Η άνοιξη και το Πάσχα είναι το περιεχόμενο του Απριλίου, σύμφωνα με τις κλιματολογικές συνθήκες και την Ορθοδοξία. Ο Απρίλιος είναι ο τέταρτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και ονομάστηκε έτσι από το λατινικό ρήμα aperio, που σημαίνει ανοίγω, επειδή το μήνα αυτό ανοίγουν τα πάντα: τα δέντρα, τα λουλούδια, ο καιρός. Οι Ρωμαίοι τον είχαν αφιερώσει στη θεά Αφροδίτη. Η πρωταπριλιά Την πρωταπριλιά το χουν σε καλό να λένε ψέματα, να γελούν (το γελώ με την έννοια του περιγελώ κάποιον, κοροϊδεύω). Στη Θράκη, που ήταν ανεπτυγμένη η σηροτροφία, το χουν σε καλό να κοροϊδεύουν ο ένας τον άλλο για να γίνουν τα κουκούλια με τους μεταξοσκώληκες. Επίσης, σ άλλες περιοχές γελούν ο ένας τον άλλο για να κάνουν τα δέντρα καρπούς. Εκείνος όμως που ξεγελιόταν το χε σε κακό. Όλο τα χρόνο θα ήταν γελασμένος κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευε. Το έθιμο αυτό δεν έχει ρίζες γνήσια ελληνικές, αλλά μάλλον προέρχεται από τη Γαλλία. Ο καιρός τον Απρίλιο Ο Απρίλιος είναι ο κατεξοχήν μήνας της άνοιξης, με δύο όψεις: μια καλή και μια κακή. Η καλή όψη είναι όταν σταθεροποιείται ο καιρός Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ Απριλιού τις δεκαοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια [Τα καρούλια του αργαλειού είναι τα τελευταία ξύλινα πράγματα του σπιτιού, που θα σκεφτόταν κάποιος να κάψει.] Μια άλλη καλή όψη του Απριλίου είναι το μεγάλωμα των σπαρτών, με τη βοήθεια της βροχής. Για τη βροχή του υπάρχουν πολλές παροιμίες Του Απρίλη η βροχή, κάθε κόμπος και φλουρί. ή Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά, κι ο Μάης πέντε δέκα να δεις το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι Στην Κομοτηνή μάζευαν το νερό της βροχής του Απριλίου, γιατί το θεωρούσαν γιατρικό του υψηλού πυρετού.
Το αντίθετο όμως της βροχής είναι το χαλάζι, που αποτελεί την κακή όψη του Απριλίου. Οι γεωργοί προσπαθούν να αποτρέψουν το χαλάζι με μέσα μαγικά. Επειδή το χαλάζι είναι άσπρο και λαμπερό, πίστευαν ότι μπορούσαν να το ξορκίσουν με κάτι ακόμα πιο άσπρο και λαμπερό, όπως το φως της Ανάστασης. Έτσι σε κάποιες περιοχές άναβαν μετά τη Ανάσταση μια μεγάλη φωτιά με το αναστάσιμο φως, ώστε ο τόπος που θα δει αυτή τη φωτιά να μην έχει ανάγκη από το χαλάζι. Δύο είναι οι σημαντικότερες γιορτές του Απριλίου: του αγίου Γεωργίου στις 23 και του αγίου Μάρκου στις 25 του μήνα. Βέβαια μεγαλύτερη θεωρείται του αγίου Γεωργίου, γι αυτό αν πέσει την πένθιμη περίοδο της Σαρακοστής, ο εορτασμός της μεταφέρεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Απ αυτή τη γιορτή ο Απρίλιος ονομάζεται και Αγιωργίτης. Μετά απ αυτή τη γιορτή άρχιζε το καλοκαίρι και οι κτηνοτρόφοι ανέβαιναν στα βουνά, στα καλοκαιρινά βοσκοτόπια. Γι αυτό και θεωρείται ο προστάτης τους. Αλλά και οι γεωργικοί πληθυσμοί γιορτάζουν τον αϊ Γιώργη, γιατί τον συνδέουν με την τύχη των σπαρτών τους. Ο αϊ Γιώργης, ως καβαλάρης που σκοτώνει το δράκο, έχει σχέση με το πόσιμο νερό των πηγών. Το θηρίο που σκοτώνει είναι ο δράκοντας της ζέστης, που από το στόμα του βγαίνουν φλόγες. Μια άλλη ιστορία λέει ότι ο αϊ Γιώργης ήταν γνωστός και ως καβαλάρης δρακοντοκτόνος. Σε μια πόλη ένας δράκος είχε σταματήσει το νερό μιας πηγής. Για να αφήσει το νερό να τρέξει, ήθελε να φάει τη βασιλοπούλα, αλλά πριν γίνει αυτό ο αϊ Γιώργης σκότωσε το δράκο.
