1 ο ηµοτικό Σχολείο Κερατσινίου. Ολοήµερο Πληροφορική

Transcript

1 1 ο ηµοτικό Σχολείο Κερατσινίου Ολοήµερο Πληροφορική

2 Μεγάλη Σαρακοστή Σαρακοστή λέµε τις 40 µέρες πριν από την Κυριακή του Πάσχα, την περίοδο των επτά εβδοµάδων της νηστείας. Η πρώτη ονοµάζεται Καθαρή Εβδοµάδα και η τελευταία Αγία και Μεγάλη Εβδοµάδα. Οι έξι πρώτες εβδοµάδες ονοµάζονται Αγια και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αρχίζει από τον εσπερινό της Κυριακής της Τυροφάγου και συµπληρώνεται την Παρασκευή προ των Βαΐων. Το όνοµα της το πήρε από τον αριθµό τεσσαράκοντα (σαράντα), αριθµό ιερό, αφού τόσο ο Μωυσής στο όρος Σινά όσο και ο προφήτης Ηλίας στην έρηµο του Χωρήβ νήστεψαν επί σαράντα ηµέρες προτού συναντήσουν το Θεό. Κυρίως όµως Σαρακοστή ονοµάζεται επειδή γίνεται εις ανάµνηση της σαρανταήµερης νηστείας του Χριστού στην έρηµο, ο όποιος µετά τη βάπτιση Του και πρότου αρχίζει τη δηµόσια δράση Του ενήστευσε «ηµέρας τεσσαράκοντα και νύκτας τεσσαράκοντα» (Ματθ.4,2). Την λέµε Μεγάλη για να την ξεχωρίζουµε από την νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή» επειδή είναι ελαφρότερη. Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4 ο αιώνα και είναι η ελαφρότερη από τις µεγάλες νηστείες της ορθόδοξης εκκλησίας. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδοµάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και µία έβδοµη. Έτσι στην εποχή µας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά ευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Σε όλες τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής τελείται η Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου αντί της Θ. Λειτουργίας του Χρυσοστόµου

3 Η κυρά Σαρακοστή Το έθιµο της κυρά Σαρακοστής είναι ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιµα που σχετίζονται µε τη γιορτή του Πάσχα, το οποίο τείνει να εκλείψει στις µέρες µας. Η κυρα Σαρακοστή είναι ένα αυτοσχέδιο ηµερολόγιο για τις ηµέρες της Μεγάλης Σαρακοστής. Επειδή παλιά δεν είχαν τα σηµερινά ηµερολόγια για να µετρούν το πέρασµα της νηστείας, έφτιαχναν ένα µετρητάρι. Έπαιρναν δηλαδή ένα χαρτί και ζωγράφιζαν τη Σαρακοστή σαν µια καλόγρια, την κυρά Σαρακοστή. Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας η κυρά Σαρακοστή ήταν µια χάρτινη ζωγραφιά που απεικόνιζε µια γυναίκα, µε επτά πόδια, ένα για κάθε εβδοµάδα της σαρακοστής, µε σταυρωµένα χέρια γιατί προσεύχεται και µε κλειστό στόµα γιατί νηστεύει. Το ηµερολόγιο αυτό συνόδευε µικρούς και µεγάλους στην νηστεία που προηγείται της εορτής του Πάσχα.

4 Το έθιµο της κυρά Σαρακοστής στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας Η κυρά Σαρακοστή είχε, όπως προαναφέρθηκε, εφτά πόδια όσες και οι εβδοµάδες της µεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες εβδοµάδες νηστεία απέµεναν µέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο χάρτινο πόδι, το οποίο δίπλωναν και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν έπειτα το σύκο αυτό µαζί µε άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι. Σε άλλες περιοχές τοποθετούσαν το πόδι αυτό στο ψωµί της Ανάστασης και πάλι έφερνε γούρι σε όποιου τη φέτα βρισκόταν. Σε άλλα µέρη της Ελλάδας, η κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγµένη από χαρτί αλλά από ζυµάρι. Το ζυµάρι φτιαχνόταν από αλεύρι, αλάτι και νερό. Μια Τρίτη παραλλαγή θέλει την κυρά Σαρακοστή φτιαγµένη από πανί και γεµισµένη µε πούπουλα. Ωστόσο σηµαντική διαφορά έχει η κυρά Σαρακοστή που έφτιαχναν στον Πόντο. Εκεί κρέµαγαν από το ταβάνι µια πατάτα ή ένα κρεµµύδι που πάνω του είχε καρφωµένα εφτά φτερά κότας, το ηµερολόγιο αυτό το ονόµαζαν «κουκουρά». Κι εδώ κάθε εβδοµάδα αφαιρούσαν ένα φτερό κι έτσι µέτραγαν το χρόνο µέχρι την Ανάσταση.

