ΕΞΑΜΗΝΟ Δ 1. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Εξάμηνο: 4 Κωδικός μαθήματος: ΖTΠO-4011 Επίπεδο μαθήματος: Υποχρεωτικό Ώρες ανά εβδομάδα Θεωρία Εργαστήριο Συνολικός αριθμός ωρών: 5 3 2 Διδακτικές Μονάδες (Δ.Μ.): 6 Φόρτος Εργασίας: 170 Προαπαιτούμενα Μαθήματα: Κανένα Σκοπός και στόχοι του μαθήματος Η μελέτη όλων των υδάτων (εκτός των θαλάσσιων), σε όλα τα περιβάλλοντα: ατμόσφαιρα, επιφάνεια της γης και υπέδαφος. Η εμφάνιση και μετακίνηση του νερού σε όλη τη Γη (αέρας, έδαφος, λίμνες, ποταμοί, χιόνια, παγετώνες και ωκεανοί). Συνδυαστική Γεωπιστήμη με στοιχεία υδρογεωλογίας, γεωχημείας, γεωλογίας εδαφολογίας μαθηματικών φυσικής και τεχνικών έργων, που εξετάζει τις τεχνικές για τον έλεγχο και διαχείριση της ποιότητας και της ποσότητας των υδάτων, ώστε να εξασφαλίζονται οι μελλοντικές ανάγκες ύδρευσης κατάλληλης ποιότητας για την κοινωνία, τη βιομηχανία και τη γεωργία με βάση πάντα τις αρχές Αειφορίας. Περιγραφή του μαθήματος Στην Υδρολογία μελετούνται οι φυσικοί νόμοι που διέπουν την ανάπτυξη, την αποθήκευση και την κίνηση των επιφανειακών και υπόγειων νερών. Επίσης, ο εντοπισμός, η αξιολόγηση και η αξιοποίησή των Υδατικών Πόρων με στόχο την Αειφόρο διαχείριση τους σε κάθε υδρολογική λεκάνη και για κάθε χρήση (αστική κατανάλωση, αγροτική, βιομηχανική, ενεργειακή κλπ). Επειδή οι υδάτινοι πόροι αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του φυσικού περιβάλλοντος και ταυτόχρονα αποτελούν ένα κοινωνικό αγαθό, χρειάζεται ιδιαίτερη και ορθολογική μεταχείριση τους με στόχο πάντα την βελτίωση των συνθηκών ζωής και γενικότερα την οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής, χωρίς όμως να υπάρξουν αρνητικές επιδράσεις στην οικονομική και περιβαλλοντική ισορροπία άμεσα ή στο μέλλον. Αναλυτικά διδάσκονται οι παρακάτω ενότητες: Βασικές έννοιες υδρολογίας. Υδρολογικός κύκλος και Υδρολογικό ισοζύγιο περιοχής. Εισαγωγή στη Διαχείριση Υδατικών Πόρων. Γενικές Αρχές, Κανόνες, Επίπεδα, Συστήματα και Μοντέλα Διαχείρισης. Βασικές έννοιες υδρογραφικών δικτύων και λεκανών απορροής. Ταξινόμηση
υδρογραφικών δικτύων και Νόμοι της Υδρογραφικής Σύνθεσης. Κοινοτική Πολιτική και Ελληνικό Νομικό και Θεσμικό Πλαίσιο για την Πολιτική Υδάτων. Είδη Κατακρημνισμάτων, συλλογή και ανάλυση βροχομετρικών δεδομένων. Εξάτμιση και Διαπνοή. Απορροή και Υδρογράφημα. Υδρομετρικοί σταθμοί και τρόποι μέτρησης Ισόχρονες καμπύλες και Χρόνοι Συρροής υδάτων.. Κατείσδυση, εδαφικές ζώνες και κίνηση υπόγειου νερού. Υδραυλική και υδρογεωλογία των υπόγειων υδροφορέων. Γεωχημεία και Ποιότητα Υπόγειου νερού. Βασικά στοιχεία Υδρογεωλογίας. Υδρολογία Χιονιού. Έλεγχος και διόδευση πλημμυρικών απορροών. Μελέτη, εκτίμηση αποθεμάτων, και Αειφόρος Διαχείριση του υπόγειου νερού. Υδρολογικά Μοντέλα και σύγχρονες εφαρμογές μέσω λογισμικού. