ΤΙΤΛΟΣ: Συµµετοχή δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας. Προβλήµατα ιδιωτών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. µετά τον πόλεµο, δηµιουργήθηκαν δηµόσιες καθετοποιηµένες επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδότησαν την βιοµηχανία µε φθηνή ηλεκτρική ενέργεια και την µετέφεραν µέχρι τους πλέον απόµακρους οικισµούς. Επί πλέον ένα ευρύ δίκτυο διεθνών διασυνδέσεων είχε συνδέσει τα ηλεκτρικά δίκτυα των χωρών για αµοιβαία οφέλη πριν από την πολιτική ένωση των χωρών. Ήδη όµως από τη δεκαετία του 80 είχαν αρχίσει στην Ε.Ε. διαβουλεύσεις για την αλλαγή των συνθηκών παραγωγής µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας που θεσµοθετήθηκαν τελικά το 96, που οδήγησαν στην πλήρη απελευθέρωση της παραγωγής και εµπορίας της ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες της χώρες της Ε.Ε. Οι διασυνδετικές γραµµές των δικτύων των χωρών της Ε.Ε. δεν χρησιµοποιούνται τώρα µόνο για την ασφάλεια και την σταθερότητα των εθνικών δικτύων αλλά είναι πλέον οι κύριοι φορείς µέσω των οποίων δηµιουργείται η εµπορία της ηλεκτρικής ενέργειας ακόµα και µεταξύ των χωρών που δεν έχουν ούτε κοινά σύνορα ούτε εµπορεύονται την δική τους παραγωγή. Η ηλεκτρική ενέργεια έγινε ένα χρηµατιστηριακό αγαθό µε µεγάλες διακυµάνσεις τιµών παραγωγής ηµερήσιες και εποχιακές, ανάλογα µε την προσφορά και την ζήτησή της. Στην γειτονική Ιταλία όπου λειτουργεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι διακυµάνσεις των τιµών Παραγωγής Πώλησης Η.Ε. στο σύστηµα κατά το διάστηµα Απριλίου Σεπτεµβρίου 2004 ήταν µεγάλες, περιορίστηκαν την 23/05/2004 στα 1,10 /MWh και έφθασαν την 22/07/2004 στα 189,19 /MWh. Φυσικά ούτε το 1,10 /MWh ούτε το 189,19 /MWh ήταν το πραγµατικό κόστος της παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας την αντίστοιχη ώρα. Αν εξαιρέσουµε τις ακραίες αυτές τιµές η µέση ηµερήσια οριακή τιµή της ηλεκτρικής ενέργειας στο ως άνω διάστηµα ήταν 55,00 /MWh αρκετά υψηλότερη της Ελληνικής που διακυµάνθηκε για το ίδιο διάστηµα από 15,50 /MWh έως 40,00 /MWh µε µέσο όρο περί τα 30,00 /MWh. Οι µικρότερες τιµές και οι µικρές διακυµάνσεις της Ελληνικής αγοράς θα αναλυθούν στην συνέχεια. 2. ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ : Μέχρι την 03-12-2004, ηµεροµηνία που χορηγήθηκε η άδεια λειτουργίας στην ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Α.Ε. τον πρώτο θερµικό ιδιωτικό σταθµό παραγωγής, τυπικά και ουσιαστικά η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γινόταν κυρίως από µονάδες της.ε.η. και δευτερευόντως από Α.Π.Ε. την ενέργεια των οποίων απορροφά το σύστηµα µε προκαθορισµένη τιµή που δεν επηρεάζει την οριακή τιµή του συστήµατος. Συγκεκριµένα η εκ 51.700 GWh κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του διασυνδεδεµένου συστήµατος το 2004 καλύφθηκε µε λιγνιτική παραγωγή κατά 63%, µε φυσικό αέριο 15,5%, µε βαρύ πετρέλαιο 5%, µε υδραυλική παραγωγή 9,5%, µε αιολική παραγωγή 1,5% και το υπόλοιπο 5,5% από το ισοζύγιο εισαγωγών µείον εξαγωγές. Σύµφωνα µε τις δηµοσιεύσεις της οριακής τιµής του συστήµατος ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις νυκτερινές ώρες του ελαχίστου του 2004 που ορίζεται από τη λιγνιτική παραγωγή, αυτή κυµάνθηκε 1
