2. Ποια πορεία ακολουθείται για τη δημιουργία μιας εικόνας; 4. Ποια τα μειονεκτήματα της εικονικής πραγματικότητας;

Transcript

1 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. Εικόνα (<αρχ. εἰκών < εἴκω "μοιάζω" ) είναι: ζωγραφική ή φωτογραφική παράσταση μορφής, πράγματος ή γεγονότος παράσταση προσώπου, πράγματος ή γεγονότος, που σχηματίζεται στο νου, στη φαντασία μας: περιγραφή με λόγο, που προκαλεί ή επιδιώκει να προκαλέσει στον αναγνώστη ή στον ακροατή την εντύπωση ότι βλέπει μπροστά του το αντικείμενο που περιγράφεται αναπαράσταση μορφών ή γεγονότων του πραγματικού κόσμου ή δημιουργία φανταστικών σκηνών μέσω του κινηματογράφου και της τηλεόρασης έκφραση έννοιας, ιδέας, κατάστασης μέσο μιας ανάλογης παραστατικής εικόνας ζωγραφική παράσταση αγίων προσώπων της χριστιανικής πίστης ή σκηνών από τη χριστιανική παράδοση, επάνω σε φορητή επιφάνεια εικόνισμα είδωλο, παράσταση μορφών ή γεγονότων ως αποτέλεσμα οπτικού φαινομένου 2. Ποια πορεία ακολουθείται για τη δημιουργία μιας εικόνας; (Φ.Μ: σ.8: Για να γίνει μια εικόνα, ακολουθείται μια διαδρομή που ξεκινά από την εξωτερική πραγματικότητα, η οποία εισέρχεται μέσω του ματιού (ως οπτικό ερέθισμα) στο μυαλό του ανθρώπου εκεί αναπλάθεται σε ιδέα, σύμφωνα με τον τρόπο που βλέπει, νιώθει, σκέφτεται ή φαντάζεται ο άνθρωπος. Στη συνέχεια, αυτή η ιδέα μεταφέρεται σε κάποιο υλικό με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να γίνει ορατή και από άλλους ανθρώπους.) 3. Τι ονομάζουμε εικονική πραγματικότητα; (ένα αλληλεπιδραστικό, τρισδιάστατο περιβάλλον, φτιαγμένο από υπολογιστή, στο οποίο μπορεί κάποιος να εμβυθιστεί. (Φ.Μ. σ.10)) 4. Ποια τα μειονεκτήματα της εικονικής πραγματικότητας; (Η σωματική και ψυχολογική κόπωση, η απομόνωση ή ο εθισμός που ενδεχομένως να προκύψει. Υπάρχουν επίσης και άλλης τάξεως ζητήματα: μέχρι σήμερα η εξελικτική μας στάση προέκυψε φυσικά. Τι θα γίνει όμως με τις νευροαισθητηριακές αλλαγές που μπορεί να συμβούν με την εξέλιξη της τεχνολογίας εικονικής πραγματικότητας; Ακόμα δεν ξέρουμε τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η προβολή πίξελ πάνω στον αμφιβληστροειδή. Επίσης, ο εγκέφαλος μπορεί να ξεγελιέται από τις πληροφορίες που του δίνει το οπτικό νεύρο, όμως το τμήμα του που είναι υπεύθυνο για την αίσθηση του χώρου είναι πιθανόν να στέλνει διαφορετικές πληροφορίες και έτσι να δημιουργείται μια «εγκεφαλική ναυτία» από τα αντιφατικά μηνύματα. (Φ.Μ. σ.11)) 5. Πώς ο Χριστιανισμός κατέληξε στην απεικόνιση του Θεού; (Αυτή η απόφαση βασίστηκε στη μακραίωνη εμπειρία και την πίστη της σε έναν Θεό προσωπικό δηλαδή, έναν Θεό ο οποίος εγκαινίασε και συνεχίζει να διατηρεί μέσα στον ιστορικό χώρο και χρόνο μια πραγματική σχέση με την κοινότητα των πιστών, την Εκκλησία. Η οριστική αποδοχή του εικονισμού του Θεού από την Εκκλησία με την απόφαση της Ζ Οικουμενικής Συνόδου, εκτός των άλλων, σηματοδότησε και την αποδοχή τόσο της εικόνας όσο και της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Έτσι, η καλλιτεχνική δημιουργία, εκφράζοντας αυτήν την εμπειρία της προσωπικής σχέσης της Εκκλησίας με τον Θεό και τους αγίους του, εκτός από πολύχρωμη θεολογική μαρτυρία έγινε και το σημείο αναφοράς ενός πολιτισμού, του βυζαντινού, με επίκεντρο το πρόσωπο του Θεού και του ανθρώπου. (Φ.Μ. σ.13)) 6. Γιατί ο Χριστιανισμός αρνείται τα είδωλα; (Η χριστιανική Εκκλησία, ακολουθώντας τη βιβλική παράδοση, αποκήρυξε τόσο την κατασκευή ειδώλων του Θεού όσο και τη λατρεία τους. Η αρνητική στάση απέναντι στα είδωλα δε σήμαινε απόρριψη της οπτικής επικοινωνίας ούτε, βέβαια, του Θεού. Αυτό που αρνήθηκε η Εκκλησία ήταν να παραστήσει και να λατρέψει έναν θεό «κατ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν» του ανθρώπου πλασμένο από την ανθρώπινη σκέψη και φαντασία. Σύμφωνα με τη βιβλική παράδοση, τα είδωλα δεν υπάρχουν πραγματικά, αλλά είναι προϊόντα φαντασίας, κατασκευασμένα από τον άνθρωπο. Όταν οι προφήτες στρέφουν την κριτική τους ενάντια στα είδωλα από ξύλο, 1

2 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου πέτρα ή χρυσό, δεν καταγγέλλουν απλώς μια συμβολική έκφραση, αλλά μια διαστροφή: αντί ο άνθρωπος να λατρεύει τον Δημιουργό του, λατρεύει το ίδιο του το δημιούργημα. (Φ.Μ. σ.13-14)) 7. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; (ομοίωμα θεότητας, συνήθ. αγαλμάτινο, το οποίο λατρεύεται σαν να είναι αυτό το ίδιο θεότητα, φορέας θεϊκού πνεύματος, θεϊκής δύναμης) 8. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης ειδωλολατρίας; (σημειώστε ένα δίπλα τους). 2

3 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 9. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας σήμερα αποτελεί μορφή ειδωλολατρίας Σ Λ Σ β. Η προσκύνηση μιας εικόνας ενός αγίου είναι μορφή ειδωλολατρίας Σ Λ Λ Η τιμητική προσκύνηση της εικόνας δεν αποτελεί ειδωλολατρία γιατί δεν λατρεύεται η εικόνα σαν θεός ή φορέας θεϊκής δύναμης, όπως συνέβαινε με τα είδωλα γ. Οι εικόνες είναι πιστά αντίγραφα της πραγματικότητας Σ Λ Λ Φ.Μ. σ. 8: Δεν είναι γιατί παρεμβάλλεται ο άνθρωπος που αναπλάθει και αναπαριστά την πραγματικότητα 10. Με τι έχουμε αντικαταστήσει τις ειδωλολατρικές θεότητες-ποια είναι τα σύγχρονα είδωλα; (εαυτός, ομάδες, κόμματα, χρήματα, υλικά αγαθά, μοντέλα, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι) 11. Με ποιον τρόπο προσπάθησαν οι άνθρωποι να απεικονίσουν το θείο από καταβολής κόσμου; (ήλιο, μορφές ζώων, ανθρώπων) 12. Στην Παλαιά Διαθήκη πώς προσπάθησαν οι Ισραηλίτες να εικονίσουν τον Θεό, όταν ο Μωυσής βρισκόταν στο Σινά για να πάρει τις Δέκα Εντολές από το Θεό; Διηγηθείτε τι συνέβη. (Όταν πλησίασαν στο στρατόπεδο, είδε ο Μωυσής το μοσχάρι και τους χορούς. Τότε φούντωσε ο θυμός του και πέταξε τις πλάκες από τα χέρια του και τις έσπασε στους πρόποδες του βουνού. Πήρε το μοσχάρι που είχαν φτιάξει οι Ισραηλίτες και το έκαψε στη φωτιά και το κατακομμάτιασε ώσπου να γίνει σκόνη τη σκόνη αυτή την έριξε στο νερό και τους έδωσε να την πιουν. Εξ 32, 19-20) 13. Ποιες εικόνες ονομάζουμε αχειροποίητες; (όσες έχουν αποτυπωθεί με θαυματουργικό τρόπο, χωρίς την επέμβαση ανθρώπινου χεριού) 3

4 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 14. Ποια ήταν η πρώτη εικόνα του Ιησού; ποια είναι η ιστορία της; Το Άγιο Μανδήλιο Ο βασιλιάς της Έδεσσας, Άβγαρος, ήταν λεπρός. Άκουσε για τα θαύματα του Χριστού και έστειλε προς Αυτόν τον αρχειοφύλακά του, Ανανία, με επιστολές στις οποίες παρακαλούσε τον Χριστό να πάει στην Έδεσσα να τον θεραπεύσει. Ο Ανανίας ήταν ζωγράφος, γι αυτό ο Άβγαρος τον επιφόρτισε να φτιάξει το πορτραίτο του Σωτήρα σε περίπτωση που ο Χριστός αρνείτο να πάει. Ο Ανανίας βρήκε τον Χριστό περιστοιχισμένο από ένα μεγάλο πλήθος και δεν μπορούσε να τον πλησιάσει. Γι αυτό ανέβηκε σ ένα βράχο από όπου μπορούσε να τον βλέπει καλύτερα. Προσπάθησε να φτιάξει ένα πορτραίτο του Σωτήρα, αλλά δεν μπορούσε «εξ αιτίας της απερί-γραπτης δόξας του προσώπου Του, το οποίο άλλαζε δια της χάριτος». Βλέποντας ότι ο Ανανίας ή-θελε να φτιάξει το πορτραίτο Του, ο Χριστός ζήτησε νερό, νίφτηκε, σκούπισε το πρόσωπο Του σ ένα κομμάτι λινό ύφασμα, και τα χαρακτηριστικά του έμειναν αποτυπωμένα σ αυτό το λινό ύφασμα. Είναι γι αυτό που η εικόνα αυτή είναι επίσης γνωστή με το όνομα Μανδήλιον. 15. Υπάρχουν αχειροποίητες εικόνες της Παναγίας; Αν ναι, αναφέρετε μερικές Η Παναγία της Λύδδας Παναγία η Αβραμιώτισσα Παναγία της Santa Maria Trastevere Παναγία της Κυζίκου Η Αχειροποίητος Παναγία της Θεσσαλονίκης Παναγία η Πλατανιώτισσα Παναγία Εικοσιφοίνισσα Αχειροποίητη Παναγία του Καραβά Παναγία η Προδρομίτισσα Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα 16. Ποια από τις επόμενες εικόνες δεν ανήκει στις αχειροποίητες; (σημειώστε ένα δίπλα της) Παναγία της Λύδδας Παναγία Σουμελά Παναγία Εικοσιφοίνισσα Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα 17. Ξέρετε ποιος πρώτος απεικόνισε το πρόσωπο της Θεοτόκου; Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι και ο πρωτοπόρος στην εξαιρετική Τέχνη της Αγιογραφίας. Ακόμα και σήμερα ύστερα από τόσους αιώνες, σώζονται Άγιες Εικόνες του, όπως για παράδειγμα οι τρεις πρώτες που δημιούργησε, οι οποίες έχουν Πατριαρχική αναγνώριση και είναι Εικόνες της Παναγίας με το Θείο Βρέφος στην αγκαλιά Της. Η μία είναι η Παναγία η Μεγαλοσπηλαιώτισσα, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στην Πελοπόννησο και είναι πλασμένη από κερί και μαστίχα, η άλλη είναι η Παναγία Σουμελά, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά της Βέροιας, ενώ η τρίτη είναι η Παναγία του Κύκκου, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Κύκκου στην Κύπρο. 18. Να βάλετε σε κύκλο τη σωστή απάντηση: I. Η πρώτη αχειροποίητη εικόνα του Χριστού ήταν: 1) Η Σινδόνη του Τορίνο 4

