Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών."

Λυσιστράτη Κεδίκογλου
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Όλες μαζί οι μορφές καρκίνου αποτελούν, παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα κρούσματα συνεχώς αυξάνονται και σε πολλές αναπτυγμένες χώρες αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου. Με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και της βιοτεχνολογίας τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά η διάγνωση, η πρόγνωση και η θεραπεία. Αποτέλεσμα αυτής της προόδου είναι να έχουμε στατιστικά περισσότερους θεραπευμένους ασθενείς με καρκίνο απ ότι τις περασμένες δεκαετίες. Οι θεραπείες που εφαρμόζονται είναι η χειρουργική, η χημειοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία ή συνδυασμός των παραπάνω. Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών. Ως καρκινικοί δείκτες ονομάζονται οι πρωτεΐνες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα ή από υγιή κύτταρα ως απάντηση στην παρουσία του όγκου και μπορούν να μετρηθούν ποσοτικά, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με την διάγνωση, πρόγνωση και παρακο-λούθηση της θεραπευτικής αγωγής της νόσου. Οι καρκινικοί δείκτες αν επιλεγούν σωστά μπορούν να συνεισφέρουν ικανοποιητικά στην μελέτη της νόσου. Ορισμένες εφαρμογές των καρκινικών δεικτών είναι: - Παρακολούθηση και αξιολόγηση της θεραπείας. 1 / 6

Με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και της βιοτεχνολογίας τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά η διάγνωση, η πρόγνωση και η θεραπεία.

2 - Έλεγχος των μεταστάσεων πριν την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων. - Εκτίμηση της βιοχημικής φύσης του όγκου και κλινική σταδιοποίηση και ταξινόμησή του. - Ικανότητα πρόγνωσης της νόσου. - Ικανότητα διαφορικής διάγνωσης από καλοήθης όγκους ή άλλες ασθένειες ή ακόμα και επιβεβαίωση της διάγνωσης. - Συνεπικουρούν στη διάγνωση του καρκίνου, και έτσι είναι ευκολότερη η αντιμετώπισή του. Οι κυριότεροι καρκινικοί δείκτες είναι οι παρακάτω: CEA Το καρκινικοεμβρυϊκό αντιγόνο(cea) είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που περιέχει 45% πρωτεΐνες και 55% υδατάνθρακες. Το CEA παράγεται και εκκρίνεται από τα καρκινικά κύτταρα του 2 / 6

- Συνεπικουρούν στη διάγνωση του καρκίνου, και έτσι είναι ευκολότερη η αντιμετώπισή του.

