ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε) ΤΑΞΗ: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ Α Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ηµεροµηνία: Μ. Τετάρτη 6 Απριλίου 0 ιάρκεια Εξέτασης: ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Α. Ποια από τις παρακάτω τετράδες κβαντικών αριθµών αντιστοιχεί σε ηλεκτρόνιο ενός ατόµου µε την µεγαλύτερη ενέργεια: α. (,,,/) β. (,0,0, /) γ. (,,-,/) δ. (,,0, /) Μονάδες 5 Α. Από τα παρακάτω αλκυλαλογονίδια, δίνει πιο εύκολα αντιδράσεις υποκατάστασης το: α. CH CH F β. CH CH I γ. CH CH Br δ. CH CH Cl Μονάδες 5 Α. Θέλετε να παρασκευάσετε στο εργαστήριο ένα ρυθµιστικό διάλυµα µε ph 9. Ποιο από τα παρακάτω οξέα, µαζί µε τα κατάλληλα αντιδραστήρια, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε, ώστε το ρυθµιστικό διάλυµα να έχει ικανοποιητική ρυθµιστική ικανότητα; α. ΗΑ µε Ka0 β. ΗΒ µε Ka0 5 γ. ΗΓ µε Ka0 8 δ. Οποιοδήποτε από τα παραπάνω. ÈÅÌÁÔÁ 0 Μονάδες 5 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε) Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασµένες χωρίς αιτιολόγηση: α. Η ενέργεια ου ιοντισµού του 9 Κ, είναι µεγαλύτερη από την ενέργεια ου ιοντισµού του 0 Ca. β. Στην ηλεκτρονιακή δοµή Κ(), L(8), Μ(9), Ν() παραβιάζεται ο κανόνας του Hund. γ. Για τον προσδιορισµό του ισοδύναµου σηµείου στην ογκοµέτρηση του CH COOH µε πρότυπο διάλυµα ΝαΟΗ, η βασική µορφή του δείκτη µπορεί να έχει Ρ Kb 5. ίνεται Κ w 0 - και θ5 ο C. δ. Τα υβριδικά τροχιακά δε συµµετέχουν σε π δεσµούς. ε. Η ρυθµιστική ικανότητα ενός ρυθµιστικού διαλύµατος, ελαττώνεται µε την αραίωση του διαλύµατος σε σταθερή θερµοκρασία. Μονάδες 5 Α.5 ίνονται τα στοιχεία 6 Fe και 8 Ni. ΘΕΜΑ Β α. Να αναφέρετε τρεις () κοινές ιδιότητες των παραπάνω στοιχείων. Μονάδες β. Να εξηγήσετε που οφείλονται αυτές οι κοινές ιδιότητες. Μονάδες Β. α. ύο ηλεκτρόνια α και β έχουν ίδιους και τους τέσσερις κβαντικούς αριθµούς και ανήκουν στα στοιχεία Α και Β αντίστοιχα. Τα στοιχεία Α και Β ανήκουν στην η περίοδο του περιοδικού πίνακα και σχηµατίζουν βασικά οξείδια. Για τους ατοµικούς αριθµούς τους ισχύει η σχέση: ΖΒ ΖΑ +. Αν το ηλεκτρόνιο α είναι αυτό µε τη µεγαλύτερη ενέργεια στο στοιχείο Α και όλες οι ηλεκτρονιακές δοµές αναφέρονται στη θεµελιώδη κατάσταση, να βρεθούν οι ατοµικοί αριθµοί των στοιχείων Α και Β, καθώς και οι πιθανές κοινές τετράδες των κβαντικών αριθµών των δύο ηλεκτρονίων. Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας. Μονάδες β. ίνονται τα στοιχεία: 8 Ο, 6 C, 7 Cl και 0 Ca. ÈÅÌÁÔÁ 0 i. Να γράψετε τα σύµβολα Lewis των παραπάνω στοιχείων. ii. Να γράψετε τους ηλεκρονιακούς τύπους κατά Lewis των παρακάτω ενώσεων: α. Ca(ClO ) και β. COCl Μονάδες 6 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε) Β. α. Υδατικό διάλυµα θερµοκρασίας θ ο C περιέχει το ασθενές οξύ ΗΑ συγκέντρωσης 0,Μ και έχει ph. Υδατικό διάλυµα θερµοκρασίας θ ο C περιέχει ΝαΑ (άλας του ασθενούς οξέος ΗΑ) συγκέντρωσης 0,0Μ και ph8. Υδατικό διάλυµα θερµοκρασίας θ 5 ο C περιέχει το ασθενές οξύ ΗΒ συγκέντρωσης 0,0Μ και ph,5. i. Να εξηγήσετε αν η θερµοκρασία θ είναι µικρότερη, µεγαλύτερη ή ίση από τη θερµοκρασία θ. Μονάδες ii. Να εξηγήσετε ποιο από τα οξέα ΗΑ και ΗΒ είναι ισχυρότερο, σε υδατικό τους διάλυµα στους 5 ο C Μονάδες ίνεται Κ w 0 - στους 5 ο C. Να χρησιµοποιήσετε τις προσεγγίσεις που επιτρέπονται από το σχολικό βιβλίο. β. Ογκοµετρούµε στους 5 ο C υδατικό διάλυµα ασθενούς οξέος ΗΓ, µε πρότυπο διάλυµα NaOH και σχεδιάζουµε την καµπύλη ογκοµέτρησης. i. Ποια από τις παρακάτω είναι η σωστή καµπύλη ογκοµέτρησης; α. γ. ph ph 7 0 7 0 Ισοδύναµο Σηµείο ÈÅÌÁÔÁ 0 Ισοδύναµο Σηµείο ii. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. V V β. ph 7 0 Ισοδύναµο Σηµείο V Μονάδες Μονάδες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε) Β. Να γράψετε µία χηµική εξίσωση για την κάθε µία από τις πιο κάτω µετατροπές: ΘΕΜΑ Γ α. CH CΗΟ CH CΟΟNa β. CH CH OH HCOOΚ γ. CH CΝ CH CΗ NH δ. CH C CH CH CH OH O CH ε. HCOOK CO Γ. Να βρεθούν οι συντακτικοί τύποι των οργανικών ενώσεων Α ως Σ: A (αλκένιο) C H 8 O (Θ) +HCl +ΝaOH B +ΝaOH υδατικό + MnO - H + +Mg Cu / 00 o C Ξ Γ Ε +H O Μονάδες 5 Κ +SOCl ÈÅÌÁÔÁ 0 CΟ + Σ CHI + I - NaOH Z ενδιάµεσο προϊόν Μ Λ Ν + MnO - H + + Ξ Μονάδες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε) Γ. Να εξηγήσετε τη διαδικασία µε την οποία θα διακρίνετε τις ενώσεις Ε, Κ και Μ του παραπάνω διαγράµµατος, γράφοντας και τις αντίστοιχες χηµικές εξισώσεις, αν έχετε στη διάθεσή σας τα παρακάτω αντιδραστήρια: α. Υδατικό διάλυµα K Cr O 7 οξυνισµένο µε H SO. β. Αντιδραστήριο Tollen s. Μονάδες 6 Γ. Ισοµοριακό µίγµα µάζας,g που αποτελείται από ακετυλένιο ( C H ) και προπίνιο ( C H ) αντιδρά µε περίσσεια υδατικού διαλύµατος που περιέχει H SO, Η g και H gso και τελικά παράγεται υγρό µίγµα κορεσµένων µονοκαρβονυλικών ενώσεων. Σε κατάλληλες συνθήκες, το παραπάνω µίγµα των καρβονυλικών ενώσεων προστίθεται σε απόλυτο αιθέρα που περιέχει και 90g CH CH MgI. Στη συνέχεια προσθέτουµε περίσσεια νερού. ΘΕΜΑ Να βρεθούν οι συντακτικοί τύποι των οργανικών ενώσεων που προκύπτουν τελικά, µετά την προσθήκη του νερού και οι ποσότητες αυτών των ενώσεων