5 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 2) Το Άγιο Μανδήλιο 3) Η Αγία Εσθήτα II. Ο πρώτος που ζωγράφισε την Παναγία ήταν: 1) Ο Ευαγγελιστής Μάρκος 2) Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης 3) Ο Ευαγγελιστής Λουκάς Ι- 2 ΙΙ- 3 ΙΙΙ- 2 III. Η Παναγία η Πλατανιώτισσα είναι εικόνα: 1) Ζωγραφισμένη από τον ευαγγελιστή Μάρκο 2) Αχειροποίητη 3) Ζωγραφισμένη από τον ευαγγελιστή Λουκά 19. Αναφέρετε μερικά σύμβολα που βρίσκουμε στις κατακόμβες και τι σημαίνουν. Ιχθύς, Άγκυρα- σύμβολο της ελπίδας και της σωτηρίας, Ναύς, Καλός ποιμήν, Ιωνάς, παγώνι, άμπελος, το περιστέρι με κλαδί ελιάς στο ράμφος του-σύμβολο του πιστού μέσα στη χαρά του Παραδείσου, το Άλφα και το Ωμέγα- σύμβολο του Χριστού, που είναι η αρχή και το τέλος των πάντων, το πτηνό φοίνικας- που συμβόλιζε την ανάσταση των σωμάτων και ο προφήτης Ιωνάς στη θάλασσα- σύμβολο επίσης της ανάστασης 20. Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): 1. Σύμβολο της Εκκλησίας α. Ψάρι 1. δ 2. Σύμβολο της Ανάστασης β. Άγκυρα 2. στ 3. Σύμβολο ελπίδας και σωτηρίας γ. περιστέρι 3. β 4. Σύμβολο Χριστού-ομολογία πίστης δ. Ναυς (καράβι) 4. α 5. Σύμβολο του πιστού στη χαρά του Παραδείσου ε. Άμπελος 5. γ στ. ζ. Παγώνι Πτηνό φοίνικας 21. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Η λέξη ΙΧΘΥΣ σημαίνει ΑΜΝΟΣ Σ Λ Λ Ψάρι- ομολογία πίστεως- Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ β. Το παγώνι συμβολίζει την αθανασία της ψυχής Σ Λ Σ γ. Η Άμπελος συμβολίζει τους πιστούς Σ Λ Λ 5

6 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου Συμβολίζει το Χριστό που δίνει πνευματική ζωή στους ενωμένους μαζί Του χριστιανούς- τα κλήματα δ. Το πτηνό φοίνικας συμβολίζει την ανάσταση Σ Λ Σ ε. Το καράβι (ναυς) συμβολίζει την επίγεια ζωή Σ Λ Λ Σύμβολο της Εκκλησίας που μας οδηγεί στο λιμάνι του παραδείσου 22. Τι είναι η Εικονομαχία, που συνέβη, πότε, γιατί και πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα; Προέλευση, αίτια, χαρακτήρας της εικονομαχίας α. Οι Παυλικιανοί, Νεστοριανοί, Μονοφυσίτες, Ιουδαίοι, Άραβες αρνούνταν τις εικόνες. β. Οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Ισαύρων αμφισβητούσαν τη σημασία των εικόνων. γ. Οι υπερβολές και οι καταχρήσεις των χριστιανών και ορισμένων μοναχών σχετικά με τις εικόνες. δ. Οι μεταρρυθμίσεις των Ισαύρων στη διοίκηση, στην οικονομία κ.λ.π. Τα γεγονότα α. 726/730 μ.χ. Ο Λέων ο Γ ο Ίσαυρος καταργεί τις εικόνες από τους ναούς. β. Οι επαρχίες Ελλάδας και Ιταλίας αντιδρούν (παραίτηση Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης αφορισμός εικονομάχων από τον Πάπα). γ. 754 μ.χ. Ο Κωνσταντίνος ο Ε' διατάζει την καταστροφή των εικόνων (Σύνοδος Ιέρειας) Ιωάννης ο Δαμασκηνός. δ. 787 μ.χ. Η Ειρήνη η Αθηναία συγκαλεί την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια - αποκατάσταση εικόνων. ε. 813 μ.χ. Ο Λέων ο Ε' ο Αρμένιος κι ο Θεόφιλος πολεμούν και πάλι τις εικόνες Θεόδωρος ο Στουδίτης. στ. 843 μ.χ. Η Θεοδώρα αναστηλώνει τις εικόνες. Κυριακή της Ορθοδοξίας. 23. Ποιες οι εκτροπές των λεγόμενων εικονολατρών; (Είναι αλήθεια ότι με την πάροδο του χρόνου δεισιδαίμονες προλήψεις συνδέθηκαν με την προσκύνηση των εικόνων. Πιστοί των λαϊκότερων κυρίως στρωμάτων και μοναχοί αφελείς και απαίδευτοι απέδιδαν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην προστατευτική δύναμη όχι πια του εικονιζόμενου προσώπου, αλλά του ίδιου του αντικειμένου, της φορητής εικόνας, τελώντας παράλογες πράξεις που θύμιζαν ειδωλολατρία. Έτσι, κατά τη βάπτιση έφερναν την εικόνα στη θέση του αναδόχου, έπαιρναν από το χρώμα της ξύσμα, το οποίο αναμίγνυαν στη θεία μετάληψη ή το μεταχειρίζονταν για θεραπευτικούς σκοπούς. (Φ.Μ. σ. 17)) 24. Ποια τα επιχειρήματα των εικονόφιλων υπέρ της τιμής και προσκύνησης των εικόνων; (Ο Θεός προσέλαβε ανθρώπινη σάρκα γι αυτό μπορούμε να τον εικονίζουμε Η εικόνα είναι ο καθρέφτης μέσω του οποίου βλέπουμε τον Θεό θαμπά και αινιγματικά Όταν προσκυνούμε την εικόνα δεν λατρεύουμε την ύλη, αλλά τον δημιουργό της ύλης Ο Θεός με την ύλη κατεργάστηκε τη σωτηρία μας (φορώντας την ως σάρκα Του) γι τιμούμε την ύλη (αλλά δεν τη λατρεύουμε) και την προσκυνούμε. (Φ.Μ. σ. 19)) 25. Ποιοι πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα της εικονομαχίας; Λέων ο Γ Ίσαυρος Κων/νος Ε Ιωάννης ο Δαμασκηνός Λέοντας Α 6

7 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου Ειρήνη η Αθηναία πατριάρχης Ταράσιος Λέων Ε Αρμένιος Θεόφιλος Θεόδωρος ο Στουδίτης Θεοδώρα 26. Τι αποφάσισε η Ζ Οικουμενική Σύνοδος; Η Ζ Οικουμενική Σύνοδος έκανε διάκριση μεταξύ λατρείας -η οποία ανήκει μόνο στο Θεό- και τιμητικής προσκύνησης που αρμόζει στην εικόνα. Η τιμητική αυτή προσκύνηση αναφέρεται στο πρωτότυπο, δηλ. στο εικονιζόμενο πρόσωπο. 27. Τι είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας; Τι γίνεται κατά την ημέρα αυτή; Στη Σύνοδο του 843, στην Κωνσταντινούπολη, καθιερώθηκε η Κυριακή της Ορθοδοξίας ως επίσημη εορτή για την αναστήλωση των εικόνων. Από τότε, την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στο τέλος της Θείας Λειτουργίας διαβάζεται η απόφαση της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου («Συνοδικό»). Προσκυνούνται και περιφέρονται οι εικόνες στο ναό, δοξάζεται ο Τριαδικός Θεός και εκφράζεται η ενότητα των ορθόδοξων χριστιανών. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί ανάμνηση της νίκης της Εκκλησίας έναντι της αίρεσης της εικονομαχίας. 28. Τι μας προσφέρουν τελικά οι εικόνες και έγιναν τόσοι αγώνες γι αυτές; Η σημασία των εικόνων Μέσα από τις εικόνες ομολογούμε πως: Ο Θεός έγινε άνθρωπος- γι' αυτό και τον εικονίζουμε Η ύλη, όλη η κτίση αγιάζεται Ο άνθρωπος ενώνεται με το Θεό Οι άγιοι μας δείχνουν τον αληθινό δρόμο 29. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι η ημέρα μνήμης της σύγκλησης της Ζ Οικουμενικής Συνόδου Σ Λ Λ β. Α Κυριακή της Μ. Τεσσαρακοστής- αναστήλωση των εικόνων (843μ.Χ.) Οι εικόνες επιβεβαιώνουν, με την απεικόνιση του προσώπου του Χριστού, το γεγονός ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος Σ Λ Σ γ. Υπερασπιστής των εικόνων στη β φάση υπήρξε ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός Σ Λ Λ δ. Θεόδωρος ο Στουδίτης Οι υπερβολές και οι καταχρήσεις των χριστιανών και ορισμένων μοναχών σχετικά με τις εικόνες οδήγησαν στο πρόβλημα της Εικονομαχίας Σ Λ Σ ε. Η Ειρήνη η Αθηναία και ο πατριάρχης Ταράσιος βοήθησαν στη σύγκληση της Ζ Οικουμενικής Συνόδου Σ Λ Σ 7

8 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 30. Πώς τοποθετούνται οι εικόνες στο Ναό; Οι εικόνες δεν τοποθετούνται όπου θέλει ο αγιογράφος, αλλά όπου η Παράδοση ορίζει - κι αυτό έχει σχέση με την όλη ιστορική πορεία της σωτηρίας του ανθρώπου. οριζόντια οπτική διαδρομή Καθώς μπαίνουμε, στο νάρθηκα, οι εικόνες αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, για να δηλωθεί μ' αυτό τον τρόπο το προπαρασκευαστικό μέρος της πορείας του κόσμου προς το Χριστό και τη Βασιλεία Του. Στο κύριο μέρος του ναού, αν στρέψουμε τα μάτια μας γύρω-γύρω, θα δούμε εικονογραφημένο στους τοίχους το πλήθος των αγίων - είναι η νέα ανθρωπότητα της Εκκλησίας, ο νέος λαός του Θεού. Αν συνεχίσει το μάτι να βλέπει προς την Ωραία Πύλη, θα δούμε πως από τη μια μεριά έχουμε την εικόνα του Ιησού Χριστού και από την άλλη της Θεοτόκου. Κι εδώ οι εικόνες δεν μπήκαν τυχαία: Ο λαός του Θεού, η Εκκλησία, πορεύεται προς τον ουρανό μέσα από την πίστη στο Πρόσωπο του Χριστού και στο Πρόσωπο της Θεοτόκου Μητέρας - στο γεγονός δηλ. της θείας Ενσάρκωσης. Αν θέλαμε τώρα ν' αλλάζαμε οπτική πορεία- να βλέπαμε τα θέματα της εικονογραφίας από τον Παντοκράτορα προς τα κάτω, θα παρατηρούσαμε ότι κι εδώ όλα τα θέματα υπηρετούν την αλήθεια της φανέρωσης του Θεού στον κόσμο. 31. Τι είναι οι εικονογραφικοί κύκλοι-ποιοι είναι; Φ.Μ. σ.23 Οι εικόνες ενός Ναού χωρίζονται σε εικονογραφικές ομάδες-κύκλους, ανάλογα με τη σημασία, το θέμα και τη θέση τους στο ναό. 32. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του δογματικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; Όσες εικόνες βλέπουμε στην είσοδο, στον τρούλο και στην κόγχη του ιερού Βήματος ενός ναού αποτελούν: I. το δογματικό κύκλο, που μας διδάσκει αλήθειες της χριστιανικής πίστης. Στο νάρθηκα, μέσω του οποίου μπαίνουμε στον κυρίως ναό, μας υποδέχεται ο Χριστός κρατώντας Ευαγγέλιο ανοιχτό και μας ευλογεί. Στον τρούλο κυριαρχεί ο Χριστός-Παντοκράτορας. Τον Παντοκράτορα περιβάλλουν Προφήτες και Άγγελοι ή η Θεοτόκος και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Οι τέσσερις Ευαγγελιστές εμφανίζονται στα τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα που στηρίζουν το θόλο. Στην κόγχη του Ιερού, που ενώνει την οροφή με το δάπεδο, εικονίζεται η Θεοτόκος, γιατί ένωσε τον ουρανό με τη γη. Λέγεται Πλατυτέρα των ουρανών, γιατί αυτή κυοφόρησε τον άπειρο Θεό που και ο ουρανός ακόμα δεν μπορεί να χωρέσει. 33. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του λειτουργικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; II. το λειτουργικό κύκλο, στον οποίο εντάσσονται οι εικόνες του Ιερού Βήματος. Η θέση τους είναι κάτω από την Πλατυτέρα και περιλαμβάνουν την παράσταση της Κοινωνίας των Αποστόλων. Πιο κάτω εικονίζονται οι Ιεράρχες και οι Διάκονοι, όπως ο Στέφανος. Στην Πρόθεση (αριστερό μέρος του ιερού όπου προετοιμάζονται τα Τίμια Δώρα για τη Θεία Ευχαριστία) εμφανίζεται ο Χριστός Πάσχων με τα σύμβολα του Πάθους (Σταυρός και Λόγχη). Στο διακονικό (δεξιό μέρος του ιερού, όπως το βλέπει ο πιστός που βρίσκεται μέσα στο ναό) εικονίζονται άγγελοι, προφήτες, παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη και από τις εμφανίσεις του Χριστού μετά την Ανάσταση. 34. Σε ποια μέρη του Ναού υπάρχουν εικόνες του ιστορικού κύκλου; Ποιες είναι αυτές; III. τον ιστορικό ή εορταστικό κύκλο, που βρίσκεται στις τέσσερις καμάρες, στους πλάγιους τοίχους και στο νάρθηκα του σταυροειδούς βυζαντινού ναού. Τα θέματα του είναι 12 (Δωδεκάορτο), συνήθως σκηνές από τη Γέννηση μέχρι την Ανάληψη του Χριστού και εικόνες αγίων της Εκκλησίας. 35. Σε ποιον εικονογραφικό κύκλο ανήκουν οι επόμενες παραστάσεις; Σημειώστε το αρχικό γράμμα στο αντίστοιχο τετράγωνο (Δ= Δογματικός, Λ= Λειτουργικός, Ι= Ιστορικός): 8

