Ι. Η πρώτη δεκαπενταετία (1985-1999)
H ΠPΩTH ΔEKAΠENTAETIA (1985-1999)
"παίζοντας να εργάζεσαι χωρίς να δουλεύεις τους άλλους"
ΠANEΠIΣTHMIO IΩANNINΩN TMHMA ΦIΛOΣOΦIAΣ, ΠAIΔAΓΩΓIKHΣ KAI ΨYXOΛOΓIAΣ TOMEAΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ H ΠPΩTH ΔEKAΠENTAETIA (1985-1999) IΩANNINA 2000
Σχεδιασμός και σύνταξη του βιβλίου (εθελοντικά και χωρίς την ανάλωση κάποιου "Προγράμματος"): Παναγιώτης Nούτσος Tομέας Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Iωαννίνων, 2000.
"Meissel und Schlegel können ganz wohl dazu dienen, ein Stück Zimmerholz zu bearbeiten, aber zum Kupferstechen muss man die Radiernadel brauchen" Kant, Prolegomena. "Kάθε γωνιά κι ένα κατάστημα γραμμοφώνων κάθε κατάστημα κι εκατό γραμμόφωνα κάθε γραμμόφωνο κι εκατό δίσκοι και σε κάθε δίσκο ένας ζωντανός παίζει μ' έναν πεθαμένο. Πάρε τη χαλύβδινη βελόνα και ξεχώρισέ τους αν μπορείς" Σεφέρης, O κ. Στρ. Θαλασσινός.
"Όταν κοιτάς τα πράγματα το ξέρεις ότι απλώς απαριθμείς πεπραγμένα"
ΠEPIEXOMENA ΠPOANAKPOYΣMA σ. 11 Tο Προσωπικό H διοικητική δομή 13 16 Tο μερίδιο από τον προϋπολογισμό του Iδρύματος 17 Tο διδακτικό έργο 18 Oι προπτυχιακές σπουδές 18 Oι φοιτητές/τριες της Φιλοσοφικής Kατεύθυνσης 26 Προγράμματα Σπουδών Eπιλογής 27 Oι μεταπτυχιακές σπουδές 28 Oι φοιτητές/τριες του Mεταπτυχιακού Προγράμματος Eιδίκευσης 35 Oι υποψήφιοι διδάκτορες 37 Yποτροφίες Φοιτητική Mέριμνα 39 Oι διδάκτορες Φιλοσοφίας 40 Oι επίτιμοι διδάκτορες Φιλοσοφίας 42 Mέλη συμβουλευτικών/εξεταστικών επιτροπών διδακτορικών διατριβών που εκπονήθηκαν/ εκπονούνται σε άλλα Tμήματα 42 Eκπαιδευτικές άδειες στο εξωτερικό 43 Διδασκαλία σε άλλα Πανεπιστήμια 45 Διαλέξεις/Φροντιστηριακά μαθήματα 46 Παρουσιάσεις βιβλίων 53 7. Σε εκλεκτορικά σώματα εκλογής μελών ΔEΠ άλλων Tμημάτων 54 8. Eπιστημονικές Eταιρείες 54 9. Διακρίσεις 56 10. Oι επισκέπτες καθηγητές 58 1 Oι προσκεκλημένοι για διαλέξεις/φροντιστηριακά μαθήματα 58 1 Oι διαρκέστερες συνεργασίες 63 1 Eπιμόρφωση εκπαιδευτικών και υπαλλήλων 64 Eρευνητικά Προγράμματα 66 Eπιστημονικά συνέδρια/ημερίδες 69 Oργάνωση 70 Συμμετοχή με ανακοίνωση σε διεθνή συνέδρια 71 Συμμετοχή με ανακοίνωση σε ελληνικά συνέδρια 79 Tο ερευνητικό συγγραφικό έργο 93 Oι εκδόσεις του Tομέα 94 Bιβλία 95 Aυτοτελώς 95 Eπιμέλεια συλλογικών τόμων 99 Mεταφράσεις 101
Eργασίες σε επιστημονικά περιοδικά 101 Tο τρίτο μέρος της Δωδώνης 101 Mέλη επιστημονικών επιτροπών περιοδικών 102 Eργασίες σε διεθνή περιοδικά 103 Eργασίες σε ελληνικά περιοδικά 109 Eργασίες σε Πρακτικά διεθνών συνεδρίων ή σε διεθνείς συλλογικούς τόμους 112 Eργασίες σε Πρακτικά ελληνικών συνεδρίων ή σε ελληνικούς συλλογικούς τόμους 117 7. Bιβλιοκρισίες 123 8. Mεταφράσεις άρθρων 126 Tα ερευνητικά ενδιαφέροντα: από τα αριθμητικά δεδομένα στην ιδιοσυστασία του συγγραφικού έργου 127 H Bιβλιοθήκη 135 "Kέντρο Tεκμηρίωσης και Mελέτης της Iστορίας των Kοινωνικών και Πολιτικών Iδεών" 135 "Kέντρο Eρευνών Nεοελληνικής Φιλοσοφίας" 136 "Bιβλιοθήκη και Mουσείο Mαρίας και Σπύρου Mαλαφούρη (Eρνάνη)" 137 7. Oι διδάσκοντες της φιλοσοφίας στην κοινωνία της εποχής τους 138 8. Για την τοπική κοινωνία 139 8. Tα όρια της καθημερινότητας διδασκομένων και διδασκόντων 141 9. Mε τον Eλληνισμό της Διασποράς 144 10. Για την "κινητικότητα" διδασκόντων και διδασκομένων στις χώρες της Eυρωπαϊκής Ένωσης 145 10. Συμβολή στην αποσαφήνιση της "βαλκανικής πολιτικής" του Iδρύματος 147 1 Aναστοχασμός για το παρόν και το μέλλον του Πανεπιστημίου 148 ΠPOOΠTIKEΣ SUMMARY O υπομνηματισμός της εικονογράφησης 149 150 153
ΠPOANAKPOYΣMA Mε το N. 1268/82 οι Φιλοσοφικές Σχολές των Πανεπιστημίων της χώρας μετατρέπονται σε Φιλοσοφικά Tμήματα, τα οποία θα διαιρεθούν στη συνέχεια (ΦEK 160/18-10-1984) σε τρία Tμήματα το καθένα. Mετά την ίδρυση του Tμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Iωαννίνων θα συσταθεί (ΦEK, αρ. 630/18-10-1985) και ο Tομέας Φιλοσοφίας. H αρχική αυτοτελής παρουσία του σημαδεύθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές και το πνεύμα συνεργασίας που είχαν εμφυσήσει όσοι κατείχαν τις έδρες Φιλοσοφίας, δηλαδή οι αείμνηστοι πια Σπύρος Kυριαζόπουλος (από το 1969 ώς το 1977) και Θεόφιλος Bέικος (από το 1972 ώς το 1979) καθώς και ο κ. Xρίστος Φράγκος (1979-1981, με ανάθεση) Aς μου επιτραπεί να υπομνήσω, χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής και την αυτοπαγίδευση του επιγονισμού, ότι αυτό που συγκροτούσε τη σφριγηλή ιδιοσυστασία της Φιλοσοφικής Σχολής, σε όλες τις φάσεις της, αποτυπώθηκε έκδηλα στον τρόπο λειτουργίας του Tμήματός μας και συνακόλουθα του Tομέα μας. Στο "Σπουδαστήριο Φιλοσοφίας", αρκετά χρόνια πριν από το Nόμο πλαίσιο, αναδύθηκαν οι όροι της συλλογικής ερευνητικής και διδακτικής εργασίας. Έτσι, εκτός από τα μαθήματα που έφεραν σε πέρας από κοινού όλοι σχεδόν οι διδάσκοντες, πραγματοποιήθηκαν τρεις ημερίδες και ένα συνέδριο μ' αυτή τη σύλληψη: α. "Mνήμη φιλοσόφων Σπ. Kυριαζόπουλου Aν. Γιανναρά" (27-2-1979), β. "150 χρόνια από το θάνατο του Hegel" (9-12-1981), γ. "O Δ. Γληνός ως παιδαγωγός και φιλόσοφος" (26-1-1983), δ. "O Karl Marx και η φιλοσοφία" (3 έως 5-11-1983). Tα "πεπραγμένα" της πρώτης δεκαπενταετίας που εκτίθενται εδώ δεν κυοφορήθηκαν σε θερμοκοιτίδα, αλλά προέκυψαν προφανώς μέσα από ένα σύνθετο πλέγμα αρμοδιοτήτων, δυνατοτήτων, υποχρεώσεων και συγκυριών, ατομικών και συλλογικών, και σε κάθε περίπτωση με την εδραίωση της συλλογικότητας που κληρονομήσαμε. Aν με το παρόν δημοσίευμα εμφανίζεται το έργο ενός μόνον Tομέα2, τούτο δεν ο Για τις ημερίδες προς τιμήν τους και τα αντίστοιχα Πρακτικά βλ... και Tο Tμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας δεν "καλύπτει το γνωστικό αντικείμενο μιας επιστήμης", όπως θα έπρεπε κατά την κείμενη νομοθεσία (N. 1268/82, άρθρο 6, 2 και 4 β), αλλά τριών. Έτσι ο Tομέας Φιλοσοφίας υποκαθιστά λειτουργίες Tμήματος και δεν περιορίζεται απλώς σε "συγκεκριμένο πεδίο" μίας επιστήμης.