σε mol. ίνονται οι Αr: Η, C, Mg, I 7. Όλες οι παραπάνω αντιδράσεις θεωρούνται µονόδροµες και ότι παράγουν αποκλειστικά τα κύρια προϊόντα, ενώ τα µίγµατα είναι οµογενή. Μονάδες 6 Τρία διαφορετικά δοχεία, περιέχουν τα εξής διαλύµατα: ιάλυµα Υ περιέχει HCOOH µε C Μ. ιάλυµα Υ περιέχει HCOOΝa µε C 0,5Μ. ιάλυµα Υ περιέχει NaHSO µε C Μ.. Αναµιγνύουµε τα διαλύµατα Υ και Υ µε αναλογία όγκων : αντίστοιχα και προκύπτει διάλυµα Υ. α. Να βρεθεί η % µεταβολή του βαθµού ιοντισµού του HCOOH στο Υ, σε σχέση µε το Υ. ÈÅÌÁÔÁ 0 Μονάδες 5 β. Να εξηγήσετε πως µεταβάλλεται το ph του διαλύµατος Υ, µε τη συνεχή αραίωσή του, υπό σταθερή θερµοκρασία. Μονάδες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 5 ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(ε). Σε L του Υ προσθέτουµε L διαλύµατος NaOH συγκέντρωσης C mol/l και προκύπτει διάλυµα Υ5 όγκου 5L που έχει ph. Να βρεθεί η συγκέντρωση C του ΝaOΗ. Μονάδες 6. Στο διάλυµα Υ το ph ρυθµίζεται στην τιµή (ph), χωρίς πρακτική µεταβολή του όγκου του διαλύµατος και προκύπτει το διάλυµα Υ6. α. Να βρεθεί ο βαθµός ιοντισµού του HCOOH στο διάλυµα Υ6. Μονάδες 6 β. Στο διάλυµα Υ6 διαλύεται πλήρως ορισµένη ποσότητα στερεάς ισχυρής µονόξινης βάσης ΜΟΗ, (χωρίς πρακτική µεταβολή στον όγκο και τη θερµοκρασία του διαλύµατος) µέχρι η [ΟΗ - ] να αποκτήσει την τιµή 0-0 Μ, οπότε προκύπτει διάλυµα Υ7. Να βρεθεί η [HCOO - ] στο διάλυµα Υ7. Μονάδες ίνεται για το HCOOH K a 0 - στους 5 ο C. Για το δεύτερο στάδιο ιοντισµού του H SO δίνεται K a 50 - στους 5 ο C. Τα δεδοµένα του προβλήµατος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις του σχολικού βιβλίου. Η θερµοκρασία όλων των διαλυµάτων είναι 5 ο C, όπου K w 0 -. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!! ÈÅÌÁÔÁ 0 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 6 ΑΠΟ 6
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) ΤΑΞΗ: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ Α Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ηµεροµηνία: Μ. Τετάρτη 6 Απριλίου 0 ιάρκεια Εξέτασης: ώρες Α. β Α. β Α. γ Α. α-σ, β-λ, γ-σ, δ-σ, ε-σ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.5 α. Οι ηλεκτρονιακές δοµές των δύο στοιχείων στη θεµελιώδη κατάσταση, είναι: 6 Fe: s s p 6 s p 6 d 6 s και 8 Ni: s s p 6 s p 6 d 8 s Άρα είναι στοιχεία του τοµέα d δηλαδή στοιχεία µετάπτωσης, αφού το τελευταίο τους ηλεκτρόνιο τοποθετείται σε υποστοιβάδα d. Τα στοιχεία µετάπτωσης αν και ανήκουν σε διαφορετικές οµάδες, έχουν πολλές κοινές ιδιότητες που συνοψίζονται παρακάτω: ) Έχουν µεταλλικό χαρακτήρα. ) Έχουν πολλούς αριθµούς οξείδωσης. ) Είναι παραµαγνητικά. ) Σχηµατίζουν σύµπλοκα ιόντα. 