Το Αριστερό Αντικαπιταλιστικό Κίνημα απέναντι στη Μεταρρυθμιστική Συμπαράταξη του Ανέστη Ταρπάγκου 1. Οι πολιτικές συντεταγμένες τον Αριστερού Συνασπισμού. Η συγκρότηση της Αριστερής Συμπαράταξης αποτελεί πραγματικά την απόπειρα οργανικής σύγκλισης των τριών κύριων ρευμάτων που αποτυπώθηκαν απ' τις κομματικές γραφειοκρατίες του ελληνικού αριστερού και ευρύτερου προοδευτικού κινήματος, και συγκεκριμένα: Του δεξιού ευρωκομμουνιστικού ρεύματος που κυριάρχησε πολιτικά στον ιστορικό χώρο της Κομμουνιστικής Ανανέωσης. Του τριτοδιεθνιστικού - νεοσταλινικού ρεύματος που εκφράστηκε ιδεολογικοπολιτικά από τον χώρο του ΚΚΕ. Του κεντρίστικου ρεύματος της «υγιούς - μετριοπαθούς» ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας που αποτυπώθηκε στο χώρο του ΠΑΣΟΚ. Η μονεταριστική στροφή της κυβερνητικής διαχείρισης του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβρη 1985 που ακολούθησε την εκλογική του νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Ιούνη 1985, σε συνδυασμό με τις διαδικασίες παραγωγικού εκσυγχρονισμού και θεσμικής ανασυγκρότησης που ξεκίνησαν με το 27ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ στην ΕΣΣΔ, έθεσαν σε κίνηση μια τριπλή διαδικασία κινήσεων και αναπροσδιορισμών στα τρία αυτά πολιτικοκοινωνικά ρεύματα με ταυτόχρονο ξεκαθάρισμα στο εσωτερικό τους των όποιων υπαρχουσών αντιστάσεων. Έτσι: Στον ιστορικό ανανεωτικό κομμουνιστικό χώρο δρομολογήθηκε η διαδικασία της τυπικής πλέον μετεξέλιξης του ΚΚΕεσ. σε ανοιχτά σοσιαλδημοκρατικό πολιτικό φορέα, την ΕΑΡ στην οποία συσπειρώθηκε η ευρεία πλειοψηφία της Ανανεωτικής Αριστεράς (4ο κομματικό συνέδριο, εφημερίδα, οργανώσεις, ιστορική ηγεσία, βουλευτική εκπροσώπηση), με στόχο την οριστική εκκαθάριση του ΚΚΕεσ. από την όποια αριστερή κοινωνικοπολιτική αντιπολίτευση. - Στο 12ο Συνέδριο του ΚΚΕ υιοθετήθηκε η στρατηγική επιλογή της Συμπαράταξης των αριστερών - προοδευτικών δυνάμεων, με κύριους πολιτικούς άξονες την αναπτυξιολογία, τον εκσυγχρονισμό, τον οικονομισμό στην πιο κλασική του έννοια, έναν καθαρό μεταρρυθμισμό, με τον ταυτόχρονο παροπλισμό της όποιας εν δυνάμει αντικαπιταλιστικής αντιπολιτευτικής στάσης απέναντι στην κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ. - Στον ιστορικό χώρο του ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε η απόπειρα διαμόρφωσης της «υγιούς - μετριοπαθούς» ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας με ένα σύνολο κινήσεων που εμφανίζουν μεγαλύτερη πολυμορφία και αντιφατικότητα και λιγότερη καθαρότητα απ' ό,τι στην παραδοσιακή αριστερά (λόγω των ευρύτερων διαστάσεων του ΠΑΣΟΚ και της σύμφυσής του με την κυβερνητική εξουσία): ωστόσο κινήσεις όπως η αποχώρηση του Γ. Αρσένη, οι προγραμματικές επανατοποθετήσεις του Κ. Λαλιώτη, οι παραιτήσεις Α. Λάζαρη και Σ. Γιώτα κ.λπ., καθώς και γενικότερες ιδεολογικοπολιτικές κατευθύνσεις που καταγράφονται, τοποθετούνται όλες, παρά την επιφανειακή διαφορετικότητα τους, στην ιστορική κατεύθυνση διαμόρφωσης της «υγιούς - εκλογικευμένης» ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Ενός διαδόχου πολιτικού φορέα του υπαρκτού ΠΑΣΟΚ με μια εκλογική απήχηση που ελπίζει να σταθεροποιηθεί στην αντιπροσώπευση του 3035% περίπου του εκλογικού σώματος, σε διασύνδεση μ' ένα αντίστοιχο κοινωνικό ρεύμα με μια σταθεροποιημένη σχετικά συνδικαλιστική βάση στο εργατικό, αγροτικό και νεολαιίστικο κίνημα που κυμαίνεται ανάμεσα στο 20% και το 30%, και που εξ αντικειμένου αντιμετωπίζει Σελίδα 1 / 10
ζήτημα συνασπισμού με την μεταρρυθμιστική Αριστερά στο επίπεδο της κυβερνητικής διαχείρισης. Διαμορφώθηκαν έτσι και βρίσκονται παράλληλα σε εξέλιξη οι όροι οργανικής σύγκλισης του ολόπλευρου κομμουνιστικού αναθεωρητισμού δεξιού χαρακτήρα και της συντηρητικής ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας, που βέβαια με την άμεση μορφή της Αριστερής Συμπαράταξης έχει και τις εκλογικίστικές της διαστάσεις (π.χ. εκλογική διάσωση της ΕΑΡ, ανακοπή της φθίνουσας εκλογικής πορείας του ΚΚΕ, εκλογική αντιπροσώπευση παραγόντων του σοσιαλδημοκρατικού χώρου). Ωστόσο όμως το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της είναι η οργανική σύγκλιση στρατηγικού χαρακτήρα ανάμεσα στον ανοιχτό κομμουνιστικό αναθεωρητισμό και τον ολόπλευρο σοσιαλδημοκρατικό συντηρητισμό, με όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που επιχειρεί να προσδώσει κι όλες τις οδυνηρές συνέπειες που αναπόφευκτα προκαλεί στο ελληνικό αριστερό λαϊκό και εργατικό κίνημα. 