ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ Έτος 2013 Γενικές πληροφορίες Κεφαλονιά Η Κεφαλονιά είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί του Ιονίου. Βρίσκεται στη μέση του Ιονίου Πελάγους στη Δυτική Ελλάδα, μεταξύ των παραλλήλων 37 Ο 59 Β και 38 Ο 34 Β και των μεσημβρινών 20 Ο 29 Α και 21 Ο 08 Α. Έχει έκταση 904,4 τ.χλμ. και μήκος ακτών 245 χλμ. Αποτελεί ανεξάρτητο νομό στον οποίο υπάγεται η Ιθάκη καθώς και μερικά ακατοίκητα νησάκια (Άτοκος, Αρκούδι και Εχινάδες). Η Κεφαλονιά έχει σαν πρωτεύουσα το Αργοστόλι και χωρίζεται σε πέντε (5) επαρχίες (Κραναίας, Πάλλης, Πρόννων, Σάμης, Ιθάκης). Η οικονομία του νησιού βασίζεται κυρίως στον τουρισμό την κτηνοτροφία, την γεωργία και την αλιεία. Κατελειός Γεωγραφικά στοιχεία Ο Κατελειός είναι το νοτιότερο χωριό της Κεφαλονιάς και βρίσκεται στο δυτικό άκρο του ομώνυμου όρμου. Ανήκει διοικητικά στο νεοσύστατο Δήμο Κεφαλληνίας και απέχει 32 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νομού, το Αργοστόλι. Ανάμεσα σε δύο μεγάλα υψώματα, δυτικά της Απαλοχέρας και ανατολικά του Γουλακιού, η πεδιάδα του Κατελειού απλώνεται νότια από τους όγκους Αετοφωλιά και το Βούνο μέχρι τη θάλασσα. Η Αετοφωλιά, γιγαντιαίος βράχος και κατάληξη του μεγάλου βουνού, του Αίνου, ορθώνεται προστατευτικά παρέα με το Βούνο πάνω από την πεδιάδα. Ο Άνω Κατελειός, γραφικό χωριό φυσικού κάλλους, καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της πεδιάδας, κάτω από την Πάστρα και το Κρεμμύδι και διασχίζεται από ένα μεγάλο ποτάμι, με πανέμορφο περιπατητικό μονοπάτι 1
και με το μοναδικό για την Κεφαλονιά χαρακτηριστικό να έχει φυσική ροή χειμώνα-καλοκαίρι. Η ναυτική παράδοση του χωριού Ο Κατελειός, το κατ εξοχήν ψαροχώρι της Κεφαλονιάς, είχε ανέκαθεν μεγάλη ναυτική παράδοση. Η Καραβόπετρα, δαμασμένη από τα κύματα, στα ρηχά του όρμου έξω από το μώλο του Κατελειού, έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά των κατοίκων. Ο μώλος, μεγάλο μέρος του οποίου είναι θαμμένο κάτω από την άμμο, είναι έργο Βενετσιάνικο και κατά το ένδοξο παρελθόν του, τρικάταρτα εμπορικά και ψαράδικα καΐκια άραζαν στα νερά του. Ο Κατελειός με μόλις 2-3 σπίτια στην αρχή του αιώνα ήτανε πέρασμα για εργάτες, εμπορεύματα, ζώα και οτιδήποτε ερχόταν ή έφευγε από την Κεφαλονιά από θαλάσσης. Αποτελούσε νευραλγικό σημείο για τις εμπορικές δραστηριότητες των Ενετών κατακτητών και αργότερα κατά το 19 ο αιώνα είχε και τελωνείο, γνωστό με την ονομασία Φινάντσια. Ντόπια καΐκια, όπως του καπετάν Βαγγέλη από τα Μαυράτα, του Βασιλάτου, του Στρίντζη, μετέφεραν λιοκόκκι, σταφίδα, σαπούνι, λάδι, ζώα, πήλινα και άλλα εμπορεύματα. Οι δύο τραγάτες-ταβέρνες του Κρητικού και του Χαμπέρη με φρέσκο ψάρι και κρασί ήταν στέκι και καταφύγιο για όσους επισκέπτονταν ή ξέμεναν στον Κατελειό λόγω θαλασσοταραχής. Οι ψαροταβέρνες αποτέλεσαν και μεταπολεμικά πόλο έλξης, καθώς όλο το Αργοστόλι κατέβαινε και εξακολουθεί να κατεβαίνει στον Κατελειό για να απολαύσει εκλεκτό ολόφρεσκο ψάρι από τους ντόπιους ψαράδες. Ιστορικά στοιχεία Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον με πληθώρα μνημείων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν: οι Μυκηναϊκοί τάφοι των Ελληνικών (περιοχή της πεδιάδας του Κατελειού), των Μαυράτων και των Τζανάτων, οι 18 νερόμυλοι κατά μήκος του ποταμιού, από την Πάστρα μέχρι τη θάλασσα, πολλοί από τους οποίους ανάγονται στη Ρωμαϊκή εποχή, το Παλιόκαστρο στον Αϊ Γιώργη, παλιά πρωτεύουσα του Δήμου Πρόννων, 2