5) Σχηµατίζουν έγχρωµες ενώσεις. 6) Έχουν την ικανότητα να καταλύουν αντιδράσεις. ÈÅÌÁÔÁ 0 β. Οι κοινές ιδιότητες των στοιχείων µετάπτωσης οφείλονται στο γεγονός ότι κατά τη ηλεκτρονιακή δόµηση των στοιχείων αυτών, το τελευταίο ηλεκτρόνιο εισέρχεται σε εσωτερική υποστοιβάδα, δηλαδή στην d, ενώ η τέταρτη στοιβάδα (στοιβάδα Ν) παραµένει µε δύο ηλεκτρόνια. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) ΘΕΜΑ Β Β. α. Βασικά οξείδια σχηµατίζουν τα µέταλλα και ειδικά στην τρίτη περίοδο του περιοδικού πίνακα, τα στοιχεία των δύο πρώτων οµάδων. Το τρίτο στοιχείο της τρίτης περιόδου που ανήκει στη η οµάδα, σχηµατίζει επαµφοτερίζον οξείδιο. Εποµένως τα στοιχεία Α και Β ανήκουν στις δύο πρώτες οµάδες του περιοδικού πίνακα. Αφού δίνεται η σχέση: Ζ Β Ζ Α +, το Α θα ανήκει στην η οµάδα (ΙΑ) και το Β στη η οµάδα (ΙΙΑ) και µε δεδοµένο ότι ανήκουν στην η περίοδο του περιοδικού πίνακα, θα έχουν ηλεκτρονιακή δοµή: Α: s s p 6 s και Β: s s p 6 s Από τις παραπάνω δοµές φαίνεται ότι Ζ Α και Ζ Β Το ηλεκτρόνιο του Α µε τη µεγαλύτερη ενέργεια είναι το ηλεκτρόνιο της υποστοιβάδας s που έχει άθροισµα n+l. Αυτό συµβαίνει γιατί έχει µεγαλύτερο κύριο κβαντικό αριθµό n, σε σχέση µε τα ηλεκτρόνια της υποστοιβάδας p που έχουν το ίδιο άθροισµα n+l, αλλά κύριο κβαντικό αριθµό n. Οι τετράδες των κβαντικών αριθµών του ηλεκτρονίου α µπορεί να είναι: n, l0, m l 0, m s ½ ή n, l0, m l 0, m s -½ Οπότε οι κοινές τετράδες για τα ηλεκτρόνια α και β, µπορεί να είναι: (, 0, 0, ½ ) ή (, 0, 0, -½ ) β. Οι ηλεκτρονιακές δοµές των δεδοµένων στοιχείων στη θεµελιώδη κατάσταση, σε υποστοιβάδες και στοιβάδες, είναι: 8Ο: s s p K L 6 6C: s s p K L 7Cl: s s p 6 s p 5 K L 8 M 7 0Ca: s s p 6 s p 6 s K L 8 M 8 N i) Τα σύµβολα Lewis των στοιχείων, είναι: Ο C Cl Ca ii) Οι ηλεκτρονιακοί τύποι κατά Lewis των ζητούµενων ενώσεων, είναι: ÈÅÌÁÔÁ 0 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) α. Η ένωση Ca(ClO ) είναι ιοντική, µε ιόντα Ca + και ClO - β. Η ένωση COCl είναι οµοιοπολική: Παρατήρηση: εν απαιτείται αιτιολόγηση και µόνο η σωστή αναγραφή των ηλεκτρονιακών τύπων, βαθµολογείται µε άριστα. Β. α ιάλυµα (θ ο C) mol/ L ΗΑ + Η Ο Η Ο + + Α αρχικά 0, µεταβολές x +x +x ισορροπία 0, x x x [ H O ] + M ph 0. Άρα K (HA) a + : Ca : K a x 0 ÈÅÌÁÔÁ 0 + [ Η Ο ][ Α ] [ ΗΑ] ( HA) 0 5 : Cl C Cl: : O : x K a 0, x x 0, 0 6 0, στους θ ο C : Ο Cl Ο: : O : ιάλυµα (θ ο C) Το άλας ΝαΑ διίσταται και το ιόν Α αντιδρά µε το νερό, ενώ το Να + δεν αντιδρά. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) mol/ L ΝαΑ + Να + + Α διάσταση 0,0 0,0 mol/ L Α + Η Ο ΗΑ + ΟΗ αρχικά 0,0 µεταβολές ψ +ψ +ψ ισορροπία 0,0 ψ ψ ψ 8 8 [ ] + ph H O. Οπότε: [ ΟΗ ] Κ b (A ) 0 [ HA][ OH ] ψ [ A ] 0, 0 ψ Κ ( HA ) Κ a K w Kw K ( A b 0 8 b( A ) K w ιάλυµα (5 ο C) στους θ ο C 0 5 στους θ ο C +, 5 [ H O ] K 0 w 8 Κ ψ 0, 0 K w 8 [ H O ] + w w K 0 0 ph, 5 0. Άρα: ω 0 -,5 Κw 8 (0 ) 0,0 5 Κw. Άρα ψ 8 0 ÈÅÌÁÔÁ 0 K w 0 8 mol/ L ΗΒ + Η Ο Η Ο + + Β αρχικά 0,0 µεταβολές ω +ω +ω ισορροπία 0,0 ω ω ω Κ 0 ) + -,5 [ ΗΟ ][ Β ] ω ω ( 0 ) a( ΗΒ) [ ΗΒ] Κ a 0,0 ω ( ΗΒ) 0 5 0,0 (5 ο C) 0,0 H K w στους θ ο C είναι ίση µε 0 -, δηλαδή µεγαλύτερη από την K w στους 5 ο C. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) Όµως η K w αυξάνει µε αύξηση της θερµοκρασίας, αφού ο ιοντισµός του νερού είναι ενδόθερµο φαινόµενο και σύµφωνα µε την αρχή Le Chatelier η αύξηση της θερµοκρασίας ευνοεί τα ενδόθερµα φαινόµενα. Άρα: θ > 5 ο C. Αντίστοιχα και η K a αυξάνει µε αύξηση της θερµοκρασίας για τον ίδιο λόγο. Με βάση τα παραπάνω το οξύ ΗΑ θα έχει στους 5 ο C K a (ΗΑ) < 0-5, οπότε στους 5 ο C K a (ΗΑ) < K a (ΗΒ). Προκύπτει λοιπόν, ότι: Ισχυρότερο οξύ είναι το ΗΒ αφού έχει µεγαλύτερη K a στην ίδια θερµοκρασία. Β. β i) Σωστή είναι η καµπύλη (γ) Β. ii) ΗΓ+ ΝaΟΗ Νa Γ+ ΗΟ Στο ισοδύναµο σηµείο που έχουµε πλήρη εξουδετέρωση, έχουµε µόνο το άλας ΝαΓ που διίσταται: ΝaΓ Νa + + Γ (το Νa + δεν αντιδρά µε το νερό) ενώ το Γ αντιδρά: Γ + Η Ο ΗΓ + ΟΗ Άρα στο ισοδύναµο σηµείο το ph είναι βασικό ph > 7 στους 5 ο C, πράγµα που φαίνεται στην καµπύλη (γ). α) CH CH 0 + CuSO + 5Na ΟΗ CH CΟΟNa + Cu O + Na SO + H O β) CH CH ΟΗ + Ι + 6 ΚΟΗ Η CΟΟK + CHI + 5ΚΙ + 5Η Ο γ) CH CN + H Ni CH CH NΗ δ) CH CΟCH + H Ni CH CH(OH) CH ε) 0 ΗCΟΟK + KMnO + H SO 0CO + MnSO + 7K SO + 6 H O ΘΕΜΑ Γ Γ. ÈÅÌÁÔÁ 0 Α: CH CH Β: CH CH Cl Γ: CH CH MgCl : CH CH OH Ε: CH CHO Ζ:CH CH(OMgCl)CH CH Θ:HCOOCH(CH )CH Κ: CH CH(OH)CH CH Λ: CH CH(Cl) CH CH Μ: CH COCH CH Ν: HCOOCH(CH )CH CH Ξ: HCOONα Σ: CH CH(OH)CH ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 5 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) Γ. Παίρνουµε ένα δείγµα από την άγνωστη ένωση και αν αντιδράσει µε αντιδραστήριο Tollen s θα δούµε να σχηµατίζεται κάτοπτρο αργύρου (Αg). Τότε η ένωση είναι η CH CHO (ένωση Ε) CH CH O + AgNO + NH + H O CH COONH+ Ag+ NHNO Αν δεν είναι η CH CHO, παίρνουµε δεύτερο δείγµα από την άγνωστη ένωση και αν αντιδράσει µε το όξινο διάλυµα Κ CrO 7 θα δούµε µετατροπή του πορτοκαλί χρώµατος του διαλύµατος σε πράσινο, δηλαδή η ένωση οξειδώθηκε χωρίς