9 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου α. Παντοκράτορας Τρούλου Δ β. Χριστός Πάσχων Λ γ. Δωδεκάορτο Ι δ. Τέσσερις Ευαγγελιστές Δ ε. Ιεράρχες & Διάκονοι Λ στ. Πλατυτέρα Δ 36. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Ο Παντοκράτορας του τρούλου ανήκει στο λειτουργικό κύκλο Σ Λ Λ δογματικό β. Το Δωδεκάορτο ανήκει στον ιστορικό εικονογραφικό κύκλο Σ Λ Σ 37. Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος που ακολουθεί: Οι τέσσερις Ευαγγελιστές, που εικονίζονται στα τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα, ανήκουν στον 1. δογματικό κύκλο. Η Πλατυτέρα βρίσκεται στην 2. κόγχη του ιερού. 3. Βήματος Τα θέματα του Δωδεκάορτου είναι συνήθως σκηνές από τη ζωή του 4. Χριστού και εικόνες 5. αγίων της Εκκλησίας. Η παράσταση της Κοινωνίας των Αποστόλων βρίσκεται στο Ιερό, κάτω από την 6. Πλατυτέρα και ανήκει στον 7. λειτουργικό εικονογραφικό κύκλο. 38. Να βάλετε σε κύκλο τη σωστή απάντηση: I. Το Δωδεκάορτο αποτελείται από: 1) σκηνές της ζωής της Θεοτόκου 2) σκηνές της ζωής του Χριστού 3) σκηνές της ζωής της Θεοτόκου και του Χριστού II. Εικόνες του δογματικού εικονογραφικού κύκλου υπάρχουν: 1) Στην είσοδο, στον τρούλο, στην κόγχη του Ιερού Βήματος 2) Στην είσοδο, στο νάρθηκα, στις καμάρες του Ναού 3) Στην είσοδο, στον τρούλο, στους πλάγιους τοίχους του Ναού Ι- 2 ΙΙ- 1 ΙΙΙ- 3 III. Η Πλατυτέρα βρίσκεται: 1) Στο Τέμπλο 2) Στον Νάρθηκα 9

10 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 3) Στην κόγχη του Ιερού Βήματος 39. Υπογράφουν τα έργα τους οι βυζαντινοί αγιογράφοι; Για ποιο λόγο; Παρότι η εικόνα έχει, όπως μάθαμε, πολύ σημαντικό ρόλο στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας, οι βυζαντινοί αγιογράφοι είναι συνήθως άγνωστοι. Με σεμνότητα και ανωνυμία, με την ομορφιά της τέχνης τους δοξολογούν το μεγαλείο του αληθινού Δημιουργού, του Θεού. 40. Ποια τα χαρακτηριστικά της Μακεδονικής Σχολής; Διακρίνεται για: Ζωγραφική λογίων, μορφωμένων τάξεων, αυλικών τον ρεαλισμό της στην απεικόνιση των μορφών (όχι μόνον στα εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και στην απόδοση του εσωτερικού κόσμου) και την ελευθερία την ένταση την κίνηση των μορφών μέσα στο χώρο τα έντονα και πλούσια χρώματα τα πλατειά φωτισμένα πρόσωπα και ενδύματα την διαγραφή των σωμάτων κάτω από τα ενδύματα την πλούσια πτυχολογία την έντονη έκφραση της ψυχολογικής κατάστασης των εικονιζόμενων προσώπων τον διευρυμένο και με αξιοσημείωτο βάθος χώρο τον σωστό καταμερισμό του χώρου την πλούσια διακοσμητικότητα ασπίδων, πανοπλιών και χιτώνων την χρήση του πράσινου χρώματος 41. Ποια τα χαρακτηριστικά της Κρητικής Σχολής; Ζωγραφική των μοναχών και ασκητών Διακρίνεται για: την απλότητα, την λιτότητα, την ασκητικότητα τα σκούρα χρώματα τις συγκρατημένες κινήσεις, την ηρεμία την έκφραση εσωτερικής συγκίνησης την πιστή απόδοση των εξωτερικών χαρακτηριστικών την απεικόνιση της ψυχοσύνθεσης των μορφών τις ψιλόλιγνες και λιπόσαρκες μορφές που εκπέμπουν ασκητική ευγένεια την χρήση του καφέ χρώματος 42. Συμπληρώστε στη δεύτερη στήλη ποιας σχολής αγιογραφίας χαρακτηριστικό είναι αυτό της πρώτης στήλης (Μακεδονικής Σχολής, Κρητικής Σχολής). 1. Ζωγραφική των λογίων Μακεδονικής 2. Σκούρα χρώματα Κρητικής 10

11 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 3. Συγκρατημένες κινήσεις Κρητικής 4. Έντονα και πλούσια χρώματα Μακεδονικής 5. Κίνηση των μορφών μέσα στο χώρο Μακεδονικής 6. Ζωγραφική των μοναχών και ασκητών Κρητικής 7. Χρήση πράσινου χρώματος Μακεδονικής 8. Χρήση καφέ χρώματος Κρητικής 9. Ψιλόλιγνες και λιπόσαρκες μορφές Κρητικής 10. Έκφραση εσωτερικής συγκίνησης Κρητικής 11. Πλατειά φωτισμένα πρόσωπα και ενδύματα Μακεδονικής 12. Διαγραφή των σωμάτων κάτω από τα ενδύματα Μακεδονικής 43. Με βάση τις πληροφορίες που έχουμε δει σχετικά με τις σχολές αγιογραφίας, σε ποια σχολή πιστεύετε ότι ανήκουν οι εικόνες που ακολουθούν; Μανουήλ Πανσέληνος- Μακεδονική Θεοφάνης ο Κρης - Κρητική Θεοφάνης ο Κρης - Κρητική 11

12 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου Μανουήλ Πανσέληνος- Μακεδονική 44. Τι συμβολίζουν τα χρώματα; Το πορφυρό -χρώμα «ζωοποιό» και αυτοκρατορικό Το λευκό -χρώμα της αγνότητας Το μαύρο -χρώμα του τέλους και του θανάτου Το πράσινο-χρώμα της νεότητας Το κυανό-χρώμα του υπερβατικού κόσμου Το κίτρινο (ξανθό)- χρώμα «όμοιο του χρυσού» Το χρυσό-χρώμα του φωτός 45. Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): 1. Χρώμα της αγνότητας α. λευκό 1. α 2. Χρώμα του υπερβατικού κόσμου β. χρυσό 2. στ 3. Χρώμα της νεότητας γ. πορφυρό 3. ε 4. Χρώμα του φωτός δ. μωβ 4. β 5. Χρώμα αυτοκρατορικό ε. πράσινο 5. γ στ. κυανό ζ. κόκκινο 46. Στο κρυπτόλεξο που ακολουθεί βρείτε και κυκλώστε 10 σύμβολα που βρίσκουμε στις κατακόμβες: 12

13 1 η Θεματική Ενότητα Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; Β Γυμνασίου 47. Στο κρυπτόλεξο που ακολουθεί βρείτε και κυκλώστε 6 αχειροποίητες εικόνες της Παναγίας: 13

14 1. Ποια εικόνα είχαν για τον Ιησού οι σύγχρονοί του; i. Πίστευαν πως είναι προφήτης : το ομολογεί η Σαμαρείτιδα στο διάλογό της με τον Ιησού, το πίστευαν κάποιοι μαθητές αλλά και αρκετοί Ιουδαίοι ii. Τον κατηγόρησαν ως σφετεριστή και διαστροφέα της μεσσιανικής προσδοκίας: Οι Γραμματείς, οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι δε θέλησαν να γνωρίσουν και να αναγνωρίσουν το μεσσιανικό χαρακτήρα του προσώπου και του έργου του iii. Προσπάθησαν να τον εντάξουν στα εθνικιστικά τους πλαίσια: Αρκετοί σύγχρονοί του (και ανάμεσά τους και ο Ιούδας) παρεξήγησαν το πρόσωπο και την αποστολή του. Αυτό γιατί ανέμεναν τον Μεσσία ως ισχυρό ηγεμόνα που θα αποκαθιστούσε το έθνος τους στο αρχικό του μεγαλείο 2. Πώς οι αιρετικοί αντιμετώπισαν τον Ιησού και πώς η Εκκλησία τις αιρέσεις; Αιρέσεις: Αμφισβήτησαν ή και αρνήθηκαν τη θεανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, γιατί προσπάθησαν, με το λογικό, να κατανοήσουν το υπέρλογο δόγμα της υποστατικής ένωσης (Αρειανισμός, Νεστοριανισμός, Μονοφυσιτισμός κ.ά.). Η Εκκλησία τις αντιμετώπισε: με τα συγγράμματα εκκλησιαστικών συγγραφέων και Οικουμενικές Συνόδους 3. Πώς είδαν οι ρομαντικοί το Χριστό; Πατέρων και με Οπαδοί του ρομαντισμού (λογοτέχνες, καλλιτέχνες, ανθρωπιστές): είδαν τον Ιησού σαν φορέα της καλοσύνης και της ανθρωπιάς (ο γλυκύς Ιησούς ) 4. Πώς αντιμετώπισαν οι κοινωνιστές τον Ιησού; Κοινωνιστές (σοσιαλιστές): είδαν στο πρόσωπο του Χριστού ένα μεγάλο κοινωνικό επαναστάτη. Του αφαίρεσαν την Θεανθρώπινη Υπόσταση και κράτησαν μόνο τις κοινωνικές του ιδέες και ενέργειες, τις οποίες προσάρμοσαν στις δικές τους θεωρίες. 5. Ο Σίγκμουντ Φρόυντ τι έλεγε για την παρουσία του Χριστού στη γη; Ψυχαναλυτική άποψη (Φρόυντ): η παρουσία του Χριστού στη γη ισούται με την προσπάθεια του ανθρώπου να απαλλαγεί από το σύνδρομο του σαδιστή πατέρα, το Θεό της Παλαιάς Διαθήκης 6. Πότε ξεκινά τη δημόσια δράση του ο Ιησούς, από ποιο μέρος και γιατί από κει; Ο Ιησούς ξεκινά τη δημόσια δράση του μετά τη Βάπτισή του και τη σύλληψη του Ιωάννη του Βαπτιστή. Αρχικά, η δράση του περιορίζεται στην περιοχή της Γαλιλαίας με κέντρο την Καπερναούμ. Ο λόγος που ξεκινά το κήρυγμά του από εκεί είναι: α. Βρισκόταν μακριά από τα Ιεροσόλυμα, το κέντρο της θρησκευτικής ηγεσίας των Ιουδαίων, όπου η αντίδραση προς το πρόσωπό του θα ήταν πιο έντονη. β. Οι Γαλιλαίοι ήταν απλοί και καταδεκτικοί άνθρωποι. γ. Η Καπερναούμ ήταν συγκοινωνιακός κόμβος. 7. Διηγηθείτε τι συνέβη όταν ο Ιησούς πήγε να κηρύξει στη Συναγωγή της Ναζαρέτ (Λκ.4, Μκ.6,2-6 Λκ.4,28-30 στη 12 η δ.ε του σχολ. εγχειριδίου) Λκ 4, 16 (Ο Ιησούς από την Καπερναούμ της Γαλιλαίας) ήρθε στη Ναζαρέτ, όπου είχε μεγαλώσει. Το Σάββατο πήγε, όπως συνήθιζε, στη συναγωγή 3 και σηκώθηκε να διαβάσει τις Γραφές. 17 Του έδωσαν το χειρόγραφο με τα λόγια του προφήτη Ησαΐα. Ο Ιησούς το ξετύλιξε και βρήκε το σημείο όπου ήταν γραμμένο το εξής: 18 Το Πνεύμα του Κυρίου με κατέχει, γιατί ο Κύριος με έχρισε και μ' έστειλε 19 να αναγγείλω το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς, να θεραπεύσω τους συντριμμένους ψυχικά 14