το πέτρινο καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Ανδρέα (στον Άνω Κατελειό ) που καταστράφηκε στους σεισμούς του 1953. Μορφολογία της θαλάσσιας περιοχής και θαλάσσια ζωή Η μορφολογία της θαλάσσιας περιοχής του Κατελειού συνδέεται άρρηκτα τόσο με το παρελθόν όσο και με το παρόν του και έχει ευνοήσει την ανάπτυξη της παραδοσιακής αλιείας μέχρι σήμερα. Είναι αναμφισβήτητη η μεγάλη αξία της περιοχής ως βιότοπου σπάνιων υδρόβιων οργανισμών και πολυάριθμων ειδών θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Επίσης, ως τόπου αναπαραγωγής και προστασίας της θαλάσσιας ζωής και απειλουμένων ειδών όπως η χελώνα Caretta caretta και η φώκια Monachus monachus. Οι ψαρότοποι του Κατελειού και οι θαλάσσιες περιοχές της Μούντας, των Κακάβων, της Λούμπας, της Απαλοχέρας και του Κορωνιού αποτελούν θαλάσσια οικοσυστήματα με σπάνιο υποβρύχιο πλούτο. Ειδικά η παραλία της Μούντας έχει αναγνωριστεί ως ο κυριότερος τόπος αναπαραγωγής στην Κεφαλονιά της διεθνώς προστατευόμενης θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta(natura 2000). Πολιτιστικές και Περιβαλλοντικές δράσεις 1) Σύλλογος Κατελειού για τη «Μελέτη και Προστασία της Θαλάσσιας και Χερσαίας Ζωής» που αναπτύσσει τις ακόλουθες δράσεις: ενημέρωση ντόπιων και ξένων επισκεπτών για τα απειλούμενα και σπάνια είδη θαλάσσιας ζωής, οργάνωση και λειτουργίας του Κέντρου Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Κατελειού, ερευνητική παρακολούθηση των αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων της θαλάσσιας χελώνας της Κεφαλονιάς (Caretta caretta), περιβαλλοντική ενημέρωση, Διήμερο Φεστιβάλ Κατελειού για το Περιβάλλον 2) Σύλλογος το «Παλαιόκαστρο» πολιτιστική ομάδα εκμάθησης και παρουσίασης παραδοσιακών και εθνικών χορών. 3
Σύλλογος Κατελειού Μελέτης και Προστασίας της Θαλάσσιας & Χερσαίας Ζωής Ο Σύλλογος Κατελειού για την Μελέτη και Προστασία της Θαλάσσιας και Χερσαίας Ζωής είναι μη κυβερνητικός οργανισμός, που έχει σκοπό να προστατέψει, να διατηρήσει και να μελετήσει την φύση προκειμένου να επιτύχει ένα βιώσιμο μέλλον για τις καινούργιες γενιές της Κεφαλονιάς. Η δράση του Συλλόγου γενικότερα περιλαμβάνει : Πρόγραμμα καταγραφής του πληθυσμού της Θαλάσσιας Χελώνας (Caretta caretta ) της Κεφαλονιάς Συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εθελοντισμού (EVS) υπό το όνομα: «LOGGERHEAD SEA TURTTLES CONSERVATION IN KEFALONIA» Ετήσιο Φεστιβάλ Κατελειού για το Περιβάλλον Περιβαλλοντική /Πολιτιστική Εκπαίδευση Προώθηση της Βιολογικής Γεωργίας και υποστήριξη του Οίκοτουρισμού στην Κεφαλονιά Παραλίες καταγραφής της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των θαλασσίων χελωνών της Κεφαλονιάς - Ακτή της Μούντας και ΝΔ ακτές της Κεφαλονιάς Μούντα H αμμώδης ακτή της Μούντας αποτελεί το νοτιοανατολικό τμήμα του μεγάλου πέταλου του Όρμου του Κατελειού νότια της Κεφαλονιάς. Η παραλία αποτελείται από επιμέρους τμήματα που χαρακτηρίζονται με διάφορα τοπωνύμια. Επικρατέστερα τοπωνύμια είναι τα Καμίνια και τα Ποταμάκια. Νοτιοδυτικά της ακτής βρίσκεται το χωριό Κατελειός με το ομώνυμο Ακρωτήρι του και νοτιανατολικά το Ακρωτήρι της Μούντας. Πίσω από την ακτή και πάνω από τα επιμέρους τμήματα (Καμίνια-Ποταμάκια) και καθ όλο το μήκος της το έδαφος διαμορφώνεται σε αμφιθεατρική πλαγιά και αποτελεί μέρος των παρακειμένων χωριών (Ρατζακλί, Σκάλα). Στο μέρος της πλαγιάς που καταλαμβάνεται από το χωριό Ρατζακλί, κι από παράδοση, ανήκει γεωγραφικά η ακτή της Μούντας. 4
Η Μούντα θεωρείται η πιο σημαντική ακτή της Κεφαλονιάς για την ωοτοκία της θαλάσσιας χελώνας αλλά και ως ένα από τα λιγοστά πεδία έρευνας μακρόχρονης (28 ους ) παρατήρησης και καταγραφής της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των θαλασσίων χελωνών (Caretta caretta) στην Μεσόγειο με μια απόκλιση από 15 έως 84 φωλιές ετησίως. Η καταγραφή και παρακολούθηση του πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας στην Κεφαλονιά και κυρίως στην Μούντα άρχισε το 1984 από ξένες ερευνητικές ομάδες. Τα τελευταία 13 χρόνια την ερευνητική δραστηριότητα την έχει αναλάβει ο «Σύλλογος Κατελειού για την Μελέτη και Προστασία της Θαλάσσιας και Χερσαίας Ζωής» και άλλων συνεργαζομένων φορέων όπως ο σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας «Αρχέλων», με την άδεια του Υπουργείου Γεωργίας. ΝΔ ακτές Κεφαλονιάς Καταγραφή της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των θαλασσίων χελωνών και σε άλλες ακτές της Κεφαλονιάς κυρίως τις Νοτιοδυτικές όπως Μινιές, Άβυθος, Άμμες, Ξι, Λειβάδι κ.