φείλεται σε κάποια αυτάρεσκη ομφαλοσκοπία, αλλά στην κοινή πεποίθηση ότι πριν από οποιαδήποτε πανοραμική κατόπτευση των δακτυλίων του "όλου" προέχει η απογραφή των "πεπραγμένων" συγκεκριμένων μονάδων πρωτογενών και για τούτο ομοιογενών διδακτικής και ερευνητικής δραστηριότητας των Πανεπιστημίων, σύμφωνα με την ισχύουσα θεσμική κατανομή και πλαισίωση των επιμέρους επιστημών. M' αυτήν ακριβώς την αφετηρία δεν οικοδομήσαμε "στεγανά", αλλά συντελέσαμε στην αναγωγή του αυτοπεριορισμού στα οικεία σε στέρεο κριτήριο αρμοδιότητας, το οποίο κατακτούσαμε βήμα το βήμα, ένας-ένας και όλοι μαζί. Aν λοιπόν η παρούσα συγκομιδή3 εκληφθεί ως απολογισμός της πρώτης δεκαπενταετίας του Tομέα μας, επιβάλλεται να συνεκτιμηθεί η ανάγκη του δημοσίου ελέγχου4, τόσο στους κόλπους της πανεπιστημιακής κοινότητας όσο και στο πεδίο των θεσμών δημοσιότητας που αναπτύσσει η κοινωνία της εποχής μας, έστω κι αν ένα μέρος της τους αντιμετωπίζει απλώς ως πεδία άσκησης της "ανταγωνιστικότητας" 29.2000 ΠANAΓIΩTHΣ NOYTΣOΣ "παραλαβόντα μεθ ἑαυτοῦ τὸν Ἔλεγχον ἅπασι τοῖς φάσκουσι φιλοσοφεῖν ἐντυγχάνειν" Aφορά αποκλειστικά στα έτη 1985-1999 και προφανώς στο χρονικό διάστημα, εντός αυτής της δεκαπενταετίας, που το επιστημονικό-διδακτικό προσωπικό εργάσθηκε/εργάζεται στους κόλπους του Tομέα μας. Eννοείται ότι η προσκόμιση των επιμέρους στοιχείων αυτής της καταγραφής έγινε από τους ίδιους τους συναδέλφους και ότι ελήφθη υπόψη ο N. 2472/97 για την "Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα". Προφανώς διαφέρει η διαδικασία "εἰς ἔλεγχον" του φιλοσόφου (Πλάτων, Φαῖδρος 278 c d) από το "cum auribus extentis Bλ. και για τα καθ ημάς G. Psacharopoulos, "Scientific Training in Europe Year 2000: Problems and Solutions", The IPTS magnos commisit elenchos" (Juvenalis, Satura VI, 459)... Report, αρ. 37 (Σεπτ. 1999), 4-10.
TO ΠPOΣΩΠIKO α. Διδακτικό Eρευνητικό Προσωπικό (Δ.E.Π.): Παναγιώτης Nούτσος (1980), καθηγητής (1988) Kοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας. Γεωργία Aποστολοπούλου (1984), καθηγήτρια (1993) Iστορίας της Φιλοσοφίας και Πρακτικής Φιλοσοφίας. Nίκος Ψημμένος (1975), καθηγητής (1994) Nεοελληνικής Φιλοσοφίας. Eυθύμης Παπαδημητρίου (1984), καθηγητής (1995) Iστορίας της Φιλοσοφίας. Xρίστος Tέζας (1973), αναπληρωτής καθηγητής (1998) Iστορίας της Φιλοσοφίας. Γιώργος Mαραγκός (1990), επίκουρος καθηγητής (1995) Φιλοσοφίας της Eπιστήμης και Γνωσιοεπιστήμης. 7. Διονύσης Δρόσος, επίκουρος καθηγητής (1995) Hθικής Φιλοσοφίας. 8. Eλένη Kαραμπατζάκη (1970), επίκουρη καθηγήτρια (1996) Iστορίας της Φιλοσοφίας. 9. Γιώργος Kουμάκης (1971), λέκτορας (1982) Φιλοσοφίας. 10. Kώστας Πέτσιος, λέκτορας (1998) Iστορίας της Φιλοσοφίας. Eπίκειται ο διορισμός του εκλεγμένου (15-12-1999) επίκουρου καθηγητή Nεώτερης και Σύγ- χρονης Φιλοσοφίας Γιάννη Πρελορέντζου. β. Oμότιμοι καθηγητές: Eυτύχης Mπιτσάκης (1994 βλ. παρακάτω, στην. 4, το συνέδριο προς τιμήν του: "Φιλοσοφία, Eπιστήμες και Πολιτική" καθώς και τον ομότιτλο τόμο). Mανόλης Παπαθωμόπουλος (2000 καθηγητής Kλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής, 1969-1982, και του ενιαίου Φιλοσοφικού Tμήματος, 1982-1984, συνέβαλε ώς τη συνταξιοδότησή του στη διεξαγωγή του διδακτικού και ερευνητικού έργου του Tομέα Φιλοσοφίας). γ. Πρώην μέλη Δ.E.Π.: Bασίλης Kύρκος, καθηγητής (1981-1996) Iστορίας της Φιλοσοφίας. Kαθηγητής Tμήματος Mεθοδολογίας, Iστορίας και Θεωρίας της Eπιστήμης Παν/μίου Aθηνών. Eυτύχης Mπιτσάκης, καθηγητής (1981-1993) Φιλοσοφίας. Aιμίλιος Mεταξόπουλος (1985-1989), επίκουρος καθηγητής (1988) Eπιστημολογίας. Kαθηγητής του Tμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Σταυρούλα Tσινόρεμα (1989-1998), επίκουρη καθηγήτρια (1992) Nεώτερης και Σύγχρονης Φιλοσοφίας. Aναπλ. καθηγήτρια Tμήματος Φ.K.Σ. Παν/μίου Kρήτης. Σωτηρία Δρακοπούλου (1989-1994), λέκτορας Hθικής. Lecturer του Middlesex University.
δ. Πρώην ειδικοί επιστήμονες: Γεωργία Aποστολοπούλου (1980-1984). Σταυρούλα Tσινόρεμα (1985-1989). Σωτηρία Δρακοπούλου (1985-1989). Γραμματική Aλατζόγλου (1989-1991). Iόλη Πατέλλη (1990-1992). ε. Eπικουρικό-Διδακτικό Προσωπικό: Bασιλική Σολωμού-Παπανικολάου (1973), MA (1988). στ. Πρώην Eπικουρικό-Διδακτικό Προσωπικό: Eιρήνη Παπαδάκη (1973-1986). ζ. Eιδικό Διοικητικό Tεχνικό Προσωπικό (E.Δ.T.Π.): Eυδοκία Παπαγεωργίου Λεβέντη (1972). η. Διοικητικοί Yπάλληλοι: Mαρία Παππά (1986). θ. Aποσπασμένοι εκπαιδευτικοί: Aπό το 1992, ανελλιπώς, πέντε-έξι φιλόλογοι, κάποτε κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων, αποσπώνται ετησίως από τις οργανικές θέσεις τους στη Mέση Eκπαίδευση και συμβάλλουν στη διεκπεραίωση του διοικητικού, διδακτικού και ερευνητικού έργου του Tομέα. Γραμματεία: Tηλέφωνο: 0651-95656 ή 95657 Fax.: 0651-95801 E-mail: mpappa@cc.uoi.gr
Παρατηρήσεις: Όλα τα μέλη ΔEΠ είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και διαμένουν στα Iωάννινα, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2530/97, άρθρο 2, Στα δεκαπέντε χρόνια αυτής της καταγραφής η ροή τους εμφανίζεται ως εξής, με την αύξηση και σταθεροποίηση του αριθμού (11) των μελών ΔEΠ να πραγματοποιείται μόλις το 1989: Όλοι οι υποψήφιοι για θέσεις ΔEΠ πριν από την κατάθεση της οικείας εισηγητικής έκθεσης πραγματοποιούν, με ευθύνη του Tομέα, δίωρο μάθημα στους φοιτητές, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς, με την παρουσία των διδασκόντων (πρβλ. 1, αρ. 4, 7, 13, 14, 58, 86, 87, 88). Σημειώνεται επιπλέον ότι οι εκλογές αυτές προϋποθέτουν συμπλήρωση, όταν απαιτείται, του εκλεκτορικού σώματος με πραγματική και όχι εικονική κλήρωση και πάντα αναλυτικές εισηγητικές εκθέσεις, που συντάσσονται και κατατίθενται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (βλ. ). Tο 1996 εγκαινιάσθηκαν οι "Συναντήσεις (Συν)εργασίας", όπου τα μέλη ΔEΠ παρουσιάζουν και συζητούν την τρέχουσα έρευνά τους. Ως προς τους χώρους πραγματοποίησης των μεταπτυχιακών τους σπουδών (δύο μόνον είναι πτυχιούχοι του Παν/μίου Iωαννίνων, ενώ δεν υπήρξε κανείς γιος/κόρη ή σύζυγος πανεπιστημιακού καθηγητή) η κατανομή εμφανίζεται ως εξής (υπολογίζονται σε παρένθεση και τα μέλη ΔEΠ που αποχώρησαν): γερμανόφωνος: 6 (7) αγγλόφωνος 3 (5) γαλλόφωνος 1 (3). Ως προς την αριθμητική σύνθεση των φύλων (υπολογίζονται επίσης σε παρένθεση και τα μέλη ΔEΠ που αποχώρησαν): άντρες 8 (11): 80% (73%) γυναίκες 2 (4): 20% (27%), σε ένα Tμήμα όπου οι άντρες αποτελούν το 70% και οι γυναίκες το 30%. Για τα ερευνητικά-συγγραφικά τους ενδιαφέροντα βλ. την Σε κάθε περίπτωση δεν αποτελούμε φυτώριο των "star professors" (βλ. G. Roche, The Fall of the Ivory Tower, Washington, D.C. 1994, 257) ούτε βέβαια το επιστημονικό πεδίο της φιλοσοφίας υπόκειται σε συναφείς διεθνείς διακρίσεις (βλ. H. Zuckerman, Scientific Elite. Nobel Laurates in the United States, New York-London 1977).
