*Του Γιάννη Γεωργάκη Πριν από 15 χρόνια ουδείς μπορούσε να προβλέψει τη σημερινή ηγεμονία της Ισπανίας στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Σε αντίθεση με τους πανίσχυρους ισπανικούς συλλόγους - προεξαρχουσών της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ Μαδρίτης -, η Εθνική Ισπανίας «υπέφερε» όποτε συμμετείχε σε τελική φάση διεθνών διοργανώσεων. Ως το 2008 που κατέκτησαν τον τίτλο του Euro στη (συν)διοργάνωση Αυστρίας - Ελβετίας, οι Φούριας Ρόχας (Κόκκινες Σαΐτες) είχαν να επιδείξουν την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος στο μακρινό 1964 (η τελική φάση διεξήχθη στη Μαδρίτη με τη συμμετοχή τεσσάρων ομάδων) και πολλές αποτυχίες. Σε επίπεδο Μουντιάλ, ως το 2010 που η Ισπανία αναδείχθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια στα γήπεδα της Ν. Αφρικής, η μεγαλύτερη διάκριση που είχε να επιδείξει η χώρα της Ιβηρικής ήταν η συμμετοχή στην προημιτελική φάση της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης. Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Ισπανίας σε οικονομικό επίπεδο ανέκαθεν αδυνατούσε να συναγωνισθεί κορυφαίες δυνάμεις του αθλήματος. Ακόμη και τώρα που μετράει τρεις συνεχείς τίτλους (Euro 2008, Mundo 2010, Euro 2012), έχει μικρότερο μπάτζετ από τις ομοσπονδίες της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Αγγλίας. Ο προϋπολογισμός στηρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα έσοδα από τη συμμετοχή της στις διοργανώσεις της FIFA και της UEFA. Το 2010 που η Ισπανία στέφθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια, τα έσοδα από τη FIFA, τους σπόνσορες και τη διαφήμιση ανήλθαν σε 138 εκατ. ευρώ. Τις χρονιές που δεν υπάρχουν διεθνείς διοργανώσεις τα έσοδα είναι μικρότερα - το 2011 ανήλθαν σε 100 εκατ. ευρώ - ενώ και οι κρατικές χορηγίες είναι ελάχιστες. 1 / 7
Η επανάσταση στο ισπανικό ποδόσφαιρο ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στην ανάγκη αλλαγής ρότας, συνέβαλαν δύο γεγονότα. Η κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου το 1992 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης με ποδοσφαιριστές κάτω των 23 ετών και η αδυναμία της εθνικής ομάδας των ανδρών να προκριθεί την ίδια χρονιά στην τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος της Σουηδίας. Τρία χρόνια μετά η ισπανική ομοσπονδία ξεκίνησε διάλογο με τους συλλόγους, αντικείμενο του οποίου ήταν η δημιουργία μιας εθνικής ομάδας ικανής να διεκδικήσει τίτλους στις μεγάλες διοργανώσεις. Ο διάλογος οδήγησε στις παρακάτω πέντε βασικές αποφάσεις: 1. Δημιουργία συστήματος ανάδειξης των ταλέντων Ολες οι ισπανικές ομάδες είχαν τις δικές τους ακαδημίες. Η ομοσπονδία απλώς επεξεργάστηκε τον τρόπο επιλογής και ανάδειξης των καλύτερων παικτών. Η Ρεάλ, για παράδειγμα, διέθετε 13 ηλικιακές ομάδες. Η ομοσπονδία διοργάνωσε πρωταθλήματα για όλες τις ηλικίες. