ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΕ 2012-2013 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΗΠΑΤΟΣ-ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ-ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ημερομηνία θέμα εκπαιδευτές 20 Νοεμβρίου Οξεία και χρόνια ηπατίτιδα Γ. Ζαχαράκης Σ. Μανωλακόπουλος Γ. Παπαθεοδωρίδης 11 Δεκεμβρίου Κίρρωση και αυτοάνοσες παθήσεις του Ι. Βλαχογιαννάκος ήπατος 8 Ιανουαρίου Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην αποτελεσματική επικοινωνία ιατρού - ασθενή Σ. Ντουράκης Ι. Καλογεράκης 5 Φεβρουαρίου Παγκρεατίτιδες Β. Ντελής Ι. Καρούμπαλης Κ. Παρασκευά 5 Μαρτίου Όγκοι του παγκρέατος Χ. Δερβένης Α. Χρηστίδου Β. Μπαρμπούνης 2 Απριλίου Παθήσεις των χοληφόρων Δ. Ξυνόπουλος Γ. Στεφανίδης 7 Μαΐου Πρωτοπαθείς και μεταστατικοί όγκοι του ήπατος 4 Ιουνίου Αλκοολική ηπατοπάθεια, μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα και χολοστατικά σύνδρομα Ν. Μάθου Β. Μπαρμπούνης Μ. Μελά Χ Τριάντος 1
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 1 ο ΟΞΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Γ. Ζαχαράκης, Γαστρεντερολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Β Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» Σ. Μανωλακόπουλος, Γαστρεντερολόγος, Επίκουρος Καθηγητής, Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Γ. Παπαθεοδωρίδης, Γαστρεντερολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» 2
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:30 Εκπαιδευτής: Γ. Ζαχαράκης Οξεία ηπατίτιδα Τι προκαλεί οξεία ηπατίτιδα (ιογενή και μη ιογενή αίτια); Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου; Πώς προσεγγίζουμε διαγνωστικά τον ασθενή με οξεία ηπατίτιδα; Μπορεί ο εμβολιασμός να προλάβει την οξεία ιογενή ηπατίτιδα; Υπάρχει θεραπεία για την οξεία ηπατίτιδα και ποια; Τι ορίζουμε ως κεραυνοβόλο ηπατίτιδα; Ποιο είναι το πρωτόκολλο παρακολούθησης ασθενούς με οξεία ηπατική ανεπάρκεια σε ένα γενικό νοσοκομείο; Πότε μεταφέρουμε τον ασθενή στη ΜΕΘ, πότε επικοινωνούμε με το μεταμοσχευτικό κέντρο και πότε τον μεταμοσχεύουμε; 16:30-17:10 Εκπαιδευτής: Σ. Μανωλακόπουλος Χρόνια ηπατίτιδα Β Ποιος είναι ο χρόνιος ασυμπτωματικός φορέας και ποιος ο πάσχων από χρόνια ηπατίτιδα Β; Βιοψία ήπατος: Σε ποιους και πότε; Ποιος ο ρόλος της ελαστογραφίας στη χρόνια ηπατίτιδα Β; Χρειάζεται παρακολούθηση ο χρόνιος ασυμπτωματικός φορέας και, αν ναι, ποια; Ποιοι ασθενείς χρειάζονται θεραπεία; Ποιοι είναι οι θεραπευτικοί στόχοι; Ποιες οι κατηγορίες των χρησιμοποιούμενων φαρμάκων; Ποιες οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειές τους και ειδικός τρόπος χειρισμού τους; Ιντερφερόνη ή νουκλεοσ(τ)ιδικά ανάλογα; Με ποια κριτήρια θα επιλέξουμε; Πώς παρακολουθούμε έναν ασθενή με χρόνια ηπατίτιδα Β που λαμβάνει θεραπευτική αγωγή; Ποια είναι τα κριτήρια ανταπόκρισης στη θεραπεία; Πώς ορίζεται η θεραπευτική αποτυχία και ποιοι είναι οι ενδεδειγμένοι χειρισμοί; Είναι πάντα ισόβια η αντι-ιική θεραπεία; Μπορεί ένας ασθενής με ηπατίτιδα Β να ιαθεί; Ποιες είναι οι ενδείξεις προφυλακτικής αντι-ιικής αγωγής σε ασθενή που θα λάβει ανοσοκαταστολή; Υπάρχει θεραπεία για την χρόνια ηπατίτιδα δέλτα; 3
