1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης ειδωλολατρίας; (σημειώστε ένα δίπλα τους). 1
4. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας σήμερα αποτελεί μορφή ειδωλολατρίας β. Η προσκύνηση μιας εικόνας ενός αγίου είναι μορφή ειδωλολατρίας 5. Με τι έχουμε αντικαταστήσει τις ειδωλολατρικές θεότητες-ποια είναι τα σύγχρονα είδωλα; 6. Με ποιον τρόπο προσπάθησαν οι άνθρωποι να απεικονίσουν το θείο από καταβολής κόσμου; 7. Στην Παλαιά Διαθήκη πώς προσπάθησαν οι Ισραηλίτες να εικονίσουν τον Θεό, όταν ο Μωυσής βρισκόταν στο Σινά για να πάρει τις Δέκα Εντολές από το Θεό; 8. Ποιες εικόνες ονομάζουμε αχειροποίητες; 9. Ποια ήταν η πρώτη εικόνα του Ιησού; ποια είναι η ιστορία της; 10. Υπάρχουν αχειροποίητες εικόνες της Παναγίας; Αν ναι, αναφέρετε μερικές 11. Ποια από τις επόμενες εικόνες δεν ανήκει στις αχειροποίητες; (σημειώστε ένα δίπλα της) Παναγία της Λύδδας Παναγία Σουμελά Παναγία Εικοσιφοίνισσα Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα 12. Ξέρετε ποιος πρώτος απεικόνισε το πρόσωπο της Θεοτόκου; 2
13. Να βάλετε σε κύκλο τη σωστή απάντηση: I. Η πρώτη αχειροποίητη εικόνα του Χριστού ήταν: 1) Η Σινδόνη του Τορίνο 2) Το Άγιο Μανδήλιο 3) Η Αγία Εσθήτα II. Ο πρώτος που ζωγράφισε την Παναγία ήταν: 1) Ο Ευαγγελιστής Μάρκος 2) Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης 3) Ο Ευαγγελιστής Λουκάς III. Η Παναγία η Πλατανιώτισσα είναι εικόνα: 1) Ζωγραφισμένη από τον ευαγγελιστή Μάρκο 2) Αχειροποίητη 3) Ζωγραφισμένη από τον ευαγγελιστή Λουκά 14. Αναφέρετε μερικά σύμβολα που βρίσκουμε στις κατακόμβες και τι σημαίνουν. 15. Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): 1. Σύμβολο της Εκκλησίας α. Ψάρι 1. 2. Σύμβολο της Ανάστασης β. Άγκυρα 2. 3. Σύμβολο ελπίδας και σωτηρίας γ. περιστέρι 3. 4. Σύμβολο Χριστού-ομολογία πίστης δ. Ναυς (καράβι) 4. 5. Σύμβολο του πιστού στη χαρά του Παραδείσου ε. Άμπελος 5. στ. Πτηνό φοίνικας ζ. Παγώνι 16. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Η λέξη ΙΧΘΥΣ σημαίνει ΑΜΝΟΣ 3
β. Το παγώνι συμβολίζει την αθανασία της ψυχής γ. Η Άμπελος συμβολίζει τους πιστούς δ. Το πτηνό φοίνικας συμβολίζει την ανάσταση ε. Το καράβι (ναυς) συμβολίζει την επίγεια ζωή α. 17. Τι είναι η Εικονομαχία, που συνέβη, πότε, γιατί; 18. Ποιοι πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα της εικονομαχίας; 19. Τι αποφάσισε η Ζ Οικουμενική Σύνοδος; 20. Τι είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας; 21. Τι μας προσφέρουν τελικά οι εικόνες και έγιναν τόσοι αγώνες γι αυτές; 22. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι η ημέρα μνήμης της σύγκλησης της Ζ Οικουμενικής Συνόδου β. Οι εικόνες επιβεβαιώνουν, με την απεικόνιση του προσώπου του Χριστού, το γεγονός ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος γ. Υπερασπιστής των εικόνων στη β φάση υπήρξε ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός δ. Οι υπερβολές και οι καταχρήσεις των χριστιανών και ορισμένων μοναχών σχετικά με τις εικόνες οδήγησαν στο πρόβλημα της Εικονομαχίας ε. Η Ειρήνη η Αθηναία και ο πατριάρχης Ταράσιος βοήθησαν στη σύγκληση της Ζ Οικουμενικής Συνόδου 23. Πώς τοποθετούνται οι εικόνες στο Ναό; 4