15 Μκ 6, Λκ 4, στους αιχμαλώτους να κηρύξω απελευθέρωση και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους να φέρω λευτεριά στους υποταγμένους, να αναγγείλω του καιρού τον ερχομό, που ο Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στον λαό του. (Ησαΐας 61, 1-2) 20 Ύστερα τύλιξε το χειρόγραφο, το έδωσε στον υπηρέτη και κάθισε. Τα μάτια όλων στη συναγωγή ήταν προσηλωμένα πάνω του. 21 Άρχισε τότε να τους λέει 6 : «Σήμερα βρίσκει την εκπλήρωσή της η προφητεία που μόλις ακούσατε». 22 Όλοι συμφωνούσαν μαζί του θαύμαζαν για τα γεμάτα χάρη λόγια που έβγαιναν από το στόμα του, και ρωτούσαν: «Αυτός δεν είναι ο γιος του Ιωσήφ 7 ; 2... Από πού τα κατέχει αυτά; Και ποια είναι η σοφία αυτή που του δόθηκε; Πώς κάνει τέτοια θαύματα...; 3 Αυτός δεν είναι ο ξυλουργός, ο γιος της Μαρίας κι αδερφός του Ιακώβου, του Ιωσή, του Ιούδα και του Σίμωνος; Κι οι αδερφές του δεν μένουν εδώ στον τόπο μας;» Κι αυτό τους δημιουργούσε εμπόδιο να τον πιστέψουν. 4 Κι ο Ιησούς τους έλεγε: «Δεν υπάρχει προφήτης που να μην τον περιφρονούν οι συμπατριώτες του, οι συγγενείς του κι η οικογένειά του». 5 Κι έτσι δεν έκανε μπροστά τους κανένα μεγάλο θαύμα, παρά μόνον ακούμπησε τα χέρια του σε λίγους αρρώστους και τους θεράπευσε. 6 Κι έμενε κατάπληκτος από την απιστία τους. 28 Όλοι μέσα στη συναγωγή ακούγοντάς τα αυτά εξοργίστηκαν 29 και σηκώθηκαν και τον έβγαλαν έξω από την πόλη. Τον έφεραν ως την άκρη του βουνού, πάνω στο οποίο ήταν χτισμένη η πόλη τους, για να τον ρίξουν στον γκρεμό. 30 Αυτός όμως πέρασε από ανάμεσά τους και έφυγε. 8. Πώς περιγράφεται ο Μεσσίας στην προφητεία του Ησαΐα; Ποιο το έργο του; Λουκ. 4,19 κηρῦξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, κηρῦξαι ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτόν. ["μ' έστειλε ν' αναγγείλω... να θεραπεύσω" κ.λπ. (Λκ 4, 19). Από την περιγραφή των όσων θα επιτελέσει φαίνεται ότι η σωτηρία/απελευθέρωση από τον Θεό στοχεύει στο να θεραπεύσει όχι μόνον από πνευματικά βάσανα, αλλά κι από συγκεκριμένα δεινά, και να μεταβάλει την κατάσταση συγκεκριμένων κακών συνθηκών του κόσμου. Σωτηρία και όχι κρίση φέρνει ο Ιησούς στους Ναζαρηνούς και σε όλους. Οι Ναζαρηνοί δεν δέχτηκαν την προσφορά και απέρριψαν βίαια την ευκαιρία.] Ο Μεσσίας ήρθε στον κόσμο για να -μας σώσει από: πνευματικά βάσανα συγκεκριμένα δεινά - να μεταβάλει την κατάσταση συγκεκριμένων κακών συνθηκών όπως: φτώχειας αιχμαλωσίας τύφλωσης υποταγής και ανελευθερίας 9. Στο κρυπτόλεξο που ακολουθεί βρείτε και κυκλώστε πέντε ονόματα προσώπων ή ομάδων που μίλησαν για τον Χριστό. 15

16 10. Λύστε το σταυρόλεξο που ακολουθεί: Οριζόντια: 1. Αυτόν τον χαρακτήρα του προσώπου και του έργου του Χριστού δε θέλησαν να γνωρίσουν και να αναγνωρίσουν οι Γραμματείς, οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι (αιτιατική) 3. Πίστευαν ότι ήταν ο Χριστός κάποιοι σύγχρονοί του, όπως ομολογεί και η Σαμαρείτιδα 4. Στην ερώτηση του Ιησού «Ποιος λένε οι άνθρωποι ότι είμαι» ο Πέτρος απάντησε: «Συ ει ο ο Υιός του Θεού του ζώντος» 6. Από κει ξεκίνησε τη δράση του ο Ιησούς 8. Υποστήριξε ότι ο Χριστός είναι μυθικό πρόσωπο Κάθετα: 2. Με αυτές αντιμετώπισε η Εκκλησία τους αιρετικούς (ονομαστική) 5. Και από αυτή θα απαλλάξει ο Μεσσίας του ανθρώπους που υποφέρουν 7. Αυτή θα φέρει στους υποταγμένους ο Χριστός α. β. 11. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. Όταν ο Ιησούς ρώτησε τους Μαθητές Του ποιος πιστεύουν οι άνθρωποι ότι είμαι εκείνοι του απάντησαν: λένε ότι είσαι ο Μεσσίας Αυτό το είπε ο Πέτρος Οι Φαρισαίοι κατηγόρησαν το Χριστό ως σφετεριστή και διαστροφέα της μεσσιανικής προσδοκίας Σ Λ Λ Σ Λ Σ 16

17 γ. Η εικόνα του αναμενόμενου Μεσσία, την εποχή του Χριστού, ήταν αυτή του ισχυρού βασιλιά που θα αποκαθιστούσε το έθνος των Εβραίων στο αρχικό μεγαλείο του Σ Λ Σ δ. Η Εκκλησία δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις μεγάλες αιρέσεις Σ Λ Λ ε. Τις αντιμετώπισε με τα συγγράμματα των Πατέρων και τις Οικουμενικές Συνόδους Ο Δαβίδ Στράους είδε τον Ιησού σαν φορέα της καλοσύνης και της ανθρωπιάς (ο γλυκύς Ιησούς ) Οι ρομαντικοί- ο Στράους υποστήριξε ότι ο Ιησούς είναι μυθικό πρόσωπο Σ Λ Λ Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): Αμφισβήτησαν ή και αρνήθηκαν τη θεανθρώπινη υπόσταση του Χριστού Χρησιμοποίησαν ως μοναδικό και αλάνθαστο όργανο επιστημονικής έρευνας και φιλοσοφικής ανάλυσης το λογικό α. Στράους 1. δ β. Κοινωνιστές 2. στ 3. Υποστήριξε, ότι ο Χριστός είναι μυθικό πρόσωπο γ. Ρενάν 3. α 4. Συγκοινωνιακός κόμβος δ. Αιρέσεις 4. ε 5. Θεωρεί πως ο Χριστός παρουσίασε τον εαυτό του ως Θεό ε. Καπερναούμ 5. γ στ. Διαφωτιστές ζ. Φρόυντ 13. Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος που ακολουθεί, αλλάζοντας τον τύπο, όπου χρειάζεται: Σαμαρείτιδα, θεανθρώπινη, Μεσσίας, Ιουδαίοι, σφετεριστής, αιρέσεις, μεσσιανικός, προφήτης, πρόσωπο, εθνικιστικά Πίστευαν πως είναι : 1. Προφήτης το ομολογεί η 2. Σαμαρείτιδα στο διάλογό της με τον Ιησού, το πίστευαν κάποιοι μαθητές αλλά και αρκετοί. 3. Ιουδαίοι Τον κατηγόρησαν ως και 4. σφετεριστή διαστροφέα της μεσσιανικής προσδοκίας: Οι Γραμματείς, οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι δε θέλησαν να γνωρίσουν και να αναγνωρίσουν το 5. μεσσιανικό χαρακτήρα του 6. προσώπου και του έργου του. Προσπάθησαν να τον εντάξουν στα 7. εθνικιστικά τους πλαίσια: Αρκετοί σύγχρονοί του (και ανάμεσά τους και ο Ιούδας) παρεξήγησαν το πρόσωπο και την αποστολή του. Αυτό γιατί ανέμεναν τον 8. Μεσσία ως ισχυρό ηγεμόνα που θα αποκαθιστούσε το έθνος τους στο αρχικό του μεγαλείο. 17

18 Οι 9. αιρέσεις αμφισβήτησαν ή και αρνήθηκαν τη 10. θεανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, γιατί προσπάθησαν, με το λογικό, να κατανοήσουν το υπέρλογο δόγμα της υποστατικής. 14. Πώς αντιμετωπίζει τους ακροατές του Ιησούς, όταν ως Διδάσκαλος τους διδάσκει; Ο Ιησούς ως Δάσκαλος: αναζητά ο ίδιος τους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται τους πλησιάζει με μοναδική ευαισθησία τους αποκαλύπτει μιλώντας τη γλώσσα τους, αλήθειες για τη Βασιλεία του Θεού τους βοηθά να τις κατανοήσουν και τους προτρέπει να ζήσουν σύμφωνα με αυτές 15. Ποια χαρακτηριστικά είχε ο Ιησούς ως Διδάσκαλος; εντυπωσιακός ευφυής ασυνήθιστος αυθεντικός γοητευτικός πρωτότυπος ελκυστικός παραστατικός μοναδικός αγαπητός (δημοφιλής) λαϊκός αξέχαστος 16. Διηγηθείτε την παραβολή του χαμένου προβάτου (Λκ.15,1-7) (δ.ε. 13 σχολ. Εγχειριδίου) 1 Όλοι οι τελώνες και οι αμαρτωλοί συνήθιζαν να πλησιάζουν τον Ιησού και να τον ακούνε. 2 Οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς διαμαρτύρονταν, λέγοντας ότι αυτός δέχεται αμαρτωλούς και τρώει μαζί τους. Λκ 15, 3 Εκείνος τους είπε την ακόλουθη παραβολή 3 : 4 «Ποιος από σας που έχει εκατό πρόβατα, αν χάσει ένα από αυτά, δεν θα εγκαταλείψει τα ενενήντα εννιά στην έρημο για να ψάξει για το χαμένο ώσπου να το βρει; 5 Όταν το βρει, το βάζει χαρούμενος στους ώμους του 6 και, αφού έρθει στο σπίτι, προσκαλεί τους φίλους και τους γείτονες λέγοντάς τους: 'Χαρείτε μαζί μου, γιατί βρήκα το χαμένο μου πρόβατο'. 7 Σας βεβαιώνω πως η ίδια χαρά θα είναι στον ουρανό για τη μετάνοια ενός αμαρτωλού παρά για ενενήντα εννιά δικαίους, που δεν έχουν ανάγκη από μετάνοια». 17. Ποια αλήθεια για την καινούργια ανθρωπότητα φανερώνει η παραβολή του χαμένου προβάτου; «Όπως ο βοσκός αναζητά το χαμένο πρόβατο, χαίρεται όταν το βρίσκει και μοιράζεται τη χαρά του με άλλους, έτσι ενεργεί και ο Θεός στις περιπτώσεις αμαρτωλών που μεταστρέφονται. Έτσι πρέπει να συμπεριφέρονται και οι ευσεβείς». 18. Αφού μελετήσετε το κείμενο που ακολουθεί, γράψτε μια μικρή παράγραφο, στην οποία θα περιγράψετε πώς ο κόσμος αντιδρούσε όταν ο Ιησούς δίδασκε. 18