Ποιες είναι οι ενδείξεις προφυλακτικής αντιϊκής αγωγής σε ασθενή που θα λάβει ανοσοκαταστολή; 17:10-17:45 Εκπαιδευτής: Γ. Παπαθεοδωρίδης Χρόνια ηπατίτιδα C: Πως τίθεται η διάγνωση της χρόνιας ηπατίτιδας C; Είναι απαραίτητη η βιοψία στη χρόνια ηπατίτιδα C; Ποιος ο ρόλος των μη επεμβατικών μεθόδων εκτίμησης της ηπατικής ίνωσης; Ποιοι ασθενείς χρειάζονται θεραπεία; Ποιος είναι ο στόχος της θεραπείας στη χρόνια ηπατίτιδα C; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την πιθανότητα ανταπόκρισης στη θεραπεία; Ποιο είναι το SOC (Standard Of Care) στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C; Ποιοι ασθενείς δεν μπορούν να λάβουν θεραπεία; Ποιο είναι το πρωτόκολλο παρακολούθησης των ασθενών υπό θεραπεία και μετά τη διακοπή της; Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές επί αποτυχίας του αρχικού σχήματος; Ποιος είναι ο ρόλος των νεώτερων αντι-ιικών στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C; Ποια είναι τα προβλήματα στη θεραπεία της ηπατίτιδας C σε ασθενείς με μη αντιρροπούμενη κίρρωση; ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ 18:30-18:50 Γ. Ζαχαράκης Κλινικά σενάρια ασθενών με οξεία ηπατίτιδα 18:50-19:20 Σ. Μανωλακόπουλος Κλινικά σενάρια ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β 19:20-20:00 Γ. Παπαθεοδωρίδης Κλινικά σενάρια ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C 4
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΚΙΡΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΝΟΣΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Ι. Βλαχογιαννάκος, Γαστρεντερολόγος, Επίκουρος Καθηγητής, Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, ΓΝΑ «Λαϊκό» Σ. Ντουράκης, Παθολόγος, Καθηγητής Παθολογίας, Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» 5
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-17:00 Εκπαιδευτής: Ι. Βλαχογιαννάκος Κίρρωση ήπατος Ποιος είναι ο ορισμός αντιρροπούμενης και μη αντιρροπούμενης κίρρωσης; Ποιοι είναι οι υποκείμενοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί της πυλαίας υπέρτασης στον κιρρωτικό ασθενή; Πυλαία υπέρταση χωρίς κίρρωση: ποια τα αίτια και πως τεκμηριώνεται; Ποιος είναι ο ρόλος των μη επεμβατικών μεθόδων στη διάγνωση της ίνωσης; Πώς παρακολουθούμε έναν ασθενή με κίρρωση σε επίπεδο τακτικού εξωτερικού ιατρείου; Πρωτογενής πρόληψη της κιρσορραγίας: Φάρμακα, απολίνωση ή συνδυασμός; Η απολίνωση έχει ρόλο στην πρωτογενή πρόληψη κιρσορραγίας; Ποιο είναι το πρωτόκολλο αντιμετώπισης της κιρσορραγίας; Πώς προλαμβάνουμε την υποτροπή της κιρσορραγίας; Πότε βάζουμε TIPS; Υπάρχει σήμερα θέση για χειρουργικές πυλαιοσυστηματικές αναστομώσεις σε ασθενείς με πυλαία υπέρταση; Ποιος είναι ο διαγνωστικός και θεραπευτικός αλγόριθμος του ηπατονεφρικού συνδρόμου; Ηπατική