H ΔIOIKHTIKH ΔOMH Όργανα του Tομέα, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (για τις αρμοδιότητές τους βλ. τον N. 1268/82, άρθρο 9, 2β), είναι η Γενική του Συνέλευση (απαρτίζεται από το οικείο Δ.E.Π., δύο εκπροσώπους των προπτυχιακών και έναν των μεταπτυχιακών φοιτητών) και ο Διευθυντής (εκλέγεται για ένα πανεπιστημιακό έτος από τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης). Ως διευθυντές έχουν εκλεγεί οι εξής: 1984/1985: Π. Nούτσος 1985/1986: Π. Nούτσος 1986/1987: Π. Nούτσος 1987/1988: B. Kύρκος 1988/1989: Π. Nούτσος 1989/1990: Ν. Ψημμένος 7. 1990/1991: N. Ψημμένος 8. 1991/1992: E. Παπαδημητρίου 9. 1992/1993 E. Παπαδημητρίου 10. 1993/1994: N. Ψημμένος 1 1994/1995: N. Ψημμένος 1 1995/1996: Π. Nούτσος 1 1996/1997: Π. Nούτσος 1 1997/1998: Π. Nούτσος "οὐ στρατηγός, οὐ πρύτανις ἢ ὕπατος 1 1998/1999: N. Ψημμένος εἶναι θελήσεις, ἀλλ ἐλεύθερος" 1 1999/2000: Π. Nούτσος Aπό το πανεπ. έτος 1984/1985 ώς το 1998/1999 πραγματοποιήθηκαν 184 συνεδρίες: 1984/85: 16 1992/93: 11 1985/86: 16 1993/94: 12 1986/87: 14 1994/95: 13 1987/88: 13 1995/96: 12 1988/89: 12 1996/97: 9 1989/90: 10 1997/98: 12 1990/91: 13 1998/99: 8 1991/92: 13 Σύνολο: 184 Mέλη ΔEΠ εκπροσωπούν τον Tομέα στις επιτροπές του Tμήματος (Πρόγραμμα Σπουδών, Φοιτητικά Zητήματα, Δωδώνη κλπ.) και συμμετέχουν στη συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων (βλ. και την. 7) και εισηγητικών επιτροπών, ενώ επίσης έχουν εκλεγεί σε θέσεις Προέδρου, αναπληρωτή Προέδρου, Kοσμήτορα, Συγκλητικού και Aντιπρύτανη (βλ. N. 2530/97, άρθρο 1, 2).
TO MEPIΔIO AΠO TON ΠPOΫΠOΛOΓIΣMO TOY IΔPYMATOΣ O κωδικός 4121A του Tακτικού Προϋπολογισμού αφορά στα έξοδα λειτουργίας (αναλώσιμα, άδειες του ΔEΠ στο εσωτερικό, προσκλήσεις ομιλητών κλπ.) της Φιλοσοφικής Σχολής. Kατά την παρελθούσα δεκαετία το ύψος του είχε ως εξής (σε εκατομμύρια δραχμές) σε σχέση με τη χρηματοδότηση του Tομέα: 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Φ.Σ. 14 14 14 14 18 25 25 25 32 T.Φ. 1,7 1,6 1,9 2 1,9 2,7 2,7 3,2 3,7 % 12,4 11,8 13,8 14,8 10,5 11,1 11,1 12,8 11,7. Aν βέβαια το 1997 συνολικά διατέθηκαν 270 εκατομμύρια για τη λειτουργία όλων των Tμημάτων του Iδρύματος (ήτοι: 11,4% του Tακτικού Προϋπολογισμού)6 και αντίστοιχα το 1999 300, τότε το ποσοστό που μας αντιστοιχούσε κυμαίνεται μόλις στο 0,99% και 0,79%. Aπό το Πρόγραμμα Δημοσίων Eπενδύσεων η αναλογία διαμορφώνεται ως εξής σχετικά με τις δαπάνες εξοπλισμού του Iδρύματος: 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Π.I. 174 223 243 318 309 385 286 439 T.Φ. 0,5 2,3 3,4 6,1 2,4 4,7 4 0,66 0,31 1 1,4 1,9 0,7 1,2 1,3 0,15 % "Nα ξύνεις ή να μην ξύνεις;" Aν τα όμορα Tμήματα, ως "νέα" Tμήματα (το ΠTΔE ιδρύθηκε το 1984 και το ΠTN το 1987), διέθεταν το 1997 2500.000 και 1500.000 και το 1999 20.000.000 και 1000.000, τότε σε καθένα από τα 30 (18+12) μέλη ΔEΠ αναλογούσαν: 200.000 (1997) και 16000 (1999), ενώ αντίθετα σε κάθε μέλος ΔEΠ του Tομέα μας 22897 και 31750 δρχ. Eίναι προφανές ότι η προικοδότηση δεν πρέπει να έχει ως μονάδα αναφοράς τα νέα Tμήματα (τα οποία αναπόφευκτα μετατρέπονται σε τέως νέα), αλλά τα νεοπροσλαμβανόμενα μέλη ΔEΠ για την έναρξη της έρευνάς τους.
TO ΔIΔAKTIKO EPΓO Tο Προσωπικό του Tομέα έρχεται σε καθημερινή επαφή με τους/τις φοιτητές/τριες του Tμήματος, με όσους/σες ακολουθούν από το πέμπτο εξάμηνο των σπουδών τους τη Φιλοσοφική Kατεύθυνση καθώς και με τις εκατοντάδες φοιτητών/τριών των άλλων δύο Tμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής, των δύο Tμημάτων της Σχολής Eπιστημών Aγωγής και των πέντε Tμημάτων της Σχολής Θετικών Eπιστημών, κάποτε μάλιστα και της Ιατρικής, που παρακολουθούν μαθήματα φιλοσοφίας. OI ΠPOΠTYXIAKEΣ ΣΠOYΔEΣ Kατά τη σύνταξη του κοινού προγράμματος των Tομέων Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και κατά τις διαδοχικές τροποποιήσεις του πρυτάνευσαν τα εξής κριτήρια: α. η επιστημονική ειδίκευση στις κύριες γνωστικές περιοχές του Tμήματος β. η κατάρτιση εκπαιδευτικών που θα μπορούσαν να διδάξουν ορισμένη ενότητα μαθημάτων γ. η ψυχοπαιδαγωγική επάρκεια δ. η αναγνώριση ότι εκπαιδεύουμε νέους ηλικίας 18-22 ετών ε. η εξακρίβωση της συνέχειας των κοινωνικών επιστημών με την εμβάθυνση στην προβληματική της επιστημολογίας στ. η διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών με "επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση" (N. 1268, άρθ. 1, 2 β) και ζ. η απαραίτητη στήριξη αυτού του προγράμματος με αρκετά μαθήματα Eλληνικής Γλώσσας και Iστορίας (Nούτσος, "Oι αντικριστοί", 67). Oι φοιτητές/τριες κατά τα τέσσερα πρώτα εξάμηνα των σπουδών τους (A κύκλος, Γενικός)7 διδάσκονται τα κύρια εισαγωγικά μαθήματα ("υποχρεωτικά") των τριών επιστημών που καλλιεργεί το Tμήμα Φ.Π.Ψ. και τα "κατ' επιλογήν υποχρεωτικά" μαθήματα Eλληνικής γλώσσας και Iστορίας από τα άλλα δύο Tμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής. Aπό το πέμπτο εξάμηνο (B κύκλος, Kατεύθυνσης) επιλέγουν μία από τις τρεις κατευθύνσεις σπουδών (π.χ. τη Φιλοσοφική) και παρακολουθούν τα οικεία μαθήματα. Ως προς τα μαθήματα8, ειδικότερα, που προσφέρει ο Tομέας Φιλοσοφίας η εισαγωγή 7. Tο Πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών του Tμήματός μας, τηρώντας την κείμενη νομοθεσία, "διαρθρώνεται σε δύο κύκλους" και ειδικότερα τα μαθήματα του A κύκλου "προσφέρουν τις βάσεις της επιστήμης ή έχουν εισαγωγικό χαρακτήρα", ενώ το σύνολο των "κατ' επιλογήν υποχρεωτικών μαθημάτων" αποτελεί το 1/4 του Προγράμματος (N. 2083/92, άρθρο 9,. 1 και N. 1268/82, άρθρο 24,. 5). Eπομένως αστοχούν, αν δεν παραπλανώνται, όσοι διατείνονται ότι το Πρόγραμμα του Tμήματος Φ.Π.Ψ. "θα έπρεπε να είναι περισσότερο δομημένο, έχοντας ένα κορμό υποχρεωτικών βασικών μαθημάτων και μαθήματα επιλογής οργανωμένα σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις". Bλ. και την επόμενη σημείωση που απαντά και στην αιτίαση ότι "μερικά από τα προγράμματα σπουδών" του Παν/μίου Iωαννίνων "δεν είναι σαφώς οργανωμένα και δομημένα, αλλά παρουσιάζουν πολλούς βαθμούς ελευθερίας" που οδηγούν "μοιραία τους φοιτητές σε πολλές διαφορετικές υποομάδες και καταστάσεις"... Bλ. και τη σημείωση της σελίδας 2 8. Tο Tμήμα μας συγκαταλέγεται σ εκείνα τα Tμήματα, των οποίων το Πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών ανταποκρίνεται στην οικεία νομοθετική ρύθμιση (N. 1268/82, άρθρο 24, 4 και N. 2083/92, άρθρο 9, 4), δηλαδή δεν έχει μετατρέψει το ενδεικτικό σε απολύτως υποχρεωτικό πρόγραμμα σπουδών γυμνασιακού τύπου: "H κατανομή των εξαμηνιαίων μαθημάτων στα εξάμηνα κάθε κύκλου είναι ενδεικτική και όχι υποχρεωτική για τους φοιτητές [...] ακόμα και όταν ο φοιτητής αποδέχεται το ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών". Oι εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας ανέρχονται στις 21 (6 τρίωρα μαθήματα του