24. Τι είναι οι εικονογραφικοί κύκλοι-ποιοι είναι; 25. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του δογματικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; 26. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του λειτουργικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; 27. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του ιστορικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; 28. Σε ποιον εικονογραφικό κύκλο ανήκουν οι επόμενες παραστάσεις; Σημειώστε το αρχικό γράμμα στο αντίστοιχο τετράγωνο (Δ= Δογματικός, Λ= Λειτουργικός, Ι= Ιστορικός): α. Παντοκράτορας Τρούλου β. Χριστός Πάσχων γ. Δωδεκάορτο δ. Τέσσερις Ευαγγελιστές ε. Ιεράρχες & Διάκονοι στ. Πλατυτέρα 29. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Ο Παντοκράτορας του τρούλου ανήκει στο λειτουργικό κύκλο β. Το Δωδεκάορτο ανήκει στον ιστορικό εικονογραφικό κύκλο 30. Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος που ακολουθεί: Οι τέσσερις Ευαγγελιστές, που εικονίζονται στα τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα, ανήκουν στον 1. κύκλο. 2. 3. Η Πλατυτέρα βρίσκεται στην του ιερού. Τα θέματα του Δωδεκάορτου είναι συνήθως σκηνές από τη ζωή του 4. και εικόνες της Εκκλησίας. 5. Η παράσταση της Κοινωνίας των Αποστόλων βρίσκεται στο Ιερό, κάτω από την 6. 7. και ανήκει στον εικονογραφικό κύκλο. 31. Να βάλετε σε κύκλο τη σωστή απάντηση: I. Το Δωδεάορτο αποτελείται από: 1) σκηνές της ζωής της Θεοτόκου 5
2) σκηνές της ζωής του Χριστού 3) σκηνές της ζωής της Θεοτόκου και του Χριστού II. Εικόνες του δογματικού εικονογραφικού κύκλου υπάρχουν: 1) Στην είσοδο, στον τρούλο, στην κόγχη του Ιερού Βήματος 2) Στην είσοδο, στο νάρθηκα, στις καμάρες του Ναού 3) Στην είσοδο, στον τρούλο, στους πλάγιους τοίχους του Ναού III. Η Πλατυτέρα βρίσκεται: 1) Στο Τέμπλο 2) Στον Νάρθηκα 3) Στην κόγχη του Ιερού Βήματος 32. Υπογράφουν τα έργα τους οι βυζαντινοί αγιογράφοι; Για ποιο λόγο; 33. Ποια τα χαρακτηριστικά της Μακεδονικής Σχολής; 34. Ποια τα χαρακτηριστικά της Κρητικής Σχολής; 35. Συμπληρώστε στη δεύτερη στήλη ποιας σχολής αγιογραφίας χαρακτηριστικό είναι αυτό της πρώτης στήλης (Μακεδονικής Σχολής, Κρητικής Σχολής). 1. Ζωγραφική των λογίων 2. Σκούρα χρώματα 3. Συγκρατημένες κινήσεις 4. Έντονα και πλούσια χρώματα 5. Κίνηση των μορφών μέσα στο χώρο 6. Ζωγραφική των μοναχών και ασκητών 7. Χρήση πράσινου χρώματος 8. Χρήση καφέ χρώματος 9. Ψιλόλιγνες και λιπόσαρκες μορφές 10. Έκφραση εσωτερικής συγκίνησης 11. Πλατειά φωτισμένα πρόσωπα και ενδύματα 12. Διαγραφή των σωμάτων κάτω από τα ενδύματα 36. Με βάση τις πληροφορίες που έχουμε δει σχετικά με τις σχολές αγιογραφίας, σε ποια σχολή πιστεύετε ότι ανήκουν οι εικόνες που ακολουθούν; 6
37. Τι συμβολίζουν τα χρώματα; 38. Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): 1. Χρώμα της αγνότητας α. λευκό 1. 2. Χρώμα του υπερβατικού κόσμου β. χρυσό 2. 7
3. Χρώμα της νεότητας γ. πορφυρό 3. 4. Χρώμα του φωτός δ. μωβ 4. 5. Χρώμα αυτοκρατορικό ε. πράσινο 5. στ. κυανό ζ. κόκκινο 8