2. Ο μετασχηματισμός του ΚΚΕ δια μέσου της Συμπαράταξης Ο ιστορικός πολιτικοκοινωνικός σχηματισμός του ΚΚΕ είχε μπροστά του στην πρόσφατη περίοδο μια τριπλή εναλλακτική επιλογή και την αντίστοιχη πρακτική: Είτε να παραμείνει σε μια κατάσταση «αυτάρκειας - ακινησίας» που το χαρακτήριζε στην αρχική περίοδο της κυβερνητικής διαχείρισης του ΠΑΣΟΚ, διαδραματίζοντας το ρόλο της «φρασεολογικής αντιπολίτευσης» και του συνεπούς θεματοφύλακα του «Συμβολαίου (του ΠΑΣΟΚ κι όχι του ιδίου) με το Λαό» του 1981. Αυτή η επιλογή που είχε ήδη προκριθεί στην πολιτική του πρακτική οδηγούσε στην περιθωριοποίηση του και στην είσπραξη και από το ίδιο της φθοράς της «Αλλαγής», όπως αυτό εκφράστηκε στις βουλευτικές εκλογές του Ιούνη 1985. Είτε να διαδραματίσει τον μείζονα ιστορικό κυριολεκτικά ρόλο της ταξικής - αντικαπιταλιστικής λαϊκής αντιπολίτευσης, ιδιαίτερα στην τελευταία τριετία (1985-88) του κυβερνητικού μονεταρισμού, πράγμα για το οποίο αποδείχθηκε ολότελα ανεπαρκές από κάθε άποψη, και που εφ' όσον, παρ' όλα αυτά, προωθούνταν θα έθετε επί τάπητος το μέγιστο ζήτημα του επαναστατικού αντικαπιταλιστικού επαναπροσδιορισμού της φυσιογνωμίας και της πρακτικής του, άρα θα αναιρούνταν σαν τέτοιο, οδηγούμενο στο μετασχηματισμό του σ' ένα σύγχρονο επαναστατικό, λαϊκό, αντικαπιταλιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα, γεγονός που αποδείχθηκε ιστορικά ανέφικτο. Είτε, με την χρεοκοπία του σοσιαλδημοκρατικού εγχειρήματος του ΠΑΣΟΚ και την διαφαινόμενη πλέον καθαρά απώλεια της περίφημης «αυτοδυναμίας» του (με την παράλληλη ενίσχυση της δεξιάς αντίδρασης), να προβάλει πλέον σαν ο ενεργός και συνεπής εγγυητής πραγμάτωσης της «αυθεντικής σοσιαλδημοκρατίας», επιλογή που τελικά προκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό με το 12ο Συνέδριό του και προωθήθηκε με την Αριστερή Συμπαράταξη, ενώ απομένει να ολοκληρωθεί στη μεταγενέστερη μετεκλογική περίοδο με το εγχείρημα συγκρότησης του «δημοκρατικού προοδευτικού κυβερνητικού συνασπισμού» (εξυγιασμένου ΠΑΣΟΚ και μεταρρυθμιστικής Αριστεράς). Στην πραγματικότητα, η διαδικασία συγκρότησης του Αριστερού Συνασπισμού στη σημερινή φάση δεν είναι καν διαδικασία δημιουργίας συνασπισμού πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, αν ληφθεί υπ' όψιν το εξαιρετικά περιορισμένο μέγεθος της ΕΑΡ, και η μηδενική σχεδόν λαϊκή της παρέμβαση και αναφορά, πολύ δε περισσότερο η σχεδόν ανυπαρξία φορέων τύπου ΕΣΚ, ΕΔΑ, ΑΚΕ, ΕΣΠΕ, κ.λπ., σε σύγκριση με το μέγεθος και την εμβέλεια του ΚΚΕ. Αλλά ούτε βέβαια πρόκειται για μια συμμαχία του ΚΚΕ «με τον εαυτό του»: στην ουσία πρόκειται για τη διαδικασία ολόπλευρης προσχώρησης του ΚΚΕ στον άκρατο μεταρρυθμισμό δια της πλαγίας οδού, δηλαδή μέσα απ' τον δρόμο της ενότητας της Αριστεράς, εγχείρημα που έρχεται να ολοκληρώσει τη μεταπήδηση του ΚΚΕ στο 12ο Συνέδριό του στο δεξιό ευρωκομμουνισμό απ' τον εξίσου άγονο τριτοδιεθνισμό, Σελίδα 2 / 10
πράγμα που δεν μπορούσε αντικειμενικά να γίνει ολοκληρωμένα σ' ένα τελετουργικό κομματικό συνέδριο και απέμενε να ολοκληρωθεί στη μεταγενέστερη φάση δημιουργίας του Αριστερού Συνασπισμού. Δια μέσου δηλαδή της πολιτικής γραμμής της Συμπαράταξης ο ηγετικός κομματικός μηχανισμός του ΚΚΕ απευθύνεται ουσιαστικά κυρίως στο λαϊκό εργαζόμενο κόσμο της ιστορικής του επιρροής, προκειμένου να προωθήσει και να αιτιολογήσει την ολόπλευρη ένταξη του σε μια λογική ανάλογη με κείνη του δεξιού ευρωκομμουνισμού. Ο βασικός αποδέκτης των μεταρρυθμιστικών κατευθύνσεων της Αριστερής Συμπαράταξης είναι ο ίδιος ο λαϊκός κοινωνικός χώρος του ΚΚΕ, και το εργαλείο γι' αυτό είναι η επιδιωκόμενη αριστερή ενότητα, στόχος που δεν μπορεί φερέγγυα να τεθεί σε αμφισβήτηση απ' αυτό το χώρο. Μ' αυτό τον τρόπο ενεργώντας το ΚΚΕ μπαίνει σε μια καινούργια μορφή αντίφασης: αντίφαση ανάμεσα στις κομματικές προγραμματικές του εξαγγελίες με τις οποίες έχει εγκαθιδρύσει σχέσεις «στρεβλής εκπροσώπησης» μ' ένα φάσμα του λαϊκού εργατικού κόσμου (θεώρηση του σαν επαναστατικής δύναμης, κομμουνιστική επαγγελία, έσχατη μορφή αντιπαλότητας στον αστικό κόσμο, έκφραση στο πολιτικό επίπεδο αυτού που τμήματα της εργατικής τάξης δεν μπορούν να εκφράσουν, όντας υποταγμένα στην καπιταλιστική παραγωγή), δηλαδή τον παραδοσιακό του αυτοπροσδιορισμό σαν δύναμης της επαναστατικής σοσιαλιστικής αλλαγής (μ' όποιον παραμορφωμένο και στρεβλό τρόπο κι αν αυτό καταγραφόταν και νοούνταν), και στην ανοιχτά μεταρρυθμιστική, σαφώς κυβερνητική, δεξιά σοσιαλδημοκρατική πολιτική και πρακτική του Αριστερού Συνασπισμού, του οποίου προωθητική δύναμη και κεντρικός κορμός είναι το ίδιο το ΚΚΕ. Σ' αυτό το πεδίο της νέας αντίφασης τοποθετείται και μια καινούργια μορφή κρίσης στις σχέσεις του γραφειοκρατικού μηχανισμού του ΚΚΕ και των λαϊκών εργαζομένων δυνάμεων που επενδύουν στην πολιτική του προοπτική, κρίση που θα οξύνεται στο βαθμό που η μεταρρυθμιστική πρακτική του Αριστερού Συνασπισμού θα αποκτά ολοένα και δεξιότερα χαρακτηριστικά και θα παράγει ολοένα και πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα, που με την προβλεπόμενη μετεκλογική επικράτηση των αστικών συντηρητικών δυνάμεων, θα αποβαίνουν όλο και περισσότερο σε βάρος των εργαζομένων για την προώθηση των συμφερόντων των οποίων υποτίθεται ότι συγκροτείται η Αριστερή αυτή Συμπαράταξη. 3. Τα πήλινα πόδια του εκλογικισμού Η Αριστερή Συμπαράταξη οικοδομείται με αποκλειστικά εκλογικίστικα χαρακτηριστικά και δεν αρθρώνεται οργανικά σαν πολιτικοκοινωνικός συνασπισμός των αριστερών λαϊκών δυνάμεων. Οι κοινωνικές αντιστοιχίες της Συμπαράταξης έχουν καθαρά πλασματικό χαρακτήρα: δεν πρόκειται ουσιαστικά παρά για τις μορφές κοινωνικής οργάνωσης και παρέμβασης του ΚΚΕ (εργατικά συνδικάτα, οργανώσεις νεολαίας, συνεταιριστικό κίνημα, κ.