ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΜΑΪOY 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΚΕΙΜΕΝΟ Διονύσιος Σολωμός Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ 3 [20.] Ἀκόμη ἐβάστουνε ἡ βροντή... Κι ἡ θάλασσα, πού σκίρτησε 1 σάν τό χοχλό 2 πού βράζει, Ἡσύχασε καί ἔγινε ὅλο ἡσυχία καί πάστρα, 3 Σάν περιβόλι εὐώδησε κι ἐδέχτηκε ὅλα τ ἄστρα 5 Κάτι κρυφό μυστήριο ἐστένεψε τή φύση 4 Κάθε ὀμορφιά νά στολιστεῖ καί τό θυμό ν ἀφήσει. Δέν εἶν πνοή στόν οὐρανό, στή θάλασσα, φυσώντας Οὔτε ὅσο κάνει στόν ἀνθό ἡ μέλισσα περνώντας, Ὅμως κοντά στήν κορασιά, πού μ ἔσφιξε κι ἐχάρη, 10 Ἐσειότουν τ ὁλοστρόγγυλο καί λαγαρό 5 φεγγάρι Καί ξετυλίζει ὀγλήγορα κάτι πού ἐκεῖθε βγαίνει, Κι ὀμπρός μου ἰδού πού βρέθηκε μία φεγγαροντυμένη. Ἔτρεμε τό δροσάτο φῶς στή θεϊκιά θωριά της, Στά μάτια της τά ὁλόμαυρα καί στά χρυσά μαλλιά της. 4 [21.] Ἐκοίταξε τ ἀστέρια, κι ἐκεῖνα ἀναγαλλιάσαν, Καί τήν ἀχτινοβόλησαν καί δέν τήν ἐσκεπάσαν Κι ἀπό τό πέλαο, πού πατεῖ χωρίς νά τό σουφρώνει, 6 Κυπαρισσένιο ἀνάερα τ ἀνάστημα σηκώνει, 1 σκίρτησε: αόριστος σε θέση παρατατικού («σκιρτούσε»: αναταρασσόταν). 2 χοχλό: κοχλασμό, βράσιμο. 3 πάστρα: καθαρότητα, διαύγεια. 4 εστένεψε τη φύση: επιβλήθηκε (στην πλάση), την ανάγκασε 5 λαγαρό: διαυγές, καθαρό, φωτεινό. 6 χωρίς να το σουφρώνει: χωρίς καν να ρυτιδώνει, χωρίς και κατά το ελάχιστο να υποχωρεί η επιφάνεια του νερού στο βήμα της, χωρίς να βυθίζεται. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 5 Κι ἀνεῖ τς ἀγκάλες μ ἔρωτα καί μέ ταπεινοσύνη, Κι ἔδειξε πάσαν ὀμορφιά καί πάσαν καλοσύνη. Τότε ἀπό φῶς μεσημερνό ἡ νύχτα πλημμυρίζει, Κι ἡ χτίσις ἔγινε ναός πού ὁλοῦθε λαμπυρίζει. Τέλος σ ἐμέ πού βρίσκομουν ὀμπρός της μές στά ρεῖθρα 7, 10 Καταπώς στέκει στό Βοριά ἡ πετροκαλαμίθρα 8, Ὄχι στήν κόρη, ἀλλά σ ἐμέ τήν κεφαλή της κλίνει Τήν κοίταζα ὁ βαριόμοιρος, μ ἐκοίταζε κι ἐκείνη. Ἔλεγα 9 πώς τήν εἶχα ἰδεῖ πολύν καιρόν ὀπίσω, Κάν 10 σέ ναό ζωγραφιστή μέ θαυμασμό περίσσο, 15 Κάνε τήν εἶχε ἐρωτικά ποιήσει ὁ λογισμός μου, Κάν τ ὄνειρο, ὅταν μ ἔθρεφε τό γάλα τῆς μητρός μου Ἤτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι ἀστοχισμένη, Πού ὀμπρός μου τώρα μ ὅλη της τή δύναμη προβαίνει Σάν τό νερό πού τό θωρεῖ τό μάτι ν αναβρύζει 20 Ξάφνου ὀχ 11 τά βάθη τοῦ βουνοῦ, κι ὁ ἥλιος τό στολίζει. Βρύση ἔγινε τό μάτι μου κι ὀμπρός του δέν ἐθώρα, Κι ἔχασα αὐτό τό θεϊκό πρόσωπο γιά πολλή ὥρα, Γιατί ἄκουγα 12 τά μάτια της μέσα στά σωθικά μου, Πού ἐτρέμαν καί δέ μ ἄφηναν νά βγάλω τή μιλιά μου 25 Ὅμως αὐτοί 13 εἶναι θεοί, καί κατοικοῦν ἀπ ὅπου Βλέπουνε μές στήν ἄβυσσο καί στήν καρδιά τ ἀνθρώπου, Κι ἔνιωθα πώς μοῦ διάβαζε καλύτερα τό νοῦ μου Πάρεξ ἄν ἤθελε τῆς πῶ μέ θλίψη τοῦ χειλιού μου: «Κοίτα με μές στά σωθικά, πού φύτρωσαν οἱ πόνοι.. 