19 Μκ 1, 21 Έρχονται στην Καπερναούμ, κι αμέσως το Σάββατο ο Ιησούς μπήκε στη συναγωγή και δίδασκε. 22 Έμεναν κατάπληκτοι οι άνθρωποι από τη διδασκαλία του, γιατί τους δίδασκε με αυθεντία κι όχι όπως δίδασκαν οι γραμματείς. 28 Κι αμέσως κυκλοφόρησε η φήμη του παντού σε όλη την περιοχή της Γαλιλαίας. Λκ 4, Ο κόσμος...τον αναζητούσε...και τον κρατούσαν να μη φύγει από κοντά τους. Ιω 7, ο Ιησούς ανέβηκε στον Ναό και δίδασκε. 15 Οι Ιουδαίοι απορούσαν κι έλεγαν: Πώς αυτός ξέρει γράμματα, χωρίς να έχει σπουδάσει; Λκ 21, 38 Όλος ο κόσμος πήγαινε πρωί στον Ναό και τον περίμενε για να τον ακούσει. 19, όταν τον άκουγε, κρεμόταν από τα χείλη του. 11,27 (Στο τέλος μιας ομιλίας του Ιησού)... κάποια γυναίκα από το πλήθος έβγαλε δυνατή φωνή και του είπε: Χαρά στη μάνα που σε γέννησε και σε θήλασε! 28 Κι εκείνος είπε: Πιο πολύ, χαρά σ εκείνους που ακούν τον λόγο του Θεού και τον ε- φαρμόζουν! Ιω 7, 45 Γύρισαν... πίσω οι φρουροί στους αρχιερείς και στους Φαρισαίους, κι αυτοί τους ρώτησαν: Γιατί δεν τον φέρατε; 46 Οι φρουροί απάντησαν: "Ποτέ δεν μίλησε άνθρωπος όπως αυτός" Μκ 1, 22 Έμεναν κατάπληκτοι οι άνθρωποι από τη διδασκαλία του, γιατί τους δίδασκε με αυθεντία κι όχι όπως δίδασκαν οι γραμματείς. Λκ 4, Ο κόσμος...τον αναζητούσε...και τον κρατούσαν να μη φύγει από κοντά τους. Ιω 7, 15 Οι Ιουδαίοι απορούσαν κι έλεγαν: Πώς αυτός ξέρει γράμματα, χωρίς να έχει σπουδάσει; Λκ 21, 38 Όλος ο κόσμος πήγαινε πρωί στον Ναό και τον περίμενε για να τον ακούσει. 19, όταν τον άκουγε, κρεμόταν από τα χείλη του. 11, 27 (Στο τέλος μιας ομιλίας του Ιησού)... κάποια γυναίκα από το πλήθος έβγαλε δυνατή φωνή και του είπε: Χαρά στη μάνα που σε γέννησε και σε θήλασε! Ιω 7, 46 Οι φρουροί απάντησαν: Ποτέ δεν μίλησε άνθρωπος όπως αυτός. 19. Διηγηθείτε την παραβολή του κρυμμένου θησαυρού (Μτθ.13,44) 44 «Η βασιλεία των ουρανών είναι όμοια με θησαυρό κρυμμένο μέσα στον αγρό, που τον βρήκε ένας άνθρωπος και τον έκρυψε, και από τη χαρά του πηγαίνει και πουλά όλα όσα έχει και αγοράζει εκείνο τον αγρό. 20. Ποια αλήθεια για την καινούργια ανθρωπότητα φανερώνει η παραβολή του κρυμμένου θησαυρού; «Όπως αυτός ο τυχερός άνθρωπος διέθεσε τα πάντα για να αποκτήσει τον θησαυρό, έτσι πρέπει κι ο καθένας: να κάνει το παν, ώστε να γίνει άξιος της Βασιλείας του Θεού, καθώς ανακάλυψε τι θησαυρός ζωής είναι». 21. Διηγηθείτε την παραβολή του πολύτιμου μαργαριταριού (Μτθ.13,45-46) 19

20 45 Πάλι, η βασιλεία των ουρανών είναι όμοια μ έναν άνθρωπο έμπορο που ζητά καλά μαργαριτάρια. 46 Και όταν βρήκε ένα πολύτιμο μαργαριτάρι, έφυγε και πούλησε όλα όσα είχε και το αγόρασε. 22. Ποια αλήθεια για την καινούργια ανθρωπότητα φανερώνει η παραβολή του πολύτιμου μαργαριταριού; «Όπως αυτός ο μαργαριτέμπορος πούλησε τα πάντα για να αγοράσει το πανάκριβο μαργαριτάρι που ανακάλυψε, έτσι ας ενεργήσει κι ο καθένας: ας κάνει το παν για να ζήσει κατά την πολύτιμη πραγματικότητα της Βασιλείας του Θεού». 23. Δώστε τον ορισμό της παραβολής. Η παραβολή είναι μικρή φτιαχτή ιστορία, με θέματα παρμένα από την καθημερινή ζωή και τη φύση, που όμως κρύβουν ένα βαθύτερο νόημα για τη Βασιλεία του Θεού. Όταν λοιπόν κάποιος ακούει μια παραβολή, εύκολα καταλαβαίνει το νόημα της ιστορίας από την καθημερινή ζωή και έτσι καταλαβαίνει καλύτερα το βαθύτερο μήνυμα που κρύβει. 24. Διηγηθείτε την παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα (Λκ βλ. δ.ε. 14 σχολ. εγχειριδίου). Λκ 15, 1 Όλοι οι τελώνες και οι αμαρτωλοί συνήθιζαν να πλησιάζουν τον Ιησού και να τον ακούνε. 2 Οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς διαμαρτύρονταν κι έλεγαν ότι αυτός δέχεται αμαρτωλούς και τρώει μαζί τους. 3 Εκείνος τότε τους είπε την ακόλουθη παραβολή: 11 «Κάποιος άνθρωπος είχε δύο γιους. 12 Ο μικρότερος από αυτούς είπε στον πατέρα του: «Πατέρα, δώσε μου το μερίδιο της περιουσίας που μου αναλογεί». Κι εκείνος τους μοίρασε την περιουσία. 13 Ύστερα από λίγες μέρες ο μικρότερος γιος τα μάζεψε όλα κι έφυγε σε χώρα μακρινή. Εκεί σκόρπισε την περιουσία του κάνοντας άσωτη ζωή. 14 Όταν τα ξόδεψε όλα, έτυχε να πέσει μεγάλη πείνα στη χώρα εκείνη, κι άρχισε κι αυτός να στερείται. 15 Πήγε κι έγινε εργάτης σε έναν από τους πολίτες εκείνης της χώρας, ο οποίος τον έστειλε στα χωράφια του να βόσκει χοίρους. 16 Έφτασε στο σημείο να θέλει να χορτάσει με τα ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι, και κανένας δεν του 'δινε. 17 Τελικά συνήλθε και είπε: Πόσοι εργάτες του πατέρα μου έχουν περίσσιο ψωμί, κι εγώ εδώ πεθαίνω της πείνας! 18 Θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου και θα του πω: «Πατέρα, αμάρτησα στον Θεό και σ' εσένα 19 δεν είμαι άξιος πια να λέγομαι γιος σου, κάνε με σαν έναν από τους εργάτες σου». 20 Σηκώθηκε λοιπόν και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του. Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον καταφιλούσε. 21 Τότε ο γιος του τού είπε: «Πατέρα, αμάρτησα στον Θεό και σ' εσένα και δεν αξίζω να λέγομαι παιδί σου». 22 Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους είπε: «Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη στολή και ντύστε τον φορέστε του δαχτυλίδι στο χέρι και δώστε του υποδήματα. 23 Φέρτε το καλοθρεμμένο μοσχάρι και σφάξτε το να φάμε και να ευχαριστηθούμε, 24 γιατί αυτός ο γιος μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε. Έτσι άρχισαν να διασκεδάζουν χαρούμενοι. 25 Ο μεγαλύτερος γιος του βρισκόταν στο χωράφι. Καθώς λοιπόν ερχόταν και πλησίαζε στο σπίτι, άκουσε μουσικές και χορούς. 26 Φώναξε έναν από τους υπηρέτες και ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει. 27 Εκείνος του είπε: «Γύρισε ο αδερφός σου, κι ο πατέρας σου έσφαξε το καλοθρεμμένο μοσχάρι, γιατί του ήρθε πίσω γερός». 28 Αυτός τότε θύμωσε και δεν ήθελε να μπει μέσα. Βγήκε ο πατέρας του και τον παρακαλούσε, 29 εκείνος όμως αποκρίθηκε στον πατέρα του: «Εγώ τόσα χρόνια σού δουλεύω και ποτέ δεν παράκουσα διαταγή σου. κι όμως σ' εμένα δεν έδωσες ποτέ ένα κατσίκι για να διασκεδάσω με τους φίλους μου. 30 Όταν όμως ήρθε αυτός ο γιος σου, που κατασπατάλησε την περιουσία σου με πόρνες, έσφαξες για χάρη του το καλοθρεμμένο μοσχάρι». 20

21 31 Κι ο πατέρας του τού είπε: «Παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου και όλα τα δικά μου είναι και δικά σου. 32 Έπρεπε όμως να χαρούμε και να ευχαριστηθούμε, γιατί ο αδερφός σου αυτός ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε» 25. Ποιο ήταν το λάθος του μικρού γιου της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα; Το λάθος του μικρού γιού δεν ήταν τόσο ότι έφυγε από την οικογένειά του, αυτό συνηθιζόταν στους Ιουδαίους γιατί αναζητούσαν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής στην αλλοδαπή, αλλά ο λάθος τρόπος ζωής του στην αλλοδαπή: ανευθυνότητα, κατασπατάληση του μεριδίου περιουσίας, πλήρης αλλοτρίωσή του προσωπική, οικογενειακή, εθνική, κοινωνική κατάντησε χοιροβοσκός σε ειδωλολάτρη κτηνοτρόφο και προπάντων θρησκευτική μη τήρηση του Σαββάτου, παράβαση εντολών, αποκοπή από την κοινότητα ομοπίστων, έκπτωση από την πίστη. 26. Αφού μελετήσετε το κείμενο που ακολουθεί, γράψτε τις λέξεις που δείχνουν τη συμπεριφορά του πατέρα της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα απέναντι στο μικρό γιο: 20 Σηκώθηκε λοιπόν και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του. Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον καταφιλούσε. 21 Τότε ο γιος του τού είπε: «Πατέρα, αμάρτησα στον Θεό και σ' εσένα και δεν αξίζω να λέγομαι παιδί σου». 22 Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους είπε: «Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη στολή και ντύστε τον φορέστε του δαχτυλίδι στο χέρι και δώστε του υποδήματα. 23 Φέρτε το καλοθρεμμένο μοσχάρι και σφάξτε το να φάμε και να ευχαριστηθούμε, 24 γιατί αυτός ο γιος μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε. Έτσι άρχισαν να διασκεδάζουν χαρούμενοι. 20 Σηκώθηκε λοιπόν και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του. Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον καταφιλούσε*. σου. 21 Τότε ο γιος του του είπε: 'Πατέρα, αμάρτησα στον Θεό και σ' εσένα και δεν αξίζω να λέγομαι παιδί 22 Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους είπε: 'Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη στολή και ντύστε τον φορέστε του δαχτυλίδι στο χέρι και δώστε του υποδήματα. 23 Φέρτε το καλοθρεμμένο μοσχάρι και σφάξτε το να φάμε και να ευχαριστηθούμε, 24 γιατί αυτός ο γιος μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε'. 27. Πώς εξηγείται η συμπεριφορά του πατέρα της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα προς τον μικρό γιο; Η συμπεριφορά αυτή του πατέρα προς τον μικρό γιο εξηγείται από το γεγονός ότι: Ο πατέρας της παραβολής αγαπά αληθινά, 21

22 σέβεται την ελευθερία του γιού του και τον εμπιστεύεται. Είναι αγαθός, γενναιόδωρος, φιλόστοργος. Σπεύδει με καλοσύνη προς το συντριμμένο παιδί, συγχωρεί, ανορθώνει, στηρίζει και χαίρεται. Ανέχεται, είναι πατρικός και τρυφερός. Είναι πατέρας συγγνώμης και θαλπωρής 28. Πώς αντέδρασε ο μεγάλος γιος της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα μετά την επιστροφή του μικρού αδελφού του; 25 Ο μεγαλύτερος γιος του βρισκόταν στο χωράφι. Καθώς λοιπόν ερχόταν και πλησίαζε στο σπίτι, άκουσε μουσικές και χορούς. 26 Φώναξε έναν από τους υπηρέτες και ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει. 27 Εκείνος του είπε: «Γύρισε ο αδερφός σου, κι ο πατέρας σου έσφαξε το καλοθρεμμένο μοσχάρι, γιατί του ήρθε πίσω γερός». 28 Αυτός τότε θύμωσε και δεν ήθελε να μπει μέσα. Βγήκε ο πατέρας του και τον παρακαλούσε, 29 εκείνος όμως αποκρίθηκε στον πατέρα του: «Εγώ τόσα χρόνια σού δουλεύω και ποτέ δεν παράκουσα διαταγή σου. κι όμως σ' εμένα δεν έδωσες ποτέ ένα κατσίκι για να διασκεδάσω με τους φίλους μου. 30 Όταν όμως ήρθε αυτός ο γιος σου, που κατασπατάλησε την περιουσία σου με πόρνες, έσφαξες για χάρη του το καλοθρεμμένο μοσχάρι». 31 Κι ο πατέρας του τού είπε: «Παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου και όλα τα δικά μου είναι και δικά σου. 32 Έπρεπε όμως να χαρούμε και να ευχαριστηθούμε, γιατί ο αδερφός σου αυτός ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε» 29. Ποιο ήταν το λάθος του μεγάλου γιού της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα; δεν σκεφτόταν, δεν ένιωθε, δεν αγαπούσε, δεν χαιρόταν, δεν έκρινε και δεν ενεργούσε όπως ο πατέρας του δεν του είχε εμπιστοσύνη 30. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του πατέρα της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα όπως φαίνονται από τη στάση του πατέρα προς τον μεγάλο γιο; και στην περίπτωση του μεγάλου είναι ένας πατέρας με την ίδια αγάπη ανεκτικός, τρυφερός, σπεύδει με καλοσύνη, παρακαλεί, υπενθυμίζει, αναγνωρίζει και παρακινεί 31. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Θεού των χριστιανών, όπως αυτά φαίνονται μέσα από την παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα; Αγαπά αληθινά, σέβεται την ελευθερία και εμπιστεύεται το πλάσμα του Είναι αγαθός, σοφός, γενναιόδωρος και αξιαγάπητος, εγκάρδιος, φιλόστοργος και φιλάνθρωπος Σπεύδει με καλοσύνη προς τον συντετριμμένο, συγχωρεί, ανορθώνει, στηρίζει και χαίρει. Είναι ανεκτικός, πατρικός και τρυφερός Σπεύδει και πάλι, παρακαλεί, υπενθυμίζει, αναγνωρίζει και παρακινεί Θεός της σπλαχνικής αγάπης και καλοσύνης, της έκπληξης και του μεγαλείου, της συγγνώμης και της θαλπωρής Νοιάζεται και μεριμνά για το πλάσμα του, το συνοδεύει στις αναζητήσεις του και το θεραπεύει ανάλογα με τις ανάγκες και τα τραύματά του. 32. Η παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα είναι γνωστή και ως Παραβολή του Ασώτου Υιού. Ποια από τις δύο ονομασίες είναι πιο εύστοχη και γιατί; 22