λπ.), που άλλωστε έχουν καταδείξει μέχρι σήμερα την ανεπάρκεια τους, τον κοινωνικό τους συντηρητισμό και τη μαζική τους αναποτελεσματικότητα (κλασική περίπτωση τα κλαδικά συντεχνιακά σωματεία που συντηρούνται απ' τον κομματικό μηχανισμό του ΚΚΕ ή οι επιστημονικές συντεχνιακές του παρατάξεις), κι όχι για ευρύτερες - νέου τύπου αριστερές κοινωνικές συγκροτήσεις. Πολύ περισσότερο που πρόκειται για εκλογική συμφωνία όχι του εργαζόμενου κόσμου του αριστερού κινήματος της Ελλάδας, αλλά για συναινετική συνεύρεση καθαρά στο επίπεδο γραφειοκρατικών (με την έννοια της μη οργανικής ένταξης στο ζωντανό κοινωνικό κίνημα και στην ταξική πάλη) κομματικών μηχανισμών, που σαν τέτοιοι έχουν πάρει προ πολλού διαζύγιο με τις λαϊκές αντικαπιταλιστικές διαθεσιμότητες και πρακτικές. Κι ακόμη περισσότερο, στο βαθμό που ο εκλογικίστικος αυτός συνασπισμός των αριστερών - προοδευτικών δυνάμεων οικοδομείται στην κυριολεξία πάνω στις στάχτες της βαρύτατης ήττας του λαϊκού εργατικού κινήματος απ' την πολυμέτωπη επίθεση του κεφαλαίου και των αστικών πολιτικών δυνάμεων στην τριετία του κυβερνητικού μονεταρισμού (1985-88), όχι σαν απάντηση σ' αυτή την υπαρκτή κατάσταση παροπλισμού και αποδιάρθρωσης, αλλά σαν εκλογικίστικος σχηματισμός που εκπέμπει κυριολεκτικά σε διαφορετικό μήκος κύματος από εκείνο του κινήματος των δυνάμεων της μισθωτής παραγωγικής εργασίας. Απεναντίας ο οποιοσδήποτε πολιτικός συνασπισμός του αριστερού κινήματος δεν νοείται παρά σε οργανική σύζευξη, σε σχέση ισότιμης Σελίδα 3 / 10
αλληλοτροφοδότησης, με την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, κύρια της εργατικής τάξης και της νεολαίας, γιατί ακριβώς η στρατηγική προοπτική της Αριστεράς είναι η κοινωνική εξουσία των εργαζομένων λαϊκών δυνάμεων, γιατί οι δυναμικά εξελισσόμενες αριστερές κοινωνικές οργανώσεις είναι η πεμπτουσία του αριστερού συνασπισμού, και ταυτόχρονα η ασφαλιστική του δικλείδα, γιατί είναι αυτές που τακτικά αντιπαλεύουν την υπαρκτή ολομέτωπη καπιταλιστική επίθεση ενάντια στον εργαζόμενο λαό. Κι όταν το λαϊκό εργατικό κίνημα έχει κότα κράτος υποχωρήσει αν όχι βαριά ηττηθεί στην πρόσφατη συγκυρία, ιστορικό καθήκον και πολιτική αυτοεπιβεβαίωση της Αριστεράς σαν τέτοιας είναι η στράτευση των δυνάμεων της στην ανασύνταξη, δραστηριοποίηση και αποτελεσματικότητα της παρέμβασης του μαζικού λαϊκού κινήματος: η Αριστερή Συμπαράταξη εγκαταλείπει ολοκληρωτικά αυτό το πεδίο και κάνει άλμα στον κυβερνητισμό, δια μέσου ακριβώς του εκλογικισμού, πολιτευόμενη έτσι ποιοτικά όπως κάθε άλλη (αστική) πολιτική δύναμη. 4. Ο αταξικός κοινωνικός πολυσυλλεκτισμός Τα κοινωνικά όρια αναφοράς του αριστερού κινήματος ελαστικοποιούνται σε τέτοιο βαθμό απ' την πολιτική λογική της Αριστερής Συμπαράταξης ώστε σχεδόν εξαφανίζονται: ουσιαστικά η «κοινωνία» και οι «πολίτες» αντικαθιστούν σαν κατηγορίες τις ταξικές κοινωνικές αναφορές του κομμουνιστικού λαϊκού κινήματος. Κι αν ακόμη αποτυπώνονται κατά έναν τρόπο εντελώς ασθενικό ορισμένες αμυδρές ταξικές αναφορές, αυτές παραπέμπουν βασικά στην παραδοσιακή αντίληψη της «αντιμονοπωλιακής συμμαχίας», υποτίθεται δηλαδή ότι αντιπαρατίθεται η συντριπτική πλειοψηφία του «έθνους» με τα «μονοπώλια»: στην πραγματικότητα, η κοινωνική αντιστοιχία του Συνασπισμού της Αριστεράς υπερβαίνει ακόμη περισσότερο κι αυτή την αντιφατική κατηγορία των «μη προνομιούχων». Μια τέτοια απόληξη των κοινωνικών αναφορών της Συμπαράταξης είναι φυσιολογική συνέπεια της εκτροπής της απ' την αναγκαία πολιτική γραμμή της αντιπαλότητας στην καπιταλιστική ανασυγκρότηση και της ανάδειξης μέσα απ' τους μαζικούς λαϊκούς αγώνες της επαναστατικής αναγκαιότητας του σοσιαλισμού, στην πολιτική γραμμή της «δημοκρατικής εξυγίανσης» και της «ηθικής κάθαρσης» των (αστικών) κυβερνητικών μηχανισμών. Το αριστερό κίνημα, δια μέσου της πολιτικής της Συμπαράταξης, αντί να επιχειρεί να συνδεθεί οργανικά και να εκπροσωπήσει πολιτικά τον κόσμο της μισθωτής εργασίας, των ανέργων, της βιομηχανικής εργατικής τάξης, των απόκληρων μαζών της νεολαίας, δηλαδή τα εν δυνάμει αντικαπιταλιστικά κοινωνικά στρώματα και τάξεις του ελληνικού καπιταλισμού (δυνάμεις με τις οποίες έχει εντελώς ανεπαρκείς δεσμούς και που βρίσκονται κάτω από την επιρροή αστικών ιδεολογικών αντιλήψεων και πρακτικών), επιχειρεί την διεύρυνση του συνασπισμού των λαϊκών δυνάμεων στη μικροαστική τάξη - μεσαία στρώματα, στην τεχνοκρατία, και σ' ένα σημαντικό βαθμό στην αστική τάξη. Ο κοινωνικός πολυσυλλεκτισμός οδηγεί σε τελική ανάλυση στη σχεδόν ολοκληρωτική αναίρεση των ταξικών λαϊκών αναφορών του αριστερού κινήματος, και μάλιστα σε μια οικονομική συγκυρία που χαρακτηρίζεται κατ' εξοχήν απ' την όξυνση θεμελιωδών κοινωνικών αντιθέσεων και κύρια των ταξικών αντιθέσεων ανάμεσα στα συμφέροντα ανασυγκρότησης του κεφαλαίου και στα συμφέροντα κοινωνικής επιβίωσης και γενικευμένης χειραφέτησης της εργατικής τάξης και όλων των υποτελών κοινωνικών δυνάμεων. Οι δεσμοί που αποπειράται να διαμορφώσει η Αριστερή Συμπαράταξη με τις λαϊκές εργαζόμενες δυνάμεις είναι κατ' εξοχήν «δημοκρατικού ηθικού» χαρακτήρα κι όχι κοινωνικο-ταξικής φύσης. Στην οπτική του Αριστερού Συνασπισμού δεν αντιπαρατίθενται τα ταξικά συμφέροντα και οι πολύμορφες ανάγκες των εργαζομένων, της νεολαίας, της διανόησης, στα συμφέροντα της εργοδοσίας και των αστικών δυνάμεων, αλλά αυτή η πραγματική αντιπαράθεση υποκαθίσταται από την ιδεατή, μικροαστικής φύσης αντίθεση ανάμεσα στην «ηθική» και τη «διαφθορά», την «ανάπτυξη» και την «καθυστέρηση», τον «δημοκρατισμό» και την «αυταρχικότητα» σαν απόλυτες έννοιες: Οι ταξικές κατηγορίες πολιτικής παρέμβασης των αριστερών κομμουνιστών δίνουν την θέση τους στην ηθικολογία του Καθαρτηρίου που όμως δεν μπορεί να οδηγήσει, κι αν ακόμη υποτεθεί ότι επιτυγχάνεται η πραγματοποίηση του, παρά στον Παράδεισο του υγιούς καπιταλισμού, δηλαδή στην ανακύκλωση του αδιεξόδου, εφ' όσον είναι το ίδιο το σύστημα της αστικής διαχείρισης που παράγει και αναπαράγει τη σήψη, τη διαφθορά και τον ηθικό εξευτελισμό. Σελίδα 4 / 10