3 γαστρεντερικού σωλήνα, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, καθώς επίσης και από μεταστατικούς όγκους αυτών. Πέραν αυτών το CEA βρίσκεται και σε άλλους τύπους καρκίνων, σε μικρότερο όμως ποσοστό, όπως στον καρκίνο μαστού, των πνευμόνων, των ωοθηκών, της κύστεως και του θυρεοειδούς. Για τους παραπάνω λόγους το CEA προσδιορίζεται σήμερα ποσοτικά στον ορό του αίματος για την εκτίμηση της κατάστασης των παραπάνω ασθε-νών. Ελαφρά αυξημένες τιμές μπορεί να βρεθούν σε καλοήθεις νόσους όπως στην ηπατίτιδα, ηπατική κίρρωση αλκοολικής αιτιολογίας, εκκολπωματίτιδα, πνευμονία, πνευμονικό εμφύσημα. Οι φυσιολογικές τιμές του CEA είναι από 0-5mg/L και για τους καπνιστές έως 10mg/L. CA 19.9 Το CA 19.9 είναι ένα ειδικό καρκινικό αντιγόνο, ο προσδιορισμός του οποίου βοηθάει στην παρακο-λούθηση ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος. Ο δείκτης αυτός μπορεί να βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα στον ορό του αίματος ασθενούς με παγκρεατικό καρκίνο πολύ νωρίς πριν εμφανιστούν έντονα συμπτώ-ματα και αυτό βοηθάει αρκετά στην διάγνωση και την περαιτέρω αντιμετώπιση του ασθενή. Αυξημένο CA 19.9 έχουν ασθενείς με καρκίνο των χοληφόρων. Ελαφρά αυξημένο CΑ 19.9 μπορεί να βρεθεί και σε καλοήθεις καταστάσεις όπως στην οξεία παγκρεατίτιδα (25%), στην χρόνια παγκρεατίτιδα (10%), στην κίρρωση του ήπατος (40%), στις φλεγμονώδεις καταστάσεις εντέρου (4%). CA 15.3 Το αντιγόνο CA 15.3 είναι ένας ειδικός ογκογονικός δείκτης του μαστού και βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα στον ορό αίματος ασθενών με καρκίνο μαστού. Το ποσοστό ανεύρεσης αυξημένης τιμής CA 15.3 σε καρκίνο μαστού ανέρχεται στο 35-50%, ενώ σε περίπτωση που υπάρχει μετά-σταση, το ποσοστό είναι 75-95%. Σε περίπτωση χειρουργικής αφαίρεσης του όγκου το CA 15.3 ελαττώνεται, όπως το ίδιο συμβαίνει σε περιπτώσεις πετυχημένης χημειο-θεραπείας ή ραδιοθεραπείας, ενώ αντίθετα σε επιδείνωση ή μετάσταση το CA 15.3 αυξάνεται. Αυξημένο CA 15.3 είναι δυνατόν να υπάρχει και σε άλλες κακοήθεις καταστάσεις αλλά μικρότερης ευαισθησίας, όπως είναι το καρκίνωμα των ωοθηκών, των βρόγχων, του παγκρέατος, του ήπατος και του στομάχου. Ελαφρά αυξημένο CA 15.3 μπορεί να βρεθεί και σε καλοήθεις καταστάσεις, όπως στο ινοαδένωμα των μαστών, στην μαστοπάθεια, στην ηπατίτιδα, στην κίρρωση του ήπατος, σε παθήσεις των βρόγχων και στην νεφρική ανεπάρκεια. 3 / 6

Για τους παραπάνω λόγους το CEA προσδιορίζεται σήμερα ποσοτικά στον ορό του αίματος για την εκτίμηση της κατάστασης των παραπάνω ασθε-νών.

4 MSA (Mammary Serum Antigen) Είναι ένας χρήσιμος καρκινικός δείκτης για τον καρκίνο του μαστού. Ο συνδυασμός με το CA 15.3 είναι ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια του γιατρού για τον έλεγχο πρόγνωσης και παρακολούθησης της θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού. CA 125 Είναι ένας καρκινικός δείκτης σημαντικός που ανιχνεύεται σε μεγάλα ποσά στο αδενοκαρκίνωμα των ωοθηκών και σε μικρότερη συχνότητα σε καρκίνο του ενδο-μητρίου, του ενδοτραχήλου και του γαστρεντερικού σωλήνα, του ήπα-τος, των χοληφόρων αγγείων και των βρόγχων. Έχει υψηλή ευαι-σθησία για το πρωτοπαθές καρκί-νωμα των ωοθηκών και χρησι-μοποιείται για την πορεία θερα-πείας του καρκίνου των ωοθηκών, καθώς επίσης και ως δοκιμασία ελέγχου πληθυσμού πριν από την κολπική υπερηχογραφία. Ελαφρά αυξημένο CA 125 μπορεί να βρεθεί στην οξεία εξαρτηματίτιδα, περιτονίτιδα, ενδομητρίωση, παγκρεατίτιδα, ηπατίτιδα, κίρρω-ση του ήπατος και εγκυμοσύνη. AFP Η AFP είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που χρησιμοποιείται ως καρκινικός δείκτης και είναι συχνά αυξημένη σε πρωτοπαθή καρκινώματα του ήπατος ή σε τερατοκαρκινώματα. Επίσης λιγότερο συχνά αυξημένη σε όγκους του γαστρεντερικού σωλήνα, σε όγκους του μαστού, προστάτη και βρόγχων. Αυξημένη AFP βρίσκεται σε φυσιολογική εγκυμοσύνη και σε μη κακοήθεις καταστάσεις όπως σε ενδομήτριο θάνατο, σε επαπειλούμενη αποβολή, στην κίρρωση ήπατος και στην ιογενή ηπατίτιδα. 4 / 6

