Ο ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΤΟ ΑΠΛΙΚΙ ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ

2

Περιεχόμενα 1.Πρόλογος...5 2.Εἰσαγωγὴ...7 3. Ἡ παράδοση γιὰ τοὺς ναοὺς τῶν Ἁγίων Ρηγίνου καὶ Ὀρέστη, στην Τριµιθοῦσα τῆς Πάφου καὶ στὸ Ἀπλίκι Λευκωσίας... 10 4. ΒΙΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΑΓΙΩΝ ΡΗΓΙΝΟΥ ΚΑΙ ΟΡΕΣΤΗ...13 5.Λίγα λόγια για τη συλλογή των θαυµάτων...20 6.ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΡΗΓΙΝΟΥ ΚΑΙ ΟΡΕΣΤΗ...21 7.Σύγκριση των δύο φυλλάδων...29 3

Ο ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΤΟ ΑΠΛΙΚΙ ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ 4

1.Πρόλογος Ὁ αἰώνας µας χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὶς µεγάλες ἐπιτυχίες τῆς ἐπιστήµης σ' ὅλους σχεδὸν τοὺς τοµεῖς τῆς ζωῆς. Μὲ τὴ συνεχῆ πρόοδο καὶ τὶς διάφορες ἀνακα-λύψεις ὁ ἄνθρωπος προσδοκᾶ γιὰ ἕνα εὐτυχισµένο µ έλλον. Κι' ὅµως παρ' ὅλη τὴν εὐηµερία ποὺ πέτυχε, δὲ βρίσκει τὴν εὐτυχία, ἀλλὰ τὸν βασανίζουν τὸ ἄγχος, ἡ ἀµφιβολία καὶ δὲν ἔχει τὴ χαρὰ καὶ τὴν εὐτυχία ποὺ ποθεῖ καὶ ἀναζητὰ ἡ ψυχή του. Βασίστηκε στὸν ἄνθρωπο καὶ στὴν ὕλη καὶ διαψεύστηκαν οἱ ἐλπίδες του καὶ οἱ προσδοκίες του γιὰ εὐτυχία. Μεγαλώνει ὅλο καὶ πιὸ πολὺ τὸ κενὸ στὴν ψυχή του. Ὁ δρόµος ποὺ διάλεξε τοῦ µεγαλώνει τὴν τραγωδία του, γιατί εἶναι δρόµος λανθασµένος, ἐπειδὴ ἀγνόησε τὸ Θεὸ τὸ δηµ ιουργό του. Οἱ ὁδοδεῖχτες δεί- 5

χνουν λαθεµένη πορεία καὶ ὁδηγοῦν τὸν ὁδοιπόρο πρὸς τὴν καταστροφή. Χρειάζονται λοιπὸν ὀδοδεῖχτες σωστοί, φωτεινοὶ µὲ τὴν ἔνδειξη τῆς σωστῆς πορείας γιὰ νὰ κατευθύνουν τὸν ἄνθρωπο στὸν πραγµατικὸ του προορισµό, στὴν εὐτυχία. Εἶναι ἀνάγκη µεγάλη νὰ κάνει ὁ ἄνθρωπος ἀλλαγή πορείας, καὶ γι' αὐτὸ χρειάζεται τοὺς φωτεινοὺς ὁδοδεῖχτες ποὺ δείχνουν πάντα σωστά. Τέτοιοι ὁδοδεῖχτες εἶναι οἱ ἅγιοι τῆς Ὀρθόδοξής µας πίστης, οἱ ὁποῖοι ἀκολούθησαν τὸ µοναδικὸ φάρο τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ γνώρισαν τὴ σωστὴ πορεία, καὶ τὴ βάδισαν µὲ θάρρος, πίστη καὶ ἐπιµονὴ, καὶ ἔφθασαν σίγουρα µέ ἀσφάλεια στὸ ἀπάνεµο λιµάνι τῆς αἰώνιας χαρᾶς καὶ ἀνείπωτης εὐτυχίας. Ἡ ἀνδρεία καὶ τὸ θάρρος ποὺ τοὺς διέκρινε παραµέρισε κάθε ἐµπόδιο, ἀγωνίστηκαν καὶ δὲ δίστασαν νὰ δώσουν σὰν τίµηµα τῆς σωστῆς πορείας, καὶ αὐτὴ τὴ ζωὴ τοὺς ἀκόµα, ἀλλὰ καὶ βραβεύτηκαν καὶ τιµήθηκαν καὶ δοξάστηκαν ἀπὸ τὸν Κύριο. Ἀπόδειξη, ἡ χάρη τῶν θαυµάτων ποὺ τοὺς ἔδωσε ὁ Θεός. Θεραπεύουν νόσους ἀνιάτους καὶ ἐκβάλλουν δαιµόνια. Τέτοιοι ὁδοδεῖχτες φωτεινοὶ εἶναι οἱ ἅγιοι Μάρτυρες Ρηγίνος καὶ Ὀρέστης, τῶν ὁποίων περιγρά-φουµε τὸν βῖο καὶ τὰ θαύµατα τοὺς στὸ τεῦχος αὐτό. Μελετώντας τό βίο τους ἂς τοὺς τιµ ήσουµε, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς µιµηθοῦµε στὴ πίστη καὶ στὴν ἀνδρεία, γιατί τιµὴ ἁγίου, µίµηση ἁγίου. Χαράλαµπος Νεοφύτου Πρεσβύτερος 6

2.Εἰσαγωγὴ Ἡ διατήρηση τῶν παραδόσεών µας καὶ ἡ συντήρηση καὶ διαφύλαξή της.µνήµης τῶν γεγονότων τῆς Ὀρθόδοξής µας Ἐκκλησίας, ὅταν προσφέρονται στὸ λαό µας γνήσιες καὶ ξεκαθαρισµένες ἀπὸ λάθη καὶ ἀνακρίβειες, συµπληρωµένες µὲ τὶς σωστὲς πληροφορίες, ἀ- ναµφίβολα βοηθοῦν στὸ νὰ κατανοηθεῖ ὁ µεγάλος θησαυρὸς τῆς πίστεώς µας. Ἀκόµα βοηθοῦν νὰ κατανοηθεῖ ἡ ταυτότητά µας καὶ νὰ ἀντιληφθοῦµε τὸ µεγάλο χρέος ποὺ φέρουµε στοὺς ὤµους µας σὰν Ἕλληνες ὀρθόδοξοι, γιὰ νὰ πορευτοῦµε στὸ σωστὸ δρόµο, στὸ µέλλον πού µᾶς ἔρχεται καὶ εἶναι γεµάτο ἀπὸ τὸ δηλητήριο τῆς ἀλλοτρίωσης. Μόνο µὲ τὴ γνώση καὶ τὴ κατανόηση τῆς γνήσιάς µας παράδοσης θὰ διαφυλαχτοῦµε ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ τὴν ἀλλοτρίωση. Μὲ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ τολµήσαµε, παρὰ τὶς ἀδυναµίες µας νὰ παρουσιάσουµε τὴν ἱστορία τῶν Ἁγίων Ρηγίνου καὶ Ὀρέστη, συµπληρώνοντας µερικὰ κενά, διεὐκρινίζοντας ἄλλα καὶ ἀποκαθιστώντας τὴν ἀλήθεια σὲ µερικὲς ἀνακρίβειες. Ἔτσι θὰ διευκρινίσουµε µερικὰ πράγµατα γιὰ νὰ ἔχει ὁ ἀναγνώστης µιὰ ξεκάθαρη εἰκόνὰ γύρω ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Ρηγίνο καὶ Ὀρέστη, ποὺ ἁγίασαν τὰ χώµατα τῆς Νήσου µας, µὲ τὰ αἵµατα τοῦ Μαρτυρίου τους. α) Ἡ ὑπάρχουσα Ἀκολουθία καὶ ὁ βῖος τῶν Ἁγίων πάρθηκαν ἀπὸ τὴν πρώτη Ἔκδοση τοῦ 1902, τὴν ὁποία ἐξέδωσε ὁ ἐκ Φασούλας κάτοικος Νέας γόρκης Η.Π.Α. κ. Ρηγίνος Εὐαγγέλου τὸ 1971. Στὸν πρόλογο τῆς ἔκδοσης αὐτῆς ἀναφέρεται πὼς «τὸ συναξάρι τῶν ἁγίων ἀντέγραψε ἀπὸ χειρόγραφο ὁ ἱερέας Χριστόδουλος τὸ 1837». Ἀπὸ τὸ συναξάρι αὐτὸ µεταφέραµε τὸ βῖο τῶν ἁγίων σὲ ἁπλὴ γλώσσα γιὰ τοὺς ὁλιγογράµµατους 7

ἀδελφούς µας. ὲν διορθώσαµε ὅµως τὴ βιογραφία τῶν Ἁγίων ποὺ ὑπάρχει στὸ παλιὸ συναξάρι, γιὰ νὰ µὴν ἀλλοιώσουµε τὸ κείµενο τῆς πρώτης ἔκδοσης. Ὅµως στὴν παροῦσα εἰσαγωγὴ συµπληρώνουµε τὴ βιογραφία τῶν ἁγίων µὲ τὶς ἀναφορὲς ποὺ κάνουµε. β) Ἀπὸ ἔρευνα ποὺ κάναµε, καὶ γράφουµε καὶ σὲ ἄλλη σελίδα, οἱ ἅγιοί µας µετὰ τὴ φυγή τους ἀπὸ τὴ φυλακὴ τῆς Χαλκηδόνας, ἔφθασαν πρῶτα στὴν Πάφο καὶ διώκτηκαν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες καὶ µετὰ πῆγαν στὴν Νεάπολη τῆς Λεµεσοῦ, καὶ µετὰ στὴν Φασούλα ὅπου καὶ µαρτύρησαν. γ) Στὸν τρίτο τόµο της Μ. Κυπρ. Ἐγκυκλοπαίδειας, ὁ R. Gunnis (1935) ἀναφέρεται στὸν τάφο τοῦ Ἄγ. Ρηγίνου, στὴ Φασούλα Λεµεσοῦ καὶ ἰσχυρίζεται πὼς αὐτὸς εἶναι ὁ τάφος τοῦ Ἄγ. Ρηγίνου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου, ποὺ ἀντιπροσώπευε τὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου στὴ Σύνοδο τῆς Ἐφέσου τὸ 431 µ.χ. Ὁ ἴδιος ὅµως δὲν µπορεῖ νὰ ἐξηγήσει πὼς ἀπὸ τὴν Κωνσταντία (Σαλαµῖνα) ποὺ ἦταν ἡ ἔδρα του, βρέθηκε θαµµένος στὴ Φασούλα Λεµεσοῦ. Σίγουρα πρόκειται γιὰ ἀνακρίβεια ποὺ προῆλθε ἀπὸ τὴν σύγχιση τῶν ὀνοµάτων χωρὶς ἔρευνα, γιατί στὴ Φασούλὰ εἶναι θαµµένος ὁ Μάρτυρας Ρηγίνος, ποὺ µάρτύρησε καὶ τάφηκε στὸ µέρος αὐτό, καὶ ἡ παρουσία τοῦ εἶναι αἰσθητὴ στὸ χωριό. Ὅπως γράφουµε στὰ θαύµατα, ἀρκετὲς φορὲς εἶδαν τὸν Καβαλλάρη Ἅγιο νὰ πηγαίνει πρὸς τὸ µέρος ἐκεῖνο. δ) Μιὰ ἀνακρίβεια ποὺ κυκλοφορεῖ µεταξὺ τῶν κατοίκων τῆς Φασούλας εἶναι πὼς στὸ δυτικὸ µέρος τοῦ σπηλαίου ὑπάρχει µιὰ τρύπα καὶ λένε πὼς εἶναι ὁ τάφος τοῦ Ἄγ. Ὀρέστη. Αὐτὸ δὲν εἶναι ἀλήθεια, γιατί τὸ συναξάρι γράφει πὼς τὰ ὀστὰ τῶν Ἁγίων βρέθηκαν µέσα στὴ λάρνακα. Ἡ τρύπα ἔχει κατεύθυνση πρὸς βορρᾶ καὶ 8