5. Η ακατάσχετη αναπτυξιολογική προτασεολογία Ο τομέας όπου κατ' εξοχήν αποτυπώνεται εντονότερα το «μεταρρυθμιστικό» πολιτικό στίγμα της Αριστερής Συμπαράταξης, κι όπου εκφράζεται η πεμπτουσία της πολιτικής της πρότασης, είναι εκείνος που αφορά την ακατάσχετη αναπτυξιολογική της προτασεολογία: στην οπτική της Συμπαράταξης, το αριστερό πολιτικό και κοινωνικό κίνημα αυτοχρεώνεται να προωθήσει τον παραγωγικό και τεχνολογικό εκσυγχρονισμό της χώρας, γεγονός που καταγράφει αφετηριακά, πέρα από κάθε αμφιβολία, την ριζική διάσταση αυτής της «οικονομιστικής» αντίληψης με την αναγκαία αριστερή πολιτική που κατευθύνεται πρώτιστα στην ανατροπή των θεμελιωδών μηχανισμών λειτουργίας και αναπαραγωγής των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Βέβαια, η πρόταση της παραπέρα ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, χωρίς την προηγούμενη επαναστατική επίλυση του ζητήματος του χαρακτήρα των παραγωγικών σχέσεων (καπιταλιστικού ή σοσιαλιστικού) χαρακτηρίζει παραδοσιακά τη φυσιογνωμία τόσο του ΚΚΕ και της ΕΑΡ όσο και της προδικτατορικής ΕΔΑ: ωστόσο, στη σημερινή συγκυρία, μετά το 12ο Συνέδριο του ΚΚΕ και τη διάλυση του ΚΚΕεσ. με τη συγκρότηση της ΕΑΡ, ο προσανατολισμός στη «ριζική αναδιοργάνωση της (καπιταλιστικής) οικονομίας» γίνεται το κατ' εξοχήν προσδιοριστικό φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό του Αριστερού Συνασπισμού. «Ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας» - «αύξηση της παραγωγής με γρήγορους ρυθμούς» - «προγραμματισμένη αναμόρφωση της οικονομίας»: πρόκειται πλέον για τα κομβικά χαρακτηριστικά που επιχειρεί να προσδώσει η Συμπαράταξη στο αριστερό κίνημα μέσα απ' τη λογική της «ανάπτυξης νέου τύπου». Μια προγραμματική κατεύθυνση που φτάνει να υπολείπεται κατά πολύ κι αυτού ακόμη του «Συμβολαίου με το Λαό» της κυβερνητικής διαχείρισης του ΠΑΣΟΚ το 1981. Ακόμη κι οι ενδεικτικές έστω αναφορές στην όποια στρατηγική «κοινωνικοποιήσεων - εθνικοποιήσεων - απαλλοτριώσεων» στρατηγικής σημασίας τομέων κλάδων της καπιταλιστικής παραγωγής, που αποτελούσε μια πάγια σταθερά των αριστερών προγραμματικών κατευθύνσεων απουσιάζει ολοκληρωτικά. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά ακόμη περισσότερο, η αριστερή προοδευτική διακυβέρνηση στη λογική της Συμπαράταξης έρχεται να γίνει κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», δηλαδή του ελληνικού καπιταλισμού, ο οποίος μάλιστα προγραμματίζεται να λειτουργήσει ακόμη πιο ελεύθερα, «απαλλαγμένος από τις γραφειοκρατικές περιπτύξεις» (εννοείται της διοικητικής γραφειοκρατίας του ΠΑΣΟΚ). Μ' αυτό τον τρόπο η Αριστερά, ο εργαζόμενος λαϊκός κόσμος, εγκαλείται και προσκαλείται απ' τη Συμπαράταξη στο ιστορικό ραντεβού «συμφιλίωσης συναίνεσης» με τον ΣΕΒ, νεκρανασταίνοντας τη λογική της ΕΑΔΕ (σήμερα Εθνικής Συναίνεσης) σε πολλαπλάσια μεγέθη και ακραία επικίνδυνα σημεία. Βάσιμα έτσι μπαίνει η απορία για ποια αντιπαλότητα στη νεοφιλελεύθερη επίθεση, και μάλιστα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, γίνεται λόγος, τη στιγμή που η ίδια η Αριστερά στην προοπτική της ανάδειξης της σε κυβερνητική δύναμη, αναδεικνύεται σε προγραμματικό υπέρμαχο της ανεμπόδιστης ανάπτυξης του ελληνικού κεφαλαίου, που για να είναι εφικτή, απαιτεί την ακόμη παραπέρα απογύμνωση, ατομικοποίηση, αλλοτρίωση των εργαζομένων και των κοινωνικών τους οργανώσεων. Άλλωστε, όμως, οι ίδιες οι στατιστικές αναλύσεις των ισολογισμών των ελληνικών καπιταλιστικών επιχειρήσεων δείχνουν ότι η κερδοφορία τους έχει εκτιναχθεί στα ύψη στην τριετία του μονεταρισμού (1985-88), δηλαδή το κεφάλαιο έχει αρχίσει να ξεπερνάει την κρίση αναπαραγωγής του με την επιβεβλημένη σύνθλιξη του λαϊκού εργατικού κινήματος, και δεν έχει πλέον ανάγκη μιας μελλοντικής καινούργιας σοσιαλδημοκρατικής κυβερνητικής διαχείρισης για να προχωρήσει παραπέρα την (αντιλαϊκή) του «ανάπτυξη». Η «ανάπτυξη» της ιδιωτικής πρωτοβουλίας έχει ένα και μόνο χαρακτηριστικό, την καπιταλιστική της φύση, δηλαδή την πραγμάτωση της με τη συνεχή ένταση της εκμετάλλευσης και υποτέλειας των εργαζομένων, και τον γενικότερο κοινωνικό ακρωτηριασμό της εργατικής τάξης, στο βαθμό που η απόπειρα «σοσιαλδημοκρατικού συμβιβασμού» (198185: επιδίωξη της ταυτόχρονης ενίσχυσης της κεφαλαιοκρατικής «ανάπτυξης» με τη διασφάλιση στοιχειωδών συμφερόντων των κοινωνικών λαϊκών τάξεων), που επιχειρήθηκε απ' την κυβερνητική διαχείριση του ΠΑΣΟΚ, και μάλιστα με πολύ πιο φερέγγυους και μαζικούς όρους, οδηγήθηκε από την ίδια της τη φύση, τον αντιφατικό της δηλαδή χαρακτήρα, μέσα στην καρδιά της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, στην ολοκληρωτική χρεοκοπία και στην ανοιχτή μετατροπή της στην πιο ακραία συντηρητική οικονομική και κοινωνική πολιτική ανοιχτής στήριξης της εργοδοσίας και υπονόμευσης και καταστολής των λαϊκών εργατικών αντιστάσεων. Σελίδα 5 / 10