α είχε διενεργηθεί σποραδικά κατά το παρελθόν από ξένες ερευνητικές ομάδες και συνεχίζεται εδώ και λίγες χρονιές από τον τοπικό Σύλλογο Κατελειού. Λιμνοθάλασσα Κουτάβου Έχει αρχίσει(2002) επίσης καταγραφή του μόνιμου πληθυσμού των θαλασσίων χελωνών στην λιμνοθάλασσα του Κουτάβου(*) προσπάθεια που έχει την βοήθεια των ντόπιων ψαράδων και του Λιμεναρχείου Αργοστολίου αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί λόγω της μεγάλης δυσκολίας του εγχειρήματος και των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών της λίμνης (*) Η θαλάσσια περιοχή όπου απολήγει ο μυχός του κόλπου του Αργοστολίου, έχει μέσο βάθος 80 εκατοστά και εμβαδόν 800 στρέμματα. Η θαλάσσια χελώνα προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία και τις διεθνής συμβάσεις και επιπλέον είναι είδος προτεραιότητας σύμφωνα με την Οδηγία της ΕΕ(92/43) για τους Οικoτόπους. 5
Πρόγραμμα καταγραφής του πληθυσμού της Θαλάσσιας Χελώνας (Caretta caretta ) Από τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί σε 28 συνεχόμενες θερινές περιόδου παρακολούθησης του πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας της Μούντας από τις ερευνητικές ομάδες: Συλλόγος Κατελειού Μελέτης &Προστασίας της Θαλάσσιας &Χερσαίας Ζωής Kefalonian Marine Turtle Project Marine Turtle Project, εξάγεται το συμπέρασμα ότι αν και παρατηρούνται αυξομειώσεις ανά έτος, γενικά ο αριθμός των χελωνών που βγαίνουν για να γεννήσουν στην Μούντα είναι σταθερός. Ο πληθυσμός της Μούντας είναι μικρός σε σύγκριση με άλλες περιοχές των Ιονίων, όπως είναι π.χ της Ζακύνθου αν και η ακτή παρουσιάζει ιδανικά χαρακτηριστικά ως προς την μορφολογία της σαν τόπος αναπαραγωγής όπως: είναι ακτή αμμώδης και προσήλια με πολύ μικρή κλίση την οποία ακολουθεί και ο παρακείμενος πυθμένας της θάλασσας πράγμα που βοηθάει την ομαλή προσέγγιση του θαλάσσιου ζώου. ο πυθμένας παρουσιάζει ποικιλομορφία η οποία διατηρείται όσο απομακρυνόμαστε από την ακτή από υποθαλάσσιους βραχώδης υφάλους(κάκαβα) και λιβάδια από φύκια posidonia oceanica. Τα νερά επίσης είναι θερμά. στον όρμο του Κατελειού δεν κυριαρχούν σοβαρά θαλάσσια ρεύματα δεν υπάρχει στην ακτή σημαντική οικοδομική ανάπτυξη Μεθοδολογία έρευνας Η μεθοδολογία, που ακολουθείται από τον Σύλλογο Κατελειού ( συνέχεια της μεθοδολογίας των προηγούμενων ερευνητικών ομάδων με κάποιες διαφοροποιήσεις), για την παρακολούθηση των συνηθειών αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας στην Μούντα όπως και στις άλλες ακτές ωοτοκίας της Κεφαλονιάς αντιστοιχα, είναι η ακόλουθη: Καθημερινές βραδινές περιπολίες στην ακτή για την ανίχνευση φρέσκων αποτυπωμάτων από Ιούνιο-έως Αύγουστο (22.00-0.6.00) 6
Καταγραφή και εξασφάλιση της θέσης των φωλιών από σταθερά σημεία στο πίσω μέρος της ακτής, τα οποία αριθμούνται στις αρχές του Ιουνίου Καταγραφή των περιοχών αποτυχημένων προσπαθειών για φωλεοποίηση, Συλλογή πληροφοριών όταν η χελώνα είναι παρούσα στην ακτή, όπως : καταγραφή διάρκειας του χρόνου ωοτοκίας, καταγραφή ώρας εξόδου και εισόδου της χελώνας από και προς τη θάλασσα, καταμέτρηση του αριθμού των αυγών, έλεγχος για τυχόν τραυματισμό, καταγραφή στοιχείων από σήμα παλιού μαρκάρίσματος, μορφομετρικές μετρήσεις που αφορούν μέτρηση ευθέως και καμπύλου μήκους/ πλάτους του κελύφους της χελώνας,, μαρκάρισα του θαλάσσιου ζώου στο πίσω δεξί πτερύγιο με μεταλλικό σήμα αν δεν υπάρχει προηγούμενο Πρωινές περιπολίες για την καταγραφή των νεοσσών κατά την περίοδο της ανάδυσής τους, Λεπτομερής καταγραφή παρατηρήσεων που αφορούν την κάθε φωλιά σε όλη τη διάρκεια ενεργοποίησής της, Συστηματική καθαριότητα της ακτής, Προετοιμασία του χώρου που βρίσκεται μπροστά από της φωλιές κατά την περίοδο ανάδυσης των νεοσσών, έλεγχος από σκουπίδια