συνεργασίας, το Συμβούλιο Συνεργασίας, η διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Ουκρανίας, καθώς και κατά την εφαρμογή της ατζέντας σύνδεσης. Η επόμενη συνεδρίαση της υποεπιτροπής «Δικαιοσύνη, ελευθερία και ασφάλεια» έχει προγραμματιστεί για τις αρχές Ιουλίου 2014. 2

II. Πλαίσιο Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται σε περίοδο κατά την οποία η Ουκρανία αντιμετωπίζει έκτακτη κατάσταση. Η απόφαση να ανασταλούν οι προετοιμασίες ενόψει της υπογραφής της συμφωνίας σύνδεσης, καθώς και της εμπεριστατωμένης και πλήρους συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών, προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες των πολιτών, που κορυφώθηκαν με τον διορισμό νέας κυβέρνησης στις 27 Φεβρουαρίου 2014. Την πρωτοβουλία αυτή ακολούθησε η παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και η de facto προσάρτηση της Κριμαίας. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της 20ης Φεβρουαρίου και της 3ης Μαρτίου, η ΕΕ επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της να ενισχύσει τις διαπροσωπικές επαφές ΕΕ-Ουκρανίας, για παράδειγμα, στο πλαίσιο της διαδικασίας ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων, με συμφωνημένους όρους, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε μάλιστα τη σύναψη άμεσης συμφωνίας ΕΕ- Ουκρανίας για την κατάργηση των θεωρήσεων 1. Κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση να συμπεριληφθεί η Ουκρανία στον κατάλογο των τρίτων χωρών των οποίων οι υπήκοοι δεν υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης. Στο πακέτο στήριξης για τη σταθεροποίηση της Ουκρανίας, το οποίο παρουσίασε στις 5 Μαρτίου 2 πριν από την έκτακτη σύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύθηκε να στηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλει η Ουκρανία για να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό η διαδικασία ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων, σύμφωνα με τους όρους που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση των θεωρήσεων. Επισημαίνοντας ότι η πρόοδος εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουν οι νέες αρχές να αντιμετωπίσουν τα σημαντικότερα εκκρεμή θέματα, η Επιτροπή δήλωσε ότι θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να συνδράμει την Ουκρανία στην κατά το δυνατόν ταχύτερη επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων. Η δέσμευση αυτή επιβεβαιώθηκε εκ νέου από την προσφάτως εγκριθείσα ευρωπαϊκή ατζέντα μεταρρυθμίσεων για την Ουκρανία, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ, σε συντονισμό με τα κράτη μέλη, θα επιταχύνει τις προσπάθειες ώστε να επιτρέψει στην Ουκρανία να προχωρήσει στη δεύτερη φάση του σχεδίου δράσης, και να παράσχει πλήρη στήριξη στην Ουκρανία στη διαδικασία για την επίτευξη του στόχου της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. III. Αξιολόγηση των μέτρων που περιλαμβάνουν οι τέσσερις δέσμες του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων Στην τρίτη έκθεση που υπέβαλε η Επιτροπή στα τέλη του 2013 συνάγεται το συμπέρασμα ότι υπήρχαν ορισμένες σημαντικές απαιτήσεις της πρώτης φάσης οι οποίες δεν πληρούνταν ακόμη και απαριθμούνται τα θέματα που παραμένουν εκκρεμή. Η προσέγγιση της νέας ουκρανικής κυβέρνησης έγκειται στη συστηματική αντιμετώπιση όλων αυτών των θεμάτων, είτε σε εκτελεστικό επίπεδο μέσω της θέσπισης εκτελεστικών κανονισμών ή υπουργικών αποφάσεων, είτε σε νομοθετικό επίπεδο, όποτε κρίνονται αναγκαίες οι τροποποιήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας ή η θέσπιση νέας. 1 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 27ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με το μέλλον της πολιτικής θεωρήσεων της ΕΕ [2014/2586(RSP)]. 2 http://europa.eu/rapid/press-release_memo-14-159_en.htm. 3

