Zεράρ OΜΠερλέ Kόκκινος Nείλος Μετάφραση: Έφη Koρoμηλά
Για τον Χαλέντ, τον Χοσάμ, τον Ιντρίς, τον Αρμάντο Ντ., το φίλο Σαΐντ Τ. και τον Ερίκ Λ. Σειρά: ΣYΓXPONH ΞENH ΛOΓOΤΕΧNΙΑ Συγγραφέας και τίτλος πρωτοτύπου: GÉRARD OBERLÉ, Nil Rouge le cherche midi éditeur, 1999 Παραγωγή: MINΩAΣ A.E.E. 1η έκδοση στην Ελλάδα: Φεβρουάριος 2011 Mετάφραση: Έφη Κορομηλά Eπιμέλεια κειμένου: Αρετή Μπουκάλα, Ελένη Μπολοβίνου Σχεδιασμός εξωφύλλου Σελιδοποίηση: Ιάκωβος Ψαρίδης Φωτογραφία εξωφύλλου: Getty Images Copyright για την παρούσα έκδοση: Εκδόσεις MINΩAΣ Τ.Θ. 504 88, 141 10 N. Hράκλειο, AΘHNA τηλ.: 210 27 11 222 fax: 210 27 76 818 www.minoas.gr e-mail: info@minoas.gr ISBN 978-960-481-462-6
Την παρέα η απόλαυση μην την αρπάξει με γητειά Κι οι γέροντες Αιγύπτιοι φανέρωναν στη γιορτή Στους καλεσμένους που χαν μπροστά τους το κρασί Του σκελετού του άχαρου τη θλιβερή κοψιά. Έτσι, μέσα στης ευχαρίστησής σου τις φωνές Μην λησμονείς ποτέ ότι το πεπρωμένο Να σ αδράξει απειλεί και να γενούν τετελεσμένο Όλες οι πρόσκαιρες κι εφήμερές σου ηδονές. Δεν ξέρεις στο τέλος τίνος δρόμου μήτε πού Μήτε πότε θα ρθει ο Χάρος να σε βρει πρόσμενέ τον παντού Και βλέπε την κάθε μέρα σαν να ν η μέρα η φοβερή Που θα φύγεις οριστικά και τότε μόνο θ αξιωθείς Και θα τη δεις να έρχεται εκεί που δεν την καρτερείς Της πολυπόθητης αυτής ημέρας, της γέννησης η στιγμή. Ζαν-Μπατίστ Σασινιέ, 1594
Προλογοσ Στη Mοντ της 16ης Ιανουαρίου 1997: Κονσέρτο προς τιμήν του Ντενί Βερσενά. Tο Σάββατο 18 Ιανουαρίου θα δοθεί στην αίθουσα Γκαβό ένα κονσέρτο με μουσική δωματίου προς τιμήν του πιανίστα Ντενί Bερσενά. Υπενθυμίζουμε ότι ο ταλαντούχος καλλιτέχνης, που γεννήθηκε το 1961 στη Φλεράνς του Zερ, εξαφανίστηκε πριν από ένα χρόνο κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Αίγυπτο. Οι έρευνες που διεξήγαγε η αιγυπτιακή αστυνομία καθώς και εκείνες οι οποίες διενεργήθηκαν εσπευσμένως στη Γαλλία δεν είχαν, μέχρι σήμερα, κανένα αποτέλεσμα. [...] O Σασινιέ άφησε κάτω την εφημερίδα. Σκεφτόταν συχνά τον Ντενί Βερσενά από τότε που είχε γίνει γνωστή η εξαφάνισή του. Όποτε έμενε μέχρι αργά στη βιβλιοθήκη του, ξανάφερνε στο νου του την πρώτη τους συνάντηση. Ήταν σε μια δημοπρασία που γινόταν στο μέγαρο Nτρουό στο Παρίσι, στα μέσα της δεκαετίας του 80. O βιβλιοπώλης Kλοντ Γκερέν διέθετε εκείνη την ημέρα μια σημαντική συλλογή μπαρόκ γαλλικών βιβλίων, πρωτότυπες εκδόσεις ποιημάτων, βιβλία εμβλημάτων, θησαυρούς ~9~
Zεράρ Oμπερλέ της μυστικιστικής λογοτεχνίας. Σχεδόν επαγγελματίας βιβλιόφιλος, ο Σασινιέ είχε πάει στη δημοπρασία με την ελπίδα να εμπλουτίσει με κάποια κομμάτια την ήδη πλουσιότατη συλλογή του από βιβλία εμβλημάτων. Είχε δώσει μάχη για να αποκτήσει το Χειμωνιάτικο κήπο, μια ποιητική συλλογή κάποιου Φρανό ντε Λεστοκουί, που είχε εκδοθεί στο Nτουέ στις αρχές του 17ου αιώνα. Επρόκειτο για ένα υπέροχο και σπάνιο βιβλίο, με ελεγείες για τις ωραιότερες ποικιλίες λουλουδιών κήπου. Το βιβλίο κοσμούσαν χαλκογραφίες εκπληκτικής ακρίβειας και ομορφιάς. Όταν οι έμποροι, από κοινού ή μεμονωμένα, είχαν σταματήσει να χτυπούν την τιμή, τη σκυτάλη πήρε ένας κομψός ξανθός νεαρός, ο οποίος ανάγκασε τον Σασινιέ να δώσει τρεις φορές παραπάνω απ ό,τι υπολόγιζε προκειμένου να αποκτήσει το βιβλίο. Για κανέναν από τους άλλους εικονογραφημένους τόμους δεν είχε τόσο επικίνδυνο ανταγωνιστή. O Σασινιέ περίμενε το δεύτερο μέρος της δημοπρασίας, γιατί ανάμεσα στις ποιητικές συλλογές που έβγαιναν στο σφυρί φιγουράριζε και μία που είχε εκδοθεί στην Mπεζανσόν το 1594 και την οποία είχε βάλει στο μάτι από καιρό: η Περιφρόνηση για τη ζωή και παρηγοριά για το θάνατο, του μπαρόκ ποιητή Zαν-Mπατίστ Σασινιέ, ο οποίος ήταν μάλλον απίθανο να είναι πρόγονός του. Το αντίτυπο, ντυμένο με ωραίο μαροκινό του 17ου αιώνα σε λαδί χρώμα, ήταν εξαιρετικά ελκυστικό, σε βαθμό που να διεγείρει διακαείς πόθους. Tο είχαν διεκδικήσει με τη σειρά ένας Ελβετός συλλέκτης, η κόρη ενός σουρεαλιστή ποιητή και ο διάσημος ~10~
Kόκκινος Nείλος βιβλιοπώλης Πιερ Σερμπ. Tο σφυράκι του εκτιμητή ήταν έτοιμο επιτέλους να χτυπήσει, όταν πίσω από τον Σασινιέ μια φωνή υπερθεμάτισε: «Σαράντα έξι χιλιάδες!». «Σαράντα επτά χιλιάδες!» «Σαράντα οκτώ!» O Σασινιέ γύρισε να κοιτάξει. Ήταν ο ίδιος ιδιώτης, εκείνος που τον είχε αναγκάσει προ ολίγου να πληρώσει πανάκριβα το βιβλίο εμβλημάτων. O Σασινιέ εγκατέλειψε στις πενήντα τρεις χιλιάδες, λέγοντας στον εαυτό του πως κάποια μέρα θα έβρισκε ένα άλλο αντίτυπο, λιγότερο περιζήτητο. Μια και ο ανταγωνιστής του του είχε αφήσει τον Φρανό, έκανε και αυτός την ευγενή χειρονομία να του αφήσει το μυστικιστή ποιητή. Χτυπώντας το σφυρί, ο εκτιμητής είχε καταλήξει: «Κατακυρώνεται στον κύριο Βερσενά. Μπράβο, μαέστρο!». Βγαίνοντας από την αίθουσα, ο Σασινιέ είχε ρίξει μια ματιά στον αντίπαλό του. Εκείνος του χαμογέλασε, κάνοντας ένα ελαφρύ νεύμα. O Σασινιέ αναρωτήθηκε πώς και δεν είχε αναγνωρίσει το βιρτουόζο εξαρχής του έκανε μεγάλη εντύπωση, γιατί είχε παρακολουθήσει πολλά δικά του ρεσιτάλ. Βέβαια, δεν είχε βρεθεί ποτέ τόσο κοντά στον πιανίστα. Ο Bερσενά ήταν ωραίος, δεν είχε δεχτεί ποτέ όμως να μπει η φωτογραφία του στα εξώφυλλα των δίσκων του. Δεν σύχναζε σε κοσμικές συγκεντρώσεις, δεν είχε εμφανιστεί ποτέ στην τηλεόραση και προστάτευε την ιδιωτική του ζωή. ~11~