να είναι η Ε. Άρα είναι η CH CH(OH)CH CH (ένωση Κ) που αντιδρά µε Κ CrO 7 / H SO και όχι µε Tollen s. Η χηµική εξίσωση της αντίδρασης, είναι η εξής: CH C HCH CH OH + CrO 7 O Κ + H SO CH C CH CH + Cr ( SO )+ K SO + H O 7 Αν στις δύο παραπάνω διεργασίες δεν παρατηρήσουµε ένα από τα οπτικά αποτελέσµατα που περιγράψαµε, τότε η ένωση θα είναι η κετόνη CH COCH CH (βουτανόνη) η οποία δεν ανάγει το Tollen s και δεν οξειδώνεται από το Κ CrO 7 / H SO. (οξειδώνεται µόνο σε δραστικές συνθήκες µε διάσπαση του µορίου της) Γ. Έστω ότι το µίγµα περιέχει α mol C H και α mol C H αφού είναι ισοµοριακό. Mr(C H ) + 6 Mr(C H ) + 0 m µιγµ. m + m n Mr + n Mr, 6α +0α 66α,, α α 0,mol 66 ÈÅÌÁÔÁ 0 Οι αντιδράσεις που πραγµατοποιούνται είναι οι εξής: HC CH + Η Ο H g, H g SO H SO CH C H OH CH CHO αρχικά 0,mol - τελικά - 0,mol ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 6 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) Στη συνέχεια το µίγµα των καρβονυλικών ενώσεων που παράγεται, προστίθεται στο αιθερικό διάλυµα του αντιδραστηρίου Grignard CH CH MgI. Mr (C H 5 MgI) + 5 + + 7 80 m 90 Τα mol του Grignard είναι: n n 0, 5mol Mr 80 Οι αντιδράσεις του Grignard µε το µίγµα των καρβονυλικών είναι: Παρατηρούµε ότι η ποσότητα του C H 5 MgI που αντέδρασε µε το µίγµα των καρβονυλικών είναι 0, mol. Επειδή η αρχική ποσότητα του C H 5 MgI ήταν 0,5mol, περίσσεψαν 0,mol. ηλαδή στο δοχείο υπάρχουν: 0,mol CH CH(OMgI)CH CH 0,mol CH C (OMgI)CH CH 0,mol CH C CH ÈÅÌÁÔÁ 0 CH + Η Ο CH CH MgI H g, H g SO H SO CH C CH OH Όταν στη συνέχεια προσθέσουµε περίσσεια νερού θα αντιδράσουν και οι τρείς παραπάνω ενώσεις µε το νερό, ως εξής: CH COCH αρχικά 0,mol - τελικά - 0,mol CH CHO + C H 5 MgI CH CH(OMgI)CH CH αντιδρούν 0,mol 0,mol - παράγονται - - 0,mol CH COCH + C H 5 MgI CH C (OMgI)CH CH αντιδρούν 0,mol 0,mol - παράγονται - - 0,mol CH ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 7 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) CH CH(OMgI)CH CH + Η Ο αντιδρούν 0,mol - τελικά - 0,mol OMgI CH -C-CH CH CH CH(OH)CH CH + Mg(OH)I OH + Η Ο CH -C-CH CH + Mg(OH)I CH CH αντιδρούν 0,mol - τελικά - 0,mol CH CH MgI + Η Ο 6 αντιδρούν 0,mol - τελικά - 0,mol C + Mg(OH)I Τελικά οι οργανικές ενώσεις που προκύπτουν και οι ποσότητές τους σε mol, είναι: ) CH CH(OH)CH CH 0, mol OH ) CH -C-CH CH 0, mol CH ) CH CH 0, mol ÈÅÌÁÔÁ 0 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 8 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) ΘΕΜΑ. α ιάλυµα Y α mol/ L HCOOH + Η Ο ΗCOO + Η Ο + αρχικά c µεταβολές x +x +x ισορροπία c - x x x K a (HCOOH) x 0 n ιοντ (ΗCOOH) n (ΗCOOH) αρχ + HCOO ][ H O ] x x Κa [ HCOOΗ] c x c [ α x 0 α c 0 x Ka c 0 ιάλυµα Y Γίνεται ανάµιξη διαλυµάτων του ιδίου διαλύτη και διαφορετικών διαλυµένων ουσιών, που δεν αντιδρούν µεταξύ τους. Γίνεται αραίωση λοιπόν για κάθε διάλυµα. Προκύπτει ρυθµιστικό διάλυµα Η COOH/ HCOO V V V V V οπότε και V V+V 5 V+V 5 cv για το ΗCOOH: n (τελ) n (αρχ) Cοξ( V + V) c V Cοξ V+ V Cοξ C οξ 0,8Μ 5 cv για το ΗCOOΝa: n (τελ) n (αρχ) Cβ( V + V) c V Cβ V+ V 0,5 C β 0,Μ 5 ÈÅÌÁÔÁ 0 mol/l HCOONa HCOO - + Na + ιάσταση 0, 0, mol/ L HCOOH + Η Ο ΗCOO + Η Ο + αρχικά 0,8 0, µεταβολές ψ +ψ +ψ ισορροπία 0,8 ψ 0, + ψ ψ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 9 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) Αφού δίνεται ότι ισχύουν οι προσεγγίσεις, έχουµε: + Cοξ 0, 8 [ H O ] K a 0 [ + ] H O Cβ 8 0 Μ Άρα: ψ 8 0 Μ 0, α n n ιοντ αρχ ( ΗCOOH) ( ΗCOOH) ψ 8 0 Cοξ 0,8 α 0 Η µεταβολή του βαθµού ιοντισµού του HCOOH είναι: ÈÅÌÁÔÁ 0 ( ) α α 0 0 0 0 0 0 0, 0, 9 0 τελ ααρχ α α α 9 0 α 9 0 % µεταβολή 00 00 90 α 0 Οπότε η % µεταβολή είναι -90%, δηλαδή ελάττωση 90%. β Με την αραίωση του ρυθµιστικού διαλύµατος Υ ελαττώνονται οι συγκεντρώσεις των συστατικών του: Cοξ Vαρχ HCOOH :C οξ Vτ Cοξ Vαρχ Cοξ Vτελ Cβ Vαρχ HCOONa : Cβ Vτ Cβ Vαρχ Cβ V Με την προϋπόθεση να ισχύουν οι προσεγγίσεις, δηλαδή για αραίωση σε + κάποια όρια, για τη [ H O ] αραιωµ στο αραιωµένο διάλυµα έχουµε: Vαρχ Cοξ + C' οξ V C τελ οξ + [ H O ] αραιωµ Κa Κ a Κa [ H C' V O ] αρχικό β αρχ Cβ Cβ Vτελ Άρα για αραίωση σε όρια που ισχύουν οι προσεγγίσεις, το pη του ρυθµιστικού διαλύµατος Y πρακτικά δε µεταβάλλεται. Το συγκεκριµένο ρυθµιστικό διάλυµα είναι όξινο, αφού έχει pη < 7 στους 5 0 C: Cβ ph PKa+ log + log < 7 8 C of Με τη συνεχή αραίωση του όξινου διαλύµατος Y πάνω από τα όρια που ισχύουν οι προσεγγίσεις, θα ελαττώνονται όλο και περισσότερο οι συγκεντρώσεις των συστατικών του Y. Το pη του διαλύµατος θα αυξάνει και για πολύ µεγάλη αραίωση τείνει στη τιµή του ουδέτερου pη (pη 7 στους 5 0 C). τελ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: 0 ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α). Τα mol του NaHSO είναι: n NaHSO C V 6 mol Τα mol του NaOH είναι: n NaOH C V C mol n Γίνεται αντίδραση µεταφοράς πρωτονίου (Η + ) από το οξύ HSO - στη βάση OH - - : HSO + OH - SO - + H O ή σε µοριακή µορφή: NaHSO + NaOH Na SO + H O (Ι) Το διάλυµα που προκύπτει (Y5) έχει ph Θα κάνουµε διερεύνηση: i) Αν τα αντιδρώντα βρίσκονται σε στοιχειοµετρική αναλογία, δηλαδή n 6, τότε τελικά όπως προκύπτει από τη