Για τη δέσμη 1, στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων, η Επιτροπή ζήτησε από την Ουκρανία να συμπληρώσει το νομοθετικό πλαίσιο με ρητή αναφορά στα δακτυλικά αποτυπώματα και να εκδώσει εκτελεστικούς κανονισμούς ώστε να διασφαλιστεί ότι το νομοθετικό πλαίσιο είναι έτοιμο για την έκδοση βιομετρικών διαβατηρίων σε εύθετο χρόνο. Ως συνέχεια των συστάσεων αυτών, η ουκρανική κυβέρνηση κατήρτισε και ενέκρινε τους απαιτούμενους εκτελεστικούς κανονισμούς 3 για να προλειάνει το έδαφος για την έκδοση βιομετρικών διαβατηρίων. Η κυβέρνηση πρότεινε, και πρόκειται σύντομα να εγκρίνει, σχέδιο δράσης για την περίοδο 2014-17 στο οποίο προσδιορίζονται οι αρμοδιότητες των διαφόρων αρχών. Η ουκρανική κυβέρνηση βρίσκεται επίσης στο στάδιο ολοκλήρωσης της πρότασής της για τροποποίηση του νόμου-πλαισίου για το μητρώο πληθυσμού (νόμος περί ενιαίου μητρώου του πληθυσμού και εγγράφων ταυτότητας) ώστε να καταστούν υποχρεωτικά τα δακτυλικά αποτυπώματα για τα βιομετρικά διαβατήρια. Βάσει της δέσμης 2, στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου, η Επιτροπή ζήτησε την τροποποίηση της νομοθεσίας περί ασύλου, ιδίως για να διευρυνθεί ο ορισμός της συμπληρωματικής προστασίας και της προσωρινής προστασίας και να εξασφαλιστεί η δωρεάν ιατρική περίθαλψη για τους αιτούντες άσυλο. Η ουκρανική κυβέρνηση έδωσε συνέχεια σε αυτές τις συστάσεις. Οι αιτούμενες τροποποιήσεις της νομοθεσίας περί ασύλου όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της συμπληρωματικής και προσωρινής προστασίας εγκρίθηκαν από το ουκρανικό κοινοβούλιο, τη «Verkhovna Rada», στις 13 Μαΐου. Πρόσθετες τροποποιήσεις εισήχθησαν και έχουν ήδη εγκριθεί από το κοινοβούλιο για να διευκολυνθεί η πρόσβαση των αιτούντων άσυλο στην απασχόληση μέσω της καθιέρωσης δωρεάν άδειας εργασίας. Όσον αφορά την ιατρική περίθαλψη, εκδόθηκε κανονισμός που εξασφαλίζει την παροχή ιατρικής περίθαλψης. Παρόλο που η νομοθεσία έχει πλέον σε μεγάλο βαθμό θεσπιστεί, θα χρειαστεί να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες στο στάδιο υλοποίησης προκειμένου να εξασφαλιστεί η θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος για το άσυλο, ιδίως όσον αφορά τη διαδικασία χορήγησης ασύλου και την ενσωμάτωση των αναγνωρισμένων προσφύγων. Όσον αφορά τα ζητούμενα κριτήρια αξιολόγησης στη δέσμη 3, η τρίτη έκθεση της Επιτροπής υπογράμμισε την ανάγκη να αντιμετωπιστούν επειγόντως ορισμένα προβλήματα που αφορούν την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σε αυτά περιλαμβάνονται: η ενίσχυση των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις, η αποσαφήνιση των κανόνων σχετικά με τις εξαιρέσεις και τη διαφάνεια, η τήρηση της υποχρέωσης δημοσιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων και διενέργειας αποτελεσματικών και αμερόληπτων ελέγχων των δηλώσεων «Πόθεν Έσχες», η ολοκλήρωση της κατάρτισης των κανόνων για τη διαφθορά στον ιδιωτικό τομέα, και η ενίσχυση του συστήματος για την άρση της ασυλίας. Στη συνέχεια, καταρτίστηκε δέσμη τροποποιήσεων από την κυβέρνηση και εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 13 Μαΐου. Οι τροποποιήσεις αυτές αφορούν το σύστημα δήλωσης των περιουσιακών στοιχείων μέσω: της θέσπισης μηχανισμού εξωτερικού ελέγχου, της ποινικοποίησης κάθε πράξης δωροδοκίας (ενεργητικής και παθητικής), της 3 Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου σχετικά με την τεχνική περιγραφή και τη διαδικασία. 4