Η γιορτή του αγίου Μάρκου θεωρούνταν αλαφρή γιορτή, που περνούσε σχεδόν απαρατήρητη για τον υπόλοιπο κόσμο, εκτός από τους γεωργούς, που τη σέβονταν ιδιαίτερα και είχαν αργία. Δεν χρησιμοποιούσαν το αλέτρι, δεν δούλευαν στα χωράφια. Μια ιστορία λέει ότι κάποτε κάποιος πήγε να κάνει χωράφι και παρουσιάστηκε στα κέρατα του βοδιού μια οχιά που παραλίγο να τον δαγκώσει. Έτσι ο άγιος Μάρκος συνδέθηκε με τα φίδια, εξαιτίας της παρετυμολογίας του ονόματος του. Το όνομά του παρετυμολογήθηκε από το ρήμα μαργώνω, μαρκώνω, ναρκώνω. Πίστευαν, δηλαδή, πως ο άγιος τους προστάτευε από τα φίδια, γιατί τα μάρκωνε, τα νάρκωνε Μάρκο, Μάρκο, μάρκωσέ τα [τα φίδια] κι αϊ Γιώργη τύφλωσέ τα. Το Πάσχα Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού. Το χριστιανικό Πάσχα κατάγεται από το εβραϊκό κι αυτό πάλι από την αιγυπτιακή γιορτή Πισάχ, που ήταν η γιορτή της εαρινής ισημερίας. Οι Εβραίοι την ονόμασαν Πεσάχ, που σημαίνει διάβαση και έτσι την καθιέρωσαν προς ανάμνηση της διάβασης της Ερυθράς θάλασσας και της απελευθέρωσής τους από τους Αιγύπτιους. Γι άλλους σημαίνει τη διάβαση του ανθρώπου από το θάνατο στη ζωή, δηλαδή από την αμαρτία στην αλήθεια και τη σωτηρία, που έγινε χάρη στη θυσία του Χριστού.
Το Πάσχα γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά από την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Το Πάσχα, που λέγεται και Λαμπρή, είναι οι δύο εβδομάδες από την Ανάσταση του Λαζάρου ως την Κυριακή του Θωμά. Από τα βυζαντινά χρόνια οι χριστιανοί προετοιμάζονταν καιρό πριν για τις πασχαλινές γιορτές. Τον καιρό της τουρκοκρατίας οι Έλληνες, με τα Πάθη του Χριστού και την ανάστασή του, θυμούνταν και τα δικά τους πάθη από τους Τούρκους και περίμεναν να ελευθερωθούν. Τ ο η μ ε ρ ο λ ό γ ι ο τ ο υ Π ά σ χ α Όπως ξέρουμε όλοι, το Πάσχα είναι μια από τις σημαντικότερες θρησκευτικές γιορτές του χριστιανισμού. Εκτός από τη Σαρακοστή περιλαμβάνει το Σάββατο του Λαζάρου, την Κυριακή των Βαΐων και τη βδομάδα των Παθών, τη Μεγάλη Εβδομάδα: Το Σάββατο του Λαζάρου ο Χριστός ανάστησε το Λάζαρο που, από κάποιους, λέγεται και Φτωχολάζαρος, επειδή ήταν φτωχός. Την Κυριακή των Βαΐων πήγε ο Χριστός στην Ιερουσαλήμ. Εκεί τον υποδέχτηκαν οι πιστοί στρώνοντάς του το δρόμο με βάγια. Γι αυτό εκείνη την ημέρα στην εκκλησία μοιράζουν τα βάγια. Μεγάλη Εβδομάδα Τη Μεγάλη Δευτέρα λένε στην εκκλησία μια ιστορία για τον Ιωσήφ Πάγκαλο, γιο του Ιακώβ και την παραβολή της ξεραμένης συκιάς. Τη Μεγάλη Τρίτη λένε την παραβολή των Δέκα Παρθένων. Τη Μεγάλη Τετάρτη ο Ιούδας π ρ ό δ ω σ ε το Χριστό μας μ ένα φιλί, το φιλί του Ιούδα. Τη Μεγάλη Πέμπτη σ τ α ύ ρ ω σ α ν το Χριστό, όπου είπε πάνω στο σταυρό στην Παναγία ότι τώρα πια γιος της είναι ο Ιωάννης. Τότε είπε ο Πόντιος Πιλάτος «Νίπτω τας χείρας μου». Η εκκλησία μας ντύνεται στα μαύρα και λέγονται τα δ ώ δ ε κ α Ε υ α γ γ έ λ ι α. Τη Μεγάλη Παρασκευή γιορτάζουμε την ταφή και την κάθοδο του Χριστού στον Άδη. Στην εκκλησία στολίζουμε τον Ε π ι τ ά φ ι ο. Το Μεγάλο Σάββατο γιορτάζουμε την Α ν ά σ τ α σ η. Την Κυριακή του Πάσχα κάθε οικογένεια ψήνει το αρνί. Το απόγευμα της Κυριακής, με το χτύπημα της καμπάνας γίνεται η