εγκεφαλοπάθεια: πως αναγνωρίζεται, πως αντιμετωπίζεται και ποια η πρόγνωσή της; 17:00-17:45 Εκπαιδευτής: Σ. Ντουράκης Κίρρωση ήπατος Ποιες είναι οι συστηματικές επιπλοκές της κίρρωσης; Ποιος ο ορισμός και ποια η αντιμετώπιση του ανθεκτικού ασκίτη; Ποια προβλήματα δημιουργούν οι λοιμώξεις στον κιρρωτικό ασθενή; Πυλαία υπέρταση χωρίς κίρρωση: ποια τα αίτια και πως τεκμηριώνεται; Αυτόματη μικροβιακή περιτονίτιδα: πως προκελείται, πως θα την υποψιασθούμε και θα τη τεκμηριώσουμε και πως θα την αντιμετωπίσουμε; Υπάρχει πρόληψη; Πότε παραπέμπεται για μεταμόσχευση ένας ασθενής με κίρρωση; 6
Αυτοάνοσες παθήσεις του ήπατος Ποιες είναι οι αυτοάνοσες παθήσεις του ήπατος; Ποιος ο διαγνωστικός αλγόριθμος αυτοάνοσων παθήσεων του ήπατος. Ποιοι είναι οι τύποι της αυτοανόσου ηπατίτιδας; Ποιος ο ρόλος της βιοψίας στα αυτοάνοσα νοσήματα του ήπατος. Τι είναι τα σύνδρομα αλληλο-επικάλυψης; Ποιος ο θεραπευτικός αλγόριθμος στην αυτοάνοση ηπατίτιδα. Ποιος είναι ο ρόλος του ουρσο-δεοξυχολικού οξέος στην πρωτοπαθή χολική κίρρωση; Πως αντιμετωπίζεται ο κνησμός; Έχει ρόλο η ERCP στην αντιμετώπιση των επιπλοκών της πρωτοπαθούς σκληρυντικής χολαγγειίτιδας; Ποιος ο αλγόριθμος παρακολούθησης των ασθενών με πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα για την πρόληψη του χολάγγειο-ca. Υπάρχει θεραπεία για την πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα; Πότε παραπέμπεται για μεταμόσχευση ένας ασθενής με αυτοάνοση ηπατοπάθεια; ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΙΡΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΝΟΣΕΣ ΗΠΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ 18:30-19:15 Ι. Βλαχογιαννάκος Κλινικά σενάρια ασθενών με κίρρωση 19:15-20:00 Σ. Ντουράκης Κλινικά σενάρια ασθενών με αυτοάνοσες ηπατοπάθειες 7
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ 3 ο Η ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑΤΡΟΥ - ΑΣΘΕΝΗ Τρίτη 8 Ιανουαρίου 2013 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Dr Ιωάννης Καλογεράκης, Επικοινωνιολόγος 8
Θεματολογία Κατανόηση της ιδιατερότητας αυτής της σχέσης, της αλληλεπίδρασης και των προσδοκιών της κάθε πλευράς Τι κοινό έχουν ο γιατρός, ο ασθενής και οι συγγενελις του ασθενή; Η καλή επικοινωνία γιατρού-ασθενή καθορίζει τον βαθμό ικανοποίησης των ασθενών Πως ο γιατρός μπορεί να εμπνεύσει την ειλικρινή επικοινωνία από την πλευρά του ασθενούς προς εκείνον; Η ιδιαίτερη επικοινωνία γιατρού-ασθενή στη νέα εποχή, όταν ο ασθενής είναι googler Πως θα γίνουμε εμείς η «1 η» επιλογή των ασθενών μας; 9
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 4 ο ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΕΣ Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2013 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Β. Ντελής, Γαστρεντερολόγος Συντονιστής Διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Γ. Γενημματάς» Κ. Παρασκευά, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Μονάδας, ΓΝ Ν.Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο» Ι. Καρούμπαλης, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Γ. Γενημματάς» 10
ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:40 Εκπαιδευτής: Β. Ντελής Οξεία Παγκρεατίτιδα - Ανατομία, αρχές φυσιολογίας και μέθοδοι ελέγχου της παγκρεατικής έκκρισης. - Ποια τα αίτια της οξείας παγκρεατίτιδας; - Ποιος ο διαφοροδιαγνωστικός αλγόριθμος στην οξεία παγκρεατίτιδα; - Που στηρίζεται η αξιολόγηση της σοβαρότητας της οξείας παγκρεατίτιδας; - Ποιοι οι θεραπευτικοί στόχοι στην οξεία παγκρεατίτιδα και πως υλοποιούνται; - Ποιοι χειρισμοί επιβάλλονται για την πρόληψη των επιπλοκών και των υποτροπών; - Ποιος είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης ασθενούς με χολολιθιασική οξεία παγκρεατίτιδα; 16:40-17:15 Εκπαιδευτής: Ι. Καρούμπαλης Χρόνια παγκρεατίτιδα - Ποια τα αίτια της χρόνιας παγκρεατίτιδας; - Ποιος ο διαφοροδιαγνωστικός αλγόριθμος στην χρόνια παγκρεατίτιδα; - Ποιοι οι θεραπευτικοί στόχοι στην χρόνια παγκρεατίτιδα και πως υλοποιούνται; - Ποιο είναι το πρωτόκολλο παρακολούθησης ασθενούς με χρόνια παγκρεατίτιδα και ποιο είναι οι στόχοι του; 17:15-17:45 Εκπαιδευτής: Κ. Παρασκευά ERCP - Ποιες οι ενδείξεις, η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της επείγουσας και μη ERCP στην οξεία παγκρεατίτιδα; - Ποιες οι ενδείξεις η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της ERCP στην χρόνια παγκρεατίτιδα; - Πώς προσεγγίζουμε διαγνωστικά και θεραπευτικά μία κυστική βλάβη στο πάγκρεας; - Σε ποιες περιπτώσεις παθήσεων του παγκρέατος απαιτείται ιδιαίτερη εμπειρία-εξειδίκευση στην διαγνωστική και θεραπευτική ERCP; 11
ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ 18:15-18:30 18:30-19:15 Β. Ντελής Κλινικά σενάρια ασθενών με οξεία παγκρεατίτιδα 19:15-19:30 I. Καρούμπαλης Κλινικά σενάρια ασθενών με χρόνια παγκρεατίτιδα 19:30-20:00 Κ. Παρασκευά Κλινικά σενάρια ασθενών με διαγνωστική και θεραπευτική ERCP 12
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 5 ο ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Τρίτη 5 Μαρτίου 20123 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Α. Χρηστίδου, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Πολυκλινική Αθηνών» Χ. Δερβένης, Χειρουργός, Διευθυντής Α Χειρουργικής Κλινικής ΓΝ Ν.Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο» Β. Μπαρμούνης, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδας, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» 13
ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:15 Εκπαιδευτής: Χρηστίδου Αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος - Ποιες παθήσεις συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης; - Ποιες ομάδες ασθενών-πληθυσμού πρέπει να παρακολουθούνται προλητπικά για την έγκαιρη διάγνωση της ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος και με ποια μεθοδολογία; -Ποια συμπτωματολογία δημιουργεί κλινική υποψία καρκίνου του παγκρέατος και πως αυτή τεκμηριώνεται; 16:15-17:00 