χηµική εξίσωση (Ι),θα υπήρχε διάλυµα Na SO, όπου: Na SO Na + - + SO Tα ιόντα Na + δεν αντιδρούν µε το νερό, ενώ τα ιόντα SO - αντιδρούν ως εξής: SO - + H O - HSO + OH - ηλαδή θα προέκυπτε βασικό διάλυµα pη > 7, απορρίπτεται. ii) Αν το NaOH βρισκόταν σε περίσσεια, n > 6, τότε θα είχαµε τελικά ίδια ποσότητα Na SO µε την προηγούµενη περίπτωση και επιπλέον ισχυρή βάση. Άρα ακόµη µεγαλύτερο pη, οπότε απορρίπτεται. iii) Για να έχουµε τελικά pη περισσεύει το NaHSO (n < 6) mol NaHSO + NaOH Na SO + Η Ο αρχικά 6 n - αντιδρούν n n - παράγονται - - n τελικά 6 n 0 n Προκύπτει ρυθµιστικό διάλυµα HSO - / SO -. Για το HSO - Για το SO - έχουµε: έχουµε: C C οξ 6 n 6 n mol V 5 L T n n mol V L ÈÅÌÁÔÁ 0 β T 5 mol/l NaHSO Na + + - HSO ιάσταση C οξ C οξ mol/l Na SO Na + + - SO ιάσταση C β C β Το Na + δεν αντιδρά µε το νερό. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) mol/l HSO - + Η Ο SO - + Η Ο + αρχικά C οξ C β µεταβολές -φ +φ +φ ισορροπία C οξ - φ C β + φ φ ph [H O + ]0 - Μ και προκύπτει φ0 - + [ SO ( β+ φ) φ ][ HO ] C Cβ φ Cβ K C a Ka ( HSO ) [ HSO ] C φ C C φ C οξ οξ ÈÅÌÁÔÁ 0 οξ β οξ 5 0-0 Cβ 6 n n 0, 5 C οξ C β 6-n n 6 n n mol C 5 5 οξ Για τη συγκέντρωση του NaOH θα έχουµε: C n mol Μ Άρα: V L α. Το διάλυµα Y6 περιέχει ΗCOOH µε C M και ph. Η [H O + ] του διαλύµατος είναι 0,Μ λόγω της ρύθµισης που έγινε. ph [H O + ]0 - M mol/ L ΗCOOH + Η Ο ΗCOΟ + H O + ισορροπία ω ω 0, (ρύθµιση) K a (HCOOH) [ K a 0 ω 0 0, 0, n α n ιοντ αρχ + HCOO ][ H O ] 0, ω 0, ω Ka 0, ω [ HCOOΗ] ω ( ΗCOOH) ( ΗCOOH) ω 0 C M Άρα: α 0 - - ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 0 Ε_.ΧλΘ(α) β. Το διάλυµα Υ7 που προκύπτει µετά την προσθήκη της ΜΟΗ, έχει [ΟΗ ]0-0 Μ άρα [H O + ] K 0 w 0 [ OH ] 0,50-5 Μ. Έστω ότι στο διάλυµα Υ7 έχουµε τελικά: [HCOOΗ] β mol/ L και [HCOO - ] γ mol/ L Οι παραπάνω συγκεντρώσεις έχουν προκύψει τελικά, µετά από τις όποιες αντιδράσεις έχουν συµβεί. Εκτός των άλλων, στο διάλυµα Υ7 έχουµε και την ισορροπία: mol/ L ΗCOOH + Η Ο ΗCOΟ + H O + ισορροπία β γ δ Είναι δ[h O + ],50-5 Μ. Τα ανιόντα ΗCOΟ έχουν προκύψει από την αρχική ποσότητα του ΗCOOH: (mol ΗCOOH τελικά) + (mol ΗCOΟ τελικά) (mol ΗCOOH αρχικά) και επειδή ο όγκος δεν έχει µεταβληθεί, θα έχουµε: [ΗCOOH] τελικά + [ΗCOΟ ] τελικά [ΗCOOH] αρχικά Με [ΗCOOH] αρχικά Μ, ισχύει: β + γ () K a (HCOOH) γ β () [ + HCOO ][ H O ] 0 - [ HCOOΗ] γ,5 0 β 0 β,5 0 5 γ 5 Από τις σχέσεις () και () προκύπτει ότι: 5β β 0, και γ 0,8. Άρα στο διάλυµα Υ7, θα είναι: [HCOO - ] 0,8 mol/ L ÈÅÌÁÔÁ 0 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΕΛΙ Α: ΑΠΟ