ή άλλα εμπόδια Εκσκαφή για την εξακρίβωση του ποσοστού επιτυχίας εκκόλαψης των αυγών από κάθε φωλιά μετά την ανάδυση και του τελευταίου νεοσσού (περίπου 10-15 ημέρες) η οποία περιλαμβάνει: καταγραφή του ποσοστού θνησιμότητας, πιθανούς λόγους θνησιμότητας καταγραφή των αυγών επιτυχημένης επώασης, απελευθέρωση παγιδευμένων νεοσσών. Αμμοθίνες της Μούντας- Όρμος του Κατελειού και τα Λιβάδια της Posidonia οceanica Οι θαλάσσιες χελώνες και οι αμμόλοφοι της ακτής της Μούντας, αν και θεωρητικά προστατεύονται από εθνικούς νόμους και διεθνείς συμβάσεις, στην πράξη οι προσπάθειες για την προστασίας τους είναι μια πολύ δύσκολη και χρονοβόρα υπόθεση που χρειάζεται τεράστια υπομονή, επιμονή και πίστη στην προσπάθεια. Στο έργο προστασίας που έχει αναλάβει από το 1994 εθελοντικά ο Σύλλογος Κατελειού υπάρχουν πολύ περιορισμένες πρακτικές υποστήριξης από τις τοπικές αρχές μέχρι σήμερα. Θεωρητικά αν και καμία τοπική αρχή δεν είναι 7
ενάντια στην προστασία της χελώνας, δεν προβαίνουν εν τούτοις στην υιοθέτηση, των πολύ απλών Εθνικών μέτρων για την προστασία της, ως μια προσπάθεια συνύπαρξης και ήπιας ανάπτυξης παρ όλες τις συνεχείς και χρόνιες προσπάθειες του συλλόγου. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός της έγκρισης αδειών τουριστικών μονάδων δυναμικότητος που δεν προβλέπεται στην Ειδική χωροταξική Μελέτη ΥΠΕΧΩΔΕ κ.α. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι τουριστικές δραστηριότητες που εγκαθιδρύονται στον ευαίσθητα οικολογικά τόπο, με την άδεια των τοπικών αρχών, ενώ απ την μια πολύ λίγοι ενδιαφέρονται για την προστασία του θαλάσσιου ζώου απ άλλη το χρησιμοποιούν συστηματικά στην ενημέρωσή τους ως πόλο έλξης για την καλύτερη κερδοφορία των επιχειρηματικών εγχειρημάτων τους στην περιοχή. Σε τοπικό επίπεδο εδώ χρειάζεται να τονισθεί ότι υπάρχει υποστήριξη από τις Υπηρεσίες της Κεφαλονιάς όπως των Λιμεναρχείων, της Πολεοδομίας, των Τεχνικών Υπηρεσιών και της Κτηματικής Υπηρεσίας. Σε εθνικό επίπεδο υπάρχει υποστήριξη στην προσπάθεια του Συλλόγου από το Υπουργείο Περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕ όπως προκύπτει και από τα έγγραφα του προς τον Σύλλογο Κατελειού το υπ. αριθ. Οικ. 84276/2906/12-7-2000 και το υπ. αριθ. 64981/26-7-2000. Κρίνοντας ορθολογικά από την παρούσα κατάσταση της Μούντας και την ταχεία μεταβολή που επέρχεται στο φυσικό περιβάλλον της, μόνο ο ουσιαστικός έλεγχος από τις τοπικές αρχές για την εφαρμογή των διεθνών μέτρων προστασίας, η αντιμετώπιση της άναρχης και ευκαιριακής τουριστικής ανάπτυξης, η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης, η θέσπιση μέτρων προστασίας και εφαρμογής αυτών μπορεί να αλλάξει την δυσάρεστη διαπίστωση ΟΤΙ ΠΟΛΥ ΣΥΝΤΟΜΑ ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. Προτάσεις του Συλλόγου Κατελειου για την Συνύπαρξη Ανθρώπου και Θαλάσσιας Χελώνας στην Κεφαλονιά Διαχειριστικό σχέδιο Προστασίας του Βιότοπου της Μούντας και άλλων ακτών ωοτοκίας της Θαλάσσιας χελώνας (Caretta caretta) στην Κεφαλονιά Η υλοποίηση διαχειριστικού σχεδίου με την συμβολή του κράτους( Περιφέρειας Ιονίων Νήσων) και προτάσεων των περιβαλλοντικών φορέων μέσα από 8
ευρωπαϊκά προγράμματα LIFE-Natura κ.λ.π θα μπορούσε να δώσει την λύση για την συνύπαρξη ανθρώπου και θαλάσσιας χελώνας τόσο στο βιότοπο της Μούντας όσο και σε άλλες ακτές θαλάσσιας χελώνας. ωοτοκίας και αναπαραγωγής της Ειδικός Φωτισμός Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί για την αποφυγή φωτεινών πηγών και αντανακλάσεων προς τις ακτές από τις οικοδομικές δραστηριότητες. Οικοδομές έως και 500μ από τις ακτές ή δημόσιοι φωτιζόμενοι χώροι θα πρέπει να εξοπλιστούν με το είδος του φωτισμού που παρέχει την καλύτερη προστασία για την θαλάσσια χελώνα και σύμφωνα με τις διεθνής προδιαγραφές. Η ισχύς από τους λαμπτήρες πρέπει να προέρχεται από LOW PRESSURE SODIUM VAPOUR ( κίτρινο φως). Ο εσωτερικός φωτισμός να είναι