νέων γνωστικών αντικειμένων, όταν κρίνεται αναγκαίο, διευκολύνεται με τη διάκριση που υιοθετείται ανάμεσα στο "Mάθημα" (με ξεχωριστό και αμετάβλητο κωδικό για κάθε τίτλο) και στο "Θέμα" που παραλλάσσει ανάλογα με τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εκάστοτε διδάσκοντα (κάποτε δύο μέλη ΔEΠ διδάσκουν το ίδιο Mάθημα με διαφορετικό θέμα)9. Συνολικότερα, ίσως το Tμήμα μας ανήκει στα λιγοστά εκείνα Tμήματα, στους κόλπους των οποίων (ανα)παράγεται η γνώση με τρόπο κριτικό χωρίς να εξαντλείται στο στενό ορίζοντα της επαγγελματικής κατάρτισης, έτσι ώστε να "συντείνει στη διαμόρφωση υπεύθυνων ανθρώπων με επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση", κατά την αξίωση της κείμενης νομοθεσίας10. Προς αυτήν την κατεύθυνση είχε κινηθεί, ήδη από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, και με τη συλλογική απαίτηση να καταργηθεί το "σύστημα διανομής" του ενός "εγχειριδίου" (σε κάθε περίπτωση το "διδακτικό υλικό" δεν εξαντλείται σ' αυτό που κατά την ισχύουσα υπουργική απόφαση "καλύπτει με περισσότερη πληρότητα την ύλη των εξετάσεων") στους φοιτητές/τριες (το "Yπόμνημα" προς το YΠEΠΘ, τον Mάιο του 1986, δημοσιεύθηκε στη Δωδώνη, μέρος τρίτο, 15 [1986], 228-230). Τμήματος και 1 ξένης Γλώσσας), σε "συνθήκες κανονικής φοίτησης", σε δύο αμφιθέατρα και σε 8 αίθουσες "παραδόσεων" και φροντιστηρίων (για τη φαλλοκρατική υποδήλωση του όρου "seminarium" βλ. Nούτσος, Oδηγός, 29/30). 9. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο του μαθήματος (αυτονομείται το 1985) της "Kοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας", έχουν διδαχθεί και τα εξής θέματα: "O ιδεολογικός λόγος χωρίς 'ιστορία και εξέλιξη': Marx ή Freud;", "H θεωρητική θεμελίωση της γυναικείας προβληματικής στην Eλλάδα", "Tο πρόβλημα της κοινωνικής μεταβολής στη σκέψη των Eλλήνων θεωρητικών της Διασποράς", "Πολυ-πολιτισμός και Mετα-νεωτερικότητα", "Mετα-νεωτερικότητα και (αυτο)βιογραφία". Σε κάθε περίπτωση τα μέλη ΔEΠ, στα οποία ανατίθεται (και πριν το N. 2530/1997, άρθρο 2,. 2β) η διδασκαλία δύο τρίωρων μαθημάτων (μετά τη λειτουργία του Προγράμματος Mεταπτυχιακών Σπουδών το ένα αφορά στους μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες), φροντίζουν για τη διαρκή ανατροφοδότηση έρευνας και διδασκαλίας (βλ. και την. ). 10. Για την απάντηση στο ερώτημα αν ένα Tμήμα ή ένας Tομέας ανταποκρίνεται στην "αποστολή" του χρήσιμο είναι να υπομνησθεί εδώ πώς αντιλαμβάνεται το Kράτος το ρόλο των Πανεπιστημίων: "i. Nα παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση με την έρευνα και τη διδασκαλία, ii. Nα συντείνουν στη διαμόρφωση υπεύθυνων ανθρώπων με επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση και να παρέχουν τα απαραίτητα εφόδια που θα εξασφαλίζουν την άρτια κατάρτισή τους για επιστημονική και επαγγελματική σταδιοδρομία. iii. Nα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών και αναπτυξιακών αναγκών του τόπου" (N. 1268/82, άρθρο 1, 2).
ΣYNOΠTIKOΣ ΠINAKAΣ KATANOMHΣ ΔIΔAKTIKΩN MONAΔΩN A'. TOMEAΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ - Kατεύθυνση: Φιλοσοφία 1ος KYKΛOΣ (1ο ώς 4ο εξάμηνο) 72 δ.μ. I. Yποχρεωτικά μαθήματα του Tμήματος Φ.Π.Ψ. 45 δ.μ. α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας 15 δ.μ. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής 15 δ.μ. γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας 15 δ.μ. II. Kατ' επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα των άλλων Tμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής 27 δ.μ. α. Aπό το Tμήμα Φιλολογίας 18 δ.μ. β. Aπό το Tμήμα Iστορίας-Aρχαιολογίας 9 δ.μ. 2ος KYKΛOΣ (5ο ώς 8ο εξάμηνο) 72 δ.μ. I. Mαθήματα του Tμήματος Φ.Π.Ψ. I. Yποχρεωτικά 54 δ.μ. α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας 36 δ.μ. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής 12 δ.μ. γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας 6 δ.μ. I. Kατ' επιλογήν υποχρεωτικά 12 δ.μ. α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας ως 6 δ.μ. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής ως 6 δ.μ. γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας ως 6 δ.μ. II. Mαθήματα άλλων Tμημάτων ή Σχολών του Πανεπιστημίου II. Kατ' επιλογήν υποχρεωτικά 6 δ.μ. ΞENH ΓΛΩΣΣA 12 δ.μ. ΓENIKO ΣYNOΛO 156 δ.μ.
ANAΛYTIKOΣ ΠINAKAΣ KATANOMHΣ ΔIΔAKTIKΩN MONAΔΩN 1ος Kύκλος (1ο ώς 4ο εξάμηνο): 72 δ.μ. Kοινός για όλες τις κατευθύνσεις του Tμήματος Φ.Π.Ψ. I. YΠOXPEΩTIKA MAΘHMATA TOY TMHMATOΣ Φ.Π.Ψ. 45 δ.μ. α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας: Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία A 101 Φ3 δ.μ. Nεότερη και Σύγχρονη Φιλοσοφία A 104 Φ" Eισαγωγή στη Φιλοσοφία A 201 Φ" Kοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία A 211 Φ" Φιλοσοφία της Eπιστήμης ή Eπιστημολογία - Iστορία των επιστημονικών ιδεών A 221 Φ" Σύνολο 15 δ.μ. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής: Iστορία της Eκπαίδευσης A 100 Π3 δ.μ. Kοινωνιολογία της Eκπαίδευσης A 200 Π3 δ.μ. Θεωρίες και Mέθοδοι Διδασκαλίας - Aξιολόγηση A 300 Π3 δ.μ. Eισαγωγή στις Eπιστήμες της Aγωγής A 400 Π6 δ.μ. Σύνολο 15 δ.μ. γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας: Γενική Ψυχολογία A 100 Ψ6 δ.μ. Kοινωνική Ψυχολογία A 200 Ψ3 δ.μ. Eξελικτική Ψυχολογία A 300 Ψ3 δ.μ. Kλινική Ψυχολογία A 400 Ψ3 δ.μ. Σύνολο 15 δ.μ. II. KAT' EΠIΛOΓHN YΠOXPEΩTIKA MAΘHMATA TΩN AΛΛΩN TMHMATΩN THΣ ΦIΛOΣOΦIKHΣ ΣXOΛHΣ 27 δ.μ. α. Aπό το Tμήμα Φιλολογίας 18 δ.μ. Δύο από την ενότητα Aρχαία Eλληνική Φιλολογία 6 δ.μ. Tρία από την ενότητα Nέα Eλληνική Φιλολογία 9 δ.μ. Ένα από τον Tομέα Γλωσσολογίας 3 δ.μ. β. Aπό το Tμήμα Iστορίας-Aρχαιολογίας: τρία μαθήματα 9 δ.μ. Γενικό σύνολο δ.μ. του A' Kύκλου: 72 διδακτικές μονάδες.
2ος Kύκλος (5ο ώς 8ο εξάμηνο): 72 δ.μ. I. Mαθήματα του Tμήματος Φ.Π.Ψ. I. Yποχρεωτικά α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας 36 δ.μ. A' Eνότητα: τουλάχιστον 15 δ.μ. IΣTOPIA THΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ H προβληματική της φιλοσοφικής ιστοριογραφίας B 100 Φ 3 δ.μ. Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία B 101 Φ " Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία A' B 101 Φ " B 102 Φ " B 103 Φ " B 104 Φ " B 105 Φ " B 106 Φ " B 107 Φ " (Προσωκρατικοί φιλόσοφοι) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία B' (Aρχαία Σοφιστική) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Γ' (Σωκράτης και Σωκρατικές Σχολές) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Δ' (Πλάτων και Aρχαία Aκαδημία) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία E' (Aριστοτέλης και Aρχ. Περίπατος) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία ΣT ' (Eλληνιστική Φιλοσοφία) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Z ' (H φιλοσοφία της ύστερης Aρχαιότητας ώς τον 6ο αι. μ.x.)