από 15,50 /MWh έως 22,00 /MWh ανάλογα µε τη µονάδα και το κόστος του λιγνίτη του αντίστοιχου λιγνιτωρυχείου. Η υδραυλική παραγωγή δεν είχε µεταβλητό κόστος και δεν ορίζει την. Οι εισαγωγές είχαν τιµή περί τα 30,00 /MWh. Οι µονάδες βαρέως πετρελαίου µε µέση ειδική κατανάλωση 250 gr/kwh και µέση τιµή πετρελαίου το 2004 στα διυλιστήρια µε τις επιβαρύνσεις χωρίς Φ.Π.Α. 146,00 /t και κόστος µεταφοράς 6 έως 8 /t έχουν κόστος καυσίµου 38,50 /MWh. Οι νέες µονάδες φυσικού αερίου συνδυασµένου κύκλου µε µέσο τεκµαιρόµενο κόστος φυσικού αερίου το 2004 17,00 /MWh th σε Α.Θ.. και µέσο βαθµό απόδοσης 50% έχουν κόστος καυσίµου 37,70 /MWh. Τέλος οι συµβατικές θερµικές µονάδες φυσικού αερίου (Κερατσίνι) µε µέσο βαθµό απόδοσης 36% έχουν κόστος καυσίµου 52,40 /MWh. 3. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Ι ΙΩΤΩΝ α) Προβλήµατα εκµετάλλευσης της µονάδας: Στην ως άνω αγορά ηλεκτρικής ενέργειας καλείται ο νέος ιδιώτης παραγωγός να υποβάλει καθηµερινά για κάθε ώρα, προσφορά που να αντανακλά τουλάχιστον το µεταβλητό του κόστος, που περιλαµβάνει το κόστος καυσίµου (φυσικού αερίου) των άλλων αναλωσίµων υλικών, ανταλλακτικών και του προσωπικού, να αφήνει δε ένα περιθώριο κέρδους που θα καλύψει επίσης το κόστος των κεφαλαίων της επένδυσης. Τον Ιούλιο µήνα του 2004 είχαν αρχίσει οι δοκιµές της ΗΡΩΝ και καταναλώθηκε φυσικό αέριο. Σύµφωνα µε την σύµβαση ΗΡΩΝ ΕΠΑ, αυτό κοστολογήθηκε προς 21,59 /MW th στην Α.Θ... Με το ως άνω κόστος φυσικού αερίου µόνο το κόστος καυσίµου των νέων µονάδων συνδυασµένου κύκλου της.ε.η. έπρεπε να είναι (21,59x1,11):0,5=47,93 και των συµβατικών (21,59x1,11):0,36=66,57 /MWh. Από τις δηµοσιευµένες τιµές της οριακής τιµής και του φορτίου του συστήµατος κατά τις τρεις ηµέρες των µηνών Ιουνίου, Ιουλίου (µέρες αιχµής συστήµατος) και Αυγούστου που λειτουργούσαν όλες οι θερµικές µονάδες για λόγους ασφαλείας λόγω Ολυµπιακών Αγώνων, εξάγονται τα εξής συµπεράσµατα: 1. Η τιµή του φυσικού αερίου που πληρώνει η.ε.η. είναι τουλάχιστον 20% µικρότερη από την τιµή της ΗΡΩΝ. 2. Ακόµη και µε τόσο µικρή τιµή διάθεσης φυσικού αερίου, δεν παρουσιάζεται η λειτουργία των ακριβών της µονάδων (Κερατσίνι) θεωρώντας ότι λειτουργούν σε χαµηλότερο φορτίο του µεγίστου για λόγους ασφαλείας του συστήµατος, οπότε δεν διαµορφώνουν την αποκλείοντας έτσι τη λειτουργία της καλύτερης απόδοσης µονάδων των ιδιωτών. 3. Κανένας ιδιωτικός σταθµός δεν θα λειτουργούσε αφού θα ήταν ακριβότερος των σταθµών της.ε.η. τους θερινούς µήνες του 2004 παρόλο που τότε είναι η αιχµή του συστήµατος. 4. Η σύµφωνα µε την σύµβαση προµήθειας φυσικού αερίου της.ε.η. µε τη ΕΠΑ εκτός του όρου του ευνοϊκότερου πελάτη, η.ε.η. θεωρείται ως ενιαία µονάδα που της εξασφαλίζει ευνοϊκότερο συντελεστή φόρτισης και ως εκ τούτου µικρότερη τιµή διάθεσης. Αυτό όµως στρεβλώνει την αγορά και λειτουργεί αντιοικονοµικά το σύστηµα καθόσον παρουσιάζει µονάδες µε µικρότερο βαθµό απόδοσης να έχουν µικρότερο µεταβλητό κόστος αφού χρησιµοποιούν φθηνότερο λόγω της σύµβασης καύσιµο. 5. Η.Ε.Η. δύναται να διαµορφώνει το πρόγραµµα συντήρησης των µονάδων της κατά τρόπον που να περιορίζει στο ελάχιστο την όποια δυνατότητα λειτουργίας των µονάδων των ιδιωτών κατά τους µήνες του περιορισµένου φορτίου. Αυτό δεν περιορίζει µόνο τις ώρες λειτουργίας 2