προσθήκης κανόνων για τη διαφθορά στον ιδιωτικό τομέα όσον αφορά τα νομικά πρόσωπα, και την αύξηση του επιπέδου των κυρώσεων. Εξάλλου, έχει επίσης ενισχυθεί η προστασία των καταγγελλόντων. Εγκρίθηκε χωριστός γενικός νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις, ο οποίος καλύπτει τους κανόνες για τη διαφάνεια, την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, καθώς και το πεδίο εφαρμογής των αναθετόντων φορέων. Το εναπομένον επείγον θέμα που εκκρεμεί η μεταρρύθμιση του συστήματος σχετικά με την άρση της ασυλίας των βουλευτών του κοινοβουλίου συνδέεται με διατάξεις του Συντάγματος και, ως εκ τούτου, θα αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο μιας εν εξελίξει διαδικασίας συνταγματικής μεταρρύθμισης. Στο στάδιο της εφαρμογής, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να διασφαλιστεί η θέσπιση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Θα πρέπει μεταξύ άλλων να προβλέπεται γνήσια, λειτουργική και ανεξάρτητη εποπτεία, καθώς και συνεκτική εφαρμογή των κανόνων που ισχύουν σήμερα, οι οποίοι είναι αποτέλεσμα πολυάριθμων ουσιαστικών αλλαγών που συντελέστηκαν κατά τα δύο τελευταία έτη. Όσον αφορά την προστασία των δεδομένων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ουκρανία να ολοκληρώσει το νομοθετικό και θεσμικό της πλαίσιο. Η ουκρανική κυβέρνηση εισήγαγε με τη σειρά της τροποποιήσεις στο δίκαιο για την προστασία των δεδομένων και στον νόμο σχετικά με τον Διαμεσολαβητή, ιδίως συμπεριλαμβάνοντας την έννοια της συγκατάθεσης του προσώπου στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, και διευρύνοντας τις αρμοδιότητες του Διαμεσολαβητή στον ιδιωτικό τομέα. Οι τροποποιήσεις εγκρίθηκαν από το κοινοβούλιο στις 13 Μαΐου. Όσον αφορά τις εκκρεμείς απαιτήσεις στη δέσμη 4, η Επιτροπή, στην τρίτη έκθεσή της, είχε ζητήσει από την Ουκρανία να ενισχύσει περαιτέρω το νομοθετικό πλαίσιο στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων ώστε να παρέχει κατάλληλη έννομη προστασία έναντι των πάσης φύσεως διακρίσεων, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Τούτο σημαίνει στην πράξη ότι πρέπει να: τροποποιηθεί ο νόμος κατά των διακρίσεων ώστε να εξασφαλίζεται και η προστασία έναντι των διακρίσεων λόγω γενετήσιου προσανατολισμού, και να ενισχυθούν οι δικονομικές εγγυήσεις με τη θέσπιση διατάξεων σχετικά με την αντιστροφή του βάρους της αποδείξεως, να διευκρινιστεί ότι το πεδίο εφαρμογής ισχύει και για τον ιδιωτικό τομέα, να εξασφαλιστεί ότι καλύπτονται όλες οι πτυχές των εργασιακών δικαιωμάτων, να αποσαφηνιστούν οι διατάξεις σχετικά με τις εύλογες προσαρμογές για τα πρόσωπα με αναπηρίες, να αποσαφηνιστούν τα δικαιώματα των θυμάτων με ιδιαίτερη έμφαση στους μηχανισμούς αντιστάθμισης, και να επεκταθεί η αρμοδιότητα του Διαμεσολαβητή στον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά τη συνέχεια, οι τροποποιήσεις του νόμου κατά των διακρίσεων προτάθηκαν από την κυβέρνηση και εγκρίθηκαν από το κοινοβούλιο στις 20 Μαΐου, αντιμετωπίζοντας βασικά ζητήματα που έθιξε η Επιτροπή και εισάγοντας επίσης νέες πτυχές: διατάξεις σχετικά με την αντιστροφή του βάρους της αποδείξεως θεσπίστηκαν στη διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων αλλά όχι ενώπιον του Διαμεσολαβητή η αρμοδιότητα του Διαμεσολαβητή επεκτάθηκε στον ιδιωτικό τομέα. Καθιερώθηκε η έννοια των εύλογων προσαρμογών. Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, δεν εισήχθη καμία ρητή αναφορά στην απαγόρευση των διακρίσεων λόγω γενετήσιου προσανατολισμού. Μολονότι θεσπίστηκαν διατάξεις που αφορούν το δικαίωμα προσφυγής ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, τις απαιτήσεις αποζημίωσης και την ατομική ευθύνη των παραβατών, καθώς και αναφορές στις αστικές, διοικητικές και ποινικές ευθύνες, 5

απομένει να αποσαφηνιστούν οι κυρώσεις και το είδος αποζημίωσης που προβλέπουν οι αντίστοιχοι κώδικες και η νομοθεσία για τις πράξεις διάκρισης. Όσον αφορά την προστασία έναντι των διακρίσεων λόγω γενετήσιου προσανατολισμού, η κυβέρνηση ζήτησε από το Ανώτατο Δικαστήριο 4 να εκδώσει ερμηνεία των σχετικών διατάξεων, στην οποία να επιβεβαιώνεται ότι απαγορεύονται οι διακρίσεις σε αυτή τη βάση. Το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε ερμηνεία στις 7 Μαΐου, επιβεβαιώνοντας ρητά ότι ο γενετήσιος προσανατολισμός θεωρείται εμμέσως απαγορευμένος λόγος διάκρισης στην ισχύουσα νομοθεσία. Η γνώμη αυτή δημοσιοποιήθηκε ευρέως από την κυβέρνηση: εκτός του ότι αναρτήθηκε στον δικτυακό τόπο του Κοινοβουλίου και δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της Ουκρανίας, δημοσιεύτηκε επίσης σε μια από τις μεγαλύτερες σε κυκλοφορία εφημερίδες της χώρας. Τέλος, για την επερχόμενη μεταρρύθμιση του εργατικού κώδικα, η κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει δημοσίως δεσμευτεί να απαγορεύει ρητά τις διακρίσεις για λόγους γενετήσιου προσανατολισμού. Μολονότι η νομοθεσία κατά των διακρίσεων βελτιώθηκε ούτως ώστε να προβλέπει την αναγκαία νομοθετική βάση για τη διασφάλιση της εφαρμογής των κριτηρίων αξιολόγησης στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων, θα απαιτηθούν πρόσθετες νομικές εγγυήσεις στο στάδιο της υλοποίησης με σκοπό την επαρκή και αποτελεσματική διασφάλιση της προστασίας κατά των πάσης φύσεως διακρίσεων, καθώς και των διαδικαστικών εγγυήσεων και την εφαρμογή κάθε παρέκκλισης σύμφωνα με τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας του ουκρανικού νομικού συστήματος. Εκτός από τις διατάξεις για τη διασφάλιση της προστασίας έναντι των διακρίσεων, η τρίτη έκθεση της Επιτροπής υπογράμμισε επίσης ότι η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά όλες τις εξελίξεις σχετικά με τα εκκρεμή σχέδια νόμου 0711 (στη συνέχεια 0945) και 0290. Τα εν λόγω σχέδια νόμου προτείνουν την τροποποίηση διαφόρων νόμων και τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου απαγορεύοντας την «προπαγάνδα των ομοφυλοφίλων». Η Επιτροπή έλαβε υπόψη τις ανησυχίες που διατυπώνει η επιτροπή της Βενετίας στη γνωμοδότησή της. Η κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει διαβεβαιώσει ότι τα εν λόγω νομοσχέδια αποσύρθηκαν από το μητρώο του κοινοβουλίου. Όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης/ECRI για την προστασία των μειονοτήτων, τον Μάιο του 1998 η Ουκρανία κύρωσε τη σύμβαση πλαίσιο για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων και τον Ιανουάριο του 2006 τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες. Ο νόμος σχετικά με τις αρχές της γλωσσικής πολιτικής του κράτους εγκρίθηκε το 2012 και παραμένει σε ισχύ. Η Επιτροπή της Βενετίας έκρινε στη γνώμη της (αριθ. 651/2011) ότι ο νόμος παρέχει επαρκή προστασία των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών. Κάθε