νότο, ἐνῶ ἂν ἦταν τάφος θὰ εἶχε κατεύθυνση ἀνατολικὴ καὶ δυτική. Σίγουρα δὲν πρόκειται περὶ τάφου. ἕ) Ἡ ἐµφάνιση κατὰ καιροὺς στὴν περιοχὴ τοῦ µαρτυρίου τῶν Ἁγίων, ἑνὸς καβαλλάρη, ἀλλὰ καὶ ἡ συχνὴ ἀναφορὰ τῶν κατοίκων τῆς κοινότητας µόνο στὸν Ἅγιο Ρηγίνο, καὶ σπάνια στὸν Ἅγιο Ὀρέστη, δηµιουργεῖ τὴν ὑποψία πὼς ὁ τελευταῖος δὲν ἐµαρτύρησε στὴ Φασούλα. Αὐτὴ εἶναι µιὰ ὑποψία, ποὺ ἴσως οἱ ἴδιοι οἱ Ἅγιοι θὰ µᾶς τὴν διαλύσουν. Πάντως δὲν θὰ πάψουν νὰ συνεορτάζονται, ἀφοῦ µαζὶ καὶ ἀχώριστοι βάδισαν τὸν στενὸ δροµὸ τῆς σωτηρίας. Καὶ ἐµεῖς δὲν θὰ πάψουµε νὰ τοὺς ἐπικαλούµαστε νὰ µᾶς προσφέρουν τὴν βοήθειά τους, ἐπειδὴ ἔχουν µεγάλη παρρησία στὸ θρόνο τῆς Χάριτος. ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ Μαρτύρων σύλλογος νῦν εὐφραίνεται, ἀγγέλων ἄσµα, µεγαλύνοµεν τὴν µνήµην ὑµῶν ἅγιοι, ἅπαντες µελωδοῦντες καὶ πιστῶς ἐκβοῶντες, χαίροντες τῆς Τριάδος, υὰς µαρτύρων καὶ κλέος Ρηγίνε καὶ Ὀρέστα, ὑπὲρ ὑ- µῶν ἀεῖ πρεσβεύετε. ΚΟΝΤΑΚΙΟΝ Ὡς θησαυρὸν πολυτελὴ ὁ εσπότης, καὶ κρήνην βρύουσα κρουνοὺς ἰαµάτων, τοὶς ἐπὶ γῆς παρέσχετο τὰ λείψανα ὑµῶν νόσους µὲν καθαίροντα, πάθηµάτων ποικίλων χάριν βραβεύοντα, ταῖς ψυχαῖς ἀεννάως, διὸ συµφώνως Ρηγίνε τὴν ὑµῶν, Ὀρέστα πόθω τελοῦµεν πανήγυριν. ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟΝ Χαίροις ἀθλοφόρων ἡ ξυνωρίς, οἱ ἐκ Χαλκηδόνα ἀριστεύσαντες ἱερῶς, Ρηγίνε καὶ Ὀρέστα, ἐχθροῦ τὰς παρατάξεις κατενικήσατε. 9

Ἕτερον τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου Ἔχων παρρησία πρὸς τὸν Θεὸν τῶν σοὶ πρό-στρεχόντων, τί αἰτήµατα συµπαθῶς τὰ πρὸς σωτηρία, δίδου τοῖς πρεσβεῖαι Ρηγίνε τῶν Μαρτύρων τὸ ἐγκαλλώπισµα. 3.Ἡ παράδοση γιὰ τοὺς ναοὺς τῶν Ἁγίων Ρηγίνου καὶ Ὀρέστη, στὴν Τριµιθοῦσα τῆς Πάφου καὶ στὸ Ἀπλίκι Λευκωσίας Α. Στὴν Τριµιθοῦσα τῆς Πάφου. Ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχουν γραπτὲς πηγὲς γιὰ τὸ θέµα µας, κατεφύγαµε στὶς τοπικές µας παραδόσεις ποὺ ὑ- πάρχουν καὶ κυκλοφοροῦν ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεά. Γνωρίζαµε ὅτί στὴν Τριµιθοῦσα τῆς Πάφου γιορτάζονται οἱ ἅ- γιοι Ρηγίνος καὶ Ὀρέστης, καὶ ἐπισκεφθήκαµε τὴν κοινότητα αὐτή. Συναντήσαµε τὸν ἱερέα τοῦ χωριοῦ π. Μιχα- ὴλ ηµητρίου, καὶ τὸν ρωτήσαµε σχετικά. Μᾶς εἶπε πὼς ἡ τοπικὴ παράδοση ἀναφέρει πὼς οἱ Ἅγιοί µας, ἔφθασαν πρῶτα στὴν Πάφο, ἀλλὰ συνάντησαν µεγάλο διωγµὸ ἀ- πὸ τοὺς εἰδωλολάτρες κατοίκους της. Γι' αὐτὸ προχώρησαν βορειοδυτικὰ καὶ ἔφθασαν στὴν Τριµιθοῦσα σὲ µιὰ περιοχὴ ποὺ κατὰ τὰ φαινόµενα ἦταν δασώδης. Ἐδῶ ὑπάρχει ἕνα µεγάλο φαράγγι, ποὺ ἄρχιζε ἀπὸ ἕνα πολὺ µεγάλο σπήλαιο, ἦταν ἕνα φυσικὸ καταφύγιο καὶ µέρος κατατάλληλο γιὰ ἄσκηση, καὶ ἐδῶ κρύφτηκαν οἱ Ἅγιοι. ὲν γνωρίζουµε ὅµως µὲ πόσους ἄλλους, ἢ πόσο καιρὸ ἔµειναν στὸ σπήλαιο αὐτό. Ἀπὸ τὴν Τριµιθοῦσα πῆγαν στὰ µέρη τῆς Λεµεσοῦ γιὰ νὰ συνεχίσουν µέχρι τὴ Φασούλα ὅπου µαρτύρησαν. Τὸ σπήλαιο στὸ ὁποῖο κρύφτηκαν οἱ Ἅγιοι, στὴν Τριµιθοῦσα, ὑπάρχει µέχρι σήµε- 10

ρα. Μερικὰ χιλιόµετρα νότια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νεοφύτου, καὶ στὰ νότια κράσπεδα τοῦ χωριοῦ βρίσκεται τὸ σπήλαιο αὐτό. Ἀπὸ τὸ σπήλαιο ὅπως ἔχουµε πεῖ, ἀρχίζει ἕνα µεγάλο φαράγγι ποὺ ἐντυπωσιάζει τὸν ἐπισκέπτη. Τὸ σπήλαιο τώρα σκεπάζεται σχεδὸν ἀπὸ µεγάλες τριµιθιὲς καὶ µὲ δυσκολία τὸ πλησιάσαµε. ὲν µπορέσαµε νὰ µποῦµε µέσα γιὰ τὸ δύσβατο τοῦ τόπου. Ὁ ἱερέας π. Μιχαήλ µας εἶπε: ὅτι παλιὰ ποὺ δὲν ὑ- πῆρχαν φάρµακα, στὸ σπήλαιο αὐτὸ οἱ κατοικοι τῆς περιοχῆς θεραπεύονταν ἀπὸ τὸν πυρετὸ καὶ τὸ ρίγος ὡς ἐξῆς: Στὸ σπήλαιο ὑπῆρχε ἁγίασµα ποὺ ἔτρεχε ἀπὸ ψηλὰ καὶ µὲ τὸν καιρὸ στέρεψε, ἔµειναν ὅµως σταλακτίτες. Οἱ ἄρρωστοι κατέβαιναν στὸ σπήλαιο καὶ κάπνιζαν θυµίαµα καὶ ἀπὸ τοὺς σταλακτίτες ἔτρεχε λίγο νερὸ µὲ τὸ ὁποῖο ἔπλεναν τὸ πρόσωπό τους καὶ µέχρι νὰ ἀνέβουν στὸ δρόµο θεραπεύονταν Καὶ ἄλλα θαύµατα γίνονταν ἀπὸ τοὺς Ἁγίους, στὸ χωριό, τὰ ὁποῖα δὲν θυµοῦνται µὲ λεπτοµέρεια, γιατί πέρασαν πολλὰ χρόνια καὶ γι' αὐτὸ δὲν τὰ καταγράψαµε. Καταγράφουµε ὅµως ἕνα, στὸ µέρος τῶν θαυµάτων, ἐκεῖνο τῆς κόρης τοῦ π. Μιχαήλ, ὅπως µας τὸ διηγήθηκε ὁ ἴδιος. ίπλα ἀπὸ τὸ σπήλαιο ποὺ κρύφτηκαν οἱ Ἅγιοι, ὑπῆρχε ἀρχαῖος ναὸς ποὺ καταστράφηκε ἐκ θεµελίων κατὰ τοὺς σεισµοὺς τῆς Πάφου τὸ 1953. Σώθηκε µόνο ἡ εἰκόνα τῶν Ἁγίων ποὺ φέρει ἡµεροµηνία 1921. Ὁ νέος ναὸς τῶν Ἁγίων κτίστηκε τὸ 1965 σὲ ἀπόσταση ἀπὸ τὸν παλαιὸ 1 χιλιόµετρο, περίπου στὸ κέντρο τοῦ χωριοῦ. Αὐτὰ ὅσον ἀφορᾶ τὸ ναὸ τῶν Ἁγίων µας στὴ Τριµιθοῦσα. Β. Τί ἀναφέρεται γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων στὸ χωριὸ Ἀπλίκι. 11