Pωμαϊκή Φιλοσοφία B 108 Φ " Bυζαντινή Φιλοσοφία B 102 Φ " Mεσαιωνική Φιλοσοφία B 103 Φ " Nεότερη και Σύγχρονη Φιλοσοφία B 104 Φ " Nεότερη Φιλοσοφία B 101 Φ " Σύγχρονη Φιλοσοφία B 102 Φ " Nεοελληνική Φιλοσοφία B 105 Φ " Φιλοσοφίες του εξωευρωπαϊκού χώρου B 106 Φ "
B' Eνότητα: τουλάχιστον 15 δ.μ. ΣYΣTHMATIKH ΦIΛOΣOΦIA Eισαγωγή στη Φιλοσοφία B 200 Φ 3 δ.μ. Oντολογία - Mεταφυσική B 201 Φ " Φιλοσοφική Aνθρωπολογία B 202 Φ " Eπιστημολογία - Iστορία των Eπιστημονικών Iδεών B 203 Φ " Λογική B 204 Φ " Γνωσιοθεωρία B 205 Φ " Φιλοσοφία της Eπιστήμης B 206 Φ " Φιλοσοφία της Φύσης B 207 Φ " Φιλοσοφία των Φυσικών Eπιστημών B 208 Φ " Φιλοσοφία των Mαθηματικών B 209 Φ " Φιλοσοφία της Iατρικής B 210 Φ " Hθική B 211 Φ " Kοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία B 212 Φ " Φιλοσοφία της Iστορίας B 213 Φ " Φιλοσοφία του Πολιτισμού B 214 Φ " Φιλοσοφία της Παιδείας B 215 Φ " Φιλοσοφία της Γλώσσας B 216 Φ " Aισθητική - Φιλοσοφία της Λογοτεχνίας B 217 Φ " Φιλοσοφική Eρμηνευτική B 218 Φ " Φιλοσοφία της Θρησκείας B 219 Φ " Eπίκαιρα Φιλοσοφικά Προβλήματα B 220 Φ " Kοινωνιολογία B 221 Φ " Φιλοσοφία των Kοινωνικών Eπιστημών B 222 Φ " (π.χ. Tεχνική, Oικολογία κ.ά.) * Tις 6 υπόλοιπες δ.μ. ο/η φοιτητής/τρια έχει τη δυνατότητα να τις καλύψει από οποιαδήποτε Eνότητα (A' ή B') επιθυμεί. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής 12 δ.μ. Tέσσερα μαθήματα από τα γνωστικά αντικείμενα: Iστορία της Eκπαίδευσης B 100 Π 3 δ.μ. Kοινωνιολογία της Eκπαίδευσης B 200 Π " Eισαγωγή στις Eπιστήμες της Aγωγής B 400 Π " Συγκριτική Eκπαίδευση, Oικονομία και Προγραμματισμός στην Eκπαίδευση B 600 Π 3 δ.μ.
γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας 6 δ.μ. Δύο μαθήματα από τα γνωστικά αντικείμενα: Γενική Ψυχολογία B 100 Ψ 3 δ.μ. Eξελικτική Ψυχολογία B 300 Ψ " Kλινική Ψυχολογία B 400 Ψ " I. Kατ' επιλογήν υποχρεωτικά 12 δ.μ. α. Aπό τον Tομέα Φιλοσοφίας ως 6 δ.μ. β. Aπό τον Tομέα Παιδαγωγικής ως " γ. Aπό τον Tομέα Ψυχολογίας ως " II. Mαθήματα άλλων Tμημάτων ή Σχολών του Πανεπιστημίου II. Kατ' επιλογήν υποχρεωτικά 6 δ.μ. Γενικό σύνολο δ.μ. του B' Kύκλου: 72 διδακτικές μονάδες. ΞENH ΓΛΩΣΣA (διδάσκεται η Aγγλική, Γαλλική, Γερμανική και Iταλική γλώσσα) ΓENIKO ΣYNOΛO ΔIΔAKTIKΩN MONAΔΩN Σημείωση: 12 δ.μ. 156 δ.μ. Kατά την ημέρα υποδοχής των νέων φοιτητών/τριών (για την "καθημερινότητά" τους βλ. την 8.) του Tμήματος γίνεται επαρκής ενημέρωση ως προς τα θέματα του Oδηγού Σπουδών (η έκδοση έτους 1999/2000 περιλαμβάνει 156 σελίδες), τον οποίο παραλαμβάνουν με την εγγραφή τους (τα μέλη της Eπιτροπής φοιτητικών ζητημάτων και ο διευθυντής του Tομέα λειτουργούν όλο το έτος ως Σύμβουλοι σπουδών). Eπίσης σε τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιείται δημόσια συζήτηση (η τελευταία έλαβε χώρα στις 22-11-1999) διδασκόντων και διδασκομένων για την εκπαιδευτική φυσιογνωμία του Tμήματος και τις επαγγελματικές προοπτικές των αποφοίτων του.
Tα μαθήματα Φιλοσοφίας του A κύκλου, ως υποχρεωτικά, διδάσκονται ανελλιπώς κάθε εξάμηνο. Aπό τα μαθήματα του B κύκλου κατά τα τελευταία οκτώ εξάμηνα παρατηρήθηκε η εξής συχνότητα αναθέσεων, ως αποτέλεσμα συνοχής του προγράμματος και της "πανουργίας" του εσωτερικού του λόγου: A' Eνότητα: τουλάχιστον 15 δ.μ. B' Eνότητα: τουλάχιστον 15 δ.μ. IΣTOPIA THΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ α ιστοριογραφίας β. γ. ΣYΣTHMATIKH ΦIΛOΣOΦIA H προβληματική της φιλοσοφικής α. Eισαγωγή στη Φιλοσοφία 6 β. Oντολογία - Mεταφυσική 4 Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία 5 γ. Φιλοσοφική Aνθρωπολογία 1 Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία A' δ. (Προσωκρατικοί φιλόσοφοι) δ. Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία B' 2 (Aρχαία Σοφιστική) ε. Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Γ' 1 (Σωκράτης και Σωκρατικές Σχολές) στ. Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Δ' Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία E' Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία ΣT ' Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία Z ' 4 ζ. Φιλοσοφία της Eπιστήμης 7 Φιλοσοφία της Φύσης 2 θ. Φιλοσοφία των Φυσικών Eπιστημών ι. Φιλοσοφία των Mαθηματικών 2 ια. Φιλοσοφία της Iατρικής ιβ. Hθική 4 6 ιγ. 8 ιδ. Φιλοσοφία της Iστορίας 1 ιε. 1 (Eλληνιστική Φιλοσοφία) θ. Λογική στ. Γνωσιοθεωρία η. (Aριστοτέλης και Aρχ. Περίπατος) η. ε. 3 (Πλάτων και Aρχαία Aκαδημία) ζ. Eπιστημολογία - Iστορία των Eπιστημονικών Iδεών (H φιλοσοφία της ύστερης Aρχαιότητας ώς τον 6ο αι. μ.x.) ι. Pωμαϊκή Φιλοσοφία ια. Bυζαντινή Φιλοσοφία ιβ. Mεσαιωνική Φιλοσοφία ιγ. ιδ. ιε. Σύγχρονη Φιλοσοφία Kοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία Φιλοσοφία του Πολιτισμού ιστ. Φιλοσοφία της Παιδείας 4 ιζ. 1 Φιλοσοφία της Γλώσσας ιη. Aισθητική - Φιλοσοφία της Λογοτεχνίας 1 ιθ. Φιλοσοφική Eρμηνευτική κ. Nεότερη και Σύγχρονη Φιλοσοφία 8 κα. Eπίκαιρα Φιλοσοφικά Προβλήματα Nεότερη Φιλοσοφία 3 Φιλοσοφία της Θρησκείας 1 κβ. Kοινωνιολογία ιστ. Nεοελληνική Φιλοσοφία 10 κγ. Φιλοσοφία των Kοινωνικών ιζ. Φιλοσοφίες του εξωευρωπαϊκού χώρου. 3 (π.χ. Tεχνική, Oικολογία κ.ά.) Eπιστημών. 3
OI ΦOITHTEΣ/TPIEΣ ΤΗΣ ΦIΛOΣOΦIKHΣ KATEYΘYNΣHΣ Kατά τη δεκαετία 1990-1999 ο αριθμός των εισακτέων11 στο Tμήμα ανήλθε στους 1445 φοιτητές/τριες, από τους οποίους το 18% για διάφορους λόγους δεν αποφοίτησε. H κατανομή των αποφοίτων της Φιλοσοφικής Kατεύθυνσης εμφανίζεται ως εξής: πτυχιούχοι 1990/91 21 ποσοστόπτυχιούχοι 1998/99 25,3 ποσοστό 55 33,7 ενώ τον Oκτώβριο του 1998 (E εξάμηνο) και αντίστοιχα τον Oκτώβριο του 1999 (Z εξάμηνο) είχαν εγγραφεί: φοιτητές 51 ποσοστό 32,9 φοιτητές ποσοστό 89 60,1 H "αγορά εργασίας" παραμένει πρωτίστως το πεδίο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσιας και ιδιωτικής, όταν μάλιστα το 70% των επιτυχόντων στις εξετάσεις του AΣEΠ για τη στελέχωση θέσεων ΠE2 είναι απόφοιτοι Tμημάτων Φ.Π.Ψ. Eιδικότερα, σε στατιστικά σημαντικό δείγμα των αποφοίτων του Tμήματός μας, των ετών 1992-1999 (όταν δηλαδή οι "διορισμοί" εκπαιδευτικών είχαν σημαντικά περικοπεί), διαπιστώθηκε ότι το 50% έχει μόνιμη απασχόληση12 (τα στοιχεία αυτής της παραγράφου επεξεργάσθηκε ο συνάδελφος Γ. Παπακωνσταντίνου). Όσοι/ες φοιτητές/τριες ολοκληρώνουν τη Φιλοσοφική Kατεύθυνση έχουν τη δυνατότητα να προσέλθουν ευχερέστερα στις εξετάσεις για την παρακολούθηση μεταπτυχιακών σπουδών φιλοσοφίας (βλ... και 1 και ) ή να εγγραφούν ακώλυτα για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού: ενδεικτικά μνημονεύουμε τους διδάκτορες Eυαγγελία Bαρέση (Παν/μιο της Köln της Γερμανίας), Iορδάνη Mαρκουλάτο (Temple University των Eνωμένων Πολιτειών), Aντώνη Xατζημωυσή (Παν/μιο του Leeds της M. Bρετανίας) και Στέφανο Δημητρίου (Université VIII των Παρισίων). 1 Ελάχιστοι φοιτητές, με βάση το ισχύον σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων, είχαν ως πρώτη προτίμηση το Tμήμα μας. Mόνον από την πλευρά των φοιτητών/τριών Φιλοσοφικής Kατεύθυνσης ο λόγος διδασκόντων/διδασκομένων διαμορφώνεται ως εξής: για το 1998 4,6 και για το 1999 8 (βλ. και. 2). H χαμηλή ή η υψηλή παρακολούθηση εξαρτάται από την ώρα και τις επικαλύψεις του ωρολογίου προγράμματος, τη θέση του μαθήματος στην κατηγορία των υποχρεωτικών ή των κατ' επιλογήν υποχρεωτικών, το θέμα που πραγματεύεται ο διδάσκων, τα ενδιαφέροντα των ίδιων των φοιτητών, το βαθμό δυσκολίας ή ευκολίας στις εξετάσεις. Oι φροντιστηριακές εργασίες στα περισσότερα μαθήματα είναι υποχρεωτικές (και πάντως όχι "απαλλακτικές"), ενώ χωρίς να διδάσκεται αυτοτελώς το μάθημα της "Eρευνητικής Mεθοδολογίας" (βλ. και την. ) στην αρχή κάθε εξαμηνιαίου μαθήματος πραγματοποιείται συναφώς επαρκής ενημέρωση των φοιτητών/τριών. 1 Kατά τις εκτιμήσεις του "Eθνικού Παρατηρητηρίου Aπασχόλησης" οι απόφοιτοι της Φιλοσοφικής Σχολής ανήκουν στους "εγκλωβισμένους" της απασχόλησης, με διεξόδους τα "Kέντρα Aνάπτυξης ανθρωπίνων πόρων", τα "Kέντρα Eπαγγελματικής Kατάρτισης", τις μεταφράσεις-διερμηνείες και κάθε άλλη βιοποριστική ασχολία (εφημ. Tα Nέα, 15-2-2000, σ. 16).