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι νέοι ποδοσφαιριστές αποκτούν αγωνιστική εμπειρία. Επιπλέον η ισπανική ομοσπονδία έχει 19 περιφερειακές ομοσπονδίες, καθεμία από τις οποίες διαθέτει τη δική της εθνική ομάδα. Οι πληροφορίες για τις δυνατότητες των παικτών καταλήγουν στη Μαδρίτη όπου είναι η έδρα της κεντρικής ομοσπονδίας. Από τους αγώνες μεταξύ των 19 περιφερειακών εθνικών ομάδων επιλέγονται οι παίκτες που θα στελεχώσουν την Εθνική νέων της Ισπανίας. Με αυτόν τον τρόπο η ομοσπονδία για κάθε ηλικιακό έτος ελέγχει περίπου 100 ποδοσφαιριστές. Η ισπανική ομοσπονδία διατηρεί οκτώ εθνικές ομάδες. Την ανδρών, την Ελπίδων και έξι ομάδες για παίκτες από 15 ως 20 ετών. Οταν ο προπονητής μιας ομάδας αποχωρεί ή αναβαθμίζεται, τη θέση του παίρνει υποχρεωτικά ο βοηθός του. Ολος αυτός ο μηχανισμός ελέγχεται τώρα από τονγκίνες Μελέντες, έναν από τους πιο επιτυχημένους προπονητές νέων με πολλούς τίτλους στη συλλογή του. 2. Επιλογή του αγωνιστικού στυλ της Μπαρτσελόνα Επειδή οι ισπανοί παίκτες δεν είχαν τις φυσικές δυνατότητες των Ιταλών, των Αγγλων και των Γερμανών, η ομοσπονδία επέλεξε να κάνει τη διαφορά σε επίπεδο τεχνικής κατάρτισης. Την εποχή εκείνη στο ισπανικό ποδόσφαιρο είχε ξεχωρίσει το ποδόσφαιρο 2 / 7
κατοχής της μπάλας το οποίο έπαιζε η Μπαρτσελόνα του Γιόχαν Κρόιφ, το οποίο η ομοσπονδία αποφάσισε να υιοθετήσει. Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (εργάστηκε ως προπονητής στην Μπαρτσελόνα από το 1988 ως το 1996) ανέπτυξε τη φιλοσοφία ότι όταν έχεις την μπάλα στην κατοχή σου ο αντίπαλος δεν μπορεί να σκοράρει και επιπλέον κουράζεσαι λιγότερο από εκείνον επειδή δεν είσαι αναγκασμένος να τον ακολουθείς. Ο Κρόιφ θεωρούσε επίσης ότι στις ακαδημίες πρέπει να εξελίσσονται στο μάξιμουμ οι ικανότητες κάθε ποδοσφαιριστή και οι ομάδες να χτίζονται με βάση τις ικανότητες των παικτών τους. 3. Καινοτόμος ηλικιακή οργάνωση-εκπαίδευση Η ισπανική ομοσπονδία επί της ουσίας συντόνισε την προετοιμασία των νέων παικτών, την εκπαίδευση των οποίων είχαν αναλάβει οι σύλλογοι. Το καινούργιο που έπρεπε να καταλάβουν οι ομάδες ήταν ότι θα τους στοίχιζε λιγότερα χρήματα να προετοιμάσουν τους παίκτες τους αντί να τους αγοράσουν σε μεγάλη ηλικία από άλλες ομάδες. Παράλληλα κατανόησαν ότι έχουν καλύτερη ανταπόκριση στις τοπικές κοινωνίες όταν στην ενδεκάδα τους ξεκινάει μεγάλος αριθμός γηγενών ποδοσφαιριστών. Το 1994 η ισπανική ομοσπονδία έκρινε ότι τα παιδιά ηλικίας 6-8 ετών είναι λάθος να παίζουν ποδόσφαιρο με τους κανόνες των ανδρών. Προκειμένου να αποκτήσουν ποδοσφαιρική σκέψη και να χαίρονται το παιχνίδι, «εφηύρε» το λεγόμενο μίνι φουτμπόλ. Δύο ομάδες των τριών παικτών αγωνίζονται σε ένα γήπεδο με τέσσερα τέρματα. Στόχος τους είναι να σημειώσουν όσο το δυνατόν περισσότερα γκολ. Οι διαστάσεις των γηπέδων, του τέρματος και της μπάλας εξαρτώνται από την ηλικία των παικτών. 4. Ενιαίο σύστημα και για τους προπονητές Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της FIFA η Ισπανία διαθέτει 14.860 προπονητές με δίπλωμα κατηγορίας Α ή Προ. Στην Αγγλία ο αντίστοιχος αριθμός ανέρχεται σε 1.010, στη Γερμανία σε 6.000, στη Ρωσία σε 500 και στην Ελλάδα περίπου σε 200. 3 / 7