Κανένας δὲν γνωρίζει τὸ ἱστορικὸ ἢ τὴν αἰτία ποὺ γιορτάζονται οἱ Ἅγιοι Ρηγίνος καὶ Ὀρέστης στὸ Ἀπλίκι. Οἱ µοναδικὲς µαρτυρίες ποὺ ὑπάρχουν, καὶ τὶς ἐπιβεβαίωσα µὲ ἔρευνά µου, εἶναι αὐτὲς ποὺ ἀναφέρει ὁ δάσκαλος Ἀνδρέας Χρ. Νικόπουλος στὸ πρόλογο τῆς ἔκδοσης τοῦ 1991. "Στὸ Ἀπλίκι ἀρχικὰ ὑπῆρχε ἡ Ἐκκλησία τῶν ἁγίων σὲ ἕνα ὕψωµα στὰ ἀνατολικὰ τοῦ χωριοῦ ἀνάµεσα στοὺς δυὸ ποταµοὺς Καµπιοὺ καὶ Μαρούλενας λίγο πρὶν ἀπὸ τὴ συµβολὴ τοὺς, σ' ἕνα ὕψωµα, ποὺ λέγεται "Ἅγιος Ρηγίνος" καὶ ὑπάρχουν σ' αὐτὸ ἐρείπια. Ο Ν. Κληρίδης στὸ σύγραµµά του "Χωριὰ καὶ Πολιτεῖες τῆς Κύπρου" στὸ σηµεῖο "Παλαιχώρι" γράφει ἀνάµεσα στ' ἄλλα καὶ τὰ ἐξῆς: "Στὸ Κάτω Ἀπλίκι" (δηλ. τὸ σηµερινὸ Ἀπλίκι) "δείχνεται ὡς σήµερα ἀπὸ τοὺς χωριανοὺς ἕνας σωρὸς ἀπὸ πέτρες κι ἀνάµεσα τοὺς φυτρωµένες τρεµιθιὲς µὲ τὴν πληροφορία πὼς ἐκεῖ ἦταν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου. Ἡ διάλυση τοῦ συνοικισµοῦ αὐτοῦ ἔγινε πρὶν ἀπὸ τὰ 1759, ποὺ κάθισε στὸν ἀρχιεπισκοπικὸ θρόνο ὁ Παίσιος, γιατί σὲ κώδικα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς εἶναι σηµειωµένο πὼς ὁ Παίσιος ἔστειλε γράµµα στὸν Γιάννην Ἀπλικιώτην νὰ ἀνάβει τακτικὰ τὸ καντήλιν τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου καὶ νὰ νέµεται τὰ εἶσο-δήµατα τῶν κτηµάτων τοῦ ναοῦ". Ἡ Ἐκκλησία τὴν ὁποίαν ἀναφέρει ὁ Ν. Κλήρίδης κατεστράφη, ἀλλὰ οἱ ἅγιοι γιορτάζονται στὸν Παλαιὸ Ἀπλίκι, δυὸ χιλιόµετρα στὰ νότια τοῦ σηµερινοῦ χωριοῦ, ποὺ κι ἐκεῖνο ἐγκαταλείφθη τὸ 1940 µὲ τὴ µεταφορὰ τοῦ στὴ θέση ποὺ βρίσκεται τώρα. Ἐπίσης στὴν τοποθεσία ποὺ παλιὰ ὑπῆρχε ναὸς τῶν ἁγίων ὁ παπαπέτρος καλλιεργοῦσε χωράφι του καὶ βρῆκε νοµίσµατα τῆς Ρωµαϊκῆς περιόδου ὅπως µᾶς ἀνέφεραν οἱ χωριανοί. 12

Ἀπ' αὐτὰ τὰ λίγα συµπεραίνουµε πὼς οἱ Ἅγιοι τιµοῦνται ἀπὸ πολὺ παλιὰ καὶ στὸ χωριὸ Ἀπλίκι, χωρὶς ὅµως νὰ γνωρίζουµε τοὺς λόγους. Ἐκεῖνο ποὺ διαπιστώνεται καὶ στὶς τρεῖς κοινότητες, ποὺ τιµοῦνται οἱ Ἅγιοι, εἶναι ὅτι παλιὰ θεραπευόταν τὸ ρίγος καὶ ὁ πυρετός, γεγονὸς ποὺ µαρτυρεῖ τὴ κοινὴ παρουσία τῶν Ἁγίων στὶς κοινότητες αὐτές. 4. ΒΙΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΑΓΙΩΝ ΡΗΓΙΝΟΥ ΚΑΙ ΟΡΕΣΤΗ Οἱ ἅγιοι Ρηγίνος καὶ Ὀρέστης γεννήθηκαν στὴ πόλη Χαλκηδόνα, ποὺ βρίσκεται στὰ παράλια της Μ. Ἀσίας, στὴν προποντίδα. (σήµερα λέγεται Καντκιοϊ). Οἱ τρόποι καὶ ἡ συµπεριφορὰ τῶν νέων αὐτῶν µαρτυροῦσε τὴν εὐγενῆ καταγωγὴ καὶ σωστὴ ἀνατροφὴ ποὺ πήραν ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους, ἀλλὰ καὶ τὸ παράστηµα καὶ ἡ λεβεντοσύνη τοὺς µαρτυροῦσε τὸ ἀνδρεῖο φρόνηµα καὶ τὴ γενναιότητά τους, ἕνας λόγος ποὺ τοὺς δέχθηκαν στὸ στρατὸ τοῦ βασιλιά, στὸ τάγµα τῶν νεοσυλλέκτων ποὺ πολὺ σύντοµα διακρίθηκαν. Γιὰ τοὺς γονεῖς τῶν ἁγίων δὲν ἔχουµε καµιὰ πληροφορία, ἴσως ὅµως νὰ εἶχαν χριστιανοὺς γονεῖς ἐπειδὴ ἀπὸ τὴν παιδικὴ τοὺς ἡλικία λάτρευαν τὸν Χριστὸ καὶ ἔδωσαν καὶ τὴ ζωή τους γιὰ χάρη του. Ἤτανε τότε τὰ δύσκολα χρόνια τῶν µεγάλων διωγµῶν τῆς χριστιανικῆς µας πίστεως, ποὺ οἱ Ρωµαῖοι Αὐτοκράτορες µὲ µανία προσπαθοῦσαν νὰ ἐξαλείψουν ἀπὸ τὴ γῆ, καὶ ἔχυσαν ποταµοὺς αἱµάτων. Ἂς δοῦµε ὅµως τὴν πορεία τοῦ γενναίου ἀθλητή Ρηγίνου, τὸν ὁποῖο ἀκολούθησε πιστὰ καὶ ὁ φίλος τοῦ Ὀρέστης. Τὸ Ρωµαϊκὸ τοῦ ὄνοµα ἦταν Βονοµήλιξ, ποὺ σηµαίνει Ρηγίνος. Ὅταν λοιπόν, ὁ γενναῖος Ρηγίνος κα- 13

τατάγηκε στὸ στρατό, γιὰ νὰ µὴν ἔχει καµιὰ ὑλικὴ προσωπικὴ ὑποχρέωση, πούλησε τὰ ὑπάρχοντά του καὶ τὰ ἔδωσε ἐλεηµοσύνη στοὺς φτωχούς. Ἐλεύθερος πλέον ἀπὸ τὶς ὑλικὲς φροντίδες, ἀγωνίζεται νὰ ζήσει τὴ ζωὴ τῆς ἐγκράτειας καὶ τῆς σωφροσύνης, ἐφαρµόζοντας στὴ πράξη τὶς ἀρετὲς ποὺ βοηθοῦν τὸν ἄνθρωπο νὰ τελειωθεῖ στὴ πνεύµατικὴ ζωή. Ἐφαρµόζει σωστὰ τὴν ἀρετὴ τῆς νηστείας τρώγοντας ξερὸ ψωµὶ µιὰ φορὰ τὴν ἡµέρα, γιὰ νὰ δαµάσει πρῶτα τὴ σάρκα καὶ νὰ τὴν ὑποτάξει στὸ θέληµα τοῦ Θεοῦ. Ἀσκεῖται συνεχῶς στὴ εὐσέβεια ἔστω καὶ ἂν εἶναι στὸ στρατό, πάνω ἀπὸ ὅλα εἶναι ἡ κατὰ Θεὸ ζωὴ καὶ ὄχι τὸ ἁµαρτωλὸ θέληµα τῆς σάρκας. (Αὐτὸ νὰ τὸ προσέξουν καὶ οἱ στρατευόµενοι νέοι τῆς ἐποχῆς µας καὶ νὰ µὴν πρόβάλλουν δικαιολογίες ἁµαρτωλές). ὲν ἄργησε ὅµως πολὺ αὐτὸ καὶ οἱ εἰδωλολάτρες συνάδελφοι τοῦ Ρηγίνου ἐπρόσεξαν τὴν ἄσκησή του καὶ τὸν πρό-δωσαν στὸν ἡγεµόνα Πρεζεντίνο τὸν Στρατηλάτη, ὁ ὁποῖος ἐπρόσταξε νὰ παρουσιασθεῖ µπροστὰ τοῦ ὁ ἀγωνιστής. Ὁ εἰδωλολάτρης ἡγεµόνας, σὰν νὰ µὴν γνώριζε τίποτε, ρωτᾶ τοὺς παρευρισκοµένους στρά-τιῶτες, ποιὸς εἶναι καὶ τί εἶναι τὸ ὄνοµά του, καὶ ἐκεῖνοι εἶπαν:«λέγεται Βονοµήλιξ, ποὺ σηµαίνει Ρηγινος» Ὁ Ἡγεµόνας τὸν ρώτησε ἄν εἶναι ἀλήθεια αὐτὰ ποὺ λένε οἱ συνάδελφοί του γι' αὐτόν. Τότε ὁ γενναῖος τοῦ Χριστοῦ ἀθλητὴς µὲ θάρρος καὶ παρρησία ἀπαντᾶ στὸν τύραννο. "Ό,τι ἔχουν νὰ εἰποῦν ἐναντίον µου νὰ τὸ εἰποῦνε." Βέβαια ὁ Πρεζεντίνος ἤτανε κατατοπισµένος γιὰ ὅλα καὶ δὲ χρειάζετο τὴν ἀπάντηση τοῦ Ρηγίνου, γι' αὐτὸ τοῦ λέγει ἀ- µέσως, "Θυσίασε στοὺς θεοὺς Ρηγίνε γιὰ νὰ γλυτώσεις τὴ ζωή σου καὶ νὰ ἀποφύγεις τὰ βασανιστήρια." Ἡ ἀ- πάντηση τοῦ Ρηγίνου ἦταν ἄµεση καὶ θαρραλέα: " ὲν θυσιάζω στοὺς ψεύτικους θεούς σας, παρὰ µόνο στὸ Θεό µου θυσιάζω θυσία αἰνέσεως, γιατί εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ ὁποῖος ἔκαµε τὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ, τὴ θάλασ- 14