30 Ὅμως ἐξεχειλίσανε τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου Τ ἀδέλφια μου τά δυνατά οἱ Τοῦρκοι μοῦ τ ἀδράξαν, Τήν ἀδελφή μου ἀτίμησαν κι ἀμέσως τήν ἐσφάξαν, Τόν γέροντα τόν κύρην μου ἐκάψανε τό βράδι, Καί τήν αὐγή μοῦ ρίξανε τή μάνα στό πηγάδι. 35 Στήν Κρήτη Μακριά 'πό κεῖθ ἐγιόμισα τές φοῦχτες μου κι ἐβγῆκα. Βόηθα, Θεά, τό τρυφερό κλωνάρι μόνο νά 'χω Σέ γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αὐτό βαστῶ μονάχο». 7 ρείθρα: (με την αρχαία σημασία, ῥέεθρα) υδάτινα ρεύματα (σημερ. σημασία: χαντάκια, αυλάκια στο πλάι των δρόμων, κοίτες ποταμών). 8 πετροκαλαμίθρα: (αντιδάνειο: καλαμίτις < βενετ. pietra calamita) είδος πρωτόγονης (επιπλέουσας σε δοχείο με νερό) μαγνητικής βελόνας από καλάμι, δείκτης πυξίδας αλεξικέραυνο. 9 Έλεγα: συλλογιζόμουν, είχα την εντύπωση. 10 Κάν-Κάνε: λες και, είτε-είτε. 11 οχ: (ιδιωμ. < ἐκ) από. Πολύ συνηθισμένο στον Σολωμό. 12 άκουγα: ένιωθα. 13 αυτοί αντί αυτά (δηλ. τα μάτια): έλξη του γένους από το θεοί. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 5 [22.] Ἐχαμογέλασε γλυκά στόν πόνο τῆς ψυχῆς μου, Κι ἐδάκρυσαν τά μάτια της, κι ἐμοιάζαν τῆς καλῆς μου. Ἐχάθη, ἀλιά μου! ἀλλ ἄκουσα τοῦ δάκρυου της ραντίδα 14 Στό χέρι, πού 'χα σηκωτό μόλις ἐγώ τήν εἶδα. 5 Ἐγώ ἀπό κείνη τή στιγμή δέν ἔχω πλιά τό χέρι, Π ἀγνάντευεν Ἀγαρηνό κι ἐγύρευε μαχαίρι Χαρά δέν τοῦ 'ναι ὁ πόλεμος τ ἁπλώνω τοῦ διαβάτη Ψωμοζητώντας, κι ἔρχεται μέ δακρυσμένο μάτι Κι ὅταν χορτάτα δυστυχιά τά μάτια μου ζαλεύουν 15, 10 Ἀργά, κι ὀνείρατα σκληρά τήν ξαναζωντανεύουν, Καί μέσα στ ἄγριο πέλαγο τ ἀστροπελέκι σκάει, Κι ἡ θάλασσα να καταπιεῖ τήν κόρη ἀναζητάει, Ξυπνῶ φρενίτης, 16 κάθομαι, κι ὁ νοῦς μου κινδυνεύει. Καί βάνω τήν παλάμη μου, κι ἀμέσως γαληνεύει. 15 Τά κύματα ἔσχιζα μ αὐτό, 17 τ ἄγρια καί μυρωδάτα, Μέ δύναμη πού δέν εἶχα μήτε στά πρῶτα νιάτα, Μήτε ὅταν ἐκροτούσαμε, 18 πετώντας τά θηκάρια, Μάχη στενή μέ τούς πολλούς ὀλίγα παλληκάρια. Μήτε ὅταν τόν μπομπο-ἰσούφ καί τς ἄλλους δύο βαροῦσα 20 Σύρριζα στή Λαβύρινθο π ἀλαίμαργα 19 πατοῦσα 20. Στό πλέξιμο 21 τό δυνατό ὁ χτύπος τῆς καρδιᾶς μου (Κι αὐτό μοῦ τ αὔξαιν ) ἔκρουζε 22 στήν πλεύρα τῆς κυρᾶς μου. 14 ραντίδα: ρανίδα (< ραίνω), σταγόνα, σταλαγματιά. 15 ζαλεύουν (< κοιν. ζαλώνω φορτώνω, επιβαρύνω ή κρητ. ζάλο βήμα, βηματισμός): ζαλίζονται, αναστρέφονται (;) / βαραίνουν από κούραση. 16 φρενίτης: (< φρένα): φρενιασμένος, έξω φρενών, μανιακός, ταραγμένος ο νους μου κινδυνεύει: πάω να χάσω το μυαλό μου, διακινδυνεύεται η πνευματική μου ισορροπία. 