Η Ισπανία ξεκίνησε να εφαρμόζει το ενιαίο σύστημα εκπαίδευσης των προπονητών στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Οι απόφοιτοι μπορούν να εργαστούν από τις παιδικές ως τις κορυφαίες ομάδες της Ισπανίας, αλλά και σε οποιονδήποτε σύλλογο του εξωτερικού. Ο συναγωνισμός για μια καλή θέση εργασίας προφανώς βελτίωσε την ποιότητα της δουλειάς τους. 5. Συμφιλίωση Μαδριλένων - Καταλανών Οι διεθνείς της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ Μαδρίτης, που απαρτίζουν κατά συντριπτική πλειοψηφία τη βασική ενδεκάδα της Εθνικής Ισπανίας, από τη στιγμή που θα φορέσουν τη φανέλα με το εθνόσημο συμπεριφέρονται σαν να μην έχει συμβεί τίποτε στα μεταξύ τους ντέρμπι για την Πριμέρα Ντιβισιόν. Στην Ισπανία οι μισοί κάτοικοι υποστηρίζουν φανατικά τη Ρεάλ και οι άλλοι μισοί την Μπαρτσελόνα. Δεν είναι εύκολο να συνενώσεις τους παίκτες δύο ομάδων οι οποίες καθημερινά βρίσκονται στα χαρακώματα. Σύμφωνα με τον τεχνικό διευθυντή της ισπανικής ομοσπονδίας Γκίνες Μελέντες, ανάλογο πρόβλημα υπήρχε και στις εθνικές ομάδες των μικρότερων ηλικιών. Το μυστικό της συμφιλίωσης κρυβόταν στην απόφαση να κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο ένας ποδοσφαιριστής της Ρεάλ και ένας της Μπαρτσελόνα. Αυτό είχε αποτέλεσμα από μικροί να συνδέονται με δεσμούς φιλίας, η οποία συνεχίστηκε όχι μονάχα όταν συγκεντρώνονται οι εθνικές ομάδες αλλά και εκτός γηπέδων. Τα φιντάνια που έγιναν σουπερστάρ της μπάλας Σαρώνουν τους τίτλους στα «μικρά» πρωταθλήματα Τα τελευταία 15 χρόνια η Ισπανία κατέκτησε 15 τίτλους σε παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα των μικρών ηλικιών. Μόνο η ομάδα κάτω των 19 ετών πανηγύρισε πέντε ευρωπαϊκούς τίτλους. Η πλειοψηφία των παικτών της εθνικής ομάδας των ανδρών που κατέκτησε το Euro 2012 πέρασε μέσα από αυτή τη διαδικασία. Οι 14 από τους 23 παίκτες της αποστολής στα γήπεδα της Πολωνίας και της Ουκρανίας κατέκτησαν προηγουμένως τουλάχιστον έναν τίτλο με την Εθνική των Ελπίδων ή των νέων. Ο Χουάν Μάτα(Τσέλσι) και ο Xάβι Μαρτίνεθ (Ατλέτικο Μαδρίτης) το 2011 είχαν στεφθεί πρωταθλητές Ευρώπης και με την Εθνική Ελπίδων. Δεν κατάφεραν να κερδίσουν τίτλο στις μικρές ηλικίες μόνο ο Τσάμπι Αλόνσο (Ρεάλ) και 4 / 7
οι Σέρχιο Μπούσκετς και Σεσκ Φάμπρεγκας της Μπάρτσα. Το ταλέντο του Μπούσκετς αποκαλύφθηκε κάπως αργά και στις ομάδες των νέων αγωνίστηκε ελάχιστα. Ο Αλόνσο και ο Φάμπρεγκας είχαν πολλές συμμετοχές αλλά δεν κατέκτησαν τίτλους. Ο Φάμπρεγκας αγωνίστηκε πάντως σε δύο τελικούς. Τις περισσότερες επιτυχίες με τις ομάδες των νέων είχαν οι Τσάβι (Μπάρτσα), Φερνάντο Τόρες (Τσέλσι) και Μάτα. Η Ισπανία το 1999 αναδείχθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια κάτω των 20 ετών, το 1998 και το 2011 πρωταθλήτρια Ευρώπης κάτω των 21 ετών, το 2002, 2004, 2006, 2007, 2011 πρωταθλήτρια Ευρώπης κάτω των 19 ετών και το 1997, 1999, 2001, 2007 και 2008 πρωταθλήτρια Ευρώπης κάτω των 17 ετών, ενώ το 1999 και το 2001 πρωταθλήτρια Ευρώπης κάτω των 16 ετών. Το 1999 στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα κάτω των 20 ετών (χρυσό μετάλλιο) έλαμψε το ταλέντο του Τσάβι, ενώ στον πάγκο της ομάδας καθόταν ο Ικερ Κασίγιας (Ρεάλ). Την ίδια χρονιά στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 16 ετών ξεχώρισαν ο νυν τερματοφύλακας της Λίβερπουλ Πέπε Ρέινα και ο μέσος της Αρσεναλ Μίκελ Αρτέτα. Το 2000 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ (ασημένιο μετάλλιο) εκτός του Τσάβι οι ειδικοί εκθειάζουν τους