άρα και τα έσοδα των µονάδων των ιδιωτών, αλλά προσθέτει έξοδα λόγω των όρων των συµβάσεων του φυσικού αερίου που επιβάλει χρηµατικά πρόστιµα όταν υπάρχουν αποκλίσεις από τις προγραµµατισµένες (δηλωµένες ποσότητες) προµήθειας φυσικού αερίου επί ηµερήσιας µηνιαίας και ετήσιας βάσης. Ως προς την ετήσια απόκλιση υπάρχει κάποιος όρος στο νόµο περί γεωθερµίας /2003 που µετριάζει το πρόβληµα. Γενικά υπάρχει αδιέξοδο στους ιδιώτες παραγωγούς αφού η µεν πρώτη ύλη (φυσικό αέριο) είναι πλήρως προγραµµατισµένη από καθηµερινά µέχρι βάθος χρόνου δεκαετίας, το δε προϊόν είναι ελεύθερο χρηµατιστηριακό αγαθό. Το πρόβληµα αυτό δεν το έχει η.ε.η. αφού µε το σύνολο των µονάδων που έχει δύναται να τις θέτει σε διαθεσιµότητα µε πρόγραµµα, έτσι ώστε να καταναλίσκει τις ποσότητες φυσικού αερίου που έχει συµβολοποιήσει στον χρόνο που επιλέγει. Συνοψίζοντας τα προβλήµατα εκµετάλλευσης των ιδιωτικών µονάδων, θέλουµε να τονίσουµε ότι δεν είναι προβλήµατα µεταξύ ιδιωτικών και δηµοσίων φορέων, ήδη η.ε.η. είναι Α.Ε. µε 49% συµµετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων που µοιράζει µερίσµατα, αλλά προβλήµατα µεταξύ ενός κυρίαρχου παίκτη µε προνόµια από το παρελθόν µε πολλές παραγωγικές µονάδες, µε όλα τα είδη των καυσίµων, που ελέγχει τη διάθεση της ηλεκτρικής ενέργειας και των ιδιωτών που προσπαθούν να επενδύσουν στην παραγωγή προϊόντος µε αβέβαιη αγορά που ελέγχεται και κατευθύνεται από τον κυρίαρχο παραγωγό, ενώ η προµήθεια της πρώτης ύλης (φυσικό αέριο) απαιτεί αποπνικτικό προγραµµατισµό είτε γίνεται από δηµόσιο µέχρι τώρα φορέα την ΕΠΑ είτε από ιδιωτικό. Τι πρέπει να γίνει για την άρση των αδιεξόδων, ώστε χωρίς να αυξηθεί αισθητά η τιµή της ηλεκτρικής ενέργειας να γίνει πράξη η απελευθέρωση της αγοράς της µε τη δηµιουργία ιδιωτικών επενδύσεων στην ηλεκτροπαραγωγή, να συµµορφωθεί η Χώρα µε τις συνθήκες του ΚΥΟΤΟ και τέλος να διατηρηθεί η ακεραιότητα της.ε.η. που τόσα έχει προσφέρει στον τόπο κατά το παρελθόν. Η ετήσια ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο θα πρέπει να αναθεωρηθεί στο σύνολό της σε συνδυασµό µε τη λιγνιτική που έχει διπλάσιες εκποµπές ρύπων ώστε να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τις συνθήκες του ΚΥΟΤΟ. - Στην προσεχή κατανοµή των ρύπων να προηγηθούν οι µονάδες φυσικού αερίου ή να δοθούν ίσα δικαιώµατα ανά KWh ως των λιγνιτικών, σε ενάντια περίπτωση θα τιµωρηθούν οι νέες µονάδες φυσικού αερίου µε επί πλέον φόρο CO 2, ενώ θα εκπέµπουν λιγότερους ρύπους από τις λιγνιτικές - Να αντικατασταθούν παλαιές λιγνιτικές µονάδες µε κακό Β.Α., µε νέες της αυτής ισχύος το γρηγορότερο. - Να υπάρχει ενιαία µεταχείριση στις συµβάσεις προµήθειας και µεταφοράς φυσικού αερίου που στρεβλώνει την αγορά. - Να µην υπάρχουν χρηµατικά πρόστιµα στους παραγωγούς από την απόκλιση του προγραµµατισµού προµήθειας φυσικού αερίου. β) Προβλήµατα αδειοδοτήσεων : Η από τυπική έως σχολαστική εφαρµογή των νόµων και των Υπουργικών Αποφάσεων που καθορίζουν την εγκατάσταση και λειτουργία των µονάδων των ιδιωτών, έναντι των αντιστοίχων µονάδων της.