17 μ αυτό, αντί μ αυτή (την παλάμη): λες και, είτε-είτε. 18 εκροτούσαμε: συγκροτούσαμε, συνάπταμε. 19 αλαίμαργα: το επίρρημα μεταφορικό, προς δήλωση του πολεμικού μένους. 20 πατούσα: (εδώ ιδίως) κυρίευα, κρατούσα κυριαρχικά 21 πλέξιμο: η πλεύση, το κολύμπημα. 22 έκρουζε: χτυπούσε, έκρουε πλεύρα: το πλευρό, το πλάι. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α1. Το έργο του Δ. Σολωμού έχει δεχτεί επιρροές και από το δημοτικό τραγούδι. Να αναφέρετε τρία διαφορετικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που εντοπίζετε στα αποσπάσματα του ποιήματος «Ο Κρητικός» και για καθένα από αυτά να γράψετε ένα παράδειγμα. Μονάδες 15 Β1. Σύμφωνα με τον Β. Αθανασόπουλο: «[ ] Το φως μπορεί μες στο ποιητικό τοπίο του Σολωμού να μεταμορφώνει τα πράγματα και να μετουσιώνει τα σώματα που φωτίζει. Το φως είναι η ενέργεια του Θεού, είνα ι η όραση του Θεού.[ ]». Στο κείμενο που σας δίνεται, να εντοπίσετε τέσσερα στοιχεία που υποστηρίζουν την παραπάνω άποψη (μονάδες 8) και να τα σχολιάσετε (μονάδες 12). Β2. Να βρείτε και να σχολιάσετε: α) τα τρία χρονικά επίπεδα στο απόσπασμα 5 [22.] (μονάδες 12) και Μονάδες 20 β) το περιεχόμενο και τον λειτουργικό ρόλο της παρομοίωσης στους στίχους 9-11 του αποσπάσματος 4 [21.] (μον. 8): «Τέλος σ ἐμέ πού βρίσκομουν ὀμπρός της μές στά ρεῖθρα, καταπώς στέκει στό Βοριά ἡ πετροκαλαμίθρα, Ὄχι στήν κόρη, ἀλλά σ ἐμέ τήν κεφαλή της κλίνει». Μονάδες 20 Γ1. α) Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παρακάτω στίχων του αποσπάσματος 4 [21.] σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων: «Ἔλεγα πώς τήν εἶχα ἰδεῖ πολύν καιρόν ὀπίσω, Κάν σέ ναό ζωγραφιστή μέ θαυμασμό περίσσο, Κάνε τήν εἶχε ἐρωτικά ποιήσει ὁ λογισμός μου, Κάν τ ὄνειρο, ὅταν μ ἔθρεψε τό γάλα τῆς μητρός μου Ἤτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι ἀστοχισμένη» (15 μονάδες) β) Να σχολιάσετε τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή και στο ήθος του Κρητικού στους παρακάτω στίχους του αποσπάσματος 5 [22.] σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων: «[ ] ἀλλ ἄκουσα τοῦ δάκρυου της ραντίδα Στό χέρι, πού 'χα σηκωτό μόλις ἐγώ τήν εἶδα. Ἐγώ ἀπό κείνη τή στιγμή δέν ἔχω πλιά τό χέρι, Π ἀγνάντευεν Ἀγαρηνό κι ἐγύρευε μαχαίρι Χαρά δέν τοῦ 'ναι ὁ πόλεμος τ ἁπλώνω τοῦ διαβάτη Ψωμοζητώντας, κι ἔρχεται μέ δακρυσμένο μάτι» (10 μονάδες) Μονάδες 25 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ Δ1. Στα κείμενα του Δ. Σολωμού και του Κ. Καρυωτάκη που σας δίνονται, να εντοπίσετε (μονάδες 5) και να σχολιάσετε (μονάδες 15) δύο ομοιότητες και τρεις διαφορές ως προς το περιεχόμενο. Μονάδες 20 Κ. Γ. Καρυωτάκης ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΝΕΡΑΪΔΑ Ἀπό τά βράχι ἀνάμεσα πετιέται 'να κεφάλι καί βλέμματα ὁλόγυρα σκορπάει φοβισμένα. Ἐγώ, κρυμμένος κάπου κεῖ στό ἔρημ ἀκρογιάλι, τό βλέπω σάν σέ ὄνειρο μέ μάτια λιγωμένα. Ἕνα κορμί παρθενικό, γυμνό ἀργοπροβάλλει κι ἁπλώνεται ἡδονικά σε κύματ ἀφρισμένα ὁ ἥλιος ἐσκυθρώπασε μπροστά στά τόσα κάλλη, τά κάλλη τ ἀπολλώνεια καί τά φωτολουσμένα. Ἀνατριχιάζ ἡ θάλασσα στό θεῖο ἄγγισμά τους, τά κυματάκια ἁπαλά μέ χάρη τ ἀγκαλιάζουν κι ἀχτίδες τά χαϊδεύουνε χρυσές στό πέρασμά τους. Θεότρελος, ὁ δύστυχος, βουτιέμαι μές στό κύμα, τά μάτια της τά θεϊκά μέ φόβο μέ κοιτάζουν καί χάνεται στή θάλασσα Ἦταν νεράιδα Κρίμα! Κ. Γ. Καρυωτάκη, Άπαντα τα Ευρισκόμενα, Εκδ. Ερμής 2006, σ.161 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.30 π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1. Τον 19ο αιώνα οι ρομαντικοί είχαν γοητευθεί από τη δημοτική ποίηση. Ο Σολωμός μέσα στο κλίμα αυτό επηρεάστηκε από αυτή. α. Αρχικά χρησιμοποιεί ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο <<απηρτισμένο>> δηλαδή κάθε στίχος έχει ολοκληρωμένο νόημα στίχος 14 του 3 [20] στα μά τια της τα ολό μαυρα- και στα χρυσά μαλλιά της Η πρώτη συλλαβή είναι άτονη, η δεύτερη τονισμένη β. Η μορφή της Φεγγαροντυμένης παραπέμπει στις νεράιδες των δημοτικών τραγουδιών στίχος 12 του 3[20] η φράση μοιάζει να προϋποθέτει ότι ήδη ξέρουμε πως υπάρχουν τέτοια θηλυκά όντα γ. Το τριαδικό σχήμα (σύνθεση ανα τρία ) επίσης χαρακτηρίζει τη δημοτική ποίηση στίχοι 14-15- 16 του 4[21] με τριπλή επανάληψη του κάνε (είτε) ΘΕΜΑ Β1. Συχνά στο σολωμικό ποιητικό τοπίο, ενώ η διάταξη των στοιχείων του οδηγεί προς τη σύνθεση κάποιου τοπίου φυσικού, ξαφνικά παρεμβαίνει το φως και αναιρεί το αποτέλεσμα της φυσικής αρμολόγησης των στοιχείων. Το φως λύνει το τοπίο και ουσιαστικά το ανασυνθέτει σε ένα τοπίο μη φυσικό. Αυτό συμβαίνει λόγω της φύσης του : το φως στο ποιητικό τοπίο του Σολωμού είναι το θείο φως που ταυτίζεται με το θεό, τον Χριστό, τη αλήθεια, τη σωτηρία. Στο ποιητικό τοπίο του Σολωμού το φως έρχεται από ψηλά, από τον ουρανό, τον ήλιο, τη σελήνη τ αστέρια. Παράλληλα με το ορατό φώς υπάρχει και το φως της ενόρασης. Το φωτιζόμενο σώμα που κατεξοχήν έχει συγγένεια με τη φωτιστική ενέργεια είναι το ανθρώπινο σώμα. Το πιο συγγενικό με το φώς μέρος του σώματος είναι τα μάτια. Βαγγέλης Αθανασόπουλος Φως Σώμα: Φως και Υπερβατική Σωματικότητα στο Ποιητικό Τοπίο του Σολωμού Σημεία του ποιήματος :