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ : Τσακίρης Γ., (1995). Υδατικοί Πόροι: Ι. Τεχνική Υδρολογία, Εκδόσεις Συμμετρία. Κωτσόπουλος Σ.Ι., (2006). Υδρολογία. Εκδόσεις ΙΩΝ. Καλλέργης Γ.Α. (1999-2001). Εφαρμοσμένη Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία, Έκδοση Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Τρίτομη έκδοση, 1 ος Τόμος και 2 ος Τόμος. Σούλιος Γ.Χ. (2000). Γενική Υδρογεωλογία, University Studio Press. Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης και Προστασίας των Υδατικών Πόρων. Κουτσογιάννης, Δ., Α. Ανδρεαδάκης, Α. Μαυροδήμου κ.ά.. Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, Φεβρουάριος 2008. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 1 & 2 Υπολογισμοί και μετατροπές στις βασικές μονάδες Υδρολογικών μεγεθών. Υπολογισμοί βασικών στοιχείων για τη Διαχείριση Υδατικών Πόρων (Σχόλια: Έλεγχος προϋπάρχοντος Γνωστικού Επιπέδου) ΑΣΚΗΣΗ 3 & 4 Τοπογραφικοί χάρτες και ισοϋψείς με εύρεση ΛΑΠ (Λεκάνη Απορροής Ποταμού) Χάραξη υδροκριτικής Γραμμής. (Σχόλια : εργασία με χάρτες σε διάφορες κλίμακες και εύρεση υδροκρίτη) ΑΣΚΗΣΗ 5 Υδρολογικός Κύκλος. 2
(Σχόλια: Υπολογισμός υδρολογικού ισοζυγίου περιοχής ΛΑΠ) ΑΣΚΗΣΗ 6 & 7 Μορφές υδρογραφικών δικτύων - ταξινόμηση Αρίθμηση υδρογραφικών δικτύων (Σχόλια: Ταξινόμηση τους και βασικές μεθοδολογίες αρίθμησης ΥΔ) ΑΣΚΗΣΗ 8 & 9 & 10 1 ος, 2 ος και 3 ος Νόμος της Υδρογραφικής Σύνθεσης κατά Horton. (Σχόλια: Ανάλυση και Μελέτη Υδρογραφικών Λεκανών) ΕΝΟΤΗΤΑ 2 : ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ 11 & 12 & 13 Ιστόγραμμα Συχνοτήτων (Σχόλια: περιοδική άσκηση) Πιθανότητα υπέρβασης και Περίοδος Επαναφοράς Υδρολογικών μεγεθών. (Σχόλια: απαραίτητο μικρό computer για τους υπολογισμούς) Κλιματικά Στοιχεία περιοχής. (Σχόλια: περιοδική άσκηση) ΑΣΚΗΣΗ 14 & 15 & 16 Κατασκευή βροχομέτρου, Μέθοδοι Υπολογισμοί Μέσου όρου Βροχοπτώσεων. Υπολογισμός Ένταση βροχόπτωσης από Βροχογράφους (Σχόλια: απαραίτητος ο χάρακας) Μελέτη Ετήσιων βροχοπτώσεων με βροχοδιαγράμματα και Υδρολογικό Ισοζύγιο με όγκους νερού ΕΝΟΤΗΤΑ 3 : ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 17 & 18 & 19 Εκτίμηση μέσου βροχομετρικού ύψους υδρολογικής λεκάνης με τη μέθοδο Thiessen Σύνθετη: Μέθοδοι υπολογισμού μέσου βροχομετρικού ύψους λεκανών (Μέσου Όρου, Thiessen & Ισοϋετών με σύγκριση τους) Βέλτιστος Αριθμός Βροχομετρικών Σταθμών σε μια περιοχή ΛΑΠ. (Σχόλια: απαραίτητη η αριθμομηχανή) 3