απομακρυσμένος από παράθυρα και καθρέπτες για να αποφεύγονται οι αντανακλάσεις. Τα παράθυρα επίσης πρέπει να έχουν οπωσδήποτε εξώφυλλα και κάθε κτήριο θα πρέπει να φέρει περιμετρική βλάστηση από πυκνά και ψηλά δένδρα όπως λεύκες, πεύκα, ευκαλύπτους, κυπαρίσσια, για να αποφεύγεται η διάχυση και οι αντανακλάσεις του φωτός προς την θάλασσα. Δεν θα πρέπει να επιτρέπονται φωτεινές επιγραφές και ειδικά αυτές που αναβοσβήνουν. Απορρίμματα Κλειστοί κάδοι απορριμμάτων θα πρέπει να τοποθετηθούν κατά μήκος των ακτών, προκειμένου να κρατιούνται μακριά τα κουνάβια, τα ποντίκια και οι σκύλοι που τρώνε τα αυγά και καταστρέφουν τις φωλιές κατά την περίοδο της επώασης. Πινακίδες Ενημέρωσης Θα πρέπει να τοποθετηθούν πινακίδες ενημέρωσης από τον Δήμο Κεφαλληνίας/Ιθάκης. Θόρυβοι Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί για την αποφυγή θορύβων από οικοδομικές δραστηριότητες. Οι θορυβώδεις χώροι π.χ κουζίνα, εστιατόριο κ.λ.π σε μια τουριστική εγκατάσταση θα πρέπει να σχεδιάζονται στην πίσω μεριά του 9
κτηρίου και όχι προς την πλευρά της θάλασσας. Επίσης πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και ειδική ηχομόνωση στους χώρους αυτούς, Άδειες για Αίθουσες Χορού και Μπάρ Θα πρέπει να μην εκδίδονται από τις τοπικές αρχές άδειες λειτουργίας για αίθουσες χορού ή μπάρ σε όλο το μήκος της ακτής της Μούντας και των άλλων ακτών ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας της Κεφαλονιάς έως και 500 μέτρα εντός της χερσαίας ζώνης. Χώροι Στάθμευσης Αυτοκινήτων Ιδιωτικοί χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων(parking) θα πρέπει να εγκατασταθούν 200μ από τις ακτές ωοτοκίας όπου θα είναι και το τέλος των κυρίων καθέτων προσβάσεων από τους επαρχιακούς δρόμους προς τις ακτές, για την υποστήριξη της ποιότητας της ζωής ντόπιων και επισκεπτών κατά τους θερινούς μήνες, όπως και για το οικονομικό όφελος γενικότερα των κατοίκων. Κατασκηνώσεις (camping) Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η δημιουργία τουριστικών εγκαταστάσεων camping, ειδικότερα για την Μούντα, στο χωριό Ρατζακλί για το πολύπλευρο οικονομικό όφελος των κατοίκων και για να αποφευχθεί η τωρινή κατάσταση εγκατάστασης μέσα στην παραλία κατασκηνώσεων, τροχόσπιτων κ.λ.π όπως πολλές φορές συμβαίνει, ακριβώς πάνω από τις φωλιές της θαλάσσιας χελώνας. Κινητός Εξοπλισμός Σχετικά με τον εξοπλισμό εξυπηρέτησης λουομένων ( ομπρέλες, ξαπλώστρες) θα πρέπει να προβλέπεται μόνιμη θέση για τις ομπρέλες και ειδικά για τις ξαπλώστρες πρέπει απαραιτήτως να συγκεντρώνονται έξω από την παραλιακή ζώνη κατά τις απογευματινές ώρες σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΥΠΕΧΩΔΕ ή τουλάχιστον να σηκώνονται ανά ζεύγος αντικριστά. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην ακτή της Μούντας τουλάχιστον για μια δεκαετία, οι εθελοντές του Συλλόγου Κατελειού έχουν επιφορτισθεί καθημερινώς και επί 4 μήνες (Μάιο-Αύγουστο) την σχετική ενέργεια προκειμένου να βοηθήσουν όσο 10
γίνεται πιο αποτελεσματικά στα θέματα προστασίας της θαλάσσιας χελώνας. Κατ αυτόν τον τρόπο μειώνονται όσο γίνεται οι επιπτώσεις από τις παρατυπίες των μισθωτών-ιδιοκτητών ομπρελοκαθισμάτων και η αδιαφορία για έλεγχο εφαρμογής των μέτρων προστασίας εκ μέρους των τοπικών αρχών. Αποκαταστάσεις Αποκατάσταση των περιοχών φυσικής βλάστησης στις ακτές ωοτοκίας που έχουν καταστραφεί από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Καθαρισμός ακτών ωοτοκίας των Θαλασσίων χελωνών Καθαρισμός των ακτών κατά την διάρκεια αναπαραγωγής του θαλάσσιου ζώου από τον Ιούνιο-Οκτώβριο να προβλέπεται κατά τρόπο και χρόνο που να μην εγκυμονεί κινδύνους για τις φωλιές και να μη χρησιμοποιούνται μηχανικά μέσα. Θαλάσσια Σπόρ Η ταχύτητα γενικά των σκαφών δεν θα πρέπει υπερβαίνει τα 5μίλια/ώρα εντός του όρμου του Κατελειού, που περιλαμβάνει την Μούντα όπως και εντός άλλων κρίσιμων θαλασσίων περιοχών της ΝΔ Κεφαλονιάς, σε ένα μίλι από την ακτή σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΥΠΕΧΩΔΕ. Δεν θα πρέπει επίσης να εκδίδονται άδειες για θαλάσσια σπόρ και ενοικιαζόμενα σκάφη στις παραλίες ωοτοκίας. Δενδροφύτευση και έργα πρόσβασης στην ακτή της Μούντας Προτείνετε πυκνή φύτευση του παραλιακού δρόμου από τα Καμίνια έως στην ΔΕΗ με φυτά της τοπικής χλωρίδας. Κάθε νέο έργο πρόσβασης οχημάτων προς την ακτή της Μούντας θα δημιουργούσε περισσότερα ανεξέλεγκτα προβλήματα και επιπλέον επιβάρυνση στην παρούσα κατάσταση της κυριότερης παραλίας ωοτοκίας θαλασσιών χελωνών της Κεφαλονιάς. 11