23 Κεντρική ιδέα της παραβολής είναι η μεγάλη αγάπη η ευσπλαχνία και η κατανόηση του πατέρα προς τα παιδιά του και όχι η συμπεριφορά του ασώτου υιού είναι η φανέρωση του νέου προσώπου του Θεού: το σπλαχνικό και φιλάνθρωπο, της απέραντης αγάπης, ελευθερίας, καλοσύνης και συγγνώμης για όλους, πρώτιστα για τους αποπροσανατολισμένους της ζωής και τους θρησκευτικά αυτάρκεις 33. Γιατί ο Πατέρας θεωρείται το κεντρικό πρόσωπο της παραβολής; * Κεντρική μορφή της παραβολής είναι ο πατέρας σε σχέση προς όσα κάνει για τους δύο γιους. * Με τη μορφή του πατέρα ο Ιησούς φανέρωσε παραστατικά ποιος και πώς είναι ο αληθινός Θεός : Αγαπά απέραντα όλους, παραμένει σπλαχνικός προς όλους, και με τον τρόπο που ο καθένας έχει ανάγκη. * Σε αυτόν τον Θεό στηρίζονται, για να μετανοήσουν αληθινά και να διορθωθούν, όσοι παίρνουν λάθος δρόμο στη ζωή τους, καθώς και όσοι από λάθος εκτίμηση νομίζουν ότι είναι εντάξει. 34. Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος που ακολουθεί, αλλάζοντας τον τύπο, όπου χρειάζεται: Θεός, δαχτυλίδι, αμαρτωλοί, μοσχάρι, άσωτη, υποδήματα, ψωμί, πείνα, εργάτης, χοίρος, πεθαίνω, ξυλοκέρατα, αμάρτησα, άξιος, μερίδιο, σπλαχνίστηκε, καταφιλούσε, τελώνες, στολή, μικρότερος 1 Όλοι οι 1. τελώνες και οι αμαρτωλοί συνήθιζαν να πλησιάζουν τον Ιησού και να τον ακούνε. 2 Οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς διαμαρτύρονταν κι έλεγαν ότι αυτός δέχεται 2. αμαρτωλούς και τρώει μαζί τους. 3 Εκείνος τότε τους είπε την ακόλουθη παραβολή: 11 «Κάποιος άνθρωπος είχε δύο γιους. 12 Ο 3. μικρότερος από αυτούς είπε στον πατέρα του: «Πατέρα, δώσε μου το 4. μερίδιο της περιουσίας που μου αναλογεί». Κι εκείνος τους μοίρασε την περιουσία. 13 Ύστερα από λίγες μέρες ο μικρότερος γιος τα μάζεψε όλα κι έφυγε σε χώρα μακρινή. Εκεί σκόρπισε την περιουσία του κάνοντας ζωή. 5. άσωτη 14 Όταν τα ξόδεψε όλα, έτυχε να πέσει μεγάλη στη 6. πείνα χώρα εκείνη, κι άρχισε κι αυτός να στερείται. 15 Πήγε κι έγινε 7. εργάτης σε έναν από τους πολίτες εκείνης της χώρας, ο οποίος τον έ- στειλε στα χωράφια του να βόσκει. 8. χοίρους 23

24 16 Έφτασε στο σημείο να θέλει να χορτάσει με τα 9. ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι, και κανένας δεν του 'δινε. 17 Τελικά συνήλθε και είπε: Πόσοι εργάτες του πατέρα μου έχουν περίσσιο 10. ψωμί, κι εγώ εδώ 11. πεθαίνω της πείνας! 18 Θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου και θα του πω: «Πατέρα, 12. αμάρτησα στον 13. Θεό και σ' εσένα 19 δεν είμαι 14. άξιος πια να λέγομαι γιος σου, κάνε με σαν έναν από τους εργάτες σου». 20 Σηκώθηκε λοιπόν και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του. Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον, 15. σπλαχνίστηκε έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον 16. καταφιλούσε 22 Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους είπε: «Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη 17. στολή και ντύστε τον φορέστε του 18. δαχτυλίδι στο χέρι και δώστε του 19. υποδήματα. 23 Φέρτε το καλοθρεμμένο 20. μοσχάρι και σφάξτε το να φάμε και να ευχαριστηθούμε, 24 γιατί αυτός ο γιος μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε. Έτσι άρχισαν να διασκεδάζουν χαρούμενοι. 35. Στο κρυπτόλεξο που ακολουθεί βρείτε και κυκλώστε έξι λέξεις που σχετίζονται με τις παραβολές τους Χριστού: 36. Λύστε το σταυρόλεξο που ακολουθεί: 24

25 Οριζόντια: 1. Αυτό το επάγγελμα έκανε ο μικρός γιος της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα στην αλλοδαπή. 3. Το έφαγαν στο γιορτινό τραπέζι της επιστροφής του μικρού γιου της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα. 4. Τέτοια ζωή έκανε ο μικρός γιος της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα στην αλλοδαπή. 5. Ένα από τα χαρακτηριστικά του Ιησού ως Διδασκάλου. 7. Διηγήσεις φτιαχτών ιστοριών από την καθημερινή ζωή που χρησιμοποιούσε ο Χριστός στη διδασκαλία του. Κάθετα: 2. Αλήθειες γι αυτήν αποκάλυπτε ο Χριστός στους ανθρώπους όταν, ως Διδάσκαλος, τους κήρυττε. 3. Ήταν πολύτιμο στη σχετική παραβολή του Χριστού. 6. Φόρεσαν οι υπηρέτες στο μικρό γιο της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα όταν αυτός επέστρεψε. 37. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Ο Ιησούς, ως Διδάσκαλος, πλησιάζει με μοναδική ευαισθησία τους ανθρώπους Σ Λ Σ β. Ασυνήθιστος, μοναδικός, αξέχαστος είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που είχε ο Ιησούς ως Διδάσκαλος Σ Λ Σ γ. Οι παραβολές φανερώνουν, με παραστατικό και εντυπωσιακό τρόπο η καθεμιά, κάτι ξεχωριστό για την επί γης παρουσία και ζωή του Χριστού. για τη Βασιλεία του Θεού Σ Λ Λ 25

26 δ. Σε αντίθεση με τους Ισραηλίτες ραββίνους, ο Χριστός δίδασκε με παραβολές Σ Λ Λ ε. και οι ραββίνοι δίδασκαν με παραβολές Το μεγαλύτερο λάθος του μικρού γιου της παραβολής του Σπλαχνικού Πατέρα ήταν ότι έφυγε μακριά από την οικογένειά του ο λάθος τρόπος ζωής Σ Λ Λ Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): Πρέπει να χαίρονται για τη μεταστροφή των αμαρτωλών α. ραββίνοι 1. γ 2. Δίδασκαν με παραβολές β. Θεός 2. α 3. Φανερώνουν κάτι ξεχωριστό για τη Βασιλεία του Θεού γ. ευσεβείς 3. ε 4. Πρόσωπο σπλαχνικό και φιλάνθρωπο δ. κοινωνική αλλοτρίωση 4. β 5. Αποκοπή από την κοινότητα ομοπίστων ε. παραβολές 5. ζ στ. χοιροβοσκός ζ. θρησκευτική αλλοτρίωση 39. Λύστε το σταυρόλεξο που ακολουθεί και αναφέρεται στην Παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα: 1 Δ 3 Ε 4 Α Μ 5 Α Ρ 2 Μ 6 Τ Ω Λ Ο Γ Χ Σ Ε Σ Ω Τ Ω Λ Χ Ι Υ Τ Ω Α 7 Χ Σ Λ Ο Ν Ρ 8 Θ Ε Ο Μ Ι Σ Ε Ι Ι Ο Δ Σ 9 Φ Α Ρ Ι Σ Α Ι Ο Ι Ο Ι Οριζόντια 4. Αυτόν τον άνθρωπο συμβολίζει ο μικρός γιος της παραβολής 8. Αυτόν... συμβολίζει ο πατέρας της παραβολής 26

27 9. Αυτή η θρησκευτική τάξη διαμαρτυρήθηκε στον Ιησού Κάθετα 1. Σύμβολο της εξουσίας 2. Αυτό το ζώο διέταξε ο πατέρας της παραβολής να σφάξουν για τη γιορτή της επιστροφής του μικρού γιου 3. Το χαρακτηριστικό του μεγάλου γιου της παραβολής 5 Λέγεται αλλιώς ο μικρός γιος εξαιτίας της ζωής που έκανε όταν είχε χρήματα 6. Λέγονταν αλλιώς οι φοροεισπράκτορες 7. Τα... ακάθαρτα ζώα της παραβολής 40. Τι Θεός είναι ο Θεός των χριστιανών, όπως φαίνεται από την παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα; Ο Θεός των χριστιανών είναι ένας στοργικός πατέρας που ενδιαφέρεται για όλα τα παιδιά Του. 41. Διηγηθείτε την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη (Λκ.10,25-37 βλ. δ.ε. 15 σχολ. εγχειριδίου) Λκ 10, 25 Κάποιος νομοδιδάσκαλος παρουσιάστηκε στον Ιησού και, για να τον φέρει σε δύσκολη θέση, τον ρώτησε: «Διδάσκαλε, τι πρέπει να κάνω για να κερδίσω την αιώνια ζωή;» 26 Κι ο Ιησούς του είπε: «Ο Νόμος τι γράφει;» 27 Εκείνος απάντησε: «Να αγαπάς τον Κύριο τον Θεό σου με όλη την καρδιά σου και με όλη την ψυχή σου, με όλη τη δύναμή σου και με όλον τον νου σου και τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου». 28 «Πολύ σωστά απάντησες», του είπε ο Ιησούς «αυτό κάνε και θα ζήσεις». 29 Εκείνος όμως, θέλοντας να δικαιολογήσει τον εαυτό του, είπε στον Ιησού: «Και ποιος είναι ο πλησίον μου 1 ;» 30 Πήρε τότε αφορμή ο Ιησούς και είπε: «Κάποιος άνθρωπος, κατεβαίνοντας από τα Ιεροσόλυμα για την Ιεριχώ, έπεσε πάνω σε ληστές. Αυτοί τον ξεγύμνωσαν, τον τραυμάτισαν κι έφυγαν παρατώντας τον μισοπεθαμένο. 31 Έτυχε να κατεβαίνει από κείνον τον δρόμο και κάποιος ιερέας, ο οποίος, παρ' όλο που τον είδε, τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία. 32 Το ίδιο και κάποιος λευίτης, που περνούσε από κείνο το μέρος κι αυτός, παρ' όλο που τον είδε, τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία. 33 Κάποιος όμως Σαμαρείτης, που ταξίδευε, ήρθε προς το μέρος του, τον είδε και τον σπλαχνίστηκε. 34 Πήγε κοντά του, άλειψε τις πληγές του με λάδι και κρασί και τις έδεσε καλά. Μάλιστα τον ανέβασε στο δικό του το ζώο, τον οδήγησε στο πανδοχείο και φρόντισε γι' αυτόν. 35 Την άλλη μέρα φεύγοντας έβγαλε κι έδωσε στον πανδοχέα δύο δηνάρια και του είπε: Φρόντισέ τον, και ό,τι παραπάνω ξοδέψεις, εγώ όταν ξαναπεράσω θα σε πληρώσω». 36 Ποιος λοιπόν από αυτούς τους τρεις, κατά τη γνώμη σου, έγινε «πλησίον» εκείνου που έπεσε στους ληστές;» 37 Κι εκείνος απάντησε: «Αυτός που έμπρακτα έδειξε ευσπλαχνία». Τότε ο Ιησούς του είπε: «Πήγαινε, και να κάνεις και σύ το ίδιο». 42. Ποιον οι άνθρωποι κάθε εποχής θεωρούν πλησίον; Πλησίον, για τους περισσότερους ανθρώπους είναι ο κοντινός, ο συνάνθρωπος (που τον αγαπώ, τον εμπιστεύομαι, ενδιαφέρομαι γι αυτόν και του συμπαραστέκομαι). 43. Ποιους θεωρούσαν οι Ισραηλίτες της εποχής του Χριστού πλησίον; Για τους Ισραηλίτες στους πλησίον ανήκαν: 27