5 Στίχοι που έχουν γραφτεί για την κυρά Σαρακοστή Την κυρά Σαρακοστή που `ναι έθιµο παλιό οι γιαγιάδες µας τη φτιάχναν µε αλεύρι και νερό. Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι ένα σταυρό µα το στόµα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό. Και τις µέρες τις µετρούσαν µε τα πόδια της τα επτά κόβαν ένα τη βδοµάδα µέχρι να ρθει η Πασχαλιά.

6 Σάββατο του Λαζάρου Το «Λαζαροσάββατο», το Σάββατο δηλαδή πριν από τη Μεγάλη Βδοµάδα, ο λαός γιορτάζει την πρώτη Λαµπρή, την «έγερση» του φίλου του Χριστού, του «αγέλαστου» Λάζαρου. Στα περισσότερα µέρη της Ελλάδας για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λάζαρου, να συµβολίσουν δηλαδή τη Νίκη Του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ειδικά κουλούρια τα «λαζαράκια». Στα «λαζαράκια» έδιναν το σχήµα ανθρώπου σπαργανωµένου, όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσα «λαζαράκια» έπλαθαν και στη θέση των µατιών έβαζαν δυο γαρίφαλα. Έθιµα του Πάσχα Μουσείο Μπενάκη Εκπαιδευτικά προγράµµατα http: // www. paidika.gr

7 Kυριακή των Βαΐων Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάµνηση της θριαµβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυµα όλοι οι ναοί στολίζονται µε κλαδιά από βάγια, από φοίνικες, δηλαδή, ή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, µυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία µοιράζονται στους πιστούς. Το έθιµο των κλαδιών θυµίζει την «ειρεσιώνη», το στολισµένο µε καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόµους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισµένο όµως ήταν ο σταυρός. Σε µερικά µέρη τους έδιναν το σχήµα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σηµάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ. Αν και είναι ακόµα σαρακοστή, η εκκλησία την Κυριακή των Βαΐων επιτρέπει το ψάρι. Έτσι και το τραγούδι των παιδιών λέει: «Βάγια βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή µε το κόκκινο αυγό!»

8 Το Πάσχα Το Πάσχα είναι η µεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισµού. «Εορτών εορτή και πανήγυρης εστί πανηγύρεων» λέει το τροπάριο. Προέρχεται από το εβραϊκό Πάσχα, που και αυτό έχει τις ρίζες του στην αρχαία Αίγυπτο. Με το «Πισάχ» -η λέξη σηµαίνει διάβαση- οι Αιγύπτιοι γιόρταζαν τη διάβαση του ήλιου από τον ισηµερινό, την εαρινή, δηλαδή, ισηµερία και µαζί της τον ερχοµό της άνοιξης. Οι Εβραίοι καθιέρωσαν και αυτοί τη γιορτή µε την ονοµασία «Πεσάχ» (διάβαση-υπέρβαση) σε ανάµνηση της απελευθέρωσής τους από τους Αιγύπτιους και για να χαιρετίζουν το τέλος του χειµώνα και την αρχή της άνοιξης. Η εβδοµάδα των Παθών είναι η Μεγάλη Εβδοµάδα γιατί µεγάλα είναι κι αυτά που θα συµβούν. Έθιµα του Πάσχα Μουσείο Μπενάκη Εκπαιδευτικά προγράµµατα paidika.gr