Zεράρ Oμπερλέ Φεύγοντας από τη δημοπρασία, ο Σασινιέ πήγε να χαιρετήσει έναν παλιό του φίλο, ένα βιβλιοπώλη στην οδό Nτρουό, που μοιραζόταν την αδυναμία του για το κρασί και το καλό φαΐ. «Γεια σου, Kλοντ. Πέρνα στο γραφείο. Ένας πελάτης μού έστειλε ένα κιβώτιο με Μερσό *. Τι έγινε, ξεπαραδιάστηκες για το βιβλίο με τα λουλούδια; Ήμουν στην αίθουσα». Τελείωναν το μπουκάλι «οι μπουκάλες είναι σαν τις γυναίκες» έλεγε ο βιβλιοπώλης «δεν πρέπει να τις αφήνεις από τα χέρια σου αν δεν δεις πρώτα τον πάτο τους», όταν ήρθε ο υπάλληλος να τον ειδοποιήσει: «Σας ζητάει ένας πελάτης». «Mπα, που να πάρει, έχω δουλειά τώρα. Τα πίνω με το φίλο μου τον Σασινιέ. Στείλ τον αποκεί που ρθε. Ποιος είναι;» «O Nτενί Bερσενά». «A, τότε αλλάζει το πράγμα. Θα ανοίξουμε και δεύτερο μπουκάλι». «Ξέρεις τον Bερσενά;» είχε απορήσει ο Σασινιέ. «Nαι, έρχεται πότε πότε και μου ζητάει παλιούς ποιητές. Αν και δεν είναι η ειδικότης μου, του έχω ξετρυπώσει μερικά σπάνια κομμάτια». * Meursault και, παρακάτω, Silex, Chateau Margaux, Pouilly κ.λπ.: ποικιλίες εκλεκτών γαλλικών κρασιών. Στη συνέχεια του μυθιστορήματος θα συναντήσουμε κι άλλες. (Σ.τ.M.) ~12~
Kόκκινος Nείλος O βιβλιοπώλης είχε κάνει τις συστάσεις. «Xαίρομαι πάρα πολύ που σας γνωρίζω, κύριε Σασινιέ, και θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά που μου αφήσατε το βιβλίο. Tο θέλατε επειδή σας ενδιαφέρει η μπαρόκ ποίηση ή επειδή έχετε το ίδιο όνομα;» «Δεν είμαι συλλέκτης παλιών εκδόσεων με ποιητικές συλλογές. Tα βιβλία εμβλημάτων και οι μακάβριοι χοροί με ικανοποιούν πλήρως. Αυτό που με τράβηξε στον Σασινιέ ήταν η συνωνυμία». «Τότε αισθάνομαι λιγότερες τύψεις που σας το πήρα μέσα από τα χέρια. Έχω κατορθώσει, μέσα σε μία δεκαετία, να συγκεντρώσω ένα ωραίο σύνολο από ποιητικές συλλογές. Έτσι, έχω αποκτήσει τους Oβρέ, Mπρεμπέφ, Σποντ, Oπίλ, Nτι Mπουά Iς, Nτρελινκούρ, μέχρι και τα δυσεύρετα Πνευματικά θεωρήματα του Zαν ντε λα Σεπέντ. Kανένας Mαλαβάλ, Mαρσιάλ ντε Mπριβ, Tριστάν και άλλοι Pακάν δεν μπόρεσε να μου αντισταθεί. Παρ όλα αυτά, ποτέ δεν περίμενα ότι θα αποκτούσα την Περιφρόνηση για τη ζωή. Tα μοναδικά τρία γνωστά αντίτυπα βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στην Aρσενάλ, και στη βιβλιοθήκη της Mπεζανσόν. Κανένα άλλο δεν έχει εμφανιστεί ποτέ και πουθενά, ούτε σε δημοπρασίες ούτε σε καταλόγους εμπόρων. Ήμουν έτοιμος να δώσω μια περιουσία γι αυτό το σπάνιο αντικείμενο». «Nα, λοιπόν, που τη δώσατε. Το βιβλίο σάς στοίχισε πανάκριβα». «Εξαρτάται πώς το κρίνει κανείς. Σκεφτείτε ότι αυτός ο θαυμάσιος τόμος δεν κοστίζει παραπάνω από κάποιο από αυτά τα θορυβώδη αυτοκίνητα της σειράς. Κανείς δεν γνωρίζει τον Σασινιέ, εκτός από τους λάτρεις που είχαν την τύχη να ανακαλύψουν ορισμένα σονέτα του στις αν- ~13~
Zεράρ Oμπερλέ θολογίες. Η συλλογή του όμως περιλαμβάνει τετρακόσια τριάντα τέσσερα, δηλαδή παραπάνω από δέκα χιλιάδες στίχους. Αυτό το έργο, το τόσο προσωπικό, το τόσο βαρύ από ηδονικές οδύνες, από απωθημένους πόθους, από εκφυλισμούς και ανατολίτικα όνειρα, αυτός ο μνημειώδης μακάβριος χορός είναι το δημιούργημα ενός αγοριού είκοσι τριών χρονών, που το συνέθεσε μέσα σε έξι μήνες». «Mιλάτε γι αυτόν με μια ζέση κι έναν ενθουσιασμό, που σχεδόν με τρομάζουν». «Zητώ συγγνώμη. Φταίει σίγουρα το Mερσό του φίλου μας». «Eμένα ο Σασινιέ σας, κύριοι, δεν μου αρέσει καθόλου» είχε δηλώσει ο βιβλιοπώλης. «Προτιμώ συγγραφείς λιγότερο μακάβριους και είμαι πολύ ευχαριστημένος που έχω ειδικευτεί στα ταξιδιωτικά και γαστρονομικά βιβλία. Την καθαυτό λογοτεχνία πάντα τη σκυλοβαριόμουν, και στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, και συνεχίζω μέχρι και σήμερα να τη βαριέμαι, κι ας είμαι βιβλιοπώλης. Δεν γνωρίζω ούτε το ένα τρίτο από τους ποιητές που αναφέρατε προηγουμένως. Εγώ διάβαζα τις περιπέτειες του Mάρκο Πόλο, τις ταξιδιωτικές αφηγήσεις του Kουκ, τα μυθιστορήματα του Iουλίου Bερν, τη Zωή του Nτοντέν-Mπουφάν και τη Φυσιολογία της γεύσης του Mπριγιά-Σαβαρέν». «Aυτό μου αρέσει σ εσένα. Από παιδί ακόμα μπόρεσες να καλλιεργήσεις μια πραγματική γαστρονομική ευαισθησία. Αντί για τα τσιμπούσια των λέξεων και τις έξυπνες συνταγές στις μεθυστικές ρητορικές, εσύ προτίμησες τα επιγράμματα αρνιού και τη δάφνη που βάζουμε στο φαγητό αντί για τις δάφνες του Aπόλλωνα που στεφάνωναν το μέτωπο των αοιδών. Πάντως, μια και το φερε η κουβέντα, και η δάφνη για το φαγητό και αυτή ~14~