Το Εθελοντικό πρόγραμμα ολοκληρωμένης μελέτης και προστασίας της θαλάσσιας χελώνας (Caretta caretta) στην Κεφαλονιά Περιγραφή του Προγράμματος Σκοπός Η ανάπτυξη των ανθρωπίνων σχέσεων της συνεργασίας, της φιλίας και του σεβασμού μεταξύ των νεαρών εθελοντών, εργαζόμενοι για κοινούς περιβαλλοντικούς στόχους. Η μελέτη των θαλασσίων χελωνών, που αναπαράγονται στις νοτιοδυτικές ακτές της Κεφαλονιάς και ειδικότερα την μελέτη του βιολογικού κύκλου της ζωής των χελωνών της Μούντας, την παραλία με την μεγαλύτερη συχνότητα φωλεοποίησης της Κεφαλονιάς. Γενικότερος σκοπός είναι η μελέτη των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων που επιδρούν σε περιοχές κρίσιμες για την αναπαραγωγή της θαλάσσιας χελώνας. Η δημιουργία ενός Χάρτη που θα καταγράφονται οι αναπαραγωγικές δραστηριότητας της θαλάσσιας χελώνας σε όλο το νησί και με τη βοήθεια και την συνεργασία των επαγγελματιών αλιέων του νησιού ( Βιώσιμη Αλιεία ). Εξαγωγή ερευνητικού επιστημονικού έργου προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αλλού. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Κίνητρα για την συγκράτηση του ντόπιου πληθυσμού Νέες θέσεις απασχόλησης 12
Τρόποι εφαρμογής του σκοπού Περιβαλλοντική εκπαίδευση / ενημέρωση : ομιλίες/ παρουσίες σλάιντς από τους εθελοντές στα σχολεία, ενημέρωση ντόπιου και ξένου κοινού στο Περιβαλλοντικό /Πολιτιστικό Κέντρο του Κατελειού, σε ξενοδοχεία, διανομή ενημερωτικού υλικού, σχετικές συνεργασίες με τις τουριστικές εταιρείες του νησιού. Συγκέντρωση βασικών στοιχείων από τις καθημερινές παρατηρήσεις της θαλάσσιας χελώνας, για το κέρδος από την πληροφόρηση ότι αφορά το βιολογικό κύκλο ζωής της στις ακτές ωοτοκίας για την προώθηση επιστημονικών λύσεων συνύπαρξης του θαλάσσιου ζώου με τον άνθρωπο. Οικονομική υποστήριξη από: την Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς Ε.V.S με την συμμετοχή ευρωπαίων εθελοντών από τα μέλη του συλλόγου, από δωρεές υποστηριχτών του έργου του συλλόγου, συνδρομή των αιτήσεων εγγραφής Επιδιώκεται επίσης οικονομική υποστήριξη για το 2013 από, την συμμετοχή σε ερευνητικά Ευρωπαϊκά προγράμματα την διακίνηση-πώληση εκδόσεων ενημερωτικού υλικού και βιβλίων του Συλλόγου Κατελειού για το Πρόγραμμα Έρευνας και Προστασίας των Θαλασσίων χελωνών της Κεφαλονιάς Επιστημονική υποστήριξη Υπάρχει υποστήριξη και συνεργασία στα θέματα της έρευνας από ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια. Μεγάλος αριθμός επιστημόνων - εθελοντών από όλη την Ευρώπη διευκολύνουν την έρευνα και σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί μέσα από την αποτελεσματική παρακολούθηση της αναπαραγωγικής συμπεριφοράς των χελωνών μέσα από το πρόγραμμα μέχρι σήμερα. 13
Επιλογή των εθελοντών Είναι βασικό οι νεαροί εθελοντές να έχουν ισχυρούς στόχους για την προστασία του περιβάλλοντος και έφεση για την ενασχόληση τους σε ερευνητικό πρόγραμμα. Προηγούμενη εμπειρία δεν είναι αναγκαία. Χρειάζεται επιμονή, φαντασία, παρατηρητικότητα, αποτελεσματικότητα, καλή φυσική κατάσταση και όρεξη για εργασία στο ύπαιθρο και βασικά συνεργατικότητα. O μικρότερος χρόνος παραμονής στον εθελοντισμό είναι ένας μήνας. Οι ώρες εθελοντικής εργασίας είναι διάρκειας περίπου από 5 έως 6 ώρες καθημερινώς με μία ημέρα άδεια την εβδομάδα. Το Πρόγραμμα των εθελοντών Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Δημόσια