σα καὶ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν σ' αὖτὴ. Θυσιάζω στὸ Θεό µου ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ δηµιούργησε τὰ πάντα καὶ τὸν ἄνθρωπο, καὶ µόνο σ' Αὐτὸν τὸ Θεὸ θὰ γίνω θυσία ἐγώ. Οἱ θεοὶ ποὺ προσκυνᾶτε εἶναι εἴδωλα κωφὰ καὶ ἄλαλα χωρὶς πνοὴ καὶ ζωή." Μὲ τὴ θαρραλέα αὐτὴ ἀπάντηση τοῦ Ρηγίνου ὁ Πρεζεντίνος κιτρίνησε ἀπὸ τὸ θυµὸ καὶ µὲ ὀργὴ προστάζει ἐννέα στρατιῶτες νὰ ξαπλώσουν κατὰ γῆς τὸ µάρτυρα καὶ νὰ τὸν τιµωρήσουν. Ξαπλωµένος στὴ γῆ ὁ γενναῖος µάρτυρας µὲ ὑποµονὴ καὶ καρτερία προσυλω- µένος στὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ ὑπέµεινε τοὺς σκληροὺς καὶ ἀνελέητους ραβδισµοὺς τῶν συστρατιωτῶν του, µέχρι ποὺ ξεσχίστηκαν οἱ σάρκες του καὶ ἡ γῆ κοκκίνησε ἀπὸ τὸ αἷµα τοῦ χριστιανοῦ ἀθλητή. Οἱ δήµιοι κουράστηκαν, ἀλλὰ ὁ ἀνδρεῖος τοῦ Χριστοῦ ἀγωνιστὴς δόξαζε τὸν Κύριο ποὺ τὸν ἀξίωσε νὰ βασανιστεῖ γιὰ τὸ ὄνοµά του. Τὰ βασανιστήρια τοῦ Ρηγίνου δὲν τελείωσαν, ἀλλὰ περισσότερο ἐπώδυνες µεθόδους δολιεύεται ὁ τύραννος. Προστάζει καὶ ἔφεραν µιὰ χάλκινη τάβλα κάτω ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἄναψαν φωτιά, µέχρι ποὺ ἔγινε ἡ ἴδια φωτιὰ καὶ πάνω σ' αὐτὴ τὴν πυρακτωµένη µάζα ξάπλωσαν τὸν Ρηγίνο γυµνὸ γιὰ νὰ καεῖ. Ὅµως, ὁ Κύριος ποὺ ξέρει νὰ λυτρώνει τοὺς δούλους του ἀπὸ τὴν κακία τοῦ διαβόλου, ἄκουσε τὴν προσευχὴ τοῦ δικοῦ του ἀγωνιστῆ, ἐξουδετέρωσε τὴ φωτιὰ καὶ τὴν µετέτρεψε σὲ δρόσο, καὶ ὁ Ρηγίνος ἔµεινε ἀβλαβής, χωρὶς τὸ παραµικρὸ σηµάδι, ὅπως οἱ τρεῖς παῖδες στὴν κάµινο τοῦ πυρός. Τὸ θαῦµα αὐτὸ ἐξέπληξε τοὺς παρευρισκο- µένους τὸν δὲ ἡγεµόνα κατεντρόπιασε, καὶ νικηµένος ὁ Πρεζεντίνος ἀπὸ τὸν ἅγιο, ἄρχισε νὰ τὸν κολακεύει, λέγοντάς του, "Ρηγίνε, θυσίασε στοὺς θεοὺς γιὰ νὰ τοὺς τιµήσεις καὶ ἐγὼ θὰ σοῦ δώσω µεγαλύτερες τιµὲς ἀπὸ πρίν. Ἐὰν δέ µου παρακούσεις, θὰ σὲ ρίξω στὴ θάλασσα νὰ γίνεις τροφὴ τῶν ψαριῶν. " Ὁ δὲ Ρηγίνος 15

ἀπαντᾶ στὸν τύραννο µὲ τούτα τὰ λόγια. "Τὶς τιµὲς πού µου ὑπόσχεσαι καὶ τὰ χαρίσµατα ἄφησέ τα γιὰ σένα νὰ τὰ πάρεις µαζί σου στὴ φωτιᾶ τῆς κόλασης. Ὅσο γιὰ τὸ βυθὸ τῆς θάλασσας ποὺ µὲ φοβερίζεις, ἐγὼ δὲν τὸ λογαριάζω γιὰ τίποτε, διότι ὁ Θεὸς ποὺ γλύτωσε τὸν προφήτη Ἰωνὰ µέσα στὴ κοιλιὰ τοῦ µεγάλου κήτους, Αὐτὸς θὰ γλυτώσει καὶ µένα σήµερα ἀπὸ τὴ θάλασσα. Γιὰ τοὺς µιαροὺς θεούς σου, µιαρώτατε, σοῦ ἐπαναλαµβάνω πὼς ὅλοι οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν εἶναι δαιµόνια, ὁ δὲ Κύριος τοὺς οὐρανοὺς ἐποίησε." Τότε ὁ ἡγεµόνας ὀργίστηκε πολὺ καὶ διέταξε καὶ ἔφεραν ἕνα σάκκο µεγάλο, ἔβαλαν µέσα τὸν Ρηγίνο καὶ τὸν σφράγισαν µὲ µολύβι, τὸν παρέδωσε στοὺς ναῦτες καὶ τοὺς παράγγειλε νὰ τὸν πᾶνε µακρυὰ µέσα στὴ θάλασσα καὶ νὰ τὸν ρίξουν νὰ γίνει τροφὴ τῶν ψαριῶν. Πήραν οἱ ναῦτες τὸ πολύτιµο φορτίο τους καὶ προχώρησαν κάπου 40 µίλια µέσα στὴ θάλασσα καὶ ἔριξαν τὸ σάκκο µὲ τὸν Ρήγίνο καὶ ἀνεχώρησαν. Ἀκοῦστε χριστιανοί µου καὶ θαυµάστε τὴ µεγάλη προστασία ποὺ ἔχει ὁ Κύριος στοὺς δικούς του ποὺ τηροῦν τὶς ἅγιες ἐντολές του. Μόλις οἱ στρατιῶτες ἔριξαν στὸ βυθὸ τῆς θάλασσας τὸν ἅγιο, σχίστηκε ὁ σάκκος καὶ ἐκεῖ ποὺ µόλις λευτερώθηκε, βρέθηκαν κοντὰ τοῦ δυὸ δελφίνια, τὰ ὁποῖα τὸν σήκωσαν στὴ ράχη τους καὶ τὸν ἔβγαλαν σῶο στὴ ξηρά. Ὅταν φάνηκε νὰ ἔρχεται ἀπὸ µακρυὰ ὁ ἅγιος πάνω στὴ ράχη τοῦ δελφινιοῦ, διαδόθηκε τὸ γεγονὸς σὰν ἀστραπὴ στὴ πόλη καὶ πολὺς κόσµος, µαζὶ καὶ ὁ Ὀρέστης, πῆγαν στὴ παραλία καὶ βλέποντες τὸ θαύµαστὸ αὐτὸ γεγονὸς ἐ- φώναζαν "µέγας ὁ Θεὸς τῶν χριστιανῶν". Ὁ δυσεβὴς εἰδωλολάτρης ἡγεµόνας βλέποντας τὸν ἅγιο νὰ βγαίνει ζωντανὸς ἀπὸ τὴ θάλασσα, ἐνόµισε τὴ διάσωση τοῦ Ρηγίνου γιὰ µάγεία. Ὁ φίλος τοῦ Ρηγίνου ὁ Ὀρέστης ἐκήρυττε πάρρησία τὸ Χριστὸ καὶ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες ἐπίστευσαν στὸ Χριστό, ὁ ἀσεβὴς Πρεζεντίνος 16