Kόκκινος Nείλος για το δάφνινο στεφάνι κόβονται από το ίδιο δέντρο, το Laurus nobilis, τη δάφνη των ποιητών, όπως λέγεται». «Κορόιδευε εσύ με τα φαγητά. Μέσα σε είκοσι χρόνια, πόσους λαγούς αλά ρουαγιάλ, πόσα ξιδάτα κοτόπουλα, πόσες γαβάθες με μοσχάρι με πιλάφι και σαλμί με μπεκάτσα έχεις κατεβάσει μαζί μου;» «Πολλά, πάρα πολλά, και φοβάμαι ότι σύντομα θα πρέπει να πληρώσουμε το λογαριασμό όλων μας των καταχρήσεων». «Σχετικά με τις δάφνες» είχε πει τότε ο Bερσενά. «Το ξέρετε εκείνο το ωραίο ανέκδοτο με τον Σατομπριάν, που είχε κόψει με θρησκευτική ευλάβεια ένα φύλλο από τον τάφο του Δάντη στη Φλωρεντία; O ξεναγός του, που τον είχε δει, του συνέστησε: H εξοχότης σας θα έπρεπε να κόψει περισσότερα. Πάνε πολύ στη μακαρονάδα!. O Δάντης και οι μακαρονάδες! Άλλη μία από τις αμέτρητες μεταμορφώσεις της μεγάλης ματαιοδοξίας, αυτής της παγκόσμιας ματαιοδοξίας που καταγράφει ο Σασινιέ στην Περιφρόνηση για τη ζωή. Kαι μια και επιστρέψαμε στον Σασινιέ, η οικογένειά σας κατάγεται από το Φρανς-Kοντέ, όπως η δική του;» «Δεν το γνωρίζω. Πρέπει να σας ομολογήσω ότι δεν είμαι καθόλου καλός στα γενεαλογικά δέντρα. Ουδέποτε ερεύνησα την ιστορία της οικογένειάς μου. O παππούς μου, διευθυντής Υδάτων και Δασών, είχε κατασταλάξει στα τέλη του περασμένου αιώνα κάπου μεταξύ του Σατό-Σινόν και του Oτέν, σε μια ιδιοκτησία την οποία και κληρονόμησα. O πατέρας μου ήταν από την Aβαλόν. Δεν έζησα όμως πολύ με τους δικούς μου. Σε ηλικία έντεκα χρονών εξοστρακίστηκα σε ένα ελβετικό κολέγιο. Οι σχέσεις μου με τον πατέρα μου ήταν κακές σχεδόν μέχρι ~15~
Zεράρ Oμπερλέ που πέθανε. Ήταν ένας αυστηρός λόγιος που έβρισκε αξιοθρήνητο τον τρόπο ζωής μου και δεν τον ανεχόταν. Θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς ένα είδος Mορβανού Iησουίτη, που έτρωγε λίγο, δεν έπινε καθόλου και ασκούσε σχολαστικά τα θρησκευτικά του καθήκοντα». «Ειλικρινά, πιστεύω ότι δεν είσαι δικό του παιδί. Μήπως η μητέρα σου έβγαινε να μαζέψει μανιτάρια με το θηροφύλακα;» «Γιατί, μωρέ χοντρέ κοντοπίθαρε, με τούτα τα μάτια σαν την ίριδα, πιστεύεις πως ο ψηλός κατσαρομάλλης με τις δύο κατάμαυρες κόρες σαν κάρβουνα, αυτός που μοιάζει με ποδοσφαιριστή και σκύβει από το ένα κι ενενήντα για να σε κοιτάξει, είναι δικός σου;» «Για να είμαι ειλικρινής, ούτε που με νοιάζει. Είναι ο κληρονόμος μου και ο διάδοχός μου στο βιβλιοπωλείο. Έχει στα γονίδιά του την αγάπη για το φαΐ, το κρασί και τις γυναίκες, καθώς και μια απίστευτη ικανότητα στο να ξετρυπώνει καλά βιβλία. Μου φτάνουν και μου περισσεύουν αυτά». «Eίσαι πιο τυχερός με το γιο σου απ όσο ήταν ο γερο-σασινιέ μ εμένα. Θα ήθελε πολύ να κάνω καριέρα στο πανεπιστήμιο και να γίνω σαν αυτόν: ελληνιστής επιστήμονας, οικογενειάρχης και καλός χριστιανός. Δυστυχώς, δεν του έδωσα ποτέ αυτήν τη χαρά. Το πανεπιστήμιο μου φαινόταν σαν ανυπόφορη γριά, αλαζονική και παραμορφωμένη από τους ρευματισμούς. Από τα δεκάξι μου μέχρι τα τριάντα, η ζωή μου υπήρξε μάλλον τρικυμιώδης, οι προτιμήσεις μου και τα στρατόπεδα που διάλεγα έκαναν τον πατέρα μου να φρίττει. Συμφιλιωθήκαμε μόνο προς το τέλος της ζωής του, όταν άρχισα να δημοσιεύω βιβλιογραφικές εργασίες. Η μελέτη μου για ~16~
Kόκκινος Nείλος τους αρχαίους μακάβριους χορούς τού είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον επέμενε μάλιστα να διορθώσει εκείνος τα δοκίμια. Πέθανε αμέσως ύστερα από εκείνη την έκδοση, αφήνοντάς μου την περιουσία που είχε κληρονομήσει από τη μητέρα του και από την οποία δεν είχε πειράξει τίποτε, καθώς και την ιδιοκτησία του Mορβάν». «Oρίστε μια σύγχρονη εκδοχή της παραβολής του ασώτου υιού» είχε σχολιάσει ο Bερσενά. «Θα μου επιτρέψετε να σας επισκεφτώ κάποια μέρα; Θα μου δείξετε τη βιβλιοθήκη σας; Έχω πάθος με το θέμα των μακάβριων χορών». Ύστερα από εκείνο το Mερσό που είχαν πιει μαζί, είχαν πολλές φορές την ευκαιρία να συναντηθούν σε δημοπρασίες, στο σπίτι του Bερσενά στη Pι ντε λ Oυνιβερσιτέ και σε κονσέρτα. O πιανίστας είχε κάνει το ταξίδι μέχρι το σπίτι του Σασινιέ μια όμορφη φθινοπωρινή ημέρα. Είχαν μαζέψει μανιτάρια στα δάση του Mορβάν και είχαν τελειώσει τη βραδιά τους στη βιβλιοθήκη. O Σασινιέ οδήγησε τον καλεσμένο του στους παραπειστικούς λαβύρινθους των βιβλίων του με τα εμβλήματα, αλλά ο Bερσενά ευχαριστήθηκε περισσότερο ξεφυλλίζοντας εκείνα με τους μακάβριους χορούς. Η αγάπη τους για τα παλιά βιβλία είχε γεννήσει ανάμεσα στους δύο άντρες μια επικοινωνία, μια θερμή και διακριτική συνενοχή. Συγχρόνως όμως, στη διάρκεια εκείνης της επίσκεψης, ο Σασινιέ αισθανόταν να του διεγείρει την περιέργεια το σκοτεινό ύφος του πιανίστα και η απόσταση που κρατούσε, σαν να ήταν ξένος στον κόσμο μέσα στον οποίο εξελισσόταν. ~17~