Εκπαιδευτής: Χρήστος Δερβένης - Πότε υπάρχει ένδειξη χειρουργικής θεραπείας και πως αυτή τεκμηριώνεται; - Ποιοι χειρισμοί επιβάλλονται πριν την χειρουργική επέμβαση; - Ποια η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της χειρουργικής θεραπείας; - Ποιοι οι στόχοι της παρηγορικής θεραπείας πως επιτυγχάνονται και ποια η αποτελεσματικότητά τους; Άλλοι όγκοι του παγκρέατος 17:00-17:10 Εκπαιδευτής: Χρηστίδου - Ποιοι οι συνηθέστεροι άλλοι όγκοι του παγκρέατος, πως τους υποπτευόμαστε και πως τεκμηριώνεται η διάγνωσή τους; 17:10-17:20 Εκπαιδευτής: Χρήστος Δερβένης -Πότε υπάρχει ένδειξη χειρουργικής θεραπείας και ποια η αποτελεσματικότητά και η ασφάλεια της; 17:20-17:45 Εκπαιδευτής: Βασίλειος Μπαρμπούνης - Ποια η αποτελεσματικότητα της μη χειρουργικής θεραπείας του αδενοκαρκινώματος και των άλλων όγκων του παγκρέατος; - Ποια η αποτελεσματικότητα της μη χειρουργικής θεραπείας του χολαγγειοκαρκινώματος και σε ποιους ασθενείς έχει ένδειξη; 14
ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΓΚΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ 18:15-18:30 18:30-19:00 A. Χρηστίδου Κλινικά σενάρια ασθενών με παγκρεατικούς όγκους 19:00-19:30 Χ. Δερβένης Κλινικά σενάρια ασθενών με παγκρεατικούς όγκους 19:30-20:00 Β. Μπαρμπούνης Κλινικά σενάρια ασθενών με παγκρεατικούς όγκους 15
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 6 ο ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ Τρίτη 2 Απριλίου 2013 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Δ. Ξυνόπουλος, Γαστρεντερολόγος Διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Ο Άγιος Σάββας» Γ. Στεφανίδης, Γαστρεντερολόγος Διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών 16
ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:45 Εκπαιδευτής: Δ. Ξυνόπουλος - Υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες για την δημιουργία χολολίθων και αν ναι ποιο το πρωτόκολλο επιτήρησης; - Πώς γίνεται η διάκριση μεταξύ κολικού χοληφόρων, χολοκυστίτιδας και χολαγγειίτιδας; Ποια τα «κλινικά πρόσωπα» της χολολιθιασικής νόσου; - Οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης αποτελούν ένδειξη για χολοκυστεκτομή και αν ναι πότε; - Ασυμπτωματική χολολιθίαση: υπάρχει πάντα η ένδειξη χολοκυστεκτομής; - Σύνδρομο μετά χολοκυστεκτομή: είναι υπαρκτή κλινική οντότητα και αν ναι ποια η παθοφυσιολογία του; - Ποιες οι συνηθέστερες επιπλοκές της χολοκυστεκτομής πως εκδηλώνονται κλινικά και ποιες από αυτές μπορεί να αντιμετωπίσει ο γαστρεντερολόγος-ενδοσκόπος; 16:45-17:45 Εκπαιδευτής: Γ. Στεφανίδης - Ποια η «λειτουργική» ανατομία των εξωηπατικών χοληφόρων με κλινική σημασία; - Δυσκινησία των χοληφόρων: -πότε την υποψιαζόμαστε; -πως ταξινομείται και με ποια τεκμηρίωση; -ποιες οι θεραπευτικές επιλογές και ποια η αποτελεσματικότητα και ασφάλειά τους - Χολαγγειοκαρκίνωμα και όγκοι του φύματος: -πως επιτυγχάνεται η τεκμηρίωση της διάγνωσης; -η λήψη βιοψίας από το φύμα του Vater απαιτεί ιδιαίτερο χειρισμο; -ποια η αποτελεσματικότητα της ενδοσκοπικής παρηγορικής θεραπείας; - Σε ποιες περιπτώσεις παθήσεων των χοληφόρων απαιτείται ιδιαίτερη εμπειρία-εξειδίκευση στην διαγνωστική και θεραπευτική ERCP; 17
ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ 18:15-18:30 18:15-19:00 Δ. Ξυνόπουλος Κλινικά σενάρια ασθενών με λιθιασική νόσο 19:00-20:00 Γ. Στεφανίδης Κλινικά σενάρια ασθενών με χολαγγειοκαρκινωμα και δυσκινησία χοληφόρων 18
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 7 ο ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ Τρίτη 7 Μαΐου 2013 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Ν. Μάθου, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Μονάδας, «Κωνσταντοπούλειο» ΓΝ Ν.Ιωνίας Β. Μπαρμούνης, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδας ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» 19
ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:45 Εκπαιδευτής: Ν. Μάθου Ηπάτωμα και άλλοι πρωτοππαθείς όγκοι του ήπατος - Αλγόριθμος διαγνωστικής προσέγγισης μονήρους 'βλάβης' στο ήπαρ - Ποιοι είναι οι γνωστοί προδιαθεσικοί παράγοντες και ποιο το πρωτόκολλο παρακολούθησης των ασθενών υψηλού κινδύνου; - Υπάρχουν τρόποι πρόληψης και αν ναι ποιοι είναι; - Πως τεκμηριώνεται η διάγνωση και ποιες οι απαραίτητες πληροφορίες για την επιλογή θεραπευτικού χειρισμού; -Ποιες είναι οι ενδείξεις και η αποτελεσματικότητα των διαφόρων θεραπευτικών χειρισμών (φαρμακευτικών, ακτινολογικών, χειρουργικών, μεταμόσχευσης) - Ποιοι είναι οι συχνότεροι άλλοι όγκοι του ήπατος; - Ποιοι είναι οι γνωστοί προδιαθεσικοί παράγοντες και ποιο το πρωτόκολλο παρακολούθησης των ασθενών υψηλού κινδύνου; -Υπάρχουν τρόποι πρόληψης; 16:45-17:45 Εκπαιδευτής: Β. Μπαρμούνης Θεραπεία όγκων του ήπατος - Ποιες είναι οι θεραπευτικές μας δυνατότητες; - Πως τεκμηριώνεται η διάγνωση; - Ποιοι οι καταλληλότεροι ανά περίπτωση θεραπευτικοί χειρισμοί; - Μεταστατική νόσος του ήπατος: ποιες οι ενδείξεις χειρουργικής επέμβασης; ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΓΚΟΥΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ 18:15-18:30 18:30-19:10 Ν Μάθου Κλινικά σενάρια ασθενών με όγκους του ήπατος 19:10-20:00 Β. Μπαρμπούνης Κλινικά σενάρια ασθενών με όγκους του ήπατος 20
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-2013 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΠΑΡ - ΧΟΛΗΦΟΡΑ - ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 8 ο ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΗΠΑΤΟΠΑΘΕΙΑ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΧΟΛΟΣΤΑΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ Τρίτη 4 Ιουνίου 2013 16:00-20:00 ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ: Μ. Μελά, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΓΝΑ «Πολυκλινική Αθηνών» Χ. Τριάντος, Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α Γαστρεντερολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ρίου 21