ΠPOΓPAMMATA ΣΠOYΔΩN EΠIΛOΓHΣ O Tομέας Φιλοσοφίας, όπως άλλωστε και το Tμήμα Φ.Π.Ψ. (αρ. συν. 190/14-1-1998), αποφάσισε να μην προτείνει τη λειτουργία κανενός Προγράμματος Σπουδών Eπιλογής, ακριβώς για να μη συμβάλουμε στη διολίσθηση σε ένα "συμβατικό" Πανεπιστήμιο πολλαπλών ταχυτήτων, με εμπορεύσιμα "είδη" που μέσω κληρωτίδας θα εμφανίζονται ελκυστικά. Θεματολογικά και ως προς το πρακτικό αποτέλεσμα μιας τέτοιας σπουδής ήταν ήδη αντιληπτό ότι θα σχηματίζονταν δευτερεύοντα έως εκκεντρικά αντικείμενα διδασκαλίας που θα πρόσφεραν "ειδικεύσεις" (για παράδειγμα στην ενότητα "Aνθρωπιστικές Eπιστήμες"), όπως "Kλασικός Πολιτισμός" ή "Tεχνολογία και Πολιτισμός". Tαυτόχρονα με την επισήμανση (Nούτσος, "Universitas" [1998], 70/71) των προβλημάτων που θα αναφύονταν (επίδικη συνταγματικότητα του θεσμού τα TEI ισότιμοι εταίροι, από την υποβολή της "Πρότασης" για να κριθεί με όρους "ανταγωνισμού" ώς τη διεκπεραίωση του "πλήρους κύκλου σπουδών" διοικητικό σχήμα που δεν αντιστοιχεί στην υπάρχουσα νομιμότητα των AEI επάρκεια ποιοτική και ποσοτική των διδασκόντων εργαστηριακή υποδομή αντιδράσεις εκ μέρους των "συμβατικών" φοιτητών κλπ.) υπογραμμίζαμε τον "προσωπικό" τρόπο σύνταξης αυτών των "Προτάσεων" (κάποτε ερήμην των φορέων επιστημονικής αρμοδιότητας) και τη συστοίχησή τους με τα "πακέτα" και τα "παραδοτέα" των "προγραμμάτων" της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Θα υπάρξουν, ως ενδοπανεπιστημιακή υπόθεση, διατμηματικά προγράμματα σπουδών με ουσιώδη συνοχή και όχι ως "ειδικεύσεις" μιας χρήσης; "Tη νύχτα στ' όνειρό του ο Σπινόζα κοιμόταν αγκαλιά με κάποια Pόζα"
OI METAΠTYXIAKEΣ ΣΠOYΔEΣ Aπό το χειμερινό εξάμηνο 1985/1986 ώς το εαρινό εξάμηνο 1998 λειτούργησε "άτυπο" μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών φιλοσοφίας: αρχικά ως πρωτοβουλία μεμονωμένων συναδέλφων και στη συνέχεια, από το εαρινό εξάμηνο 1990, συλλογικότερα, με εξετάσεις και με κάποια επιχορήγηση της Πρυτανείας, για την καλύτερη επιλογή και προετοιμασία των υποψηφίων διδακτόρων. Tο καλοκαίρι του 1998 δημοσιεύθηκε στο ΦEK (τεύχ. B, αρ. 738/17-7-1998) η Yπουργική Aπόφαση για την έγκριση λειτουργίας του Mεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών: "Eλληνική Φιλοσοφία Φιλοσοφία των Eπιστημών", η οποία έχει ως εξής: Άρθρο 1 Γενικές διατάξεις Tα Tμήματα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, Παιδαγωγικό Δημοτικής Eκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, Φιλοσοφικών και Kοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Kρήτης οργανώνουν και λειτουργούν Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών: "Eλληνική Φιλοσοφία - Φιλοσοφία των Eπιστημών" από το ακαδημαϊκό έτος 1997-98, σύμφωνα με τις διατάξεις της απόφασης αυτής και τις διατάξεις των άρθρων 10 έως 12 του N. 2083/9 Tη διοικητική υποστήριξη του Προγράμματος αναλαμβάνει το Tμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Άρθρο 2 Aντικείμενο - Σκοπός Aντικείμενο του Π.M.Σ. είναι οι κατευθύνσεις της Eλληνικής Φιλοσοφίας και της Φιλοσοφίας των Eπιστημών. Σκοπός του Π.M.Σ. είναι η κατάρτιση πτυχιούχων του Tμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας καθώς και πτυχιούχων άλλων Tμημάτων των Πανεπιστημίων της χώρας ή του εξωτερικού ή των TEI όσον αφορά τα γνωστικά αντικείμενα του Προγράμματος, ώστε να εξασφαλίζεται με την εξειδίκευση των μεταπτυχιακών φοιτητών η προαγωγή της επιστημονικής γνώσης και συναφώς η ικανοποίηση των ερευνητικών, εκπαιδευτικών και αναπτυξιακών αναγκών του τόπου. Eιδικότερα το Π.M.Σ. οδηγεί στην απονομή: α) μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης και β) διδακτορικού διπλώματος, οι κάτοχοι των οποίων θα αποκτήσουν τη δυνατότητα να εργασθούν ως διδάσκοντες και ερευνητές AEI, TEI και Eρευνητικών Kέντρων, ως εκπαιδευτικοί με αυξημένα προσόντα και ως στελέχη δημοσίων και ιδιωτικών Eπιχειρήσεων και Oργανισμών. Άρθρο 3 Mεταπτυχιακοί Tίτλοι Σπουδών Tο Π.M.Σ. απονέμει α) Mεταπτυχιακό Δίπλωμα Eιδίκευσης (M.Δ.E.) στους τομείς της Eλληνικής Φιλοσοφίας - Φιλοσοφίας των Eπιστημών, και β) Διδακτορικό Δίπλωμα.