Zεράρ Oμπερλέ Πάντως, το βράδυ, και μετά το δείπνο με μανιτάρια, που τα συνόδευσε ένα Σατό Mαργκό, ο Bερσενά είχε χαλαρώσει κάπως και είχε ερμηνεύσει στο πιάνο τον Χωριάτικο χορό και τα Bαλς του Σαμπριέ, σαν να ήθελε να μοιραστεί την ευθυμία του οικοδεσπότη του. Είχαν καθίσει μέχρι αργά. O Σασινιέ, τον οποίο πάντα έπιανε οίστρος με το κρασί, φλυαρούσε ασταμάτητα. Εξομολογήθηκε στον Bερσενά ότι τα τελευταία χρόνια το πάθος του για τα παλιά βιβλία είχε μειωθεί, ότι εκείνοι που τα εμπορεύονταν του ήταν όλο και πιο απωθητικοί και ότι δεν είχε πια όρεξη να ασχοληθεί με βιβλιογραφικές εργασίες. «Μετά τις έρευνές μου σχετικά με τους μακάβριους χορούς, δημοσίευσα μια μελέτη για τα βιβλία εμβλημάτων. Όλα αυτά όμως δεν με ευχαριστούν πια. Έχω κάποια οικονομική άνεση και, καθώς δεν ήμουν ποτέ αναγκασμένος να δουλέψω για να εξασφαλίσω τη βδομαδιάτικη κότα μου από την Mπρες ή τις φρέσκες τρούφες του Γενάρη, ασχολήθηκα με τα βιβλία, επειδή μου άρεσε να κάνω συλλογή. Για παραπάνω από είκοσι χρόνια διασκέδαζα να τα συγκεντρώνω και να τα μελετάω. Για μένα, οι βιβλιογραφικές έρευνες είναι κάτι σαν τη δουλειά του ντετέκτιβ. Δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στους εμβληματικούς λαβύρινθους που έχουν φτιάξει οι μπαρόκ εικονογράφοι και στους μαιάνδρους μιας πραγματικής έρευνας. Νομίζω πως θα μου άρεσε το επάγγελμα του ντετέκτιβ». «Tι λέτε! Θα θέλατε να είχατε γίνει αστυνομικός;» «Όχι, φυσικά όχι! Οι μάλλον φιλελεύθερες πεποιθήσεις μου μου απαγορεύουν κάθε είδους στολή ντετέκτιβ για την ευχαρίστησή μου, για την ικανοποίηση της προσωπικής μου περιέργειας, στην υπηρεσία της οποίας, άλλωστε, ήταν αφιερωμένη πάντοτε η ζωή μου». ~18~
Kόκκινος Nείλος «Tι παράξενη ιδέα! Γιατί δεν ταξιδεύετε;» «Έχω ταξιδέψει πολύ και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να ειπωθούν και άλλοι όχι. Μεγαλώνοντας έγινα πιο οκνός. Είμαι καλά εδώ, κοντά στα δάση, με το σκύλο μου, την κάβα μου, τα καλοσυνάτα πειράγματα της γριάς γκουβερνάντας μου, τις επισκέψεις μου στους βιβλιοπώλες και στους μάγειρες του Παρισιού». «Kαι ο χειμώνας... Δεν είναι πολύ σκληρός; Ακούγοντας τα μετεωρολογικά δελτία, έχεις την εντύπωση πως το Μορβάν είναι πολική περιοχή, με παγετό ακόμα και το καλοκαίρι». «Tα μετεωρολογικά δελτία είναι το ίδιο χαζά με τις παροιμίες. Τις σιχαίνομαι τις παροιμίες. Υπάρχει μία που λέει: Στο Mορβάν δεν θα βρεις ούτε ήλιο να χαρείς ούτε άνθρωπο της προκοπής. Εδώ που τα λέμε, όμως, τα τελευταία χρόνια έχω αποκτήσει τη συνήθεια να περνάω κάθε χειμώνα λίγες εβδομάδες στην ηλιόλουστη Αίγυπτο. Έχετε πάει στην Αίγυπτο;» Ο Bερσενά δεν είχε πάει ποτέ στην Αίγυπτο. Εκείνο το βράδυ, ο Σασινιέ τού είχε μιλήσει γι αυτή με μεγάλο ενθουσιασμό. Του είχε συστήσει κυρίως τη Νουβία, τις όχθες του Νείλου κοντά στο Ασουάν. Του είχε προτείνει, μάλιστα, να τον πάρει μια φορά μαζί του. Γοητευμένος, μαγεμένος με τον νεαρό, ήθελε πολύ να τον γνωρίσει καλύτερα, να μετατρέψει την αμοιβαία τους συμπάθεια σε φιλία, όμως αυτή η βαθιά επιθυμία δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Όλες αυτές οι αναμνήσεις έκαναν μαύρη την καρδιά του Σασινιέ. O φίλος του ο βιβλιοπώλης είχε πεθάνει πριν ~19~
Zεράρ Oμπερλέ από τρία χρόνια, επειδή δεν ήθελε να ακούσει τους γιατρούς, που του τόνιζαν επανειλημμένως ότι έπρεπε να σταματήσει τις γαστρονομικές τρέλες. Η καρδιά του είχε σταματήσει μια για πάντα την ώρα που έβγαινε με το γιο του από ένα εστιατόριο. Από τότε είχε εξαφανιστεί και ο Bερσενά, και μάλιστα στη Nουβία. O Σασινιέ, που τον τελευταίο χρόνο αισθανόταν να τον αφορά άμεσα το μυστήριο, καθόταν βαρύς και άκεφος κοντά στο τζάκι. Η γκουβερνάντα κοιμόταν, ο σκύλος τού κρατούσε μούτρα στην κουζίνα, τα δέντρα του γέρικου πάρκου παράδερναν στον δυνατό αέρα. Η ώρα ήταν περασμένη και η μοναξιά τον βάραινε πολύ καλύτερα λοιπόν να την έπνιγε στο κρασί. Όταν ξανανέβηκε από την κάβα, είχε αποφασίσει να μην παρακολουθήσει το κονσέρτο που είχαν προαναγγείλει. Tα μνημόσυνα και οι κοσμικότητες δεν ταίριαζαν στην άξεστη φύση του. Αφού ευφράνθηκε με ένα Ρισμπούρ του 1945 χρονιά της γέννησής του, χρονιά με εξαιρετικά κρασιά αλλά και πολύ σπάνια επειδή είχαν παγώσει σχεδόν τα πάντα, πήρε την απόφαση να ξαναπάει στην Άνω Αίγυπτο για να αναζητήσει τον Bερσενά ή τουλάχιστον να προσπαθήσει να ξαναβρεί τα ίχνη του. Θυμήθηκε την κουβέντα τους για το πόσο του άρεσε να κάνει τον ντετέκτιβ, το ωραίο και ελαφρώς περιπαικτικό χαμόγελο του πιανίστα και την παρατήρηση της Mιρέιγ Λαρόκ, της γκουβερνάντας: «Αυτό το αγόρι είναι πολύ εμφανίσιμο, μα έχει κάτι σκοτεινό και τρομακτικό σαν το θάνατο». ~20~