α. Στίχος 13 του 3[20] το δροσάτο φως αποδίδει τις ανταύγειες του φεγγαρόφωτου στη μορφή της μυστηριακής γυναίκας. Σχήμα συναισθησίας εφόσον συμφύρονται δύο διαφορετικές αισθήσεις αλλά και οξύμωρο αν ληφθεί υπόψη ότι το φώς αποτελεί πηγή θερμότητας β. Στίχοι 1-2 του 4 [21] Η παρουσία της φεγγαροντυμένης συνδέεται με το φως των αστεριών. Έχουμε ανιούσα κλιμάκωση της φωτοχυσίας. Το νόημα του στίχου είναι: το φως την έλουσε χωρίς να την εξαφανίσει. Αυτή έλαμψε περισσότερο από όλα τα αστέρια. γ. Στίχος 7 του 4[21]. Η αποκορύφωση του φωτός στο πρόσωπο της Φεγγαροντυμένης. Υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στο φως και τη νύχτα. δ. Στίχος 8 του 4 [21] Χριστιανικός ανιμισμός. Επικρατεί μια ατμόσφαιρα θρησκευτικής μυσταγωγίας. Η φύση μεταμορφώνεται από κάτι υλικό, σε ένα χώρο όπου η ψυχή μπορεί να λατρέψει το θεό. α ) Τρία χρονικά επίπεδα: 5 [22] ΘΕΜΑ Β2. Στίχοι 1-4 : Ναυάγιο, Αποχαιρετισμός Φεγγαροντυμένης στον Κρητικό. Ψυχικό άλγος, οδύνη, συγκίνηση. Συμπάσχει με τα πάθη του. Ο αποχαιρετισμός μια επίπονη διαδικασία και για τους δυο. Αποδεικνύεται από τα δάκρυα της θεϊκής παρουσίας και από την επιφωνηματική φράση σπαραγμού του ήρωα. Στίχοι 7-8 : Πρόδρομη αφήγηση. Η ζωή του ήρωα μετά το ναυάγιο και το χαμό της κόρης. Ο ήρωας πλέον είναι ένας επαίτης, εξαθλιωμένος αναζητά έστω λίγο ψωμί, τα στοιχειώδη δηλαδή προκειμένου να επιβιώσει. Στίχοι 17-20: Ανάδρομη αφήγηση. Η προϊστορία του ήρωα. Στο παρελθόν ο ήρωας, ευρισκόμενος στην πατρίδα του την Κρήτη. Παραθέτει σε μορφή ανάμνησης βιώματα και εμπειρίες του, όπως τις μάχες εναντίον των εχθρών (Μπομπο-Ισούφ) ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ : Ο χρόνος του ναυαγίου : στίχοι 1-4, 21-22 Ο χρόνος της επαιτείας : στίχοι 5-14 Η προϊστορία του ήρωα : στίχοι 16-20

β) Γλαφυρή περιγραφή της έλξης που υφέρπει ανάμεσα στον ήρωα και τη Φεγγαροντυμένη. Ως προς το περιεχόμενο: Ο Κρητικός περιγράφει τον τρόπο προσέγγισης της Φεγγαροντυμένης προς αυτόν. Είναι τόσο μεγάλη η έλξη που υπάρχει ανάμεσα τους, τόσο δυνατή, όσο και το φαινόμενο του μαγνητισμού. Η πετροκαλαμίθρα είναι η μαγνητική βελόνα, η πρωτόγονη πυξίδα που χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί για να δείχνει τη γωνία πλεύσης και προσανατολιζόταν προς το βορρά. Ως προς τον λειτουργικό ρόλο : Αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα, γλαφυρότητα. Έκφραση συναισθημάτων, έντονος λυρισμός, μουσικότητα. Αναπαρίσταται γλαφυρά η έντονη έλξη μεταξύ των ηρώων, περιγράφεται ο έντονος ερωτισμός ανάμεσα τους και αποδίδεται ο μυστηριακός χαρακτήρας της σχέσης τους. ΘΕΜΑ Γ1. α) Περιγραφή της Φεγγαροντυμένης ως ανάμνησης του παρελθόντος. Μια μορφή πολύ γνώριμη, μα ξεχασμένη. Τι άλλο από καθαρές Πλατωνικές ιδέες ( στίχοι 13, 17). Πιθανότατα είναι η συνέχιση της μορφής της μνηστής μετά