διέτάξε καὶ συνέλαβαν τὸν Ρηγίνο, τὸν Ὀρέστη καὶ πολλοὺς ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔγιναν χριστιανοί, καὶ τοὺς ἔβαλαν στὴ φυλακὴ µέχρι τὴν ἑπόµενη µέρα γιὰ νὰ σκεφθεῖ µὲ ποιὸ θάνατο νὰ τοὺς τιµωρήσει Στὴ φυλακὴ ὁ Ρηγίνος δίδασκε τοὺς νέους χριστιανούς τὶς ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τοὺς στερέωνε στὴ πίστη καὶ στὸ θάνατο ἀκόµα γιὰ χάρη τοῦ ὀνόµατος τοῦ Χριστοῦ. Σ' αὐτὴ τὴ χαρούµενη καὶ πνευµατικὴ σύναξη τῆς φυλακῆς κυριαρχοῦσε τὸ θάρρος καὶ ἡ θερµὴ πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ θερµὴ ἀνέβαινε ἡ προσευχὴ τῶν δεσµίων στὸν οὐρανό, ἀπ' ὅπου περίµεναν τὴ θεία ἐνίσχυση, ἡ ὁποία δὲν ἄργησε νὰ ἔλθει Κατὰ τὴν αὐγὴ ποὺ ἡ προσευχὴ ἔφθασε στὸ ἀποκορύφωµά της, ἦλθε ἄγγελος Κυρίου, ἄνοιξε τὶς πόρτες τῆς φυλακῆς καὶ οἱ φύλακισµένοι λευτερώθηκαν καὶ ἀνεχώρησε ὁ καθὲ ἕνας ἐκεῖ ποὺ ὁ Θεὸς τὸν ὁδήγησε. Τὸν δὲ ἅγιο Ρηγίνο µὲ τὸν Ὀρέστη καὶ µερικοὺς ἄλλους ὁδήγησεν ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ στὴ Κύπρο, ποὺ ἀκόµα ἡ εἰδωλολατρεία ἦταν ἡ κυβερνώσα δύναµη ἴσως νὰ ἦταν τὸ τρίτο ἢ τέταρτο αἰῶνα ποὺ συνέβησαν αὐτά. Ὅταν ἔφθασε στὴν Κύπρο ἡ ὁµάδα αὐτὴ τῶν πιστῶν δούλων τοῦ Χριστοῦ, σκορπίσανε σὲ διάφορους τόπους καὶ ἀσκήτευαν µακρυὰ ἀπὸ τὸν κόσµο, ἀλλά ὅσους συναντοῦσαν οἱ εἰδωλολάτρες τοὺς σκότωναν. Ὁ γενναῖος Ρηγίνος καὶ ὁ φίλος τοῦ Ὀρέστης διάλεξαν τὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο. Ἔφθασαν στὰ µέρη τῆς Νεαπόλεως Λεµεσοῦ καὶ µὲ πολλὴ παρρησία ἐκήρυτταν τὸν Χριστόν. Κάποτε ἔφθασαν στὸ χωριὸ Φασούλα, 8 χιλιό- µετρα ἀπὸ τὴ Λεµεσό. ( ὲν γνωρίζουµε πόσο χρόνο χρειάστηκαν νὰ φθάσουν στὴ Φασούλα ἀπὸ τὴ Λε- µεσό). Στὸ χωριὸ ὑπῆρχε κέντρο τῆς εἰδωλολατρείας, ὅπως φαίνεται ἀπὸ παλιὰ ἐρείπια. Ἐκεῖ τοὺς συνέλαβαν 17

οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς, τοὺς βασάνισαν καὶ τοὺς ἀποκεφάλισαν. 1 Κάποιοι εὐλαβεῖς χριστιανοὶ ποὺ κρυφὰ πάρακολουθοῦσαν τὸ γεγονός, πῆγαν καὶ πήραν τὰ λείψανα τῶν Μαρτύρων καὶ τὰ ἔθαψαν. Πέρασαν πολλὰ χρόνια ἀπὸ τότε καὶ ἡ εἰδωλολατρεία εἶχε παραδώσει τὴ θέση τῆς στὴν ἁγία πίστη τοῦ Χριστοῦ. Τότε ὅπως ἀναφέρει τὸ παλιὸ συναξάρι, οἱ ἅγιοι φάνηκαν στὸ ὄνειρο ἑ- νὸς εὐλαβοῦς ἱερέως, ὅπου τοῦ ὑπέδειξαν τὸ µέρος ποὺ βρισκόταν ὁ τάφος τους. Ὁ εὐλαβὴς αὐτὸς ἱερέας ἔψαξε στὸ µέρος ποὺ τοῦ ὑπέδειξαν οἱ ἅγιοι καὶ βρῆκε τὴ λάρνακα ποὺ φιλοξενοῦσε τὴν θήκη τῶν λειψάνων τους. Πάνω στὴ θήκη τῶν λειψάνων ἦσαν χαραγµένα µὲ τέχνη τὰ ὀνόµατα τῶν ἁγίων, σύµφωνα πάντοτε µὲ τὸ συναξάρι. Ὁ εὐσεβὴς αὐτὸς λευΐτης γιὰ νὰ τιµήσει τοὺς µάρτυρες ἔκτισε µεγαλοπρεπῆ ναὸ στὸ ὄνοµα τῶν ἁγίων, καὶ φρόντισε καὶ ζωγράφισε καὶ εἰκόνα τὴν ὁποία ἐτοποθέτησε στὸ ναό. Σήµερα ὁ µεγαλοπρεπὴς ἐκεῖνος ναὸς εἶναι χαλασµένος, ἀλλὰ σύµφωνα µὲ τὰ θεµέλια τοῦ ἀρχικοῦ ναοῦ ἔκτισαν τοῖχο µὲ πέτρες ἴσα µὲ δυὸ µέτρα. Στὸ χῶρο αὐτό, σὲ κάθε ἐπέτειο τοῦ µαρτυρὶου τῶν ἁγίων (20 Αὐγούστου) ἐλειτουργοῦσαν καὶ πανηγύριζε ἡ κοινότητα τῆς Φασούλας καὶ πολλοὶ εὐσεβεῖς πήγαιναν στὴ µνήµη τῶν ἁγίων γιὰ νὰ τοὺς εὐχαριστήσουν γιὰ τὶς θαυµατουργικὲς δυνάµεις ποὺ ὁ Θεὸς τοὺς χάρισε καὶ θεράπευαν τὸν κόσµο. Κάτω ἀπὸ τὸ δάπεδο τοῦ ἀρχικοῦ ναοῦ ὑπάρχει θολωτὸ σπήλαιο ποὺ βρίσκεται ἀκόµα ἡ λάρνακα ποὺ φιλοξενοῦσε γιὰ τόσο καιρὸ τὰ ἁγιασµένα λείψανα τῶν ἁγίων. Ὑπάρχουν µερικὲς πέτρες στὸ τάφο τῶν ἁγίων (τὶς λένε τυριὰ οἱ κάτοικοι τῆς 1 έν εἶναι βέβαιο ἄν φονεύτηκε ἐδῶ καί ὁ ἅγιος Ὀρέστης. Ἡ Παράδοση θέλει καί τούς δύο νά μαρτύρησαν στή Φασούλα, ἀλλά δέν ἀποδυκνύεται αὐτό μέ καμιά μαρτυρία. 18

Φασούλας), ἐπιµένουν πὼς εἶναι θαυµατουργές, ὅταν τὶς τρίψει κάποιος στὸ πονε-µένο µέρος του, θεραπεύεται, καί µου διηγήθηκαν τέτοιες θεραπεῖες. Ἡ θαυµατουργικὴ φήµη τῶν ἁγίων ξεπέρασε τὰ ὅρια τοῦ νησιοῦ µας καὶ ἔφθασε µέχρι τὴν Ἀγγλία, ὅπως θὰ δοῦµε στὴν περιγραφὴ τῶν θαυµάτων. Οἱ ἅγιοι Ρηγίνος καὶ Ὀρέστης ἀπολαµβάνουν µεγάλης τιµῆς, τόσο στὴ κοινότητα τῆς Φασούλας ὅσο καὶ σ' ὅλο τὸ νησί µας. Αὐτὸ τὸ διαπιστώνουµε ἀπὸ τὴ συγκέντρωση τῶν χριστιανῶν στὴν Ἐκκλησία τὴν ἡµέρα τῆς γιορτῆς τους. Ἐκτὸς τῆς Φασούλας, οἱ Ἅγιοι τιµοῦνται ἰδιαίτερα στὸ Ἀπλίκι τῆς Λευκωσίας, καὶ στὴν Τριµι-θοῦσα τῆς Πάφου ὅπου καὶ ὑπάρχουν ναοὶ ἀφιερωµένοι στὴ µνήµη τους. Ἀκόµα καὶ χωριὸ ὑπῆρχε µὲ τὸ ὄνοµα Ρηγίνος, ὅ- πως γράφει ὁ Μαχαιρὰς στὸ βιβλίο τοῦ Χρονικοῦ του. Μὲ τὶς πρεσβείαις τῶν Ἁγίων σου Ρηγίνου καὶ Ὀ- ρέστη, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησε καὶ σῶσε τὶς ψυχές µας. Ἀµήν. 19

5.Λίγα λόγια για τη συλλογή των θαυµάτων Ὅταν ξυπηρετοῦσα τήν κοινότητα Φασούλας ὡς τακτικός ἐφηµέριος καί εἶχα ἐπαφές µέ τούς κατοίκους τοῦ χωριοῦ, µοῦ διηγοῦνταν διάφορα θαύµατα τῶν ἁγίων Ρηγίνου καί Ὀρέστη πού µαρτύρησαν στό χωριό τους, τόν καιρό τῶν µεγάλων διωγµῶν. Ὅπως διαπίστωσα τά θαύµατα αὐτά ἄρχισαν νά ξεχνιοῦνται καί εἶναι λυπηρό, γιατί δέν εἶναι κάπου καταγραµµένα καί µέ τό πέρασµα τοῦ χρόνου θά λησµονηθοῦν. Ἔτσι ἀποφάσισα µέ τίς φτωχές µου δυνάµεις νά προσπαθήσω νά µαζέψω τά θαύµατά τῶν Αγίων τῆς Φασούλας για να διατηρηθούν και να διδάσκουν. Τά θαύµατα τῶν Ἁγίων ἐνισχύουν καί ἀναζωοπυρώνουν τήν πίστή µας πρός τό Θεό. Τά θαύµατα εἶναι ἀποτέλεσµά τῆς θερµῆς πίστης του ἀνθρώπου, καί θά πρέπει νά ὑπάρχουν καί νά µελετοῦνται ἀπό τούς χριστιανούς, γιά νά µιµοῦνται τή χριστιανική ζωή καί εὐσέβειά τῶν Ἁγίων µας. Τό ἐγχείρηµά µου αὐτό, δέν ἦταν εὔκολο γιατί εἶναι θαύµατα πολλῶν χρόνων καί ξεχάστηκαν οἱ ἡµεροµηνίες. Ἀλλά καί ἡ συνάντηση µέ τά πρόσωπα πού θεραπεύτηκαν εἶναι ἀδύνατη γιατί, ἄλλοι πέθαναν, ἄλλοι εἶναι στό ἐξωτερικό, καί αὐτούς πού βρίσκονται στήν Κύπρο µερικούς µπορέσαµε νά δοῦµε. Ἡ προσπάθειά µου αὐτή κράτησε ἕνα χρόνο καί βρῆκα ἀξιόπιστα πρόσωπα καί µου εἶπαν τα περιστατικά των θαυµάτων καί τά ὀνόµατα τῶν θεραπευθέντων καί τό χρόνο πού ἔγιναν. Εἶµαι βέβαιος πώς αὐτά τα θαύµατα ἔγιναν ὅπως τά περιέγραψαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί. εχθῆτε λοιπόν, εὐσεβεῖς χριστιανοί τά θαύµατα αὐτά τῶν ἁγίων Ρηγίνου καί Ὀρέστη, καί δοξάστε τό 20