6. Πολιτική αριστερά και λαϊκό εργατικό κίνημα. Η Αριστερή Συμπαράταξη, προσανατολιζόμενη κατ' αποκλειστικότητα στην προοπτική της μετεκλογικής κυβερνητικής διαχείρισης, γυρνάει κυριολεκτικά την πλάτη στην εξέλιξη, στη σημερινή κατάσταση και στην προοπτική του λαϊκού εργατικού κινήματος: το κίνημα των εργαζομένων και οι ευρύτερες κοινωνικές λαϊκές οργανώσεις δεν εμφανίζονται καν σαν μια παράμετρος, ανάμεσα σ' άλλες, της πολιτικοκοινωνικής αλλαγής που επιδιώκουν οι δυνάμεις του Αριστερού Συνασπισμού. Ο ίδιος αυτός ο μετασχηματισμός που εμφανίζονται να επιδιώκουν τοποθετείται κυρίαρχα στο πεδίο της κρατικής διαχείρισης κι όχι στο αναγκαίο επίπεδο του συσχετισμού των κοινωνικών ταξικών δυνάμεων. Κι ακόμη περισσότερο που αυτή η «δημοκρατική προοδευτική» διέξοδος που καταγράφεται σαν η μέγιστη προοπτική δεν τίθεται σε καμιά οργανική αλληλοσύνδεση με την ίδια την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος των εργαζομένων. Μάλιστα δε, το επιχειρούμενο άλμα απ' τη «δύναμη των αγώνων» στο «κόμμα της εξουσίας» γίνεται ακριβώς στην καρδιά μιας συγκυρίας όπου το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα έχει υποστεί μια βαρύτατη ήττα απ' την τριετή μονεταριστική επίθεση των αστικών δυνάμεων, εξ αιτίας (ανάμεσα σ' άλλους πρωτογενείς παράγοντες) και της κοινωνικής και αγωνιστικής ανεπάρκειας των δυνάμεων της Αριστερής Συμπαράταξης. Αποτελεί ακριβώς έτσι ολοκληρωτική αντίφαση το γεγονός ότι απ' τη μια πλευρά καταγράφεται η ήττα μέχρι αποδιάρθρωσης του εργατικού λαϊκού κινήματος κι απ' την άλλη πλευρά μέσα σ' αυτή τη συγκυρία το αριστερό κίνημα δια μέσου της Συμπαράταξης της Αριστεράς προσανατολίζεται ολόπλευρα στην προοπτική της συμμετοχής στην αστική (εξ αντικειμένου) κυβερνητική κρατική διεύθυνση. Κι αυτό γιατί σε μια τέτοια περίπτωση όπως η σημερινή, κυρίαρχο πολιτικό καθήκον του αριστερού κινήματος σαν μαχόμενης κοινωνικής δύναμης αντικαπιταλιστικής φύσης είναι η κατ' εξοχήν συμβολή του στην ανάκαμψη, στην ενεργοποίηση, στην ~.. αποτελεσματικότητα, στη δραστήρια παρέμβαση του μαζικού κοινωνικού κινήματος. Μόνο στο βαθμό που το αριστερό κίνημα πραγματώνει αυτόν τον πρωτογενή και αναντικατάστατο κοινωνικό του ρόλο, και παράλληλα μ' αυτόν, μπορεί και είναι αναγκαίο να προσδιορίζει τις πολιτικές του προοπτικές και στο επίπεδο της κυβερνητικής εξουσίας. Απεναντίας, λοιπόν, ο Αριστερός Συνασπισμός κάνει το «πήδημα» στον «κυβερνητισμό» ακριβώς την ώρα που αποποιείται αυτή του την καθοριστική πολιτική ευθύνη: μ' αυτό τον τρόπο ενεργώντας, ουσιαστικά εκείνο που κάνει είναι η αποδοχή και εσωτερίκευση της κοινωνικής ήττας του λαϊκού εργατικού κινήματος, η ολοκλήρωση της με την πολιτική αυτοαναίρεση της Αριστεράς σαν τέτοιας, εφ' όσον σ' αυτήν την ήττα απαντάει με την πολιτική γραμμή - της «εκσυγχρονισμένης (κεφαλαιοκρατικής) ανάπτυξης». 7. Ο μικροαστικός θεσμικός εκσυχρονισμός Στην οπτική της Αριστερής Συμπαράταξης το αστικό κράτος επαναπροσλαμβάνει πανηγυρικά την «υπερταξική» - «ουδέτερη» του μορφή, οι καπιταλιστικοί ιδεολογικοί και κατασταλτικοί του μηχανισμοί ξαναφορούν το μανδύα της «ουδετερότητας», κι όλα αυτά μάλιστα σε μια πολιτικοοικονομική συγκυρία όπου τα ταξικά χαρακτηριστικά των αστικών αυτών πολιτειακών μηχανισμών και θεσμών έχουν εκδηλωθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ένταση (π.χ. ευθεία χρησιμοποίηση των δικαστικών μηχανισμών για την κρατική καταστολή των εργατικών και κοινωνικών κινητοποιήσεων κ.λπ.). Έτσι, η πολιτική για τον «εκδημοκρατισμό» των κρατικών (αστικών) μηχανισμών (στρατού, δικαιοσύνης, αστυνομίας, εκπαίδευσης, κ.ά.) επανεμφανίζεται σ' όλο της το μεγαλείο, παρ' όλα τα καταφανή αδιέξοδα και τη χρεοκοπία στα οποία οδηγήθηκε από τη μεταρρυθμιστική κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ. Ουσιαστικά η Συνασπισμένη Αριστερά ενεργεί ευθέως στην κατεύθυνση «νομιμοποίησης», μέσα απ' τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική τους αναβάθμιση, των καπιταλιστικών κρατικών μηχανισμών, σε μια περίοδο που η «κοινωνική τους νομιμοποίηση» εμφάνιζε σοβαρές ρωγμές και ισχυρές αμφισβητήσεις. Όπως η κυβερνητική διαχείριση του ΠΑΣΟΚ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 έδρασε για τη «λαϊκή νομιμοποίηση» του αντιδραστικού στρατιωτικού μηχανισμού σε μια φάση που έντονα Σελίδα 6 / 10