δ ε ύ τ ε ρ η Α ν ά σ τ α σ η. Λέγεται και Α γ ά π η, γιατί δίνει την ευκαιρία συμφιλιώσεων. Μετά τον εσπερινό της Αγάπης γίνεται η λιτανεία των εικόνων. Η εβδομάδα που ακολουθεί ονομάζεται εβδομάδα της Διακαινησίμου. Ο Λάζαρος Το Λαζαροσάββατο, το Σάββατο δηλαδή πριν από τη Μεγάλη Βδομάδα, ο λαός γιορτάζει την πρώτη Λαμπρή, την έγερση του φίλου του Χριστού, του "αγέλαστου" Λάζαρου. Ο φόβος και ο τρόμος για όσα γνώρισε στον άλλο κόσμο άφησαν τόσο βαθιά σημάδια στην ψυχή του Λάζαρου που, λέει η παράδοση, μετά την Ανάσταση του δεν γέλασε παρά μόνο μια φορά. Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λάζαρου, να συμβολίσουν δηλαδή τη νίκη του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ένα ομοίωμα του Λάζαρου. Την παραμονή της γιορτής, σε πολλά μέρη, ανήμερα την "πρώτη Λαμπρή", τα παιδιά, κρατώντας το "Λάζαρο", έκαναν τους αγερμούς τους. Γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα λαζαρικά, για να διηγηθούν την ιστορία τού αναστημένου φίλου του Χριστού και να πουν παινέματα στους νοικοκυραίους. Στην Ήπειρο μάλιστα, στις κτηνοτροφικές περιοχές,, χτύπαγαν ταυτόχρονα και μεγαλοκούδουνα Πες μας Λάζαρε τι είδες εις τον Άδη που επήγες. Είδα φόβους, είδα τρόμους, είδα βάσανο και πόνους, δώστε μου λίγο νεράκι να ξεπλύνω το φαρμάκι, της καρδούλας μου το λέω και μοιρολογώ και κλαίω. Του χρόνου πάλι να ρθουμε, με υγεία να σας βρούμε, και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει, να ζήσει χρόνια εκατό και να τα ξεπεράσει. Τα λαζαρικά από τόπο σε τόπο έχουν πολλές παραλλαγές.
Στη Στερεά Ελλάδα, τη Μακεδονία και τη Θράκη στο έθιμο έπαιρναν μέρος μόνο κορίτσια, οι Λαζαρίνες ή Λαζαρίτσες, έτσι έβρισκαν την ευκαιρία να γίνουν γνωστές και σαν υποψήφιες νύφες. Για "Λάζαρο" βαστούσαν έναν ξύλινο κόπανο για τα ρούχα, τυλιγμένο με παρδαλά κομμάτια από πανιά, ίδιο μωρό. Σε άλλα μέρη πάλι έντυναν με χτυπητά πολύχρωμα υφάσματα μια ρόκα, μια κούκλα, έναν καλαμένιο σταυρό και τα στόλιζαν με κορδέλες και λουλούδια. Στη Σκύρο έπαιρναν την τρυπητή κουτάλα, "τη σιδεροχουλιάρα". Έβαζαν σε κάθε τρύπα και από ένα ασπροπούλι -άσπρη μαργαρίτα- ένα κόκκινο γαρίφαλο για στόμα και σχημάτιζαν το πρόσωπο. Έδεναν σταυρωτά πάνω στην κουτάλα ένα ξύλο, για να κάνουν τα χέρια, της φορούσαν και ένα πουκαμισάκι ή ένα μωρουδίστικο ρούχο και ο "Λάζαρος" ήταν έτοιμος. Γύριζαν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι νοικοκυρές τους έδιναν αβγά, λεφτά ή ό,τι άλλο είχαν. Πάντα όλοι κάτι έβρισκαν να δώσουν. Κι όταν ήθελαν για κάποιον να πούνε πως ήταν τσιγκούνης έλεγαν Ποτέ του αβγό δεν έδωσε ούτε τ' αγίου Λαζάρου! Στα Τρίκαλα τα αβγά που συγκέντρωναν οι Λαζαρίνες, οι μητέρες τους τα έβαφαν κόκκινα και τα κρατούσαν σε ξεχωριστό μέρος. Όταν ήθελαν να περιποιηθούν έναν επισκέπτη από αυτά τα αβγά του έδιναν.
Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια, τους "λαζάρηδες", τα "λαζαρούδια" ή και "λαζαράκια" Λάζαρο δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις έλεγαν, μια και ο αναστημένος φίλος του Χριστού πίστευαν πως είχε παραγγείλει Όποιος ζυμώσει και δεν με πλάσει, το φαρμάκι μου να πάρει... Στα "λαζαράκια" έδιναν το σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου, όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσους "λαζάρηδες" έπλαθαν και στη θέση των ματιών έβαζαν δυο γαρίφαλα. Τα Βάγια Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες δηλαδή ή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς. Και σήμερα ακόμα όλες οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα ή βάγια. Τα παλιότερα χρόνια τούς τα προμήθευαν τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή και μόνο
οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους. Πίστευαν πως η δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά θα μεταφερόταν και στις ίδιες κι έτσι η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια. Τα βαγιοχτυπήματα σιγά σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες, και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν Και του χρόνου, να μη σε πιάν' η μυίγα. Η Μεγάλη Πέμπτη Τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης στη Δυτική Μακεδονία, στα Δώδεκα Ευαγγέλια, φέρνουν κουλουράκια για τους πιστούς και μετά την εκκλησία τα μοιράζουν στον κόσμο. Οι γυναίκες, στην Κεφαλονιά, βάζουν στη μέση τους μια λουρίδα και μετά από κάθε Ευαγγέλιο δένουν και από έναν κόμπο παρακαλώντας να γίνει μέσα στη χρονιά ό,τι επιθυμούν. Κάθε οικογένεια, στα περισσότερα μέρη, φέρνει στην εκκλησία, για να αγιασθούν τα πιο πολύτιμα πράγματα του σπιτιού: ψωμί, αλάτι, αβγά, νερό σε μπουκάλια κ.ά. Θαυμαστές ιδιότητες αποδίδουν στα κεριά τής Μεγάλης Πέμπτης. Έπειτα από κάθε Ευαγγέλιο, στην Αγιάσο, στη Λέσβο, έφτιαχναν με το κερί ένα σταυρό και μετά την εκκλησία κόλλαγαν τα 12 σταυρουδάκια στο σπίτι, σε διάφορα σημεία, για να ψοφάνε οι κοριοί και οι ψύλλοι. Για φυλακτό έχουν το κερί που μένει άκαυτο. Όταν μπουμπουνίζει και αστράφτει το ανάβουν για να μην τους πέσει αστροπελέκι. Στη Λήμνο πάλι, στη βάση που ακουμπάει ο παπάς το Ευαγγέλιο οι μητέρες κρεμούσαν τα μαντίλια των παιδιών τους για να είναι γερά. Στο Γύθειο άνοιγαν τις κασέλες, γιατί πίστευαν πως θα εξαφανιστούν τα ποντίκια. Οι κουλούρες Πρωί πρωί τη Μεγάλη Πέμπτη, σε όλη την Ελλάδα, οι γυναίκες καταπιάνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν με μυρωδικά τις κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς. Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα. "Κοφίνια", "καλαθάκια", "δοξάρια", "αυγούλες", "κουτσούνες", "κουζουνάκια".