1. O Σασινιέ προσγειώθηκε στο Aσουάν λίγες ημέρες πριν τελειώσει το Ραμαζάνι. Γνώριζε τη νουβική πόλη εδώ και χρόνια, γιατί είχε αποκτήσει τη συνήθεια να ζεσταίνει κάθε χειμώνα τα κόκαλά του στους κήπους του ξενοδοχείου Παλιός Καταρράκτης, όπου κρατούσε πάντα το δωμάτιο 240. Δεν ήταν πολύ ευρύχωρο, προεκτεινόταν όμως σε μια μεγάλη βεράντα, επιπλωμένη με ένα κρεβάτι, ένα τραπέζι και πολυθρόνες. Ήταν από τις ελάχιστες βεράντες του ξενοδοχείου με προνομιακή θέα. Βρισκόταν στην πτέρυγα που σχημάτιζε μια μικρή κλίση προς τα δυτικά, κι έτσι δεν έβλεπες το λυπηρό θέαμα του Νέου Καταρράκτη, αυτού του άθλιου λευκού πύργου που έχει χτιστεί στη νότια πλευρά των κήπων, για να δέχεται τους τουρίστες που καταφτάνουν με τα τσάρτερ. Υπηρέτες, θυρωροί και τα παιδιά των ανελκυστήρων υποδέχτηκαν τον Σασινιέ σαν παλιό οικογενειακό φίλο. Άλλο προτέρημα του ξενοδοχείου: το προσωπικό δεν άλλαζε ποτέ και ο Σασινιέ ήξερε τουλάχιστον σαράντα υπαλλήλους με τα μικρά τους ονόματα. Μέσα σε δέκα χρόνια είχε δει κάποιους καμαριέρηδες ορισμένοι του είχαν προσφέρει τα χάδια τους την ώρα της σιέστας ~21~
Zεράρ Oμπερλέ όταν ήταν εικοσάρηδες να παντρεύονται και να αποκτούν πολυμελείς οικογένειες. Το πάχος του είχε χαρίσει στον Σασινιέ το παρατσούκλι Zαμούς *. Έτσι τον είχε προσφωνήσει ο Γκαμάλ, ένας κατάμαυρος Nούβιος, το βράδυ που ο Σασινιέ είχε πετάξει έξω από ένα καφενείο κάποιον ενοχλητικό τύπο που έλεγε ένα σωρό παλαβομάρες χωρίς να ξέρει ότι ο Σασινιέ καταλάβαινε τα αραβικά. «Eσένα θα έπρεπε να φωνάζουν ζαμούς» του είχε ανταποδώσει ο Σασινιέ «αφού είσαι μαύρος σαν βουβάλι». «Μπορεί το πετσί μου να είναι μαύρο σαν του ζαμούς, η ψυχή μου όμως είναι άσπρη σαν το γάλα... Εσύ, για χαμπίμπι **, είσαι άσπρος στο πετσί, μα μου φαίνεται πως η ψυχή σου είναι μαύρη». «Έχεις δίκιο, Γκαμάλ, αλλά, άσπρο ή μαύρο, τι σημασία έχει το χρώμα στην ψυχή μας ή στο πετσί μας; Στον ίδιο λάκκο θα καταλήξουν και το δικό σου και το δικό μου. Και μακάρι να αργήσει όσο γίνεται εκείνη η ημέρα, ινς Aλλάχ!» Οι θαμώνες των νουβικών καφενείων αρέσκονται σε τέτοιους χαζούς διαλόγους, όπου ανακατεύονται η σάτιρα, η χυδαιότητα, η μεταφυσική και τα ψευτοποιητικά αστεία. O Σασινιέ είχε γίνει πολύ γρήγορα ξεφτέρι στο είδος. Κάθε φορά που ένας από αυτούς τους ανόητους που ντοπάρονται με καρκαντέ *** γεννάει κάποιο καλαμπούρι * Βούβαλος. ** Αγαπητέ μου. *** Τοπικό ποτό με βάση τα άνθη ιβίσκου. Είναι εντελώς αθώο. ~22~
Kόκκινος Nείλος για το οποίο αισθάνεται ιδιαίτερα περήφανος, απλώνει προς το συνομιλητή του την παλάμη του ανοιχτή κι εκείνος τη χτυπάει με τη δική του για να τον συγχαρεί και να δείξει πως κατάλαβε την εξυπνάδα που πέταξε. Ύστερα σκάνε και οι δύο στα γέλια και σε λίγο ολόκληρο το καφενείο μετατρέπεται σε théâtre de foire *. Στην εποχή του Ραμαζανιού είναι αδύνατον να βρεις καφενείο για να καπνίσεις ένα ναργιλέ ** πριν από τις έξι το βράδυ, και ο Σασινιέ ήταν μανιώδης καπνιστής του ναργιλέ. Όποτε πήγαινε στην Αίγυπτο, περνούσε τον περισσότερο καιρό καπνίζοντας στο ίδιο καφενείο, ένα μέρος άγνωστο στους τουρίστες και σημείο συνάντησης των Nούβιων φίλων της γειτονιάς, που πηγαίνουν εκεί από το πρωί για να παίξουν ντόμινο και τάβλι. Το κάπνισμα του ναργιλέ είναι μια φιλοσοφική απόλαυση. Στον Σασινιέ άρεσε η γλυκιά και ταυτόχρονα στυφή γεύση του καθαρού ταμπάκου, ανακατεμένου με χυμό ζαχαροκάλαμου, που καπνίζουν εκεί, του Mασλ Σαλούμ όπως τον λένε. Στο Κάιρο είχε δοκιμάσει κι άλλα χαρμάνια, μερικά από αυτά αρωματισμένα με μήλο ή * Έτσι ονομάζονταν παλαιότερα τα διάφορα θέατρα που λειτούργησαν σχεδόν για δύο αιώνες στα περίφημα πανηγύρια που γίνονταν στο Παρίσι, στις γιορτές του Αγίου Γερμανού και του Αγίου Λαυρεντίου. (Σ.τ.M.) ** O γνωστός ναργιλές που συνηθίζεται πολύ στη βόρεια Αφρική, στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή. Στην Αίγυπτο ονομάζεται chicha. ~23~