αμφισβητούνταν στην πράξη ο καπιταλιστικός χαρακτήρας του μηχανισμού των Ενόπλων Δυνάμεων (κύρια στην περίοδο 198083 με την ανάπτυξη του άτυπου στρατιωτικού συνδικαλιστικού κινήματος), έτσι και στη σημερινή συγκυρία η Αριστερή Συμπαράταξη αποπειράται να ορθοποδήσει τη «δημοκρατική υπερταξική» νομιμοποίηση κρατικών μηχανισμών που η κοινωνική τους νομιμοποίηση έχει κλονισθεί στις λαϊκές εργατικές συνειδήσεις (ιδιαίτερα της αστυνομίας και των δικαστηρίων, με τις πολυπληθείς αντιλαϊκές τους παρεμβάσεις). Οι κρατικοί τελικά μηχανισμοί όχι μόνον δεν αντιμετωπίζονται σαν ταξικοί μηχανισμοί λειτουργίας και αναπαραγωγής του ελληνικού καπιταλισμού, των σχέσεων εκμετάλλευσης και υποτέλειας των μισθωτών εργαζομένων, όχι μόνον δεν επιδιώκεται η ανατροπή αυτής τους της ταξικής λειτουργικότητας, αλλά απεναντίας επιδιώκεται η αναστύλωση της αστικής τους λειτουργικότητας μέσα απ' τον «εκσυγχρονιστικό τους εκδημοκρατισμό». Αλλά και στο επίπεδο της μακροπρόθεσμης στρατηγικής που δηλώνεται τουλάχιστον σοσιαλιστική, η τοποθέτηση γίνεται αποκλειστικά στο πεδίο του αστικού κοινοβουλευτισμού, η «ελευθερία» ανάγεται σε υπερταξική κοινωνική κατηγορία, σε ουδέτερη πολιτική οντότητα, ο σοσιαλισμός συλλαμβάνεται σαν ο «αγώνας για τη δημοκρατία». Στο επίπεδο πλέον αυτό πρόκειται για την οριστική εγκατάλειψη και της οποιασδήποτε φραστικής αναφοράς σε οποιονδήποτε επαναστατικό (με την έννοια της ανατροπής δομικών στοιχείων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής) λαϊκό (στη λογική του κυρίαρχου καθοδηγητικού ρόλου των εργατικών και ευρύτερων κοινωνικών αριστερών μορφοποιήσεων) δρόμο για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας απ' τις εργαζόμενες, νεολαιίστικες και διανοούμενες δυνάμεις: η ίδια η έννοια της σοσιαλιστικής επανάστασης, και στην λαϊκή δημοκρατική της διάσταση, και στην αντικαπιταλιστική ανατρεπτική της έκφανση, απουσιάζει ολοκληρωτικά απ' τον πολιτικό προγραμματικό ορίζοντα της στρατηγικής του Αριστερού Συνασπισμού. Άλλωστε, δεν νοείται σοσιαλιστική οικοδόμηση χωρίς την εγκαθίδρυση της εξουσίας των εργαζομένων στο κράτος και την παραγωγή (η σύγχρονη έκφραση της κλασικής αντίληψης της «δικτατορίας του προλεταριάτου»), δηλαδή χωρίς την απαλλοτρίωση της καπιταλιστικής εξουσίας, χωρίς την άμεση άσκηση του κοινωνικού ελέγχου και της συλλογικής διεύθυνσης της παραγωγής και αναπαραγωγής απ' τις ίδιες τις πολιτικοκοινωνικές οργανώσεις του εργαζόμενου λαού, γεγονός που αναπότρεπτα επιφέρει την ανατροπή, τον βαθύ λαϊκό δημοκρατικό μετασχηματισμό του αστικού πολιτειακού καθεστώτος. Μ' αυτή την έννοια οι αναφορές του Συνασπισμού της Αριστεράς «τοποθέτηση του κόσμου της εργασίας και του πολιτισμού στην καρδιά της εξουσίας και της διεύθυνσης της παραγωγής», για «ανάδειξη μορφών άμεσης δημοκρατίας μέσα από τις μορφές συμμετοχής και αυτοδιαχείρισης», αποτελεί το λιγότερο αντίφαση κραυγαλέας μορφής, αν μη ιδεολογικό εμπαιγμό μέσα στο συνολικό προγραμματικό πλαίσιο που τοποθετούνται, κι αυτό γιατί: πώς είναι δυνατή η αυτοδιαχειριστική άσκηση της κοινωνικής και πολιτικής εξουσίας απ' τους εργαζόμενους χωρίς την ανατροπή της καπιταλιστικής ταξικής κυριαρχίας, χωρίς δηλαδή την ίδια τη σοσιαλιστική επανάσταση, τη στιγμή που οι κατευθύνσεις της Αριστερής Συμπαράταξης όχι μόνον δεν προβλέπουν καμιά διαδικασία καπιταλιστικής απαλλοτρίωσης, αλλά αναγορεύουν την «αριστερή προοδευτική διακυβέρνηση» σε πολιτική δύναμη ώθησης της ιδιωτικής (εργοδοτικής) πρωτοβουλίας; 8. Η αναπαραγωγή της σοσιαλδημοκρατικής χρεοκοπίας είναι χρεοκοπημένη πολιτική γραμμή Ουσιαστικά ο Αριστερός Συνασπισμός τοποθετείται ολοκληρωτικά με τις προγραμματικές κατευθύνσεις που διατυπώνει και την αντίστοιχη πολιτική του πρακτική στο ιστορικό πεδίο της (σοσιαλδημοκρατικής) «Αλλαγής», θεωρώντας το, κατά τρόπο ακλόνητο, σαν ένα απ' τα αναγκαία και διαδοχικά στάδια μέσα απ' την αλληλοδιαδοχή των οποίων θα ξεπηδήσει υποτίθεται στον απροσδιόριστο ιστορικό ορίζοντα της τρίτης χιλιετίας η αναγκαιότητα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Άλλωστε, κάτω απ' αυτό το πρίσμα, ο Συνασπισμός αυτός των αριστερών προοδευτικών δυνάμεων εξαντλείται στη συγκρότηση της «κυβερνητικής συμμαχίας» της Αριστερής Συμπαράταξης με τον «υγιή» πολιτικό και κοινωνικό κόσμο του ιστορικού σχηματισμού του ΠΑΣΟΚ: η συγκρότηση του «κυβερνητικού συνασπισμού» ανάμεσα στη «μεταρρυθμιστική Αριστερά» και το «υγιές ΠΑΣΟΚ» είναι απόρροια αυτής της ίδιας της ανοιχτής «σοσιαλδημοκρατικοποίησης» της Αριστεράς. Η πολιτική αυτή γραμμή δεν είναι τόσο εσφαλμένη εξ αιτίας της τελικής της επιδίωξης (ένα επαναστατικό Σελίδα 7 / 10
αντικαπιταλιστικό μέτωπο των αριστερών λαϊκών δυνάμεων είναι δυνατό, κάτω από ορισμένους όρους, και κύρια εφ' όσον εδράζεται σ' ένα μαχόμενο και ώριμο μαζικό λαϊκό κίνημα, να προωθήσει μορφές κοινωνικής και πολιτικής ενωτικής δράσης σε στόχους που εξυπηρετούν και προωθούν τα συμφέροντα χειραφέτησης των εργαζομένων, και με σοσιαλδημοκρατικούς σχηματισμούς του εργατικού κινήματος), όσο είναι εσφαλμένη εξ αιτίας της υποκειμενικής ανεπάρκειας του ίδιου του Αριστερού Συνασπισμού: Και στο επίπεδο της φυσιογνωμίας και των στόχων (μικροαστικός μεταρρυθμισμός δίχως όρια) και στο επίπεδο των μαζικών όρων μιας τέτοιας διαδικασίας (ήττα αποδιάρθρωση του λαϊκού εργατικού κινήματος). Σε τελική ανάλυση, μ' αυτή τη συνολική κίνηση, οι δυνάμεις της Αριστεράς που συναποτελούν τη Συμπαράταξη αυτοαναιρούνται σαν τέτοιες (σαν δυνάμεις δηλαδή αντιπαλότητας στην καπιταλιστική εξουσία και την προώθηση της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου) και τίθενται αποκλειστικά στην υπηρεσία της