Θεό πού ἔδωσε τέτοιες δυνάµεις στούς δούλους του γιά νά εὐεργετοῦν καῖ νά παρηγοροῦν ὅλους ἐµᾶς. Τιµᾶτε ἀκόµα τούς συνδούλους µας πού ἀξιώθησαν τέτοιας µεγάλης τιµῆς, καί µιµηθῆτε αὐτούς στή πίστη καί στή παρρησία γιά τόν Κύριο, γιά νά ἀξιωθῆτε καί σεῖς αὐτῶν τῶν δωρεῶν. 6.ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΡΗΓΙΝΟΥ ΚΑΙ ΟΡΕΣΤΗ Ἄρρωστο παιδί θεραπεύεται Τό πρῶτο καί πιό πρόσφατο θαῦµα πού θά ἀναφέρουµε εἶναι ἡ θεραπεία του µικροῦ Ἀνδρέα ἀπό τή Φασούλα. Τό περιστατικό συνέβηκε στίς 20 Φεβρουαρίου 1994. Ἰδού ἡ ἱστορία ὅπως µου τή διηγήθηκε ἡ µητέρα του µικροῦ, κ. Ρούλα Βασιλείου. Μιά µέρα ξαφνικά ὁ µικρός µου γιός Ἀντρέας, ἐνάµισυ χρόνων, ἀρρώστησε ξαφνικά. Οἱ ἀναλύσεις ἔδειξαν µόλυνση στό αἷµα. Οἱ γιατροί ἔκαναν πολλές προσπάθειες νά τοῦ βάλουν ὀρούς χωρίς ἀποτέλεσµα. Ἡ µόλυνση εἶχε προχωρήσει καί οἱ φλέβες τοῦ Ἀντρέα, ὅπως εἶπε καί ὁ γιατρός εἶχαν σχεδόν διαλυθεῖ. Μετά ἀπό πολλές προσπάθειες, εὐτυχώς βρέθηκε µιά φλέβα στό πόδι τοῦ παιδοῦ, πού κράτησε τόν ὀρό µέ τίς ἰσχυρές ἀντιβιώσεις. Τό µωρό εἶναι σοβαρά, µοῦ δήλωσε ὁ γιατρός. Ὁ πόνος µου δέν περιγραφόταν, ἦταν ἀβάστακτος. έν µποροῦσα νά τό πιστέψω, ἔλεγα καί ξανάλεγα πώς 21

δέν ἦταν ἀλήθεια. Κι ὅµως ὁ ἐφιάλτης ἦταν ζωντανός. Μέ τύλιξε µαύρη ἀπελπισία, βρισκόµουν σ ἀδιέξοδο ἀφοῦ δέν µποροῦσα νά κάνω τίποτα. Καί ξαφνικά αὐτές τίς δύσκολες στιγµές, µέσα στό µαῦρο σκοτάδι καί στήν ἀπελπισία µου, µιά ἀόρατη δύναµη µέ συνέφερε. Κάτι µέσα µου, πολύ δυνατό µου ἔλεγε πώς τό µωρό θά γινόταν καλά. Ἡ διάθεσή µου ἄλλαξε καί µέ µεγάλο κουράγιο, καί ψυχική δύναµη, στάθηκα δίπλα στό ἄρρωστο µωρό µου. έν γινόταν νά πάθει κακό ἀφοῦ ὁ Ἅγιος Ρηγίνος τό προστάτευε. Ἐκείνη τή µέρα, πολύ πρωί, εἴχα πάρει το µωρό στό παρεκκλήσι του Ἁγίου Ρηγίνου καί Ὀρέστη, τό προσκύνησα καί τό ἔτριψα µέ τίς θαυµατουργές πέτρες, πού ὑπάρχουν στό τάφο του καί µέ ὄλη τή δύναµη τῆς ψυχῆς µου παρακάλεσα τόν Ἅγιο νά τό θεραπεύσει Καί τό θαύµα ἔγινε!! Τό µωρό ἔγινε καλά. Παιδί πού µίλησε. Ἡ κυρία Ξένια Σκώττη κάτοικος Λεµεσοῦ, µᾶς διηγεῖται: Τό 1971 µετά ἀπό 8 µῆνες ἐγκυµοσύνης γέννησα ἕνα χαριτωµένο ἀγοράκι Ὅµως δέν πέρασαν 24 ὦρες καί τό παιδί ἔπαθε ψύξη. Μέ τή βοήθειά του Θεοῦ καί τίς προσπάθειές των γιατρών ἔγινε καλά, ἀλλά ὅπως φάνηκέ τοῦ ἔµεινε ἀναπηρία. Ὁ Ἄθως, αὐτό ἦταν τό ὄνοµά του παιδιοῦ, µεγάλωνε φυσιολογικᾶ, ἀλλά πέρασαν οἱ δέκα µῆνες καί δέ µας ἄρθρωσε λέξη, οὔτε µάµα οὔτε παπά. Ὁ παιδίατρος πού τό παρακολουθοῦσε δέ µποροῦσε νά κάνει τίποτα. Κάποια κυρία ἀπό τό χωριό Φασούλά µας εἶπε γιᾶ τούς θαυµατουργούς ἁγίους του χωριοῦ της, τρ Ρηγίνο καί τόν Ὀρέστη. Ἔτσι στίς 20 Αὐγούστου, ἡµέρα της γιορτής των ἁγίων, ὁ σύζυγός µου κι ἐγώ πήραµε τό παιδί καί πήγαµε στή Φασούλα. Ἡ θεία Λειτουργία γινόταν µέσα στό χαλασµένο ναό πάνω ἀπό τόν τάφο των ἁγίων. Τήν ὥρα πού γινόταν ἡ Με- 22

γάλη Εἴσοδος, καί περνοῦσε ἀπό κοντά µας ὁ ἱερέας µέ τά τίµια δῶρα, βλέπω τόν µικρό νά ἀπλώνει τά χέρια του γιά νά τόν πάρω ἀγκαλιά, καί µέ ἔκπληξη τόν ἀκούω νᾶ φωνάζει γιᾶ πρώτη φορά µάµα. Φαντάζεσθε τήν χαρά µου. Μέ πολλή συγκίνηση τότε δοξολογοῦσα το Θεό καί εὐχαριστοῦσα τους ἁγίους Ρηγίνο καί Ὀρέστη. Αὐτή τήν εὐεργεσία δέ θά τή ξεχάσουµε ποτέ µας. Γι αὐτό δοξολογούµε τό Θεό καί τιµούµε τούς ἀγίούς του. Από τότε κάθε χρόνο πηγαίνουµε στό ναό τους τήν ἠµέρα τῆς γιορτῆς τῶν ἁγίων καί δίνουµε τά δώρα τῆς εὐχαριστίας καί τῆς εὐγνωµοσύνής µας. Σήµ. Τό θεραπευµένο παιδί, ὁ Ἄθως, εἶναι τώρα σπουδαστής σέ Πανεπιστήµιό τῆς Ἀµερικής. Ἡ δέ κ. Ξένια ἀπό εὐγνωµοσύνη πρός τούς ἁγίους Ρηγίνο κα ί Ὀρέστη, ξόδεψε ἀρκετά γιά τό πλακόστρωτό της αὐλῆς του νέου ναοῦ τῶν ἁγίων. θεραπεία ἀπό λευχαιµία Κάτοικοi τοῡ χωριοῦ Φασούλας µου διηγήθηκαν τό θαῦµα αὐτό. Ἔνας κύπριος πού ζοῦσε καί ἐργαζόταν στήν Ἀγγλία καί πού τό ὄνοµά του ἦταν Γιάννης, ἔπασχε ἀπό λευχαιµία. Οἱ γιατροί δέν µποροῦσαν νά τόν βοηθήσουν, γιατί ἡ λευχαιµία εἶναι µιά µορφή καρκίνου. Ὅταν ἡ ἐπιστήµη δέ µπόρεσε νά τόν βοηθήσει, τότε στράφηκε πρός τό Θεό καί τούς ἁγίους. Εἶχεν ἀκούσει γιά τά θαύµατά τοῦ ἁγίου Ρηγίνου, καί µιά µέρα πῆρε τή γυναίκα τοῦ Γιαννούλα καί ἦλθαν στή Φασούλα. Βρῆκαν τόν ἱερέα καί τοῦ εἶπαν καί τούς ἔκανε παράκληση πρός τούς ἁγίους Ρηγίνο καί Ὀρέστη, καί πολύ σύντοµά το θαῦµα ἔγινε. Ἡ ἀρρώστεια ὑποχώρησε καί ὁ Γιάννης ἔγινε τελείως ὑγιής. Ἀπό εὐγνωµοσύνη ὁ ἄνθρωπος 23

αὐτός ἔκανε τάµα χίλιες λίρες τίς ὁποῖες ξόφλησε µέ δόσεις, εὐχαριστώντας το Θεό καί τούς ἁγίους. θεραπεία κακοήθη ὄγκου Ὁ ἱερέας της κοινότητας Φασούλας, π. Ἰωάννης Παπα- µαρκίδης, ἔβγαλε ἕνα ὄγκο στό πλευρό του, καί ὁ γιατρός τοῦ εἶπε νά τόν παρακολουθοῦν γιατί εἶναι καρκίνος. Ὁ ἱερέας ὅµως ἀνάθεσε τή θεραπεία στούς θαυµατουργούς ἁγίους της κοινότητάς του. Καθηµερινά, ὅπως ὁ ἴδιος µου εἶπε, πήγαινε καί παρακαλοῦσε τους ἁγίους Ρηγίνο καί Ὀρέστη νά τόν θεραπεύσουν. Καί πραγµατικά, σέ δεκαπέντε ἠµέρες ἐξαφανίστηκε τό κουβάρι ἐκεῖνο καί ἔγινε τελείως καλά. θεραπεία παράλυτου Ὁ µικρός Χριστάκης Παναγιώτου ἀπό τή Φασούλα, ἦταν παράλυτος στά κάτω ἄκρα καί δέ µποροῦσε νά περπατήσει Μιά µέρα ἡ µάνα τοῦ πῆρε το µικρό Χριστάκη στό ναό τῶν ἁγίων καί εἶπε στό συγχωριανό της ἱερέα Ἰωάννη καί τῆς ἔκαµε παράκληση γιά θεραπεία του µικροῦ Χριστάκη. Μετά κατέβηκε στό τάφο τῶν ἁγίων καί πῆρε τίς πέτρες, πού οἱ χωριανοί τίς λένε τυριά, καί µ αὐτές ἔτριψε τά πόδια του µικροῦ, καί ὦ! τοῦ θαύµατος, ὁ µικρός ἄρχισε νά περπατεῖ. Οἱ γονεῖς του παιδιοῦ, ἀπό εὐγνωµοσύνη µετονόµασάν το µικρό ἀπό Χριστάκη σέ Ρηγίνο, τό ὄνοµά του ἁγίου. Θεραπεία καρδιακοῦ ἐπεισοδίου Ὁ κύριος Πολύβιος Πατσαλίδης, τέως ὑπάλληλος ἀεροδροµίου καί τώρα συνταξιοῦχος, ἔτυχε κι αὐτός 24