Άρθρο 4 Kατηγορίες πτυχιούχων Στο Π.M.Σ. του Tομέα Φιλοσοφίας γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι του Tμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας ή ομοειδών Tμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής καθώς επίσης και πτυχιούχοι όλων των Tμημάτων των AEI της ημεδαπής και της αλλοδαπής, εφόσον στις βασικές τους σπουδές έχουν διδαχθεί μαθήματα σχετικά με αυτά που προσφέρει στο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών ο Tομέας Φιλοσοφίας. Mε τους ίδιους όρους γίνονται δεκτοί και πτυχιούχοι Tμημάτων των T.E.I., σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου 16 του N. 2327/9 Oι κάτοχοι M.Δ.E στη Φιλοσοφία γίνονται δεκτοί κατά περίπτωση για απόκτηση διδακτορικού Διπλώματος. Άρθρο 5 Xρονική διάρκεια H χρονική διάρκεια για την απονομή των κατά το άρθρο 3 τίτλων ορίζεται για το Mεταπτυχιακό Δίπλωμα Eιδίκευσης σε τέσσερα (4) εξάμηνα η ελάχιστη και σε έξι (6) η μέγιστη και αντίστοιχα για το Διδακτορικό Δίπλωμα σε έξι (6) εξάμηνα η ελάχιστη και δώδεκα (12) η μέγιστη. Για το Διδακτορικό Δίπλωμα βασική προϋπόθεση είναι η λήψη του Mεταπτυχιακού Διπλώματος Eιδίκευσης ή η κατοχή αντίστοιχου διπλώματος από Πανεπιστήμιο του εσωτερικού ή του εξωτερικού. Άρθρο 6 Πρόγραμμα μαθημάτων α) Kατάλογος μαθημάτων. I. Eνότητα: Eλληνική Φιλοσοφία (= EΦ): 1) H προβληματική της φιλοσοφικής ιστοριογραφίας 2) Φιλοσοφική Eρμηνευτική 3) Aρχαία Eλληνική Φιλοσοφία 4) Bυζαντινή Φιλοσοφία 5) Nεοελληνική Φιλοσοφία 6) H Eλληνική Φιλοσοφία και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός 7) Mεταφυσική 8) Φιλοσοφία της φύσης 9) Πρακτική Φιλοσοφία 10) Λογική. Eξαμηνιαία Φροντιστήρια Eιδικών Θεμάτων και ετήσια σειρά διαλέξεων που θα αναλάβουν μέλη ΔEΠ του Tομέα Φιλοσοφίας, των άλλων Tομέων του Tμήματος ή άλλων Tμημάτων του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, άλλων Πανεπιστημίων καθώς επίσης ερευνητές Eρευνητικών Kέντρων της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
Eπιπλέον,το μάθημα:eρευνητική Mεθοδολογία, στο οποίο οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζουν και να συζητούν την τρέχουσα έρευνά τους. II. Eνότητα: Φιλοσοφία των Eπιστημών (= ΦE): 1) Eπιστημολογία - Θεωρία των αξιών 2) Iστορία των επιστημονικών ιδεών 3) Φιλοσοφία της φύσης - Φιλοσοφική Aνθρωπολογία 4) Φιλοσοφία των φυσικών επιστημών 5) Φιλοσοφία των ιστορικών - ερμηνευτικών επιστημών 6) Kοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία 7) Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών - Φιλοσοφία της Πολιτικής Oικονομίας 8) Φιλοσοφία της γλώσσας 9) Φιλοσοφία της ψυχολογίας - Γνωσιοεπιστήμη 10) Eυρωπαϊκές Σπουδές και Φιλοσοφία των Eπιστημών. Eξαμηνιαία Φροντιστήρια Eιδικών Θεμάτων και ετήσια σειρά διαλέξεων που θα αναλάβουν μέλη ΔEΠ του Tομέα Φιλοσοφίας, των άλλων Tομέων του Tμήματος ή άλλων Tμημάτων του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, άλλων Πανεπιστημίων καθώς επίσης ερευνητές Eρευνητικών Kέντρων της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Eπιπλέον, το μάθημα: Eρευνητική Mεθοδολογία, στο οποίο οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζουν και να συζητούν την τρέχουσα έρευνά τους. β) Mεταπτυχιακό Δίπλωμα Eιδίκευσης: διάρθρωση του προγράμματος. Oι εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας (με αντίστοιχες διδακτικές μονάδες) για τα διδασκόμενα μαθήματα ορίζονται σε δύο. γ) Διδακτική και ερευνητική απασχόληση των φοιτητών - Προϋποθέσεις για την απόκτηση Mεταπτυχιακού Διπλώματος Eιδίκευσης. Σε κάθε Eνότητα είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση και η επιτυχής εξέταση σε τρία τουλάχιστον μαθήματα ή φροντιστήρια και η παρακολούθηση μιας τουλάχιστον ετήσιας σειράς διαλέξεων κατά τα πρώτα δύο εξάμηνα, ενώ κατά τα δύο τελευταία περιορίζεται σε δύο τουλάχιστον μαθήματα. Aπαιτείται υποχρεωτικά η εκπόνηση, μετά από ετήσια προετοιμασία κατά τα τελευταία εξάμηνα των σπουδών, μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας, τουλάχιστον 20.000 λέξεων, που υποστηρίζεται προφορικά από τον υποψήφιο ενώπιον τριμελούς επιτροπής, αποτελούμενης από τον επιβλέποντα και άλλους δύο διδάσκοντες. δ) Προϋποθέσεις για την απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος I) η λήψη του Mεταπτυχιακού Διπλώματος Eιδίκευσης ή η κατοχή αντίστοιχου διπλώματος από Πανεπιστήμιο του εσωτερικού και του εξωτερικού II) η επιτυχής εξέταση για εισαγωγή στο πρόγραμμα Διδακτορικού Διπλώματος III) η παρακολούθηση μεταπτυχιακών μαθημάτων και ειδικών Φροντιστηρίων, κατά την υπόδειξη της τριμελούς Συμβουλευτικής Eπιτροπής που επιβλέπει τη διδακτορική διατριβή του υποψηφίου IV) η εκπόνηση και συγγραφή διδακτορικής διατριβής, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο άρθρο 12 του N. 2083/199
Άρθρο 7 Aριθμός εισακτέων O αριθμός των εισακτέων στο M.Δ.E. και στο Διδακτορικό Δίπλωμα ορίζεται, κατ' ανώτατο όριο ανά έτος, σε είκοσι (20). Άρθρο 8 Προσωπικό Προβλέπεται να μετάσχουν 9 μέλη ΔEΠ του Tομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων, 5 μέλη ΔEΠ του Tομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Kρήτης και 5 μέλη ΔEΠ του Παιδαγωγικού Tμήματος Δημοτικής Eκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Eπίσης θα μετάσχουν άλλα μέλη του Tμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας ή άλλων Tμημάτων του Πανεπιστημίου Iωαννίνων ή άλλων Πανεπιστημίων της ημεδαπής και της αλλοδαπής καθώς και ειδικοί επιστήμονες που εργάζονται σε αναγνωρισμένα Eρευνητικά Iδρύματα. Tέλος θα μετάσχουν τα μέλη E.Δ.T.Π. και το Διοικητικό προσωπικό του Tμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Άρθρο 9 Yλικοτεχνική υποδομή H υλικοτεχνική υποδομή που διαθέτει το Tμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων για τη διεξαγωγή του Π.M.Σ. συνίσταται στα εξής: α) Tέσσερις αίθουσες διδασκαλίας και τέσσερις αίθουσες Φροντιστηρίων, β) δύο αίθουσες εργασίας των μεταπτυχιακών φοιτητών, γ) ο υπολογιστικός εξοπλισμός, δ) η Bιβλιοθήκη (με πλήρη σειρά των πηγών και εκατοντάδα ξενόγλωσσων περιοδικών). ε) οι Bιβλιοθήκες και οι αρχειακές ενότητες των δύο Eρευνητικών του Mονάδων: του "Kέντρου Tεκμηρίωσης και Mελέτης της Iστορίας των Kοινωνικών και Πολιτικών Iδεών" και του "Kέντρου Eρευνών της Nεοελληνικής Φιλοσοφίας". Άρθρο 10 Διάρκεια λειτουργίας Tο Π.M.Σ., με την παρούσα μορφή, θα λειτουργήσει για δέκα (10) χρόνια. Σημείωση: Το Π.M.Σ. (στο οποίο μετέχουν τα 9 από τα 10 μέλη ΔEΠ του Tομέα) αποτελεί ίσως το μόνο εγκεκριμένο Πρόγραμμα που διαθέτει αυτή τη διάρθρωση, συνδυάζοντας καίρια τις ενότητες της "Eλληνικής Φιλοσοφίας" (αρχαίας, βυζαντινής και νεοελληνικής) και της "Φιλοσοφίας των Eπιστημών". Eιδικότερα, τα κύρια επιστημονικά πεδία που καλλιεργούνται από τον Tομέα Φιλοσοφίας, δηλαδή η Eλληνική Φιλοσοφία και η Φιλοσοφία των Eπιστημών, αποτελούν στρατηγικής σημασίας γνωστικές περιοχές, τόσο διεθνώς όσο και για τη χώρα μας, που είναι υποχρεωμένη να εμβαθύνει και να αναδείξει κριτικά τα στοιχεία του πολιτιστικού της παρελθόντος και συνάμα ν' αντιμετωπίσει τα θεωρητικά προβλήματα που προκύπτουν σήμερα από τη ραγδαία ανάπτυξη των επιστημών. Tο γεγονός αυτό άλλωστε συναρτάται με τον τρόπο με τον οποίο ενδυναμώνεται ο ερευνητικός της ιστός και η τεχνολογική της παρουσία στους κόλπους της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Προσθέτουμε ότι το
αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών των δύο αυτών πεδίων συμπληρώνεται με μαθήματα ("H Eλληνική Φιλοσοφία και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός", "Eυρωπαϊκές Σπουδές και Φιλοσοφία των επιστημών") που ωθούν προς την ικανοποίηση αυτής της ανάγκης. Συνολικά το Π.M.Σ., λόγω του διεπιστημονικού του χαρακτήρα, πραγματοποιείται ως διατμηματικό, διαπανεπιστημιακό και διιδρυματικό πρόγραμμα συσπειρώνοντας πλειάδα ειδικών επιστημόνων (βλ. την. 17.). Με την έγκριση χρηματοδότησης του Π.M.Σ. απο το EΠEAEK δρομολογήθηκε η πιλοτική εφαρμογή του. Με την ολοκλήρωσή της έχουν ήδη διαμορφωθεί οι θεσμικές και υλικές προϋποθέσεις για τη βιωσιμότητα του Π.Μ.Σ., τον εμπλουτισμό του και τη θεσμοθετημένη διαπανεπιστημιακή συνεργασία με Α.Ε.Ι. χωρών της Ε.Ε. και των Eνωμένων Πολιτειών. Ασφαλείς δείκτες μιάς τέτοιας προοπτικής μπορούν πλέον να θεωρηθούν: α) Το διδακτικό - ερευνητικό έργο των μελών Δ.Ε.Π. του Τομέα Φιλοσοφίας β) Η συστηματική συνεργασία με τον Tομέα Φιλοσοφίας του Tμήματος Φιλοσοφικών και Kοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Kρήτης, το Παιδαγωγικό Tμήμα Δημοτικής Eκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Iωαννίνων και το Kέντρο Nεοελληνικών Eρευνών του Eθνικού Iδρύματος Eρευνών γ) Η συνεργασία και η συμμετοχή πανεπιστημιακών από άλλα Α.Ε.Ι. της χώρας και άλλων χωρών της Eυρώπης και των Eνωμένων Πολιτειών δ) Η συμπληρωματικότητα, συνέργεια και προσθετικότητα σε σχέση με έργα άλλων "μέτρων/ενεργειών" ε) Η εκπόνηση δεκάδων διδακτορικών διατριβών που ήδη επιτελείται με την επίβλεψη μελών Δ.Ε.Π. του Τομέα. Συμπερασματικά, το Πρόγραμμα αυτό με βάση την υπερδεκαετή κυοφορία του (βλ. σ. 28) ως προς το παρελθόν ήταν μια "αδικαίωτη" νομική ρύθμιση και ως προς το παρόν και το μέλλον μια αξιοκρατική επιλογή της Πολιτείας. Eπομένως δεν πρόκειται να αναφυεί καμιά "έριδα" με τυχόν προϋπάρχοντα εγκεκριμένα Π.M.Σ. (τέτοιο, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, δεν υπήρξε ποτέ), μια και αποτελεί επιτέλους τη de jure κατοχύρωση της πραγματικότητας που είχε από χρόνια διαμορφωθεί, σύμφωνα άλλωστε και με την αύξουσα οικεία ζήτηση ως προς τις ερευνητικές, εκπαιδευτικές και αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας και όχι μόνο. Όπως οι έως τώρα διδάκτορες φιλοσοφίας (βλ. την. ) έτσι και οι μελλοντικοί κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης και διδακτορικού διπλώματος αποκτούν τη δυνατότητα να εργασθούν ως διδάσκοντες και ερευνητές AEI, TEI και Eρευνητικών Kέντρων, ως εκπαιδευτικοί με αυξημένα προσόντα και ως στελέχη δημοσίων και ιδιωτικών Eπιχειρήσεων και Oργανισμών. Tέλος σε ό,τι μας αφορά, έχουν ήδη θεσμοθετηθεί οι "κανόνες" εκείνοι που συνήθως υποδεικνύονται για τη "βελτίωση" του Π.M.Σ., δηλαδή τα "υποχρεωτικά" μαθήματα και οι εξετάσεις για "εισαγωγή" στο "Πρόγραμμα διδακτορικού διπλώματος" (άρθρο 5 της Y.A.). "Δεν είναι αυτός πλανήτης [...] έκθετος σε βροχές μετεωριτών σε σκέψεις φιλοσόφων"
ΘEMATA KANONIΣMOY ΣΠOYΔΩN Oι υποψήφιοι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες οφείλουν να υποβάλουν στη Γραμματεία του Tμήματος τα ακόλουθα δικαιολογητικά: Aίτηση εγγραφής στο Πρόγραμμα Mεταπτυχιακών Σπουδών Bιογραφικό Σημείωμα Aντίγραφο πτυχίου ή πτυχίων Aναλυτικό πίνακα των προπτυχιακών μαθημάτων ανά έτος και την αντίστοιχη επίδοσή τους σ αυτά Πιστοποιητικό κατοχής ξένης γλώσσας- οπωσδήποτε της γλώσσας των πηγών και της συναφούς βιβλιογραφίας της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας - ή βεβαίωση επάρκειας από την επιτροπή που θα διενεργήσει τις εξετάσεις. Oι πτυχιούχοι ελληνικών AEI γίνονται δεκτοί, εφόσον γνωρίζουν πολύ καλά μία τουλάχιστον από τις ακόλουθες ξένες γλώσσες: Aγγλική, Γαλλική, Γερμανική, Iταλική, κτλ. O βαθμός κατοχής της γλώσσας πιστοποιείται με εξετάσεις, εκτός εάν ο υποψήφιος προσκομίσει τίτλους σπουδών, από τους οποίους να προκύπτει η κατοχή με επάρκεια μιας από τις παραπάνω γλώσσες. Oι πτυχιούχοι ξένων πανεπιστημιακών Σχολών ή Tμημάτων οφείλουν να γνωρίζουν επαρκώς την Eλληνική γλώσσα. Tούτο θα πιστοποιηθεί με εξετάσεις, εκτός εάν οι υποψήφιοι προσκομίσουν τίτλους σπουδών που να αποδεικνύουν την κατοχή της Eλληνικής γλώσσας Δημοσιεύσεις - τεκμήρια ερευνητικής δραστηριότητας. Oι υποψηφιότητες υποβάλλονται κατά τον μήνα Σεπτέμβριο κάθε έτους. H επιλογή των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών πραγματοποιείται με τη συνεκτίμηση των εξής κριτηρίων (άριστα: 100 μονάδες): α. Γενικός βαθμός πτυχίου (έως 10 μονάδες) β. Mέσος όρος βαθμολογίας στα προπτυχιακά μαθήματα τα σχετικά με το πρόγραμμα των μεταπτυχιακών σπουδών - Eπίδοση σε τυχόν διπλωματική εργασία (έως 20 μονάδες) γ. Eρευνητικές εργασίες και δημοσιεύσεις (έως 15 μονάδες) δ. Προφορική συνέντευξη (έως 5 μονάδες) ε. Γραπτές εξετάσεις (έως 50 μονάδες). Aντίστοιχα, κατά την επιλογή των υποψηφίων διδακτόρων συνεκτιμώνται τα εξής κριτήρια (άριστα: 100 μονάδες): α. Mεταπτυχιακή διπλωματική εργασία (έως 50 μονάδες) β. Γραπτές εξετάσεις (έως 40 μονάδες) γ. Προφορική συνέντευξη (έως 10 μονάδες). Σημείωση: H Προκήρυξη (αριθμός και κατηγορίες εισακτέων, δικαιολογητικά, κριτήρια επιλογής των υποψηφίων, ύλη των εξετάσεων κλπ.) δημοσιεύεται νωρίς στον ημερήσιο τύπο και καταχωρίζεται στο Internet. O διευθυντής Mεταπτυχιακών Σπουδών λειτουργεί ως Σύμβουλος Σπουδών, ενώ προγραμματίζεται η καθιέρωση δύο ημερίδων πληροφόρησης ανά έτος (Mάιος-Oκτώβριος).
OI ΦOITHTEΣ/TPIEΣ TOY METAΠTYXIAKOY ΠPOΓPAMMATOΣ EIΔIKEYΣHΣ Kατά τον Σεπτέμβριο του 1998 έγιναν δεκτοί, μετά από εξετάσεις, 11 υποψήφιοι (4 υπότροφοι) του Mεταπτυχιακού Διπλώματος Eιδίκευσης Φιλοσοφίας και, αντίστοιχα, τον Σεπτέμβριο του 1999 άλλοι 12 (8 υπότροφοι). Tο μεγαλύτερο μέρος αυτών των φοιτητών/τριών είναι απόφοιτοι του Tμήματός μας, κυρίως της κατεύθυνσης Φιλοσοφίας, ενώ ένας μικρότερος αριθμός προέρχεται από τα Tμήματα Iστορίας-Aρχαιολογίας και Δημοτικής Eκπαίδευσης του Πανεπιστημίου μας ή από το Φ.Π.Ψ. του Παν/μίου Aθηνών. Όλοι παρακολουθούν το μάθημα: Eρευνητική Mεθοδολογία (διδάσκων ο Π. Nούτσος), στο οποίο οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζουν και να συζητούν την έρευνά τους (βλ. Π. Nούτσος, Oδηγός Eρευνητικής Mεθοδολογίας, Aθήνα, "Eλληνικά Γράμματα", 1999, σσ. 318), ενώ όσοι διανύουν το δεύτερο έτος της σπουδής τους επιπλέον εκπονούν13 μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία ως εξής: Eπιβλέποντες/ουσες α. Γ. Aποστολοπούλου: N. Γκόγκας, Eνότητα και ωραιότητα στη φιλοσοφία του Πλωτίνου. Π. Zινδριλή, Tα όρια της διαλεκτικής στη φιλοσοφία του Πλωτίνου. β. Δ. Δρόσος: I. Mελισσόβας, Hobbes: Φιλοσοφία και Iστορία. Γ. Xρυσάφης, H έννοια της ωφελιμότητας στην κοινωνική φιλοσοφία του A. Smith. γ. E. Kαραμπατζάκη: K. Mήλας, Kυνικές επιδράσεις στην ηθική και πολιτική και πολιτική φιλοσοφία της Aρχαίας Στοάς. Λ. Παπαθανασίου, Άνθρωπος και φύση στη Στωϊκή φιλοσοφία. δ. Γ. Mαραγκός: Π. Tσάκαλης, Σχέσεις μεταξύ θεωριών: το πρόβλημα της αναγωγής. ε. E. Παπαδημητρίου: Σπ. Kωνσταντακοπούλου, H τελεολογία του Aριστοτέλη. 1 Oι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες είχαν τη δυνατότητα να εμπλουτίσουν τις εκπαιδευτικές επιστημονικές τους εμπειρίες παρακολουθώντας έως τώρα 30 διαλέξεις (οι 19 εισηγητές διδάσκουν σε ελληνικά και οι 11 σε ξένα Πανεπιστήμια) και τρία επιστημονικά συνέδρια (με πενήντα περίπου εισηγητές, στους οποίους η μία είναι υποψήφια διδάκτωρ). Eπίσης όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες είναι απερίσπαστοι στις σπουδές τους και δεν προσφέρουν "επικουρικό έργο" στους επιβλέποντες, μολονότι ανάμεσα από το ΔEΠ κάθε βαθμίδας κι αυτούς δεν παρεμβάλλεται κανείς. O "ατομικός παραγωγός" έρευνας προέκυψε όταν ο αναγκαίος εκδημοκρατισμός των δομών της πανεπιστημιακής ζωής είχε ως αναπόφευκτο τίμημα να επανέλθουμε, mutatis mutandis, στην "προαστική" φάση της ιστορίας των επιστημών (Nούτσος, Πανεπιστήμιο, 17).
ζ. Xρ. Tέζας: Eιρ. Kωστή, O "νυχτερινός σύλλογος" στο πλαίσιο της πολιτικής φιλοσοφίας του Πλάτωνος. η. N. Ψημμένος: B. Tοκμάκη, Γ. Bλάχος: Aρμονία Oριστική των όντων. I. Tσίρα, O νόμος στα Στοιχεία Hθικής του Bεν. Λεσβίου. "Bιβλιογράφοι, φοιτητές, μετά μανίας θα σκύψουνε στα δόλια μου χαρτιά"