αναστύλωσης και εξυγίανσης της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Μ' αυτό τον τρόπο το μόνο που διαδραματίζεται είναι ουσιαστικά η αναπαραγωγή του πολιτικού σκηνικού του 1981 και του 1985 (απώλεια της κυβερνητικής «αυτοδυναμίας» του ΠΑΣΟΚ με αποτέλεσμα κυβερνητικές λύσεις ευρύτερου προοδευτικού χαρακτήρα), με τις διαφορές όμως ότι στη σημερινή συγκυρία η επανασυγκρότηση του «μπλοκ της Αλλαγής» επιχειρείται με σαφήνεια απ' τον Αριστερό Συνασπισμό, χωρίς την τυπική ηγεμονία του ΠΑΣΟΚ (εφ' όσον τις μεταρρυθμιστικές θέσεις της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας έχει επίσημα υιοθετήσει και αναλάβει να πραγματοποιήσει με συνέπεια η Αριστερή Συμπαράταξη), καθώς και ότι η ίδια η χρεοκοπία του κυβερνητικού μεταρρυθμισμού και ο μετασχηματισμός του στον κυβερνητικό μονεταρισμό και συντηρητισμό έχουν ενδυναμώσει και ισχυροποιήσει τη δεξιά αντίδραση. Ωστόσο όμως η χρεοκοπία της σοσιαλδημοκρατικής κυβερνητικής διαχείρισης στην περίοδο 1981-85 που αναπαρήγαγε και στα ελληνικά πλαίσια την αντίστοιχη χρεοκοπία της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Ισπανία, Γαλλία κ.λπ.), δεν υπήρξε προϊόν της «βουλητικής ανεπάρκειας» της κορυφής της κρατικής κομματικής ιεραρχικής πυραμίδας που αναδείχθηκε με τις δύο εκλογικές κοινοβουλευτικές νίκες του ΠΑΣΟΚ, έτσι ώστε ένας καινούργιος «κυβερνητικός συνασπισμός» της «Αλλαγής» με την συμμετοχή και των «συνεπών ηθικών» αριστερών δυνάμεων θα μπορούσε να παράγει διαφορετικά αποτελέσματα, αλλά το αναπότρεπτο αποτέλεσμα της ίδιας της αντιφατικής φύσης του σοσιαλδημοκρατικού μεταρρυθμισμού μέσα σε συνθήκες κρίσης αναπαραγωγής του κεφαλαίου και αναπροσπαρμογής του ρόλου του στο νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Η συνολική διαδικασία οικονομικοκοινωνικής ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού (προηγούμενα «αυτοδύναμη εθνική ανάπτυξη», σήμερα «νέου τύπου ανάπτυξη») στην προοπτική της ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων του 1992 είναι, με βάση την ιστορική εμπειρία της επταετίας 1981-88, ασυμφιλίωτη με την προστασία του επιπέδου ζωής και απασχόλησης των εργαζομένων, με την κατοχύρωση των κοινωνικών δημοκρατικών τους δικαιωμάτων, με το μαζικό ενεργητικό λαϊκό έλεγχο των οικονομικών μηχανισμών, με την διασφάλιση των επιδιώξεων της νεολαίας κ.ά. Εφ' όσον έτσι έχουν τα πράγματα, δύο μόνον εναλλακτικές λύσεις είναι δυνατές σήμερα πάνω στα συντρίμμια της σοσιαλδημοκρατικής χρεοκοπίας και του παροπλισμού του μαζικού κινήματος: Είτε η επικράτηση του αντιδραστικού δεξιού νεοφιλελευθερισμού για την πλήρη ολοκλήρωση του μονεταρισμού που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβρη 1985 (με την αναπότρεπτη εκλογική μετακίνηση των αστικών και αγροτικών μεσοστρωμάτων απ' το ΠΑΣΟΚ στη ΝΔ) είτε η διαμόρφωση μιας αναγκαστικά αντιπολιτευτικής αριστερής μαζικής εναλλακτικής διεξόδου που μακριά απ' το να αναζητεί τη λύση στην αναπαραγωγή της μεταρρυθμιστικής χρεοκοπίας, βλέπει και υλοποιεί τη διέξοδο απ' την καπιταλιστική κρίση στην αντικαπιταλιστική λαϊκή κινητοποίηση και στη σοσιαλιστική και μόνον στρατηγική της εξουσίας των εργαζομένων. 9. Πανευρωπαϊκή σύγκλιση των διευθυντικών τεχνοκρατιών ή πανευρωπαϊκή ταξική εργατική αλληλεγγύη; Και στο επίπεδο της ευρωπαϊκής πολιτικής του ελληνικού αριστερού κινήματος επιχειρείται μια δίχως προηγούμενο συντηρητική συγκάλυψη καίριας σημασίας ζητημάτων με την ταυτόχρονη αποδοχή μιας πραγματικότητας που αν μη τι άλλο τουλάχιστον είναι ξένη με τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης. Στις προγραμματικές κατευθύνσεις της Συνασπισμένης Αριστεράς εκφράζεται ουσιαστικά η σύγκλιση Σελίδα 8 / 10
της δυτικής κρατικής καπιταλιστικής και της ανατολικής κυβερνητικής κοινωνικής τεχνοκρατικής γραφειοκρατίας, μέσα από τρεις βασικές κατευθύνσεις: Αφ' ενός, την ουσιαστική αποδοχή των κοινωνικών καθεστώτων του Ανατολικού Συνασπισμού και την υιοθέτηση της λογικής ότι η διαδικασία ανασυγκρότησης που πυροδοτήθηκε από το 27ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ είναι η μοναδική φερέγγυα διέξοδος στα βαθιά αδιέξοδα του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αφ' ετέρου, την τελεσίδικη αποδοχή του οικονομικού και θεσμικού πλαισίου του δυτικού καπιταλισμού σαν μονόδρομου για την ελληνική κοινωνία και την αντιμετώπιση της σοσιαλιστικής προοπτικής στην Ελλάδα μέσα απ' το μονοδιάστατο πρίσμα της ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης της ΕΟΚ του 1992. Τέλος, τη διαφαινόμενη πολιτική και οικονομική συναίνεση που διαμορφώνεται ανάμεσα στις διευθυντικές τάξεις της ΕΟΚ και της ΚΟΜΕΚΟΝ που αποσκοπεί στην αναπαραγωγή των αντίστοιχων θέσεων τους ταξικής κυριαρχίας στους αντίστοιχους συνασπισμούς και δεν τέμνεται με μια πανευρωπαϊκή πολιτική εργατικής διεθνιστικής σύγκλισης και ενότητας. Μ' αυτό τον τρόπο φεύγει απ' το οπτικό πεδίο του αριστερού και λαϊκού κινήματος της ελληνικής κοινωνίας, απ' τη μια πλευρά η αναγκαία κριτική υπέρβαση της ταξικής κοινωνικής πραγματικότητας του συστήματος του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η αναγκαία ριζοσπαστική αριστερή κριτική της ταξικής διάρθρωσης και λειτουργίας του ανατολικοευρωπαϊκού κοινωνικού καθεστώτος, η αναγκαία ανάπτυξη δεσμών εργατικής αλληλεγγύης με τις αντιπολιτευτικές αριστερές πολιτικοκοινωνικές κινήσεις της Πολωνίας, της ΕΣΣΔ, της Ουγγαρίας κ.