ὅπως καί πολλοί ἄλλοι πιστοί της χάρης του Ἁγίου Ρηγίνου. Κάποτε ὅταν ἦταν ἁκόµη νέος ἔπαθε καρδιακό ἐ- πεισόδιο καί καθώς βρισκόταν στήν ἐντατική παρακολούθησή του Γενικοῦ νοσοκοµείου Λευκωσίας, τόν ἐπισκέφθηκε κατά τή διάρκεια µιάς νύχτας, ὁ Ἅγιος Ρηγίνος, τόν ἀκούµπησε στό µέρος τῆς καρδιᾶς καί τόν προέτρεψε νά σηκωθεῖ γιατί τόν ἔκανε καλά. Ἔκπληκτος ὁ ἄρρωστος ρώτησε τόν εὐργέτη του: - Ποιός εἶσαι; καί πῆρε τήν ἀπάντηση. - Εἶµαι ὁ Ἅγιος Ρηγίνος. Πράγµατι οἱ γιατροί καί οἱ νοσοκόµες πίστεψαν τίς διηγήσεις του ἀρρώστου, γιατί ἡ ὑγεία τοῦ παρουσίασε ἀπρόσµενη βελτίωση. Ἀπό τότε ξεπέρασε τό πρόβληµα του καί δοξολογεῖ τόν Ἄγιο γιά τήν εὐεργεσία του. Θεραπεία Ἐπιληψίας Ὁ ἱερέας τῆς Τριµιθούσας διηγεῖται: Πρίν 20 χρόνια ἡ κόρη µου 3 χρονῶν ἔπασχε ἀπό ἐπιληψία, καί οἱ γιατροί µου εἶπαν πώς δέν ὑπάρχει θεραπεία καί θά ὑποφέρω ἀρκετά. Τό κορίτσι ἔπεφτε σάν νεκρό καί ἄφριζέ το στόµα του καί µποροῦσε νά καταπιεῖ τήν γλώσσα του. Ἕνα βράδυ κατά τίς 11 ἡ ὥρα, µέ ξύπνησε ἡ παπαδιά καί µου λέγει σήκω καί τό µωρό ἔπαθε πάλι νά τήν πάρεις στό γιατρό. Ἐγώ λέω οἱ ἅγιοί µας εἶναι θαυµατουργοί, ἄς τήν πάρω στήν Ἐκκλησία τους. Σηκώθηκα µέ τίς πυντζάµες, πήρα τήν µικρή, ἦταν περίπου 3 χρονῶν. Τήν ἀπόθεσα χάµω, γιατί δέν µποροῦσε νά σταθεῖ καί ἄρχισα νά προσεύχοµαι. Σέ µιά στιγµή µου λέει ἡ µικρή: - Παπά, παπά βλέπω δυό καβαλλάρηδες. Τῆ ρώτησα πού εἶναι; Καί µου λέγει, τους βλέπω κοντά µου. Τήν σήκωσα, τή βοήθησα, ἔβαλέ τό σταυρό της, 25

προσκύνησε τήν εἰκόνα τῶν ἁγίων καί ἔγινε καλά. Ἀπό τότε χαίρει ἄκρας ὑγείας. Τώρα εἶναι παντρεµένη µέ παιδιά χωρίς κανένα πρόβληµα. Τά 2 ἀκόλουθα θαύµατα εἶναι ἀφήγηση τοῦ κ. Χρήστου Ι. Εὐαγγέλου ἀπό τή Φασούλα, ἱεροψάλτη σέ ναό τῆς Λεµεσοό, ὅπως τά ἔλεγε ὁ πατέρας του, ἀλλά καί ἐγώ τα ἔχω ἀκούσει ἀπό τούς χωριανούς νά τά διηγοῦνται Κάποιος Μάρκος ἀπό τό γειτονικό χωριό Παραµύθα, ἔκλεψε πρόβατα, µέ ἄλλους συντρόφους, τά σφάξανε καί µέχρι νά τά διαθέσουν τά ἔκρυψαν µέσα στό τάφο τῶν ἁγίων, σέ πλάγιαν κρύπτη πού νοµίζεται ὁ τάφος του ἁγίου Ὀρέστη. Μετά ἀπό καιρό ὁ Μάρκος ἀρρώστησε βαριά καί ἐλεγχόµενος ἀπό τή συνείδηση τοῦ ἀπέδωσε τήν ἀρρώστειά του στήν κλοπή ἐκείνη. Γιά νά ἐξευ- µενίσει τους ἁγίους πῆγε στή γιορτή τους µέ τά δῶρα του. Στό τέλος ὅταν πήραν τήν εἰκόνα τῶν ἁγίων νά τή µεταφέρουν ἐν ποµπή στή θέση της στόν κεντρικό ναό, κάπου 500 µέτρα ἀπόσταση, ὁ Μάρκος ἔπεσε κατά γῆς καί ἔβγαζε ἀφρούς ἀπό τό στόµα τοῦ ἀκολουθώντας τήν εἰκόνα κατά ἕνα πολύ παράξενο τρόπο. Ἐνῶ τόν ἔ- βλεπαν νά σύρεται µέ τό στῆθος του στό δρόµο, καί ἐ- νῶ πέρασε πάνω ἀπό λάσπες καί νερό, δέ λερώθηκε καθόλου. Χαµηλοπετοῦσε σάν χελιδόνι Ὅταν ἔφθασε ἡ εἰκόνα καί τοποθετήθηκε στή θέση της στήν Ἐκκλησία, ὁ Μάρκος ἔµεινε λίγη ὥρα στό ἔδαφος καί µετά σηκώθηκε ἔβγαλέ το ἄσπρο τοῦ ὑποκάµισο καθαρώτατο καί τό κρέµµασε στήν εἰκόνα καί ἔφυγε. Ἀπό τότε ἄλλαξε ἡ ζωή του. Κυκλοφοροῦσε µέ γενειάδα, φορώντας στό λαιµό ἕνα ξύλινο Σταυρό. Αὐτό τόν ἄνθρωπο τόν εἶδα κι ἐγώ, χωρίς νά γνωρίζω τήν αἰτία τῆς συµπεριφορᾶς του. 26

Τό δεύτερο θαῦµα πού µας εἶπε ὁ κ. Χρῆστος εἶναι µιά θεραπεία µατιῶν, µιᾶς µικρής κόρης. Ὁ γνωστός στή Φασούλα καί στή Λεµεσό, Κώστας Φασουλιώτης τήν ἐποχή τοῦ πολέµου (1940) µετοίκησε?πό τή Λεµεσό στή Φασούλα,?λλά διατηρο?σέ τό καφενεῖο του στή Λεµεσό ὅπου πήγαινε τό πρωί καί τό βράδυ ἀργά γύριζε στή Φασούλα. Ἕνα Σάββατο βράδυ πού γύρισε ἀργά ἀπό τό καφενεῖο του στό σπίτι του, βρῆκε τη µικρή τοῦ Πόπη στό στρώµα µέ πρησµένα καί κλειστά τά δυό της µάτια. Ἀντί γιά γιατρό πού τοῦ πρότεινε ἡ οἰκογένειά του γιά τή µικρή, ἔτρεξε στό τάφο των ἁγίων καί πῆρε λίγο χῶµα, καί ἀπό τό ἀναµµένο καντήλι λίγο λάδι, τά ἔσµιξε καί µέ τό µίγµα ἄλειψέ τα µάτια της µικρής Πόπης. Τήν ἄλλη µέρα ὅταν σηκώθηκε ἡ µικρή ἀπό τό στρώµα ἦταν τελείως καλά χωρίς κανένα σηµάδι, πάρ ὅλο πού ἦταν σέ ἄσχηµα χάλια. Αὐτό τό θαῦµα, ὁ Κώστας τό ἔλεγε συχνά καί εἶναι γνωστό σέ πολλούς. Ἕνας καβαλλάρης σέ ἄλογο Ἦταν ἐποχή τοῦ θερισµοῦ, διηγεῖται ὁ κ. Εὐάγγελος, καί ἐγώ ἤµουνα µαθητής τοῦ δηµοτικοῦ καί βοηθοῦσα τούς µεγάλους στό θερισµό. Ἕνα ἀπόγευµα πού σχολάσαµε, πῆγα µέ τό γαµβρό µου στό ἁλώνι Μέχρι πού νά τακτοποιήσουµε τή θηµωνιά νύχτωσε καί φύγαµε βιαστικά. Ὅταν ἔφθασα στό σπίτι διαπίστωσα πώς ἄφησα τό σακκάκι µου στό ἁλώνι Τότε ἐπίστρεψα νά τό πάρω καί πήρα το δρόµο δίπλα ἀπό τόν ξεροπόταµο πού ὁδηγεῖ στό κάµπο. Ξαφνικά ἀκούω πηδήµατα ἀλόγου καί βλέπω ἕνα καβαλλάρη σέ ἄλογο πού κρατοῦσε ψηλά ἕνα µεγάλο Σταυρό πού σκορποῦσε στά γύρω ἐκτυφλωτικό 27