Πασχαλινά αβγά Γ ι α τ ί β ά φ ο υ ν α β γ ά ; Το αβγό είναι πηγή ζωής. Γι αυτό συμβολίζει την ανανέωση της ζωής. Π ό τ ε β ά φ ο ν τ α ι ; Μεγάλη Πέμπτη: «κόκκινη Πέμπτη» o Συνήθως πριν την ανατολή του ήλιου και μέχρι να χτυπήσει η καμπάνα για την πρωινή λειτουργία. o Σε ορισμένες περιοχές μετά την πρωινή λειτουργία ή το βράδυ. Μεγάλο Σάββατο: Σε ορισμένες περιοχές πιστεύουν ότι αν πιάσεις αβγά απ τη Μεγάλη Πέμπτη ως το χάραμα του Μεγάλου Σαββάτου κλουβιαίνουν. Γι αυτό τα έβαφαν το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου Π ο ι ο ς τ α β ά φ ε ι ; Η μητέρα οικοδέσποινα Σε ελάχιστες περιπτώσεις τα βάφουν οι νεόνυμφες γυναίκες «για το καλό τους». Τ ι χ ρ ώ μ α κ α ι γ ι α τ ί ; Κόκκινο: συμβολίζει το αίμα του Χριστού, ο οποίος σταυρώθηκε τη Μεγάλη Πέμπτη, μέρα που είναι κόκκινα βαμμένη απ το αίμα του. Μια γυναίκα, είχε άσπρα αβγά στην ποδιά της. Της είπαν λοιπόν ότι αναστήθηκε ο Χριστός κι εκείνη είπε: Αν κοκκινίσουν τα άσπρα αβγά, τότε θα έχει αναστηθεί ο Χριστός. Και τότε εκείνα κοκκίνισαν. Από τότε βάφονται κόκκινα τ αβγά. Κίτρινο: συμβολίζει την πίκρα για τη Σταύρωση του Χριστού. Μαύρο, μπλε, καφέ ή μοβ: Σε ορισμένες περιοχές, όσοι είχαν πένθος. Τ ι β α φ έ ς μ π ο γ ι έ ς χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν ; Παλιότερα χρησιμοποιούσαν μόνο φυτικές βαφές που τις έφτιαχναν οι νοικοκυρές μόνες τους. Η χρήση έτοιμης μπογιάς, αν υπήρχε, θεωρούνταν αμαρτία.
Π ώ ς τ α σ τ ο λ ί ζ ο υ ν ; Με ζωγραφιές, που εικονίζουν λουλούδια ή πουλιά. Αν γνώριζαν γράμματα, έγραφαν τη φράση «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ» ή τα αρχικά της: Χ Α. Π ο ι ο ι δ ε ν β ά φ ο υ ν α β γ ά ; Όσοι έχουν πένθος, γιατί το κόκκινο χρώμα είναι το χρώμα της χαράς. Αυτοί μπορεί να βάψουν ένα μόνο αβγό για το καλό. Γιατί αν δεν βάψεις τον πρώτο χρόνο
του πένθους, απαγορεύεται να βάψεις αβγά για τρία χρόνια. Άλλοι τα δίνουν και τους τα βάφει η γειτόνισσα. Π ο ι α η δ ύ ν α μ η τ ο υ κ ό κ κ ι ν ο υ α β γ ο ύ ; Όσο και να μείνουν, πιστεύουν ότι δεν χαλάνε. Λένε μάλιστα ότι αν μείνουν χρόνια, γίνονται φλουριά (Κρήτη). Προστατεύει από το μάτιασμα, όπως το σκόρδο. Προστατεύει τα φυτά από θεομηνίες, όπως το χαλάζι. Θεραπεύει από αρρώστιες: Στην Κρήτη πιστεύουν ότι θεραπεύει τον πονόλαιμο. Γι αυτό κοπανίζουν το τσόφλι του αβγού, το κάνουν σκόνη και πίνουν όποτε πονάνε. Στη Λήμνο, όταν τελειώσει το βάψιμο των αβγών, η νοικοκυρά χαϊδεύει με το αβγό τα μάγουλα των παιδιών για να είναι κόκκινα από υγεία.