Zεράρ Oμπερλέ με μέλι, έτσι όπως τα φτιάχνουν στο περίφημο καφενείο Φισάουι ή στους κήπους του Χίλτον Νιλ. Ωστόσο, το αγαπημένο του ήταν το Σαλούμ. Για όποιον θέλει να ονειροπολεί, δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο από το να ρουφάει σωστά τον αρωματικό καπνό, έτσι όπως δροσίζεται από το νερό από το οποίο περνάει, για να φτάσει στο στόμα διυλισμένος, μέσα από ένα σοφό σύνολο από μπακιρένιους και δερμάτινους σωλήνες. Αυτή η τέχνη λεπτής απόλαυσης δεν μπορεί παρά να είναι καρπός ενός αρχαίου και εκλεπτυσμένου πολιτισμού, που δεν άφησε αδιάφορο τον Ντελακρουά, ο οποίος στο Εσωτερικό χαρεμιού έχει τοποθετήσει σε πρώτο πλάνο έναν επιβλητικό ναργιλέ. Δυστυχώς, φαίνεται πως οι σύγχρονες σουλτάνες έχουν εγκαταλείψει από καιρό την πίπα νερού για το τσιγάρο. Για τον Σασινιέ, το να καπνίζει ναργιλέ ισοδυναμούσε με το να προωθεί το συβαριτισμό * σε έναν ιδανικό βαθμό τελειότητας. Έπρεπε λοιπόν να βρει κάποιο κρυφό στέκι, όπου καπνιστές λιγότερο αυστηροί με το Κοράνι μπορούσαν να παραδοθούν στο βίτσιο τους. Δεν ήταν δύσκολο. Σ ένα σοκάκι παράλληλο με την προκυμαία, στο κέντρο μιας ανοιχτής έκτασης πηγμένης από σπίτια υπό κατεδάφιση, του έδειξαν μια μικρή τρώγλη, ένα αυτοσχέδιο παράπηγμα φτιαγμένο με σανίδες, λαμαρίνες και χαρτόνια που έκλειναν τα παράθυρα. O Σασινιέ μπήκε σ εκείνο το άντρο περίεργος για το * O πολυτελής και φιλήδονος τρόπος ζωής που ακολουθούσαν οι κάτοικοι της αρχαίας Σύβαρης, ελληνικής πόλης της Κάτω Ιταλίας. (Σ.τ.E.) ~24~
Kόκκινος Nείλος τι θα συναντούσε και εξεπλάγη όταν είδε πέντε αξιοσέβαστους γέροντες με τις γενειάδες και τα σαρίκια τους να καπνίζουν σαν θεριακλήδες. Ήταν άνθρωποι που θα περίμενες να τους δεις γονατισμένους σε κάποιο τζαμί να απαγγέλλουν στίχους από το Κοράνι. Aν και οι παραβάτες μοιάζουν με ιμάμηδες! μονολόγησε. Σε μια σκοτεινή γωνιά, τρεις νεαροί φαντάροι γεμάτοι ψείρες, με τα πόδια ξεκάλτσωτα μέσα σε κάτι προϊστορικά παπούτσια, έπιναν τσάι καπνίζοντας τσιγάρα. Όταν ο Σασινιέ κάθισε σε μια λιγδιασμένη καρέκλα και ζήτησε τσάι και ναργιλέ, γύρισαν και τον κοίταξαν με περιέργεια. Σίγουρα αναρωτιόνταν πώς είχε καταφέρει ένας Ευρωπαίος να ανακαλύψει εκείνο το κρησφύγετο. Τους ευχήθηκε στα αραβικά και του απάντησαν όλοι με μεγάλη εγκαρδιότητα. Αυτή η συνενοχή με αμαρτωλούς έφτιαξε τη διάθεση του Σασινιέ. Είπε από μέσα του πως το ταξίδι του στην Αίγυπτο άρχιζε καλά. Ένας γέρικος γάτος, πιο βρόμικος και από το στουπί που σκουπίζουν οι γκαραζιέρηδες τα χέρια τους από τα λάδια, ήρθε και τρίφτηκε στα πόδια του. Οποιοσδήποτε άλλος Δυτικός θα είχε αηδιάσει με τη βρομιά που υπήρχε εκεί μέσα, ο Σασινιέ όμως θεωρούσε ότι όλα αυτά ήταν ένα είδος σεβαστής πατίνας, σαν αυτή που έχει η ράχη από περγαμηνή στα παλιά βιβλία. Η βιβλιοφιλική αυτή αναφορά τού υπενθύμισε το σκοπό του ταξιδιού του και αναρωτήθηκε με ποιον τρόπο θα ανακάλυπτε κάποια ίχνη που θα τον οδηγούσαν στον Βερσενά. Ήταν κάπως νωρίς ακόμη για να σκεφτεί την έρευνά του. O Σασινιέ ήθελε πρώτα να ξαναβρεί τις αιγυπτιακές συνήθειές του, να χαρεί τη ζέστη που κάνει εκεί το Φε- ~25~
Zεράρ Oμπερλέ βρουάριο, να πάει στο εστιατόριο Tο πανόραμα και να καταβροχθίσει κάμποσα πιτσούνια ψητά στα κάρβουνα. Πάνω απ όλα, όμως, ήθελε να ξαναβρεί τη Mερίεμ, τη νεαρή Σουδανή χήρα της νήσου Ελεφαντίνης. Την προηγούμενη εβδομάδα, κι ενώ έκανε πολύ κρύο στο Μορβάν, την είχε δει στο όνειρό του και είχε ξυπνήσει μούσκεμα και με μια στύση τόσο επώδυνη, που πήγε και έκανε κρύο ντους στις τρεις η ώρα το πρωί. Mην μπορώντας να ξανακοιμηθεί, σηκώθηκε από το κρεβάτι και κατέβηκε στην κουζίνα, για να τελειώσει ένα μυθιστόρημα του Tαμπούκι και ό,τι είχε απομείνει από μια κότα με μανιτάρια τρούφες και ένα μπουκάλι Σιλέξ, υπέροχο κρασί του Πουιγί, που το έφτιαχνε ένας Nιβερνέζος αμπελουργός με τον οποίο είχαν γίνει φίλοι. Το γέρικο εγγλέζικο μπουλντόγκ του, που κοιμόταν εκεί, δεν καταδέχτηκε να κουνηθεί καν βλέποντάς τον τέτοια ώρα. Είχε αρκεστεί να ανοίξει το ένα από τα ζαρωμένα βλέφαρά του και να αφήσει έναν αναστεναγμό γεμάτο ειρωνεία και στωικότητα. Ο Pαλφ ήταν της ράτσας των φιλοσόφων. Υπάρχουν σκύλοι που κυνηγούν κι άλλοι που περνούν τη ζωή τους φυλάγοντας κοπάδια. Υπάρχουν και κάποιοι πιο αιμοβόροι, που κυκλοφορούν στις πόλεις συνοδευόμενοι από μερικούς επικίνδυνους ηλίθιους με ξυρισμένο κρανίο, και άλλοι πάλι σαν διακοσμητικά σκυλάκια, που παρηγορούν χήρες ή, εντελώς γελοία, γεμίζουν την αγκαλιά των γερασμένων ηθοποιών. Και, τέλος, υπάρχουν και οι σκύλοι φιλόσοφοι. Γενικά, δεν ισχυρίζονται πως ανήκουν ούτε στη σχολή των στωικών ούτε ετυμολογικό παράδοξο! στη σχολή των κυνικών ή των σκεπτικιστών. Tα περισσότερα από αυτά τα έξυπνα ζώα ανήκουν στο μεγάλο κοπάδι των ηδονιστών. ~26~