Ενημέρωση Συμμετοχή των εθελοντών στις ομιλίες/σλάιντς στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Κατελειού, στα σχολεία της Κεφαλονιάς και σε άλλους οργανωμένους για το σκοπό του προγράμματος χώρους. Σχεδιασμός και κατασκευή πινακίδων ενημέρωσης, σύνταξη φυλλαδίων ενημέρωσης, διανομή σε ντόπιο και ξένο κοινό. Περιβαλλοντική Ενημέρωση ντόπιου /ξένου κοινού από το Κιόσκι περιβαλλοντικής πληροφόρησης του Συλλόγου στις ακτές αναπαραγωγής. Ερευνητική Παρακολούθηση Συμμετοχή στην λήψη στοιχείων που αφορούν τα εξής: Κλιματικοί παράγοντες ( βροχές, αέρας κλπ), Εδαφικοί παράγοντες ( μορφολογία εδάφους, σύσταση, υφή κ.λ.π), Παράγοντες που σχετίζονται με την μορφολογία του βυθού της περιοχής ( κυματισμοί, ρηχά-βαθιά νερά, ξέρες κ.λ.π), 14
Ανθρωπογενής παράγοντες ( φώτα, οικοδομική ανάπτυξη,ομπρέλες, κάμπινγ, ταχύπλοα κ.λ.π), Ζώα και φυτά που ασκούν επιδράσεις και προέρχονται από το χερσαίο ή θαλάσσιο τμήμα των παραλιών αναπαραγωγής. Συμμετοχή σε : Βραδινές περιπολίες στην ακτή για την ανίχνευση φρέσκων αποτυπωμάτων, Εξακρίβωση και ακριβής εντοπισμός της θέσης των φωλιών που προέρχονται από τα θηλυκά άτομα Caretta caretta, Εξακρίβωση των αποτυχημένων προσπαθειών φωλεοποίησης, Συλλογή πληροφοριών, όταν η χελώνα είναι παρούσα στην ακτή, όπως : Όλες οι ακριβείς ώρες της διαδικασίας γέννησης των αυγών, μέτρησης του αριθμού των αυγών, Έλεγχος για τυχόν πρόβλημα υγείας της χελώνας ή χτύπημα, Σημειώνεται το μαρκάρισμα αν υπάρχει, Μορφομετρικές μετρήσεις που αφορούν : μέτρηση ευθέως μήκους και πλάτους / μέτρηση καμπύλου μήκους και πλάτους, του καβουκιού της χελώνας, Καταγραφή των φωλιών κατά την περίοδο της ωοτοκίας, Εξακρίβωση της διάρκειας της περιόδου επώασης, Εξασφάλιση της θέσης των φωλιών κατά την διάρκεια αναπαραγωγής των ενηλίκων χελωνών, Καταγραφή των νεοσσών κατά την περίοδο της ανάδυσής τους, Λεπτομερής καταγραφή παρατηρήσεων που αφορούν την κάθε φωλιά σε όλη τη διάρκεια ενεργοποίησής της, Συστηματική καθαριότητα της ακτής, Προσεκτική προετοιμασία του χώρου που βρίσκεται μπροστά από της φωλιές κατά την περίοδο ανάδυσης των νεογνών, Εκσκαφή των φωλιών για την εξακρίβωση της επιτυχίας τους μετά από την ανάδυση και του τελευταίου νεογνού για : Καταγραφή του ποσοστού θνησιμότητας, Λόγοι θνησιμότητας των νεογνών κ.α Παράδειγμα προγράμματος εθελοντών κατά την διάρκεια της ημέρας 08:00-09:00 15
πρωινό και εργασίες καθαριότητας του χώρου διαμονής 09:00-11:00 εξασφάλιση με μετρήσεις των φωλιών στην παραλία, καθαριότητα παραλίας, διανομή εντύπων, καταγραφή χναριών νεογέννητων, εκσκαφή κ.λπ 11:00-14:00 στο εργαστήριο του περιβαλλοντικού κέντρου, ανάλυση δεδομένων, εργασίες που αφορούν την ενημέρωση π.χ στην σύνταξη των εντύπων ενημέρωσης, πόστερς κ.α 14.00: 18:00 ελεύθερος χρόνος 18:00-21:00 προετοιμασία για την εκπαίδευση όπως στις ομιλίες/σλάιντς, δένδρων, μάθημα Παράδειγμα προγράμματος εθελοντών κατά την διάρκεια της ημέρας 21:00-22.00 τέσσερις (4) εθελοντές προετοιμάζονται για την βραδινή περιπολία 22:00-23:00 πιθανόν παρακολούθηση ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας, μετρήσεις κλ.π 22:00-02.00 πιθανόν παρακολούθηση αποτυχημένης προσπάθειας της χελώνας για ωοτοκία 02:00- ( αλλαγή βάρδιας )οι εθελοντές αντικαθιστούνται με 4 άλλους 02:00-03:00 πιθανόν να έχουμε και άλλη ωοτοκία, παράκληση για μετακίνηση βραδινών επισκεπτών και πολύ σύντομη ενημέρωση τους για το τι συμβαίνει στην παραλία την νύχτα, 03:00:0600 οι πορείες συνεχίζονται πάνω κάτω κατά μήκος της παραλίας με προσοχή για τον εντοπισμό και κάποιας άλλης χελώνας Στο νυχτερινό πρόγραμμα μόλις ολοκληρωθεί «ένα περπάτημα» όλης της ακτής μήκους 2.800μ, έχουμε 20 λεπτά στάση στις δυο άκρες της ακτής αντίστοιχα( στην αρχή στα «Καμίνια»- στο τέλος στα «Ποταμάκια»). Αριθμός εθελοντών και διάρκεια: Έξη (6 )ομαδάρχες - εθελοντές, παραμονής μακράς διαρκείας(κάθε έξη μήνες), 10 εθελοντές κάθε μήνα από αρχές Μαΐου έως τα μέσα Οκτωβρίου 16