Χοιροσφάγια (Έθιμο της Μυκόνου το Πάσχα) Σφάζουν το χοιρινό κι όταν έχουν χοιροσφάγια είναι σαν γιορτή. Καλούν κι άλλους αγαπημένους γείτονες και φίλους, συγγενείς πού ξέρουν από χοιροσφάγια. Κόβουν σε κομμάτια το χοίρο. Άλλο κρέας το ψιλοκόβουν και κάνουν λουκάνικα. Το φιλέτο του χοιρινού το κάνουν λούζια. Το αλατίζουν, το πιπερώνουν και από πάνω του βάζουν ρίγανη. Όταν θέλουν λιχουδιές κόβουν απ τα λούζια, όσο κομμάτι θέλουν και το τηγανίζουν με πολλά αβγά κι είναι πολύ νόστιμος μεζές. Το λίπος τού χοιρινού το αλατίζουν και το βάζουν σ ένα πήλινο κιούπι και το χειμώνα βγάζουν όσο κομμάτι θέλουν και το κάνουν με λάχανα. Από το ίδιο χοιρινό παίρνουν τη φούσκα του τα παιδιά και το κάνουν μπαλόνι. Η Ανάσταση Το Μεγάλο Σάββατο οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα. Μόλις πει ο παπάς «Ανάστα ο Θεός κρίναι τη γην» αρχίζει να τα σκορπίζει. Οι γυναίκες μαζεύουν τα δαφνόφυλλα και μ αυτά διώχνουν τα ποντίκια. Στην Κορώνη όσοι δεν έχουν όπλα σπάνε τσουκάλια προς τιμήν του Χριστού. Μετά την εκκλησία η νοικοκυρά ζυμώνει την κουλούρα της Λαμπρής και ο άντρας σφάζει το αρνί. Πρέπει να είναι άσπρο και αρσενικό. Με το αίμα σταύρωναν την πόρτα του σπιτιού. Τότε έστελναν τα δώρα στην πεθερά, στη μνηστή, και στη μητέρα. Τσουρέκι, κερί, αβγά, κουλούρια, ένα τσεμπέρι, μια ποδιά. Το πασχαλιάτικο κερί της αρραβωνιαστικιάς στην Κύμη ζύγιζε περίπου μιάμιση οκά. Ήταν μακρύ και χειροποίητο. Στον πάτο του κεριού κάρφωναν χρυσά φλουριά ή ψεύτικα και το σκέπαζαν με διάφανο πέπλο. Οι νοικοκυρές στην Ύδρα σήκωναν τις κλώσες από τα αβγά τους. Μόλις ακουστεί το «Χριστός ανέστη» γίνεται πανδαιμόνιο. Όταν γίνει η Ανάσταση, πάντα οι πόρτες της εκκλησίας κλείνουν. Γυρίζοντας από την Ανάσταση σταυρώνουν με το Άγιο φως το ανώφλι της εξώπορτας και ανάβουν το καντήλι και η φλόγα του δεν πρέπει να σβήσει για ολόκληρες μέρες.
Έθιμα από την Κέρκυρα Το πρώτο έθιμο της Κέρκυρας είναι οι κανάτες που τις πετάνε από τα σπίτια με νερό ή χωρίς νερό. Το δεύτερο έθιμο είναι που στολίζουν τα μπαλκόνια τους με κόκκινες σημαίες. Το τρίτο έθιμο έχει σχέση με το ότι βγαίνουν 180 μπάντες και παίζουν μουσική. Το τέταρτο έθιμο είναι το φιλί της αγάπης που πάνε στην εκκλησία και φιλιούνται με τον παππού. Το πέμπτο έθιμο είναι για τους Καθολικούς που τη μέρα του Επιταφίου παίρνουν μέρος κι αυτοί στην περιφορά του. Μερικά πασχαλινά έθιμα της Καλαμάτας Τις διακοπές του Πάσχα, πήγα στα Σπιτάκια, που είναι στα Λέικα, έξω από την Καλαμάτα. Εκεί είδα ένα συνηθισμένο έθιμο και εκεί σφάζουν και σουβλίζουν ή αρνί ή κατσίκι. Τη Μεγάλη Παρασκευή πήγα σε ένα χωριό πάνω σε μια κορυφή του Ταΰγετου, τον Πύργο, που είναι στη Μάνη. Σε αυτό το χωριό είδα τον Επιτάφιο. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής κάποιες γιαγιάδες κι εγώ με την ξαδέρφη μου στολίσαμε τον Επιτάφιο. Στο γυρισμό για τα Σπιτάκια, όταν μπήκαμε στην Καλαμάτα, κάθε περίπου 100 μέτρα καίγανε τον Ιούδα. Ο κάθε Ιούδας ήταν φτιαγμένος σαν ένα σκιάχτρο και τον είχαν κρεμασμένο σε κάτι ξύλα, κι από κάτω ήταν φωτιά που τον έκαιγε. Συναντήσαμε και πολλούς Επιτάφιους. Ο καθένας ήταν στολισμένος με διαφορετικά λουλούδια. Πέταγαν και πολλά δυναμιτάκια.