ΑΣΚΗΣΗ 20 Μέθοδος υπολογισμού ισοδύναμου νερού χιονοστρώματος ΑΣΚΗΣΗ 21 & 22 & 23 Υπολογισμοί εντάσεων βροχοπτώσεων και Όμβριες Καμπύλες για την περιοχή της Αττικής, Εξίσωση Talbot Πιθανή μέγιστη βροχόπτωση, Εξίσωση Hershfield Συμπλήρωση και Έλεγχος βροχομετρικών δεδομένων (Σχόλια : ομάδα όμοιων ασκήσεων με διαφορετικά δεδομένα) ΑΣΚΗΣΗ 24 & 25 & 26 Μέτρηση Εξατμισιδιαπνοής Μέθοδος Turk Μέτρηση Εξατμισιδιαπνοής Μέθοδος Blaney-Criddle (Σχόλια: μερικές παραλλαγές της μεθόδου περιλαμβάνουν τον υπολογισμό αρδευτικών αναγκών σε μια περιοχή που εφαρμόζονται κανόνες ΔΥΠ) Συνδυαστική άσκηση υπολογισμού εξατμισιδιαπνοής για τον υπολογισμό αρδευτικών αναγκών ΑΣΚΗΣΗ 27 & 28 & 29 & 30 Συντελεστής Απορροής (απλή και σύνθετη) Σύνθετη: Υδρολογικός κύκλος και Συντελεστής Απορροής (Σχόλια : περιοδική άσκηση δεν γίνεται κάθε ακαδημαϊκό έτος) Χρόνοι Συρροής & συγκέντρωσης Διάφορες μεθοδολογίες υπολογισμού Εκτίμηση Αιχμής Απορροής και διευθέτηση πλημμυρικών απορροών ΕΝΟΤΗΤΑ 4 : ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ -- ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 31 & 32 Συντελεστής Κατείσδυσης (Σχόλια: ομάδα ασκήσεων με διαφορετικά δεδομένα) Διηθητικότητα, εκτίμηση και ανάλυση (Σχόλια: μέθοδος των δύο ομοαξονικών δακτυλίων) ΑΣΚΗΣΗ 33 & 34 & 35 Υπολογισμός εκμεταλλεύσιμων και γεωλογικών αποθεμάτων νερού Εύρεση συντελεστή υδροπερατότητας Κ Ρύπανση υπόγειου νερού (γεωχημική) (Σχόλια: αξιολόγηση δεδομένων και εύρεση των πηγών ρύπανσης) 4
ΕΝΟΤΗΤΑ 5 : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 36 & 37 ΔΥΠ και Ανάγκες νερού (αστική, βιομηχανική, αγροτική) Σύνθετη ΔΥΠ και Ανάγκες νερού διαφορετικών χρήσεων ΑΣΚΗΣΗ 38 & 39 Ξενοδοχειακές ανάγκες νερού τουριστικών περιοχών Συνολικές ανάγκες νερού τουριστικών περιοχών (αστικές, αγροτικές, βιομηχανικές) (Σχόλια: διαφορετικές παραλλαγές δεδομένων) ΑΣΚΗΣΗ 40 & 41 & 42 Σύνθετες ασκήσεως ολοκληρωμένης Διαχείρισης Υδατικών Πόρων (Σχόλια: ανάλογα την άσκηση υπάρχουν δεδομένα και για αγροτικές καλλιέργειες, διαχείριση φραγμάτων καθώς και υπολογισμοί αποθεμάτων υπόγειου νερού σε καρστικά πετρώματα, ιζηματογενείς υδροφορείς κά.) ΕΝΟΤΗΤΑ 6 : ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Παραδίδονται με αναλυτικές οδηγίες και υλοποιούνται σε Η/Υ, παράλληλα με το Εργαστήριο στο εξάμηνο και με συγκεκριμένες ημερομηνίες υποβολής. Οι απαντήσεις-λύσεις δίνονται σε αρχεία Word & Excel και στέλνονται με email. Νομικό Πλαίσιο και Νέα Διαχειριστικά Σχέδια για τους Ελληνικούς Υδατικούς Πόρους Εύρεση Εξίσωση Βροχοβαθμίδας και γραφική ανάλυση δεδομένων Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ). Κατά την διάρκεια του κάθε Εξαμήνου γίνεται διαφορετική κάθε φορά επιλογή από τις παραπάνω ασκήσεις. 5