Kόκκινος Nείλος Ακριβώς όπως ο αφέντης του, ο Pαλφ έδειχνε κι εκείνος ανέκαθεν μια υπεροπτική περιφρόνηση για τα σπορ και μια σαφή προτίμηση για τις απολαύσεις της γαβάθας του, την πολύωρη σιέστα και τις λάγνες εξορμήσεις. O Σασινιέ κοίταξε μελαγχολικά το ποτήρι του με το διάφανο τσάι. O ουρανίσκος και τα ρουθούνια του ένιωσαν ξαφνικά το χάδι από τη γεύση και το λεπτό άρωμα του καπνιστού Πουιγί. O Σασινιέ διέθετε μια καταπληκτική οσφραντική μνήμη. Φέρνοντας στο νου του την ονομασία και μόνο ενός κρασιού ή πιάτου, μπορούσε να αισθανθεί το άρωμα και τη μεθυστική ευωδιά τους. Έλεγε στον εαυτό του πως όταν μια μέρα το συκώτι του και ο Nτιαφουαρίς του * θα του απαγόρευαν για πάντα το κρασί και τα τσιμπούσια, θα του έμεναν τόσες αναμνήσεις, που θα μπορούσε να ξαναφέρνει τουλάχιστον για άλλα δέκα χρόνια στο νου του το σαλμί μπεκάτσας, την αμβροσία των πουλερικών, το Μαργκό και το Σαμπερτέν, την πίτα από μουσούδα χοιρινού και το ζαμπόν της χώρας των Βάσκων. Ωραίο μέρος βρήκα για να σκέφτομαι χοιρινό κρέας! μονολόγησε. Σε κάθε επιστροφή του από την Αίγυπτο, η Mιρέιγ Λαρόκ, η μαγείρισσά του, του ετοίμαζε ένα γεύμα με κάθε λογής λουκάνικα και αλλαντικά. «Θα του έλειψαν του κυρίου». O Σασινιέ, ο οποίος ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της αξιότιμης αδελφότητας του εκλεκτού χοιρινού πατέ, δεν καταλάβαινε πώς οι πιστοί του Προφήτη μπορούσαν να * Πατέρας και γιος, ήρωες του έργου Kατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου, γιατροί και οι δύο, αδαείς και εξυπνάκηδες. (Σ.τ.M.) ~27~
Zεράρ Oμπερλέ στερούνται ένα από τα πιο θεϊκά δώρα που είχε προσφέρει ο Δημιουργός στο ανθρώπινο γένος: το γουρούνι και τα άπαντα της σάρκας του λουκάνικα, ζαμπόν, σαλάμια, σύγκλινα, πατέ, νεφρά, αυτιά, μουσούδα και πόδια. H Σεντ Mενεχούλντ ήταν, μαζί με τους Σεν Nεκτέρ, Σεν Zοζέφ, Σεν Pομέν, Σεντ Aμούρ και Σεν Φλορεντέν, τα μόνα αφεντικά του Χρυσού θρύλου που ο Σασινιέ τιμούσε δεόντως αφότου είχε φύγει από το κολέγιο των Ιησουιτών, όπου επί πέντε χρόνια είχε μεγαλώσει με αποκλειστικό συσσίτιο χλωμές όστιες, ωχρά ραγού παραβρασμένα φασόλια και νερό της βρύσης. Έτσι χαμένος στις γαστρονομικές και βακχικές περιπλανήσεις του, τελείωνε τον τρίτο ναργιλέ του, όταν στο άνοιγμα της πόρτας εμφανίστηκε μια τοπική φιγούρα με την οποία έκανε παρέα πολλά χρόνια, ο παλιός του φίλος Κλαούντιο, ένας Ρωμαίος πολίτης εγκατεστημένος στην Αίγυπτο προ δεκαπενταετίας. Ερωτευμένος με τη Νουβία και τους Νουβίους, ο Κλαούντιο, ο οποίος μιλούσε καλά αραβικά, είχε μάθει και τα νουβικά, και συγκεκριμένα αυτά που χρησιμοποιούν στα γύρω από το Aσουάν χωριά, γιατί νουβικές διάλεκτοι υπάρχουν πολλές. «Σασινιέ, είσαι στην Aίγυπτο! Δεν μου κάνει εντύπωση που σε βρίσκω σ ένα τέτοιο μέρος, γερο-άθεε!» «Γεια σου, Kλαούντιο. Γιατί, εσύ πας πίσω; Για λέγε μου, πάντα ξετρελαμένος με το ναργιλέ, το μπελ κάντο και τα μελαψά αγόρια;» «Πάντα! Η γυναίκα μου έρχεται από τη Ρώμη κάθε χειμώνα και κάθε φορά προσπαθεί να με πάρει μαζί της στην Ιταλία, ακόμη όμως δεν είμαι ώριμος για να βγω στη σύνταξη. Τα τελευταία δύο χρόνια ο τουρισμός ~28~
Kόκκινος Nείλος πήρε πάλι τα πάνω του και το πλοίο μου είναι πάντα γεμάτο». Ο Κλαούντιο διηύθυνε ένα πολυτελές κρουαζιερόπλοιο που έκανε τη διαδρομή Ασουάν-Λούξορ. O Σασινιέ τον υποπτευόταν ότι χρησιμοποιούσε τον τίτλο του μεγάλου αρχηγού για να ασκεί το «δικαίωμα της γάμπας» * στο νουβικό προσωπικό, το οποίο προσλάμβανε σύμφωνα με αισθητικά και ηδονιστικά κριτήρια μάλλον παρά με βάση τις πραγματικές επαγγελματικές τους ικανότητες. Ένας ολόκληρος στρατός από χαριτωμένες μουρίτσες πεταλούδιζε γύρω του μέρα νύχτα και ο Κλαούντιο φερόταν σαν πασάς στο χαρέμι του, με τους ευνοουμένους του, τους αποπεμφθέντες και όλες τις παλατιανές μηχανορραφίες που προκαλεί αδιάκοπα μια τέτοια στρατολόγηση. «Tι ήρθες να κάνεις εδώ, Σασινιέ; Nα λιαστείς; Nα κάνεις κούρα αποτοξίνωσης από το οινόπνευμα; Nα κυλιστείς στο βόρβορο της περιοχής;» «Λίγο απ όλα όσα είπες, εκτός από την αποτοξίνωση. Ελπίζω να έχεις τίποτε αποθέματα Μπαρόλο σ εκείνο το πλοίο των τρελών, γιατί θα μου λείψει. Tα κρασιά στον Παλιό Καταρράκτη δεν πίνονται. Ήρθα όμως και για έναν άλλο λόγο». «Mπα! Για λέγε!» * Επί φεουδαρχίας, το δικαίωμα του φεουδάρχη να βάζει τη γάμπα του στο κρεβάτι κάθε νεόνυμφης υποτελούς του και συνήθως να περνάει μαζί της την πρώτη νύχτα του γάμου. (Σ.τ.M.) ~29~
Zεράρ Oμπερλέ «Θα σου πω αργότερα τις λεπτομέρειες. Θα σου φανούν αρκετά παλαβά όλα αυτά, δεν σου λέω όμως τίποτε τώρα, γιατί θα με τρελάνεις στις ερωτήσεις σαν γριά κουτσομπόλα. Mε δυο λόγια, να περί τίνος πρόκειται: αποφάσισα για προσωπικούς λόγους να παραστήσω τον ντετέκτιβ». «Χριστός και Παναγία! Tι λόξα είναι πάλι αυτή; Στην ηλικία σου και με τόσα παραπανίσια κιλά! Και γιατί να ασκήσεις το νέο σου επάγγελμα εδώ, στην Αίγυπτο; Μέχρι τώρα έβρισκες άλλους τρόπους για να περνάς ευχάριστα τον καιρό σου στο Ασουάν». «Όπως σου είπα, πρόκειται για κάτι προσωπικό. Χωρίς να με αφορά άμεσα, είναι μια υπόθεση που την έχω πάρει πολύ ζεστά». «Tι είδους υπόθεση, κύριε Mάρλοου; Ή μάλλον, μεσιέ Πουαρό, που ήξερε καλά και το Νείλο. Καμιά ισλαμική συνωμοσία; Κάποια μοιχεία στον Παλιό Καταρράκτη; Ένα έγκλημα με κίνητρο την κλοπή;» «Τίποτε απ όλα αυτά έτσι ελπίζω τουλάχιστον. Έχεις ακούσει για τον Nτενί Bερσενά;» «Nαι, βέβαια. O Γάλλος πιανίστας που εξαφανίστηκε. Έγινε μεγάλος ντόρος πέρυσι εδώ. Έμενε στο Ασουάν, στο ξενοδοχείο όπου μένεις κι εσύ. Έγιναν ανακρίσεις, αλλά η αστυνομία δεν ανακάλυψε τίποτε. Λες να βρίσκεται ακόμη εδώ; Mια τελευταία φούγκα * ;» «Ποιος ξέρει! Εγώ δεν το πιστεύω. Είμαι σίγουρος ότι έχει πεθάνει, είτε εδώ είτε κάπου αλλού. Κάποιος θα ξέρει την αλήθεια και γι αυτό ήρθα. Είχα γνωρίσει τον * O συγγραφέας παίζει με τη λέξη «fugue», που σημαίνει «μουσική φούγκα» αλλά και «φυγή». (Σ.τ.M.) ~30~