λπ. Κι απ' την άλλη πλευρά, οποιαδήποτε αριστερή κριτική αντιμετώπιση του χαρακτήρα και της λειτουργίας της ΕΟΚ σαν ιμπεριαλιστικής οικονομικής ολοκλήρωσης, οποιαδήποτε ριζοσπαστική εναντίωση των λαϊκών εργατικών δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης στα αντιλαϊκά πακέτα των κατευθύνσεων του διευθυντηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εν όψει της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς του 1992. Ο πανευρωπαϊσμός, διάσταση επίκαιρη και αναγκαία στην σημερινή εποχή, διατρέχει πραγματικά τις προγραμματικές κατευθύνσεις και την πρακτική της Αριστερής Συμπαράταξης, μέσα όμως απ' την οπτική των διευθυντικών τάξεων της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης, κι όχι σαν αναγκαία διάσταση του κοινωνικού αγώνα των εργαζομένων λαϊκών δυνάμεων της κάθε ευρωπαϊκής χώρας για την πολιτική και οικονομική τους χειραφέτηση, σε αντιπαλότητα με τα αντιδραστικά σχέδια της ΕΟΚ της μαζικής ανεργίας, της αποδιάρθρωσης των μαζικών κινημάτων, του οικονομικού φιλελευθερισμού, όσο και με τα σχέδια παραγωγικών ανασυγκροτήσεων των κρατικών κομματικών γραφειοκρατιών της ΚΟΜΕΚΟΝ, που επιζητούν την εκσυγχρονισμένη και συναινετική αναπαραγωγή της ταξικής τους κυριαρχίας στις εργατικές τάξεις των χωρών τους. Το όραμα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλισμού, το φάντασμα του Κομμουνισμού πάνω απ' την Ευρώπη είναι ρεαλιστικά και υπαρκτά: μόνο που δεν μπορούν να αναπτυχθούν, παρά με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης σε κάθε επιμέρους εθνικό κοινωνικό σχηματισμό, στη βάση των κυρίαρχων εσωγενών του ταξικών αντιθέσεων, με την ανατροπή των κυρίαρχων οικονομικών πολιτικών που εκπορεύονται έξω από τους εργαζόμενους και σ' αντίθεση μ' αυτούς απ' τους πολιτικοοικονομικούς μηχανισμούς της ΕΟΚ και της ΚΟΜΕΚΟΝ, στη βάση μιας ενεργού, πανευρωπαϊκής αριστερής ταξικής αλληλεγγύης, κι όχι στο έδαφος της σύγκλισης των ανατολικών και δυτικών διευθυντικών (κρατικών οικονομικών) τεχνοκρατιών. 10. Προαγωγή του αστικού εθνικισμού με παροπλισμό του εργατικού αντιϊμπεριαλιστικού διεθνισμού. Αλλά και στο επίπεδο της αντιμετώπισης των γενικότερων εξωτερικών ζητημάτων, πέρα απ' το πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι προγραμματικές τοποθετήσεις της Αριστερής Συμπαράταξης αφ' ενός συνεχίζουν να τοποθετούνται στο έδαφος των «εθνικών συμφερόντων» αναπαράγοντας την αστική αντίληψη των εθνικών Σελίδα 9 / 10
ζητημάτων, και αφ' ετέρου εγκαταλείπουν ουσιαστικά το πεδίο μιας ενεργού αντιϊμπεριαλιστικής διεθνιστικής πολιτικής. Έτσι, η στρατηγική οικονομικοπολιτική συμφωνία ανάμεσα στις ιθύνουσες αστικές τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας που μορφοποιήθηκε με το σύμφωνο του Νταβός, στην πράξη γίνεται αποδεκτή απ' τον Αριστερό Συνασπισμό κατά τρόπο σιωπηρό μπαίνοντας στο απυρόβλητο της όποιας αριστερής κριτικής, όχι βέβαια από ακραίες εθνικιστικές θέσεις όπως είχε επιχειρηθεί από ορισμένους «αριστερούς υπερασπιστές των εθνικιστικών δικαίων», αλλά από θέσεις διεθνιστικής εργατικής αλληλεγγύη, απ' την θέση αρχής δηλαδή ότι μόνον η πολιτικοκοινωνική ενότητα, συντονισμός και κοινή δράση του ελληνικού και τουρκικού λαϊκού αντικαπιταλιστικού κινήματος είναι σε θέση, στρατηγικά να εγγυηθούν την ειρήνη στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η επιδιωκόμενη διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος μπαίνει πλέον σ' αυτό το καινούργιο συναινετικό διεθνικό πλαίσιο της συμφωνίας του Νταβός, ευθυγραμμιζόμενη με τις επιδιώξεις της κυπριακής αστικής τάξης για την ενδοκυπριακή ομοσπονδιακή διευθέτηση που ανέλαβε να διεκπεραιώσει ο προεδρικός εκπρόσωπος των ίδιων των αριστερών κυπριακών δυνάμεων με την σύμφωνη γνώμη και υποστήριξη των δυνάμεων της Αριστερής Συμπαράταξης στην Ελλάδα. Τέλος, στο επίπεδο της περίφημης στρατιωτικοπολιτικής «εξάρτησης» (αμερικανικής επικυριαρχίας) από το NATO, ο στόχος της αποδέσμευσης της χώρας απ' τον στρατιωτικό αυτό συνασπισμό του διεθνούς ιμπεριαλισμού, ουσιαστικά εγκαταλείπεται εφ' όσον μετατίθεται στο «ιστορικό υπερπέραν», δηλαδή ταυτίζεται με τη μελλοντική απροσδιόριστη κατάργηση των δύο στρατιωτικοπολιτικών συνασπισμών (Συμφώνου Βαρσοβίας - NATO), θέση άλλωστε με την οποία είχε αντιμετωπίσει παλιότερα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τις αριστερές κριτικές για τον υποχωρητισμό της στην αντιμετώπιση της διεθνούς πολιτικής του αμερικανικού και δυτικοευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού. Κάτω απ' αυτή τη συνολική οπτική είναι φυσικό έτσι να επιχειρείται και η αριστερή «νομιμοποίηση» του αστικού μηχανισμού των Ενόπλων Δυνάμεων, να αναθερμαίνονται οι μύθοι για την «εθνική» τους αποστολή, τον «αξιόμαχο» χαρακτήρα τους, και τη «δημοκρατική» τους λειτουργία, αντιμετώπιση που παροπλίζει και απονευρώνει την παραδοσιακή βαθιά λαϊκή αριστερή αντίθεση στον στρατιωτικό καπιταλιστικό κατασταλτικό μηχανισμό. Σελίδα 10 / 10