αμυντικούς Πουγιόλ (Μπάρτσα) και Καμπντεβίγια (Μπενφίκα). Το 2001 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 16 ετών (χρυσό μετάλλιο) η Ισπανία στον τελικό νικάει τη Γαλλία με κορυφαίο παίκτη και πρώτο σκόρερ της διοργάνωσης τον Τόρες και ηγέτη τον Αντρες Ινιέστα (Μπάρτσα). Το 2003 στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα κάτω των 17 ετών (ασημένιο μετάλλιο) ο Φάμπρεγκας αναδεικνύεται πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης με πέντε γκολ. Το 2003 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 16 ετών (ασημένιο μετάλλιο) λάμπει το ταλέντο του Νταβίντ Σίλβα (Μάντσεστερ Σίτι). Το 2004 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 19 ετών (χρυσό μετάλλιο) 5 / 7
εκτός του Νταβίντ Σίλβα ξεχωρίζουν οι αμυντικοί της Ρεάλ Σέρχιο Ράμος και Ραούλ Αλμπιόλ και ο Χουανφράν (Ατλέτικο Μαδρίτης), που αναδεικνύεται κορυφαίος παίκτης της διοργάνωσης. Το 2004 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 17 ετών (ασημένιο μετάλλιο) η Ισπανία ηττήθηκε από τη Γαλλία στον τελικό αλλά ο Φάμπρεγκας αναδείχθηκε κορυφαίος παίκτης της διοργάνωσης, ενώ ο αμυντικός της Μπάρτσα Τζεράρ Πικέ φανερώνει δείγματα του ταλέντου του. Το 2006 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 19 ετών (χρυσό μετάλλιο) η Ισπανία νικάει τη Σκωτία στον τελικό με ηγέτη στην άμυνα τον Πικέ και στη μεσαία γραμμή τον Χουάν Μάτα. Το 2007 στο πρωτάθλημα Ευρώπης κάτω των 19 ετών (χρυσό μετάλλιο) αστέρας της Ισπανίας αναδεικνύεται ο μέσος της Ατλέτικο Μαδρίτης Μαρτίνεθ, ο οποίος ήταν στην αποστολή για το Euro 2012. Τα τρία πρόσωπα-«κλειδιά» Ο πρόεδρος Βιγιάρ, ο Ιέρο και η σενιόρα... μάρκετινγκ Πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Ισπανίας τα τελευταία 24 χρόνια είναι ο 62χρονος Χοσέ Μαρία Βιγιάρ, ο οποίος είναι παράλληλα αντιπρόεδρος της UEFA και πρόεδρος της Επιτροπής Διαιτησίας. O πρώην ποδοσφαιριστής της Αθλέτικ Μπιλμπάο και της Εθνικής Ισπανίας θεωρείται από τους πιο επιτυχημένους παράγοντες στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Επί των ημερών του το ισπανικό ποδόσφαιρο έγινε Νο 1 στον κόσμο. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι θα διαδεχθεί τον Γάλλο Μισέλ Πλατινί στ ην προεδρία της UEFA, στην περίπτωση που ο τελευταίος μετακομίσει στην προεδρία της FIFA. Ο σενιόρ Βιγιάρ ασχολείται με τα πάντα εκτός από την επιλογή προπονητών. Υπεύθυνος για όλες τις εθνικές ομάδες και την επιλογή των προπονητών τους είναι ο παλιός διεθνής αμυντικός της Ρεάλ Μαδρίτης Φερνάντο Ιέρο. Διευθύντρια της εθνικής ομάδας των ανδρών και της Επιτροπής Μάρκετινγκ της ισπανικής ομοσπονδίας είναι η κυρία Μαρία Χοσέ Κλάραμουντ. 6 / 7
«Το μυστικό των επιτυχιών μας βρίσκεται στη δουλειά που γίνεται στις ακαδημίες και στουςπολύ καλούς προπονητές που διαθέτουμε. Κάποτε ταξιδεύαμε στο εξωτερικό για να δούμεπώς δουλεύουν οι ακαδημίες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας... Τώρα έρχονται όλοιστην Ισπανία» υπογράμμισε ο νυν ομοσπονδιακός τεχνικός των Φούριας Ρόχας Βιθέντε Ντελ Μπόσκε, απαντώντας στην ερώτηση πού κρύβεται το μυστικό των επιτυχιών της Εθνικής Ισπανίας. *Του Γιάννη Γεωργάκη από «ΤΟ ΒΗΜΑ», tovima.gr 7 / 7