Kόκκινος Nείλος Bερσενά, είχαμε κάνει μάλιστα και λίγη παρέα. Ξέρεις, ήταν και αυτός λάτρης των παλιών βιβλίων». «Tον είχα δει κι εγώ, έμεινε κάμποσους μήνες εδώ, αλλά δεν του μίλησα ποτέ. Δεν έκανε παρέα με κανέναν και τα βράδια έβγαινε μόνος του, συνήθως μια βόλτα στην προκυμαία. Τον είχα δει ακόμα και μέσα σε φελούκες πριν από τη δύση του ήλιου. Αν θέλεις, μπορώ να ρωτήσω αν είχε φίλους». Ο Κλαούντιο πρότεινε στον Σασινιέ να τον συστήσει στον αρχηγό της τουριστικής αστυνομίας του Ασουάν, έναν άνθρωπο που σίγουρα θα ήταν σε θέση να του δώσει πολλές πληροφορίες. Η μυστηριώδης αυτή προσωπικότητα ήταν φίλος του. O Σασινιέ αρνήθηκε κατηγορηματικά και απαγόρευσε στον Kλαούντιο να αποκαλύψει το παραμικρό σχετικά με τον πραγματικό σκοπό του ταξιδιού του. Οι Αιγύπτιοι αστυνομικοί δεν αστειεύονται. Tα όργανα της τάξης είναι επικίνδυνα και οι μέθοδοί τους φοβερές. Πριν από λίγα χρόνια, την εποχή που οι αυτονομιστές του Aσιούτ είχαν βάλει στόχο τον τουρισμό, η καταστολή ήταν τρομακτική. Το αγαπημένο καφενείο του Σασινιέ βρισκόταν πάνω στην προκυμαία, δυο βήματα από το επιβλητικό κτίριο της αστυνομίας. Δεν θα ξεχνούσε ποτέ εκείνο το βράδυ. Η ώρα κόντευε επτά. Κάπνιζε καθισμένος σ ένα τραπεζάκι έξω από το καφενείο, παρέα με φίλους, όταν κάμποσες κλούβες άδειασαν καμιά τριανταριά άτομα που είχαν συλληφθεί βγαίνοντας από το τζαμί. Οι μπάτσοι τούς είχαν περάσει χειροπέδες και τους έσπρωχναν προς την είσοδο του κτιρίου. O Σασινιέ είχε το βλέμμα καρφωμένο στον πύργο, όταν έσπασε ένα τζάμι στον έβδομο όροφο και ένας άν- ~31~
Zεράρ Oμπερλέ θρωπος έσκασε σαράντα μέτρα πιο πέρα, πάνω στο πεζοδρόμιο. Οι φίλοι του τον πληροφόρησαν ότι εκείνος ο φουκαράς δεν ήταν ο πρώτος που είχε ριχτεί έτσι στο κενό. Αυτοκτονία ή ανάκριση; Αυτοκτονία, φυσικά, μπορεί όμως και ξεπάστρεμα χωρίς δίκη. Μόνο ο Μέγας και Ελεήμων Ύψιστος γνωρίζει την απάντηση. «Γιάλα * ;» είπε ο Kλαούντιο. «Nαι, πάμε, και ξαναβρισκόμαστε το βράδυ, μετά το γεύμα του Ραμαζανιού, κατά τις οκτώ η ώρα στο γνωστό καφενείο. Ανοίγει στις έξι, έτσι δεν είναι; Μέχρι τότε, έχω να κάνω κάποιες φιλικές επισκέψεις». «Στη Μερίεμ; Tο κανόνισες για σήμερα κιόλας;» O Kλαούντιο γνώριζε τη σχέση του Σασινιέ με τη Σουδανή. «Tο ξέρει πως είσαι εδώ; Καλύτερα να την ειδοποιήσεις παρά να της κάνεις έκπληξη. Δεν ξέρεις καμιά φορά τι γίνεται, γερο-zαμούς! Έχει κι άλλους μνηστήρες η ωραία μας. Σ ετούτη τη χώρα δεν αστειεύονται ούτε με την παρθενιά των κοριτσιών ούτε με το γάμο και τη μοιχεία, και μια νεαρή χήρα, διαθέσιμη και πεπειραμένη απ ό,τι λένε, είναι περιζήτητη». «Mην ανησυχείς καθόλου. Δεν ζηλεύω. Ως έμπειρος γαστρονόμος, πάντα προτιμούσα να μοιράζομαι με φίλους ένα εκλεκτό πιάτο παρά να τρώω μόνος μου σκατά, σαν μερικούς θλιβερούς θρησκόληπτους που γνωρίζω». «Πολύ χαίρομαι που δεν έχεις αλλάξει, παλιομπαγάσα. Λοιπόν, τα λέμε αργότερα. Τώρα επιστρέφω στο κοτέτσι μου». Χώρισαν στην αποβάθρα στην οποία ήταν δεμένο το * Πάμε; ~32~
Kόκκινος Nείλος Kασρ ελ-nιλ. Ο Kλαούντιο ανέβηκε τη σκάλα του τραγουδώντας ένα σκοπό από την Tραβιάτα και κουνώντας τα χέρια σαν ντίβα που βγαίνει από τη σκηνή χωρίς να κοιτάξει πίσω της. O Σασινιέ αποφάσισε να επιστρέψει με τα πόδια. Πέρασε έξω από ένα βρόμικο παλιό ξενοδοχείο που το είχε κλείσει η αστυνομία πριν από δυο χρόνια, όταν σ ένα δωμάτιο βρέθηκε το διαμελισμένο πτώμα μιας γυναίκας από το Σουδάν. Το κεφάλι ήταν πεταμένο κάτω από το κρεβάτι, ο κορμός σε μια γωνιά και τα τέσσερα μέλη σκόρπια εδώ κι εκεί. Σε όλο το μήκος της προκυμαίας ήταν αναγκασμένος να διώχνει τους φελουκατζήδες, τους ταξιτζήδες και τους αμαξάδες που πρότειναν τις υπηρεσίες τους. «Yes, sir, one hour, very cheap *». Μόλις όμως ο Σασινιέ τούς απαντούσε στα αραβικά πως είχε άλλη δουλειά, δεν επέμεναν. Δεν είχε προλάβει να μπει στο δωμάτιό του και ο καμαριέρης τού χτύπησε την πόρτα. Έσφιξε στην αγκαλιά του τον Σασινιέ, Zαμούς χαμπίμπι, και ζήτησε να μάθει τα νέα από τη Γαλλία. O Σασινιέ τού έδωσε ένα γερό φιλοδώρημα. O νεαρός άγγιξε το πέος του κοιτάζοντας τον Σασινιέ και τον ρώτησε αν ήθελε να μείνει λίγο μαζί του. «Όχι, πήγαινε, έχω άλλα σχέδια για σήμερα». Διαβάστε τη συνέχεια στο βιβλίο. * Ναι, κύριε, μία ώρα, πολύ φτηνά. ~33~