αλλαγή στη νομοθεσία θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τις διεθνείς δεσμεύσεις, και ιδίως τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. IV. Συνολική αξιολόγηση και επόμενα βήματα Σύμφωνα με την πάγια πρακτική, η Επιτροπή συνέχισε να αξιολογεί και να υποβάλλει τακτικές εκθέσεις τον Σεπτέμβριο του 2011, τον Φεβρουάριο του 2012 και τον Νοέμβριο του 2013 σχετικά με την εκπλήρωση από την Ουκρανία των κριτηρίων αξιολόγησης στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων. Τις εκθέσεις αυτές συνέταξε με βάση τις πληροφορίες και τα νομοθετικά κείμενα που διαβίβασε η Ουκρανία, και τις επιτόπιες αξιολογήσεις του προσωπικού της 4 Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο για τις αστικές και ποινικές υποθέσεις 6

Επιτροπής και της ευρωπαϊκής υπηρεσίας εξωτερικής δράσης, με τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών. Πέραν αυτής της εντατικής διαδικασίας ενημέρωσης για το σχέδιο δράσης, η Επιτροπή συνέχισε επίσης να παρακολουθεί την πρόοδο της Ουκρανίας στους σχετικούς τομείς στο πλαίσιο της μεικτής επιτροπής ΕΕ-Ουκρανίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων, της επιτροπής επανεισδοχής ΕΕ-Ουκρανίας και της μεικτής υποεπιτροπής αριθ. 3. Σε καθεμία από τις επιτροπές αυτές, θεωρείται ότι έχει προχωρήσει ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας. Ορισμένα από τα ζητήματα αυτά παρακολουθούνται επίσης σε άλλα πλαίσια διαλόγου, όπως η επιτροπή συνεργασίας, το συμβούλιο συνεργασίας, καθώς και στο πλαίσιο της υλοποίησης της ατζέντας σύνδεσης. Η δέσμη συμπληρωματικών νομοθετικών μεταρρυθμίσεων που περιγράφονται στην παρούσα τέταρτη έκθεση αποτελεί μια ουσιαστική προσπάθεια που ανέλαβε η νέα κυβέρνηση στην Ουκρανία. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι το περιεχόμενο και το εύρος των εν λόγω μεταρρυθμίσεων είναι ικανοποιητικά, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι συνθήκες που επικρατούν στη χώρα και οι εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Εν κατακλείδι, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Ουκρανία πληροί πλέον τα κριτήρια αξιολόγησης της πρώτης φάσης του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση των θεωρήσεων και ότι μπορεί να ξεκινήσει η αξιολόγηση των κριτηρίων στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συντονίζει την παρακολούθηση του νομοθετικού πλαισίου και του πλαισίου πολιτικής στα μεταγενέστερα στάδια του διαλόγου ΕΕ-Ουκρανίας. Αυτό θα επιτευχθεί με σκοπό να εκτιμηθεί κατά πόσον έχουν πράγματι εγκριθεί και τεθεί σε εφαρμογή οι απαραίτητοι εκτελεστικοί κανονισμοί που αφορούν τις τέσσερις δέσμες του σχεδίου δράσης. Επιπλέον, η Επιτροπή θα παρακολουθεί με ιδιαίτερη προσοχή κατά πόσον η Ουκρανία θα διαθέσει τους κατάλληλους χρηματοδοτικούς και ανθρώπινους πόρους, καθώς και την κατάλληλη κατάρτιση, για την εφαρμογή των σχετικών νομοθετικών πράξεων και των εκτελεστικών κανονισμών τους. Κατά τη δεύτερη φάση του σχεδίου δράσης, η Επιτροπή θα παρέχει επίσης συνεχή αξιολόγηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων της μελλοντικής ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων για τους ουκρανούς πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ, σε επίπεδο μετανάστευσης και ασφάλειας. Λαμβανομένης υπόψη της έκτακτης κατάστασης που επικρατεί στην Ουκρανία, η Επιτροπή θεωρεί ότι θα ήταν περιορισμένη η αξία της έκδοσης αξιολόγησης τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. 7