28 γονείς αδέρφια συγγενείς φίλοι γνωστοί μέλη της φυλής ομοεθνείς ομόπιστοι γείτονες συμπατριώτες 44. Ποιους θεωρούσαν ως μη πλησίον οι Ιουδαίοι; Στους μη πλησίον ανήκαν οι: αλλοδαποί εχθροί (ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι) αλλόπιστοι (ιδιαίτερα οι ειδωλολάτρες) 45. Ποιους θεωρούσαν μη πλησίον οι Φαρισαίοι; Στους μη πλησίον ανήκαν οι: αλλοδαποί εχθροί (ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι) αλλόπιστοι (ιδιαίτερα οι ειδωλολάτρες) σχισματικοί (ιδιαίτερα οι Σαμαρείτες) αρνητές της πίστης (αποστάτες) Οι Φαρισαίοι πρόσθεταν σε αυτούς: τους τελώνες τους αμαρτωλούς και σχισματικοί (ιδιαίτερα οι Σαμαρείτες) τον αγράμματο όχλο (που δεν γνώριζε τις αρνητές της πίστης (αποστάτες) Άγιες Γραφές) 46. Στο κείμενο που ακολουθεί βρείτε τις λέξεις που περιγράφουν τη συμπεριφορά του Σαμαρείτη. 33. Κάποιος όμως Σαμαρείτης, που ταξίδευε, ήρθε προς το μέρος του, τον είδε και τον σπλαχνίστηκε. 34. Πήγε κοντά του, άλειψε τις πληγές του με λάδι και κρασί και τις έδεσε καλά. Μάλιστα τον ανέβασε στο δικό του το ζώο, τον οδήγησε στο πανδοχείο και φρόντισε γι αυτόν. 35. Την άλλη μέρα φεύγοντας έβγαλε κι έδωσε στον πανδοχέα δύο δηνάρια και του είπε: 'Φρόντισέ τον, και ό,τι παραπάνω ξοδέψεις, εγώ όταν ξαναπεράσω θα σε πληρώσω' Κάποιος όμως Σαμαρείτης, που ταξίδευε, ήρθε προς το μέρος του, τον είδε και τον σπλαχνίστηκε. Πήγε κοντά του, άλειψε τις πληγές του με λάδι και κρασί και τις έδεσε καλά. Μάλιστα τον ανέβασε στο δικό του το ζώο, τον οδήγησε στο πανδοχείο και φρόντισε γι αυτόν. Την άλλη μέρα φεύγοντας έβγαλε κι έδωσε στον πανδοχέα δύο δηνάρια και του είπε: 'Φρόντισέ τον, και ό,τι παραπάνω ξοδέψεις, εγώ όταν ξαναπεράσω θα σε πληρώσω'. i. ήρθε ii. είδε iii. σπλαχνίστηκε iv. πήγε v. άλειψε vi. έδεσε vii. viii. ix. ανέβασε οδήγησε φρόντισε x. έδωσε xi. ξαναπεράσει 47. Πώς θα χαρακτηρίζαμε την αγάπη που έδειξε ο Σαμαρείτης στον πληγωμένο Ιουδαίο; Αυθόρμητη (δεν εξαναγκάστηκε να δείξει αγάπη) Σπλαχνική τολμηρή συγκεκριμένη μελετημένη έμπρακτη (πρώτες βοήθειεςπανδοχείο) πλήρης και ολοκληρωμένη αποτελεσματική ανιδιοτελής (γίνεται χωρίς αντάλλαγμα) 48. Περιγράψτε τον διάλογο του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα (Ιω.4,5-4) με θυσίες ηρωική (δεν υπολόγισε ληστές, ερημιά κίνδυνο για τη ζωή του) καθολική (προσφέρεται σε όλους τους συνανθρώπους χωρίς διακρίσεις- φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές, κοινωνικές) 28

29 Εκείνο τον καιρό πήγε ο Ιησούς στην πόλη της Σαμάρειας που λεγόταν Συχάρ, κοντά στον τόπο που έδωσε ο Ιακώβ στο γιο του Ιωσήφ. Ήταν δε εκεί ένα πηγάδι, που το είχε ανοίξει ο Ιακώβ ο Ιησούς λοιπόν, κουρασμένος όπως ήταν από την οδοιπορία, πήγε και καθόταν απλά και ταπεινά κοντά στο πηγάδι η ώρα ήταν πάνω κάτω μεσημέρι. Έρχεται μια γυναίκα Σαμαρείτισσα να βγάλει νερό. Της λέγει ο Ιησούς δός μου να πιω. Σ' αυτή την ώρα οι μαθητές είχαν πάει στην πόλη για να αγοράσουν τρόφιμα. Του λέγει λοιπόν η γυναίκα η Σαμαρείτισσα πώς εσύ που είσαι Ιουδαίος ζητάς να πιεις νερό από μένα που είμαι Σαμαρείτισσα; Και το είπε αυτό, γιατί δεν έχουν συναναστροφή οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτες. Αποκρίθηκε ο Ιησούς και της είπε Αν ήξερες τη δωρεά του Θεού και ποιος είναι αυτός που σου λέγει, δός μου να πιω, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε νερό ζωντανό. Του λέγει η γυναίκα: Κύριε, ούτε κουβά έχεις, αλλά και το πηγάδι είναι βαθύ από πού λοιπόν έχεις το νερό το ζωντανό; Μην τάχα είσαι συ πιο μεγάλος από τον πατέρα μας τον Ιακώβ, που μας έδωκε το πηγάδι και ήπιε απ' αυτό και αυτός και τα παιδιά του και τα κοπάδια του; Αποκρίθηκε ο Ιησούς και της είπε όποιος πίνει από αυτό το νερό θα ξαναδιψάσει- αλλά όποιος θα πιει, από το νερό που εγώ θα του δώσω ποτέ δε θα διψάσει στον αιώνα, αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνει μέσα του νερομάνα, που θα αναβλύζει αιώνια ζωή. Του λέγει η γυναίκα- Κύριε, δός μου αυτό το νερό, για να μη διψώ μήτε να έρχομαι εδώ να βγάζω νερό. Της λέγει ο Ιησούς- πήγαινε φώναξε τον άνδρα σου και έλα εδώ. Αποκρίθηκε η γυναίκα και είπε- δεν έχω άνδρα. Της λέγει ο Ιησούς- καλά είπες πως άνδρα δεν έχω- γιατί πέντε άνδρες είχες με τη σειρά, και αυτός τώρα που έχεις δεν είναι άνδρας σου- αυτό αλήθεια το είπες. Του λέγει η γυναίκα- Κύριε, θαυμάζω πως εσύ είσαι προφήτης. Οι πατέρες μας προσκύνησαν σε τούτο το βουνό- και σεις λέτε πως στα Ιεροσόλυμα είναι ο τόπος που πρέπει να προσκυνούμε. Της λέγει ο Ιησούς- γυναίκα, να με πιστέψεις, έρχεται ώρα που ούτε σε τούτο το βουνό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα προσκυνάτε το Θεό. Σεις οι Σαμαρείτες αυτό που προσκυνάτε δεν το ξέρετε, εμείς οι Ιουδαίοι αυτό που προσκυνούμε το ξέρουμε, γιατί η σωτηρία προέρχεται από τους Ιουδαίους. Αλλά έρχεται η ώρα, και ήρθε κιόλας, που οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνήσουν το Θεό πνευματικά και αληθινά- γιατί τέτοιους ζητάει ο Θεός εκείνους που τον προσκυνούν. Ο Θεός είναι πνεύμα και εκείνοι που τον προσκυνούν πνευματικά και αληθινά πρέπει να τον προσκυνούν. Του λέγει η γυναίκα ξέρω πως έρχεται Μεσσίας που λέγεται Χριστός- όταν έλθει εκείνος, θα μας τα πει και θα τα εξηγήσει όλα. Της λέγει ο Ιησούς- εγώ είμαι που σου μιλώ. Πάνω στην ώρα ήλθαν και οι μαθητές του και τους έκανε εντύπωση που μιλούσε με μια γυναίκα όμως κανένας δεν του είπε, τι συζητάς η τι μιλάς μαζί της;. Άφησε λοιπόν τη στάμνα της η γυναίκα και έφυγε στην πόλη και λέγει στους ανθρώπους. Ελάτε να δείτε έναν άνθρωπο που μου είπε όλα όσα έκαμα μήπως αυτός είναι ο Χριστός; Βγήκαν λοιπόν από την πόλη και έρχονταν προς αυτόν. Στο μεταξύ οι μαθητές τον παρακαλούσαν- και του έλεγαν διδάσκαλε φάγε Εκείνος τους είπε εγώ έχω να φάγω φαγητό που εσείς δεν το ξέρετε. Έλεγαν λοιπόν οι μαθητές μεταξύ τους μήπως κανένας του έφερε να φάγει; Τους λέγει ο Ιησούς δική μου τροφή είναι να κάνω το θέλημα εκείνου, που με έστειλε και να τελειώσω το έργο του. Σεις δεν το λέτε ότι πλησιάζει ο καιρός του θερισμού; Να, σας λέγω, σηκώστε τα μάτια σας και κοιτάξτε πέρα στα χωράφια ότι είναι άσπρα, έτοιμα κιόλας για θερισμό (τα έθνη και τους λαούς εννοούσε). Και εκείνος που θερίζει παίρνει μισθό και μαζεύει καρπό για τη αιώνια ζωή, για να χαίρουν μαζί και εκείνος που σπέρνει και εκείνος που θερίζει. Εδώ εφαρμόζεται η αληθινή παροιμία, πως άλλος σπέρνει και άλλος θερίζει. Εγώ σας έστειλα να θερίζετε εκείνο για το οποίο σεις δεν έχετε κοπιάσει άλλοι έχουν κοπιάσει και σεις μπήκατε στον κόπο τους. Και από την πόλη εκείνη πολλοί από τους Σαμαρείτες πίστεψαν σ' αυτόν, επειδή τους έλεγε η γυναίκα και μαρτυρούσε πως μου είπε όλα όσα έκαμα. Όταν ήλθαν προς αυτόν οι Σαμαρείτες, τον παρακαλούσαν να μείνει κοντά τους. και έμεινε εκεί δυο μέρες. Και ακόμη πιο πολλοί πίστεψαν με τη διδαχή που τους έκανε, και έλεγαν στη γυναίκα πως τώρα πια δεν πιστεύουμε, γιατί μας το λες εσύ, αλλά γιατί εμείς οι ίδιοι έχουμε ακούσει και ξέρουμε πως αυτός είναι πραγματικά ο Χριστός ο σωτήρας του κόσμου. 49. Τι μας εκπλήσσει στο διάλογο του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα; 29