θάνατον. Περιγραφή επίσης της Παρθένου. Η οπτασία μπορεί να εκπροσωπεί τη Θρησκεία. Είναι η παρουσία του Θεού, η μορφή της Μεγάλης Μητέρας, της πατρίδας. β) Η φεγγαροντυμένη εξαφανίζεται όμως προλαβαίνει να ραντίσει με τα δάκρυά της το απλωμένο χέρι του απελπισμένου Κρητικού, που το άπλωσε ίσως σε μια κίνηση υποδοχής, αντίστοιχης της αρχαιοελληνικής «δεξίωσης». Στη συνέχεια περιγράφεται το «τώρα» του αφηγητή. Ο χαρακτήρας του άλλαξε ριζικά, μεταμορφώθηκε. Έχασε εντελώς την αγωνιστικότητα και την επιθετικότητά του. Αναζητά την πλήρωση της ύπαρξής του μέσα από την αγάπη του άλλου. Το άπλωμα του χεριού θεωρείται σαν μια κίνηση προσωπικού εξευτελισμού (ζητιανιά) και αναφέρεται στις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες μετά την κρητική επανάσταση+ αναφορά και στο σχήμα άρσης-θέσης (σύγκριση παρελθόντος- παρόντος) βλ.corpus σελ.16

ΘΕΜΑ Δ1 Ομοιότητες: 1) Καρυωτάκης: μια νεράιδα (υπερφυσικό ον) εμφανίζεται στη θάλασσα- είναι όμορφη, νέα, γυμνή, στ.1-2, 5-8. Σολωμός: το όραμα της Φεγγαροντυμένης (υπερφυσικό όν) περπατά πάνω στη θάλασσα, απόσπασμα 4 στ. 1-3, είναι εξαιρετικά όμορφη, σαν θεά, απόσπασμα 3 στ. 13-14. 2) Καρυωτάκης: επίδραση της νεράιδας στη φύση (θάλασσα και ήλιος). Η θάλασσα ανατριχιάζει, την αγκαλιάζει, στ. 9-10. Οι αχτίδες του ήλιου χαϊδεύουν τη νεράιδα, στίχος 11. Σολωμός: η επίδραση της Φεγγαροντυμένης στη φύση είναι ευεργετική- παραβαίνει τους νόμους της και προκαλεί πρωτόγνωρα φυσικά φαινόμενα, απόσπασμα 4 στ. 1-8. εναλλακτικά: 1) και ο τίτλος στο παράλληλο παραπέμπει στο όραμα της Φεγγαροντυμένης. 2) και στα δύο ποιήματα χάνεται το όραμα. Διαφορές: 1) Καρυωτάκης: όλα διαδραματίζονται υπό το φως του ήλιου- είναι μέρα στ. 7,11. Σολωμός: είναι νύχτα με πανσέληνο, απόσπασμα 3 στίχος 10, απόσπασμα 4 στίχος 1. 2) Καρυωτάκης: ο ήρωας είναι κρυμμένος πίσω από ένα βράχο σε μια έρημη ακρογιαλιά, στίχος 3. Σολωμός: ο ήρωας δίνει μάχη για τη σωτηρία του, ως ναυαγός μέσα στη θάλασσα, απόσπασμα 5 στίχος 15. 3) Καρυωτάκης: η νεράιδα είναι φοβισμένη, φοβάται τους ανθρώπους, στ. 2,13. Σολωμός: η Φεγγαροντυμένη είναι μια επιβλητική θεϊκή μορφή που διαβάζει την ψυχή του ήρωα, απόσπασμα 4 στ. 23-29 και επιδρά στη ζωή του καταλυτικά και βραχυπρόθεσμα (του δίνει τη δύναμη να συνεχίσει να κολυμπά, απόσπασμα 5 στ. 15-20) και μακροπρόθεσμα (αλλάζει το χαρακτήρα του, απόσπασμα 5 στίχοι 5-14). εναλλακτικά: 1) ο ήρωας στο παράλληλο πέφτει στη θάλασσα για να ακολουθήσει τη γυναικεία μορφή στον Κρητικό ζητά τη βοήθειά της. 2) Στο παράλληλο, η γυναικεία μορφή είναι νεράιδα στον Κρητικό δε γνωρίζουμε την ταυτότητά της (υπάρχουν πολλές ερμηνείες).