Εκπαίδευση εθελοντών Η εκπαίδευση των εθελοντών γίνεται από έμπειρους έλληνες και ξένους επιστήμονες και υπεύθυνα εξειδικευμένα μέλη του Συλλόγου Κατελειού για την έρευνα και την παρακολούθηση. Διαμονή και Διατροφή των εθελοντών Καλοκαίρι Από τον Μάιο έως το Σεπτέμβριο οι εθελοντές διαμένουν στο σταθμό πεδίου έρευνας του Συλλόγου σε σκηνές. Χειμώνας Από τον Σεπτέμβριο έως τον επόμενο Μάιο οι εθελοντές διαμένουν αναλόγως ανά δύο σε ενοικιαζόμενα δωμάτια του χωριού. Υπάρχουν δύο mini-market στο χωριό. Δυνατότητες για διασκέδαση, χορευτικά κέντρα, μπάρ κ.λ.π υπάρχουν στο Αργοστόλι την πόλη της Κεφαλονιάς και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχουν πολλές σχετικές τουριστικές επιχειρήσεις τόσο στον Κατελειό όσο και στα τουριστικά χωριά της Σκάλας και του Πόρου. Συνέντευξη Λόγω της μακράς διαρκείας παραμονή των ομαδαρχών-εθελοντών στο πρόγραμμα θεωρείται αναγκαίο για το όφελος και των δυο ενδιαφερομένων μερών η συνέντευξή τους με τους υπευθύνους του συλλόγου. Έξοδα αίτησης εγγραφής στο πρόγραμμα και το κόστος ζωής στην Κεφαλονιά Για την εγγραφή στο πρόγραμμα υπάρχει η συμβολική συνδρομή των πενήντα ευρώ (50 ). Στην ουσία δεν υπάρχει κόστος συμμετοχής για τους έλληνες ή ξένους εθελοντές προκειμένου να λάβουν μέρος στο πρόγραμμα του Συλλόγου για τις θαλάσσιες χελώνες το τρέχον έτος. Η δαπάνη διαμονής των εθελοντών σε ενοικιαζόμενα δωμάτια είναι: 17
Περίπου τριακόσια ευρώ (300 ) ανά μήνα και ανά δωμάτιο για δύο (2) εθελοντές στον Κατελειό, που είναι η κύρια περιοχή εξέλιξης του προγράμματος. Πέντε ευρώ (5 ) ανά ημέρα και ανά ένα εθελοντή στο κάμπινγκ στο Αργοστόλι, στην δεύτερη περιοχή εξέλιξης του προγράμματος. Ο Σύλλογος ενημερώνει τους εθελοντές, για τον κατάλογο των ιδιοκτητών ενοικιαζομένων δωματίων που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον αυτό το χρόνο, τουλάχιστον ένα μήνα πριν από την άφιξή τους -ημερομηνία έναρξης που έχει επιλεγεί για τον εθελοντή- και είναι αποκλειστικά επιλογή και τελική απόφαση του εθελοντή ο τόπος διαμονής του. Οι εθελοντής υποχρεούται να προπληρώσει τους ιδιοκτήτες με τραπεζικό έμβασμα, στο λογαριασμό τους και να ζητήσει την νόμιμη απόδειξη πληρωμής. Τα έξοδα διατροφής για ένα εθελοντή είναι περίπου 5 με 7 ευρώ την ημέρα. Αίτηση έγγραφής Αν σας ενδιαφέρει ο εθελοντισμός για τη θαλάσσια χελώνα της Κεφαλονιάς κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού 2013, παρακαλούμε συμπληρώστε το συνημμένο έντυπο της αίτησης. Θα σας ενημερώσουμε, εν ευθέτω χρόνω ως προς την επιτυχία της αίτησής σας. Η άφιξης των εθελοντών στο πρόγραμμα Τέλος, είναι πολύ σημαντικό η άφιξης των εθελοντών στην δεδομένη ημερομηνία έναρξης. Αυτό γίνεται για να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι εθελοντές εκπαιδεύονται από κοινού πριν από την εργασία και ενασχόλησή τους με τις θαλάσσιες χελώνες. Αν έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα πριν ή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σας παρακαλώ τηλεφωνείστε για να μας ενημερώσετε. Επιστημονικοί συνεργάτες: Παύλος Αντωνόπουλος, βιολόγος Λεωνίδας Λαμπρινίδης, βιοχημικός (Msc) Χρύσα Παπαστεργίου, βιολόγος- γεωλόγος 18
Λεωνίδας Πέρσιβαλ, χημικός Νίκος Σδριν, γενετική βιολογία (Μsc) Υπεύθυνος του Προγράμματος Κατερίνα Ξενοπούλου Σας ευχαριστούμε για την ανάγνωση των πληροφοριών ενημέρωσης. Αν έχετε περισσότερες ερωτήσεις, τότε παρακαλούμε να μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΤΕΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΖΩΗΣ Διεύθυνση: Κατελειός 28086,Κεφαλονιά, Τηλ.: 2671081161 Τηλ. 2671081009 Fax :26710-81580 210-3238569 E-mail: volunteer@kateliosgroup.org, info@kateliosgroup.org www.kateliosgroup.org Τραπεζικός λογαριασμός συλλόγου ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ:746/296000-11 IBAN:GR9501107460000074629600011 19