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Α 16:00-17:45 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 16:00-16:45 Εκπαιδευτής: Μ. Μελά Πως μεταβολίζεται το αλκοόλ στο ανθρώπινο σώμα; Ποια τα ασφαλή όρια χρόνιας λήψης οινοπνευματωδών για την αποφυγή της αλκοολικής ηπατοπάθειας; Γιατί δεν παθαίνουν όλοι οι αλκοολικοί κίρρωση; Ποιες είναι οι μορφές αλκοολικής ηπατοπάθειας; Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια της αλκοολικής ηπατίτιδας; Πως εκτιμάται η βαρύτητα της αλκοολικής ηπατίτιδας; Ποιοι είναι οι θεραπευτικοί χειρισμοί στην οξεία αλκοολική ηπατίτιδα; Έχουν ένδειξη τα κορτικοστεροειδή και πότε; Πότε και πώς εκτιμάται η ανταπόκριση στα κορτικοστεροειδή; Μπορεί να μεταμοσχευθεί ένας ασθενής με αλκοολική κίρρωση; Πρέπει να αποκλείεται από τη μεταμόσχευση ο ασθενής με βαριά, μη ανταποκρινόμενη στη θεραπεία αλκοολική ηπατίτιδα; (συζήτηση με το κοινό) 16:45-17:45 Εκπαιδευτής: Χ. Τριάντος Λιπώδης διήθηση του ήπατος σε υπερηχογράφημα ελέγχου: το αγνοούμε, το παρακολουθούμε ή το θεραπεύουμε; Πως μπορεί να προκληθεί λιπώδης διήθηση του ήπατος; Ποιος ο διαγνωστικός αλγόριθμος ασθενούς με αυξημένη μόνο γgt; Τι αλλάζει αν είναι αυξημένη και η αλκαλική φωσφατάση; Ποιος ο διαγνωστικός χειρισμός ασθενούς με αυξημένα χολοστατικά ένζυμα και Ca 19-9; Μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα: Ποια η παθογένεια και ποια τα διαγνωστικά κριτήρια; Ποιος ο ρόλος της βιοψίας ήπατος; Ποιο είναι το πρωτόκολλο παρακολούθησης; Υπάρχουν κριτήρια καθορισμού της πρόγνωσης; Μπορεί να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά και πώς; Μπορεί η ΜΑΛΝΗ να εξελιχθεί σε κίρρωση; Μπορεί να αναπτυχθεί ΗΚΚ επί εδάφους ΜΑΛΝΗ; 22
ΜΕΡΟΣ Β 18:15-20:00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 1 ου ΜΕΡΟΥΣ 18:15-18:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΗΠΑΤΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΧΟΛΟΣΤΑΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ 18:15-18:30 18:30-19:15 Μ. Μελά Κλινικά σενάρια ασθενών με αλκοολιτική ηπατοπάθεια 19:15-20:00 Χ. Τριάντος Κλινικά σενάρια ασθενών με μη χολοστατικά σύνδρομα και μη αλκκολική στεατοηπατίτιδα 23
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ εκπαιδευτές Τηλέφωνα e-mail Γ. Ζαχαράκης gzacharakis@yahoo.gr Χ. Τριάντος 6972-894651 chtriantos@hotmail.com Γ. Παπαθεοδωρίδης 6946-330639 gepapath@med.uoa.gr Ι. Βλαχογιαννάκος 6944-913585 jvlachog@hotmail.com Σ. Ντουράκης 6932-272477 spdour@med.uoa.gr Σ. Μανωλακόπουλος 6932-610765 spilios1@otenet.gr Μ. Μελά 6945-467053 mfmela@hotmail.com Β. Ντελής 6977-222149 basildelis@yahoo.gr I. Καρούμπαλης 6936-131102 ikaroumpalis@hotmail.com Κ. Παρασκευά 6944-147877 konparaskeva@gmail.com A. Χρηστίδου 6944-274277 achristidou@hotmail.gr Χ. Δερβένης 6932-404491 chrisder@otenet.gr Β. Μπαρμπούνης 6937-070532 vasbarb@gmail.com Δ. Ξυνόπουλος 6944-609702 dimdim@otenet.gr Γ. Στεφανίδης 6977-703687 gestefanidis@gmail.com Ν. Μάθου 6936-695071 nicolettamathou@hotmail.com Ι. Καλογεράκης 6944-733000 training@jmk.gr 24