φῶς πού φώτιζε ὄλο τό κάµπο. Ὁ καβαλλάρης ἐρχόταν ἀπό τά δυτικά, ἀπό τό µέρος πού εἶναι σήµερά το νέο κοιµητήριο τῆς Φασούλας, καί πήγαινε πρός τήν Ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Ρηγίνου. Ἁµέσως τροµαγµένος γύρισα πίσω καί πῆγα στό καφενεῖο καί εἶπα τό γεγονός στούς χωριανούς. Μέσα στό καφενεῖο ἦταν καί ὁ Χριστόδουλος Πατέρας ὁ ὁποῖος εἶπε, πώς καί αὐτός εἶδε φῶς νά ἔρχεται ἀπό τήν ἴδια κατεύθυνση πρός τήν Ἐκκλησία. Τά ἴδια µας εἶπε καί ὁ βοσκός, ὁ Παναής της Κορούς, εἶναι χωριανοί αὐτοί. Ἀπό τό τεῦχος τῶν Ἀποδήµων Φασούλα 1994, πήραµε τήν ἀκόλουθη διήγηση: «ó Βοσκαρίδης (ἀπό τή Φασούλα) εἶχε κάποιες ἰδιαίτερες σχέσεις µέ τόν Ἄγιο Ρηγίνο χαρακτηριστικά ὅταν ἐπρόκειτο νά βγάλουν λάκκο γιά τίς ἀνάγκες της Ἐκκλησίας µέ ὑπόδειξη, ὅπως ἔλεγε, τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου, ὅρισέ τό σηµεῖο ὅπου ἀνωρύχθηκε ὁ λάκκος καί στά δυό µέτρα βρῆκαν τόν ἀρχαῖο λάκκο. Ἔτσι περιορίστηκαν νά βγάλουν τα χώ- µατα καί τίς πέτρες µέχρι πού βρῆκαν το νερό. Κάποτε ὅταν ἐργαζόταν στόν Ἀµίαντο εἶδε τόν Ἄγιο Ρηγίνο στόν ὕπνο του καί τοῦ εἶπε ὅτι ὁ τάδε Τοῦρκος ἆνοιξε τό κουτί τοῦ Ἁγίου καί πῆρε ἀπό µέσα ἕνα συγκεκριµένο ποσό, ὁπότε ἦλθε στό χωριό, βρῆκε τόν Τοῦρκο, ὁ ὁποῖος παραδέχθηκε καί ἔδωσε πίσω το ποσό πού πῆρε, γιατί φοβήθηκε τόν ἅγιο. Ἀπό τά διάφορα περιστατικά πού ἄκουσα στό χωριό, ὅταν ὑπηρετοῦσα ἐκεῖ διαπιστώνεται ἡ ζωντανή παρουσία του Ἁγίου Ρηγίνουκαί ἐλάχιστα ἀναφέρονται στόν ἅγιο Ὀρέστη οἱ κάτοικοι τῆς Φασούλας. 28

7.Σύγκριση των δύο φυλλάδων Ὑπάρχουν δυό φυλλάδες µέ πλήρη ἀκολουθία των Ἁγίων Ρηγίνου καί Ὀρέστη. Ἡ µία στή Φασούλα Λεµεσοῦ καί ἡ ἄλλη στό Ἀπλίκι τῆς Λευκωσίας, κοντά στό Παλαιχώρι Οἱ φυλλάδες αὐτές διαφέρουν ὡς πρός τό κείµενό της ἀκολουθίας. 1. Η ΦΥΛΛΑ Α ΤΗΣ ΦΑΣΟΥΛΑΣ Ἡ φυλλάδα τῆς Φασούλας εἶναι ἐπανέκδοση ἀπό τόν Ρηγίνο Εὐαγγέλου 1971, εἶναι ἀντιγραφή τῆς ἔκδοσης 1902 κατά τόν µῆνα Μάϊο. Στόν πρόλογο τῆς ἔκδοσης αὐτῆς διαβάζουµε τά ἐ- ξῆς: «ἐνταῦθα (στό τάφο τῶν Ἁγίων) προσέρχονται πρός θεραπείαν οἱ πάσχοντες ἐκ πυρετοῦ, ἰδίως ρίγους, τήν δέ κ Αὐγούστου, ὅτε τιµῶνται οἱ Ἅγιοι, τελεῖται λειτουργία καί ψάλλεται ἡ ἀκολουθία ἐκ τοῦ ἐκδιδοµένου χειρογράφου. Τοῦτο φαίνεται ἀντιγραφέν τοῦ 1837 ὑπό ἱερέως Χριστοδούλου ἐκ κειµένου γραφέντος ἴσως κατά τά µέσα τῆς προαπελθούσης ἐκατονταετηρίδος, καί γέµει ἀνορθογραφιῶν, ἰδίως τό προσηρτησµένον συναξάριον (συνηθεστάτη ἀνορθογραφία εἶναι Ριγῆνος καί Ὀρέστης) ἀποτελεῖται δέ ἐκ 40 σελίδων, µέθ ἅς ἕ- πονται δυό χωριστά φύλλα γραφῆς παλαιοτέρας, περιέχοντα τόν βῖον τῶν Ἁγίων εἰς ἀρχαίαν γλώσσαν». Αὐτά γράφει στό πρόλογό της ἡ φυλλάδα τῆς Φασούλας. Ἡ ἀκολουθία στό κείµενο αὐτό, συντάχθηκε σύµφωνα 29

µέ τή βιογραφία των Ἁγίων, αὐτό µαρτυρεῖται ἀπό τή σύνθεση τῶν τροπαρίων ὅπως: «Εὐφραίνου ἕν Κυρίω Νεάπολις Λεµεσοῦ» «καί τήν τοῦ ρίγους νόσον ἐξ ἀνθρώπων ποιήσαι» (στιχηρά της λιτής) καί «περιβαλλόµενοι σάκκον καί ριφθέντες εἰς θάλασσαν..»> (τροπάριον τῆς α ὠδῆς του Κανόνος). Ἡ φυλλάδα αὐτή ἔχει πλήρη ἀκολουθία µέ δυό Κανόνες στόν Ὄρθρο, καί φαίνεται νά συντάχθηκε ἀπό ἔµπειρο στό θέµα αὐτό. 2. Η ΦΥΛΛΑ Α ΤΟΥ ΑΠΛΙΚΙΟΥ Ἡ φυλλάδα τοῦ Ἀπλικιοῦ εἶναι ἔκδοση τοῦ δασκάλου Ἀνδρέα Χρ. Νικολοπούλου 1991, µέ βάση τή χειρόγραφη φυλλάδα τοῦ 1857, τοῦ ἱερέα Χριστοδούλου τοῦ Μαλούντας, ὅπως ὁ ἴδιος γράφει Τό κείµενο τῆς φυλλάδας διαφέρει ἀπό ἐκεῖνο τῆς φυλλάδας τῆς Φασούλας, στά ἐξῆς σηµεῖα. α) Προηγεῖται τυπική διάταξή τῆς ἀκολουθίας. έν ὑπάρχει αὐτό στή φυλλάδα τῆς Φασούλας. β) ιαφέρουν τά τροπάρια, ὁ Κανόνας, καί ὁ Ἦχος τῶν τροπαρίων. Στόν Ἑσπερινό ἡ µέν πρώτη ἔχει τροπάρια τῆς ἑορτῆς, ἐνῶ ἡ δεύτερη ἔχει µεθέορτα, κ.ἅ. Τά µόνα κοινά σηµεῖα τῶν δυό φυλλάδων εἶναι τά ἀναγνώσµατα Ἑσπερινού, Ἀπόστολος, Εὐαγγέλιο, τό Ἀπολυτίκιο καί τό Κοινωνικό. Ἀπό τό δεῖγµά γραφῆς πού παρουσιάζει ὁ ἐκδότης στό τέλος τῆς φυλλάδας, φαίνεται πώς τά τελευταία, «'Η µέν Χείρ ἡ γράψασα κλπ.", Καί ἡ ὑπογραφή τοῦ ἱερέα, δέν εἶναι ὁ ἴδιος γραφικός χαρακτήρας. Ἀπ' ὅτι γνωρίζω ἀπό παλιά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας, τά στοιχεῖα τοῦ κειµένου εἶναι σύµφωνα µέ τόν τότε συνήθη τρόπο γραµµένα, ἄν καί ὑπάρχουν ἀρκετά λάθη. Εἶναι σίγουρο πώς ἡ ὑπογραφή πού ὑπάρχει στό κείµενο αὐτό δέν εἶναι του ἰδίου συγγρα- 30

φέα. Γι' αὐτό σίγουρα ἄλλος ἔγραψε τήν ἀκολουθία καί ἄλλου εἶναι ἡ ὑπογραφή, ὅπως πολύ ὀρθά λέγει καί ὁ κ. Νικόπουλος. Ἡ ὑπογραφή ἐδῶ του ἱερέα Χριστοδούλου εἶναι κατά 20 χρόνια ἀργότερα, ἀπό τήν ἀντιγραφή τῆς φυλλάδας τῆς Φασούλας ἀπό τόν ἴδιο. Ὄσο ἀφορᾶ το κείµενό της Ἀκολουθίας αὐτῆς δέν εἶναι γραµµένο γιά τούς Ἁγίους Ρηγίνο καί Ὀρέστη, γιατί δέν ἔχει καθόλου ἀναφορά στή ζωή τους καί στά θαύµατά τους, ὅπως ἐκείνης τῆς Φασούλας. έν ὑπάρχει ἐσωτερική µαρτυρία. Ἡ Ἀκολουθία αὐτή εἶναι ἀντιγραφή ἀπό ἐκείνη τῶν Ἁγίων Σέργιου καί Βάκχου καί προσαρµοσµένη στά ὀνόµατα τῶν Ἄγ. Ρηγίνου καί Ὀρέστη, ὡς καί ἀπό ἀλλοῦ κατά προσαρµογή. Αὐτό διαπιστώνεται ἀπό τήν πρώτη µατιά στήν ἀκολουθία, στίς 7 Ὀκτωβρίου στό µηναῖο της Ἐκκλησίας, µνήµη τῶν ἁγίων Σεργίου καί Βάκχου. Τελειώνοντας πληροφορῶ τόν ἀναγνώστη ὅτι δέ συ- µπεριέλαβα στό παρόν κείµενο τίς Ἀκολουθίες τῶν ἀγίων, γιατί δέν τό ἔκρινα σκόπιµο. Αὐτό ἔγινε σέ ξεχωριστό τεῦχος πού κυκλοφόρησε πλατειά στό χωριό Φασούλλα κατά τήν µνήµη τῶν ἁγίων καί τώρα εἶναι ἐξαντληµένο. 31