ε.η. τους αποθαρρύνει, επιµηκύνει τον χρόνο εγκατάστασης και λειτουργίας τους που αυξάνει έτσι τα έξοδα των ιδιωτών παραγωγών. Ο χρόνος που απαιτείται από την πρώτη υποβολή της λήψης άδειας παραγωγής µέχρι την λήψη άδειας εγκατάστασης υπερβαίνει τους 18 µήνες εάν δε αποφασισθεί αλλαγή του προµηθευτή ή έστω και µερική διαφοροποίηση ισχύος απαιτείται τροποποίηση όλων των ενδιάµεσων αδειών που διαρκεί άλλους 12 µήνες. 3
Στην περίπτωση που αποφασισθεί η έναρξη των εργασιών, απαιτείται έκδοση οικοδοµικών αδειών και στην συνέχεια µετά το πέρας της κατασκευής άδεια λειτουργίας, ο χρόνος απόκτησης των ως άνω αδειών εάν αφαιρεθεί η διάρκεια κατασκευής του έργου υπερβαίνει τους 12 µήνες. Για τα έργα της.ε.η., που στο παρελθόν είχαν ειδικό καθεστώς, οι ως άνω καθυστερήσεις ήταν ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Το 2004 εγκαταστάθηκε και λειτούργησε εφεδρικός σταθµός 107MW για λογαριασµό της.ε.η. χωρίς άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας, ο αντίστοιχος του ιδιώτη 150MW όχι µόνο εφοδιάστηκε µε όλες τις απαιτούµενες άδειες αλλά απαιτήθηκαν τροποποιήσεις σε όλες τις άδειες για ελάσσονος σηµασίας αλλαγές όπως µετατροπή από Ο.Ε. σε Α.Ε., εγκατάσταση εξ δεξαµενών νερού 600m 3 έναντι αρχικά µίας σχεδιασθείσης των 500cm 3, και τέλος προσθήκη µεταλλικών κτιρίων εξυπηρέτησης προσωπικού και στοιχειώδους µηχανουργείου. εν ζητείται η εφαρµογή της ίδιας σχολαστικής αντιµετώπισης και για τα έργα της.ε.η.. ίκαιο όµως είναι η ίδια σωστή αντιµετώπιση της ιοίκησης για όλους τους παραγωγούς. 4
ΦΟΡΤΙΟ, ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2004 Ώρα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Φορτίο 6382 5891 5569 5387 5309 5324 5435 6040 6834 7602 7992 8210 32,60 32,60 30,85 29,69 29,31 22,41 22,88 30,85 32,05 32,60 32,60 33,26 Ώρα 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Φορτίο 8406 8383 8027 7695 7479 7506 7637 7641 7799 7975 7463 7011 33,06 32,10 32,05 32,10 32,60 33,06 33,26 33,26 33,73 33,73 33,26 33,26 5
ΦΟΡΤΙΟ, ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 Ώρα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Φορτίο 4521 4050 3796 3674 3659 3788 4081 4864 5595 6106 6271 6429 22,42 21,14 17,44 16,29 15,50 16,29 17,55 22,86 29,27 29,27 29,27 36,26 Ώρα 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Φορτίο 6531 6544 6358 5915 5640 5609 5632 5849 6060 6511 6029 5355 36,26 27,46 27,60 29,27 29,27 29,27 27,92 36,51 36,26 27,46 27,92 27,34 6
ΦΟΡΤΙΟ, ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 23 ΙΟΥΛΙΟΥ 2004 Ώρα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Φορτίο 6770 6219 5917 5736 5636 5663 5827 6645 7435 8141 8462 8690 33,73 32,05 32,10 32,10 32,05 30,85 30,41 33,06 38,09 38,09 34,73 33,94 Ώρα 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Φορτίο 8906 9034 8846 8498 8317 8316 8349 8322 8314 8472 8041 7587 33,99 33,99 35,30 36,43 39,81 45,55 45,55 45,55 48,77 48,77 48,77 48,77 7