30 πώς ένας Ιουδαίος, ο Ιησούς, απευθύνεται σε άνθρωπο από την Σαμάρεια; πώς συνομιλεί με μια γυναίκα, και μάλιστα αμαρτωλή πώς στην γυναίκα αυτήν αποκαλύπτει την υψηλότερη και βαθύτερη αλήθεια του μεσσιανικού του κηρύγματος; (από μέρους των Μαθητών) πώς ο Διδάσκαλός τους μιλούσε με την γυναίκα εκείνη 50. Τι καινούργιο φέρνει στη λατρεία ο Ιησούς μέσα από το διάλογο με τη Σαμαρείτιδα; Στον διάλογο αυτό ο Ιησούς αντιπαραβάλλει στην τυπική λατρεία της Σαμαρείτιδας την πνευματική («Πνεύμα ο Θεός και τους προσκυνούντας Αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δεί προσκυνείν», είπε) που απαιτεί τη συμμετοχή της καρδίας και όχι μόνο του σώματος, που βοηθά τον πιστό να υπερβεί τον τύπο και να δεχθεί την ουσία, τη «δωρεάν του Θεού», τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, που είναι «ύδωρ ζωής», πληρότητα ζωής, ύδωρ αφθαρσίας και αθανασίας. 51. Ποια τα χαρακτηριστικά της τυπικής λατρείας την οποία ακολουθεί η Σαμαρείτιδα; Είναι η φαινόμενη λατρεία, η εξωτερική, η «κατά Νόμον», η οποία δεν βοηθά τον άνθρωπο να αποφύγει την αμαρτία και να συνδεθεί με τον Θεό, τιμά το Θεό μόνο «τοις χείλεσι» (=με λόγια) 52. Τι Θεός είναι ο Θεός των χριστιανών, όπως αποκαλύπτεται μέσα από το διάλογο του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα; Ο Θεός των χριστιανών είναι ένας Θεός που στέκεται δίπλα σε όλους χωρίς καμιά διάκριση 53. Διηγηθείτε το περιστατικό της προσαγωγής της μοιχαλίδας γυναίκας στον Ιησού από τους Γραμματείς και Φαρισαίους (Ιω 8, 3-11) Τότε οι δάσκαλοι του νόμου και οι Φαρισαίοι έφεραν μια γυναίκα που την είχαν πιάσει να διαπράττει μοιχεία την έβαλαν στη μέση και του είπαν: «Διδάσκαλε, αυτή τη γυναίκα την έπιασαν επ αυτοφώρω να διαπράττει μοιχεία. Ο Μωυσής στο νόμο μάς έχει δώσει εντολή να λιθοβολούμε τέτοιου είδους γυναίκες. εσύ τι γνώμη έχεις;» Αυτό το λεγαν για να του στήσουν παγίδα, ώστε να βρουν κάποια κατηγορία εναντίον του. Ο Ιησούς τότε έσκυψε κάτω και με το δάχτυλο έγραφε στο χώμα. Καθώς όμως επέμεναν να τον ρωτούν, σηκώθηκε πάνω και τους είπε: «Όποιος ανάμεσά σας είναι αναμάρτητος, ας ρίξει πρώτος πέτρα πάνω της». Κι έσκυψε πάλι κάτω κι έγραφε στο χώμα. Αυτοί όμως, όταν άκουσαν την απάντηση, άρχισαν με πρώτους τους γεροντότερους να φεύγουν ένας ένας, μέχρι και τον τελευταίο κι έμεινε μόνος ο Ιησούς και η γυναίκα στη μέση. Τότε σηκώθηκε όρθιος ο Ιησούς και τη ρώτησε: «Γυναίκα, πού είναι οι κατήγοροί σου; Κανένας δε σε καταδίκασε;» Εκείνη απάντησε : «Κανένας, Κύριε». «Ούτε εγώ σε καταδικάζω», είπε ο Ιησούς «πήγαινε, κι από δω και πέρα μην αμαρτάνεις πια». 54. Ποια η θέση της γυναίκας στην ισραηλιτική κοινωνία; Η θέση της γυναίκας τότε ήταν υποβαθμισμένη. Οι γυναίκες ήταν περιορισμένες στο σπίτι και υποταγμένες στον άντρα τους. Η μαρτυρία τους στα δικαστήρια δεν λαμβανόταν υπόψη. Στον Ναό είχαν δικαίωμα να μπαίνουν μόνον στην ειδική γι αυτές αυλή πουθενά αλλού. Οι άντρες απέφευγαν να τους μιλούν στον δρόμο. Σ ευχαριστώ, Θεέ µου, που δεν µ' έκανες γυναίκα, προσεύχονταν κάποιοι! Κατά κανόνα αποκλείονταν από την κληρονομιά του πατέρα και του άντρα τους. 55. Πώς αντέδρασε ο Ιησούς στην παγίδα που του έστησαν οι Φαρισαίοι όταν του πήγαν τη μοιχαλίδα γυναίκα; 30

31 Σε τέτοιες μαχητικές περιστάσεις τα λογικά επιχειρήματα δεν αποδίδουν. Ο Ιησούς επέλεξε: σοβαρότητα, σιωπή, αναμονή, ελάχιστο αλλά εύστοχο φιλάνθρωπο λόγο. Η τακτική του τελικά αποδείχτηκε σοφή, μεγαλειώδης και αποτελεσματική 56. Τι μας εντυπωσιάζει στον τρόπο που ο Χριστός υπερασπίστηκε τη μοιχαλίδα γυναίκα; Αυτό που εντυπωσιάζει στον τρόπο υπεράσπισης του Ιησού: παρρησία και τόλμη του (κινδύνευε και ο ίδιος) ευφυέστατη τακτική: γράψιμο στο έδαφος, σιωπή, σοβαρότητα, αναμονή αφοπλιστική απάντησή του στο ερώτημα-παγίδα υπεύθυνη, σοβαρή, τρυφερή και φιλάνθρωπη στήριξη της γυναίκας 57. Με την υπεράσπιση της μοιχαλίδας γυναίκας, τι της προσφέρει ο Ιησούς; Με την ενέργειά του αυτή ο Ιησούς, δεν επικροτεί την αμαρτία, αλλά χαρίζει στη γυναίκα μια νέα αρχή, ένα καινούριο ξεκίνημα ζωής Περιγράψτε τη συνάντηση του Ιησού με τον Ζακχαίο (Λκ.19,1-10) 1 Ο Ιησούς μπήκε στην Ιεριχώ και περνούσε μέσα από την πόλη. 2 Εκεί υπήρχε κάποιος, που το όνομά του ήταν Ζακχαίος. Ήταν αρχιτελώνης και πλούσιος. 3 Προσπαθούσε να δει ποιος είναι ο Ιησούς, δεν μπορούσε όμως εξαιτίας του πλήθους και γιατί ήταν μικρόσωμος. 4 Έτρεξε λοιπόν μπροστά πριν από το πλήθος κι ανέβηκε σε ένα δέντρο για να τον δει, γιατί θα περνούσε από κει. 5 Όταν έφτασε ο Ιησούς στο σημείο εκείνο, κοίταξε προς τα πάνω, τον είδε και του είπε: "Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα, γιατί σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου ". 6 Εκείνος κατέβηκε γρήγορα και τον υποδέχτηκε με χαρά. 7 Όλοι όσοι τα είδαν αυτά διαμαρτύρονταν και έλεγαν ότι πήγε να μείνει στο σπίτι ενός αμαρτωλού. 8 Σηκώθηκε ο Ζακχαίος και είπε στον Κύριο: "Κύριε, υπόσχομαι να δώσω 5 τα μισά από τα υπάρχοντά μου στους φτωχούς και να ανταποδώσω στο τετραπλάσιο όσα πήρα με απάτη". 9 Ο Ιησούς, απευθυνόμενος σ' αυτόν, είπε: "Σήμερα αυτή η οικογένεια σώθηκε 6 γιατί και αυτός ο τελώνης είναι απόγονος του Αβραάμ. 10 Αυτός που σας μιλάει ήρθε για να αναζητήσει και να σώσει αυτούς που έχουν χάσει τον δρόμο τους". 59. Ποια η στάση του Ιησού προς τους αμαρτωλούς, όπως φαίνεται από την περίπτωση του Ζακχαίου; Η περίπτωση του Ζακχαίου αποτελεί επιβεβαίωση ότι ο Χριστός δεχόταν τους αμαρτωλούς, γιατί όπως είπε ο ίδιος ήρθε για να αναζητήσει και να σώσει αυτούς που έχουν χάσει τον δρόμο τους. 60. Ποια εικόνα του Θεού των χριστιανών αποκαλύπτεται μέσα από το περιστατικό με τον Ζακχαίο; Ο Θεός των χριστιανών αποδεικνύεται ένας Θεός που συζητά με τους αμαρτωλούς, τους δέχεται και συγχωρεί όσους από αυτούς έχουν ανοιχτή καρδιά. 61. Στο κρυπτόλεξο που ακολουθεί βρείτε και κυκλώστε επτά λέξεις που σχετίζονται με την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη: 31

32 62. Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος που ακολουθεί, αλλάζοντας τον τύπο, όπου χρειάζεται: πέτρα, χώμα, μοιχεία, γεροντότεροι, λιθοβολούμε, δάχτυλο, αναμάρτητος, παγίδα, κατήγοροι, αυτοφώρω Τότε οι δάσκαλοι του νόμου και οι Φαρισαίοι έφεραν μια γυναίκα που την είχαν πιάσει να διαπράττει 1. μοιχεία την έβαλαν στη μέση και του είπαν: «Διδάσκαλε, αυτή τη γυναίκα την έ- πιασαν επ 2. αυτοφώρω να διαπράττει μοιχεία. Ο Μωυσής στο νόμο μάς έχει δώσει εντολή να 3. λιθοβολούμε τέτοιου είδους γυναίκες. εσύ τι γνώμη έχεις;» Αυτό το λεγαν για να του στήσουν, 4. παγίδα ώστε να βρουν κάποια κατηγορία εναντίον του. Ο Ιησούς τότε έσκυψε κάτω και με το 5. δάχτυλο έγραφε στο. 6. χώμα Καθώς όμως επέμεναν να τον ρωτούν, σηκώθηκε πάνω και τους είπε: «Όποιος ανάμεσά σας είναι, 7. αναμάρτητος ας ρίξει πρώτος 8. πέτρα πάνω της». Κι έσκυψε πάλι κάτω... Αυτοί όμως, όταν άκουσαν την απάντηση, άρχισαν με πρώτους τους 9. γεροντότερους να φεύγουν ένας ένας, μέχρι και τον τελευταίο κι έμεινε μόνος ο Ιησούς και η γυναίκα στη μέση. Τότε σηκώθηκε όρθιος ο Ιησούς και τη ρώτησε: «Γυναίκα, πού είναι οι 10. κατήγοροί σου; Κανένας δε σε καταδίκασε;» Εκείνη απάντησε : «Κανένας, Κύριε». «Ούτε εγώ σε καταδικάζω», είπε ο Ιησούς «πήγαινε, κι από δω και πέρα μην αμαρτάνεις πια». 63. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάζοντας σε κύκλο το αντίστοιχο γράμμα (Σ για σωστό, Λ για λάθος). Γράψτε τη σωστή απάντηση σε όσες θεωρείτε λανθασμένες. α. Με την υπεράσπιση της μοιχαλίδας ο Ιησούς αποδέχεται την αμαρτία Σ Λ Λ Δεν επικροτεί την αμαρτία, αλλά δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα για ένα νέο ξεκίνημα, μια καινούργια ζωή β. Η αγάπη που έδειξε ο Σαμαρείτης στο θύμα των ληστών ήταν ανιδιοτελής Σ Λ Σ γ. Δεν αποτελεί έκπληξη, στο διάλογο του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα, ότι μιλά με μια Σ Λ Λ 32

33 γυναίκα από τη Σαμάρεια. Είναι έκπληξη ότι μιλά με γυναίκα και μάλιστα Σαμαρείτιδα δ. ε. Όταν ρώτησαν οι Φαρισαίοι τον Ιησού τι να κάνουν με τη μοιχαλίδα, εκείνος έκανε σχέδια στο χώμα με το πόδι του και δεν τους απαντούσε Έγραφε με το δάχτυλο στο χώμα Το περιστατικό με τον Ζακχαίο δείχνει ότι ο Θεός των χριστιανών δέχεται όσους αμαρτωλούς έχουν ανοιχτή καρδιά Σ Λ Λ Σ Λ Σ 64. Να ενώσετε με μια γραμμή τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β (σε κάθε στοιχείο της στήλης Β αντιστοιχεί ένα μόνο στοιχείο της στήλης Α- δύο στοιχεία από τη στήλη Β περισσεύουν): 1. Θεωρούσαν τους Σαμαρείτες μη πλησίον α. σχισματικοί 1. γ Η μαρτυρία τους στα δικαστήρια δεν λαμβανόταν υπόψη Νοιώθουν έκπληξη που ο Χριστός μιλά με μια γυναίκα β. ομόπιστοι 2. στ γ. Φαρισαίοι 3. δ 4. Τους θεωρούσαν πλησίον οι Ισραηλίτες δ. Μαθητές 4. β 5. «Σ ευχαριστώ, Θεέ μου, που δεν μ έκανες γυναίκα» ε. ραββίνοι 5. ε στ. γυναίκες ζ. λευίτες 65. Λύστε το σταυρόλεξο που ακολουθεί: Οριζόντια: 1. Μεγάλη ένοιωσαν οι Μαθητές όταν είδαν τον Δάσκαλό τους να μιλά με μια γυναίκα από τη Σαμάρεια. 3. Και αυτοί θεωρούντο μη πλησίον από τους Ιουδαίους. 4. Αυτοί θεωρούνταν πλησίον από τους Ισραηλίτες. 7. Τέτοια ήταν η αγάπη που έδειξε ο Σαμαρείτης στον πληγωμένο Ι- ουδαίο. 8. Σ αυτό το όρος λάτρευαν τον Θεό οι Σαμαρείτες. Κάθετα: 2. Αυτή την λατρεία αντιπαραβάλλει ο Χριστός στην «κατά Νόμον» λατρεία της Σαμαρείτιδας. 5. Τους δέχεται ο Ιησούς, όπως φαίνεται από το περιστατικό με τον Ζακχαίο (αιτ.πληθ.) 6. Αυτήν την αμαρτία συνελήφθη η μοιχαλίδα να διαπράττει. 33