CA 125 Είναι ένας καρκινικός δείκτης σημαντικός που ανιχνεύεται σε μεγάλα ποσά στο αδενοκαρκίνωμα των ωοθηκών και σε μικρότερη συχνότητα σε καρκίνο του ενδο-μητρίου, του ενδοτραχήλου και του

5 ΕΙΔΙΚΟ Είναι βοηθάει έλεγχο αύξηση οπότε ελαφρά Άλλοι Στο a. b. Σε 10 PSA συνηγορεί από προστάτη. ένας ΠΡΟΣΤΑΤΙΚΟ CA-50 της ιδιαίτερα μεγάλο θεραπείας βαθμό σημαντικός ΑΝΤΙΓΟΝΟ Είναι παγκρέατος ενδομητρίου, ασθενών τόσο ως με καρκινικός PSA Επίσης χρόνια Μάλαξη Έντονη Κυστεοσκόπηση. Βιοψία Στην Το Tο mg/ml. περιπτώσεις αίμα και δεσμευμένο ελεύθερο ένας παράγοντες βοηθάει και 0,25 του είναι οξεία αυξημένες του κυκλοφορούν προστάτη. Για σωματική υπερ-καλοήθους οξεία καρκινικός PSA ολικού και δυνατόν πνευμόνων και στην F.PSA ιδιαίτερα σε που έχουμε παγκρεατίτιδα, γίνει χρόνια που τιμές μικρό PSA. αποτε-λεσματική άσκηση. υπάρχει να διαφοροδιάγνωση δείκτης που δύο αυξάνουν ακόμη προστα-τίτιδα. βρεθεί κ.ά. ανευρίσκονται Όταν ποσοστό όταν είναι μορφές υπερ-πλασίας υπερπλασία που και είναι ο ελαφρά το στην λόγος την σε διαγνωστικός βρίσκεται ασθενών 10-40% καρκίνο PSA: 60-90% < τιμή αρχικά θεραπεία. νόσο 12%, FREE και αυξημένος από του του στην τότε δείκτης με σε στάδια τον PSA/PSA προστάτη. καρκίνο προστάτη. Crohn, ολικού. υψηλά Εκτός και υπάρχει καλοήθη είναι σε για προγνωστικός του καλοήθεις ηπατίτιδα, επίπεδα από του είναι τον οι καρκίνου Όταν γίνεται σοβαρή υπερπλασία Είναι εξής: γαστρεντερικού τον προστάτη ολικό μεγαλύτερος ο σε καρκίνο σημαντικό καταστάσεις λόγος προσδιορισμός υποψία PSA κίρρωση του νεοπλάσματα δείκτης προστάτη που του είναι για από η ήπατος προστάτη. να όσο σωλήνα, περίπου προστάτη, αξιολόγησή χαμηλότερος καρκίνο αναφερθεί όπως 0,25% και (στάδιο του κ.λ.π. στον στην FREE 4 αυτό έως του Α), ότι CYFRA Το ασθενή NSE(Neuron μικρο-κυτταρικό Καλσιτονίνη(CT) Είναι αυξάνεται βαθμό, γαστρεντερικού Χοριακή Σε που αφού των φυσιολογικές CYFRA εξαρτώνται ένας μια σε με 21-1 Γοναδοτροπίνη(HCG) ορμόνη καρκίνους στο καρκινικός 21-1 Specific μυελοειδές είναι σωλήνα από καρκίνο που συνθήκες πνεύμονος των Enolase) ένας παράγεται δείκτης στάδιο κ.τ.λ. των σιελογόνων καρκί-νωμα καρκινικός ανευ-ρίσκεται πνευμόνων. (ειδικά που της κυρίως αυξάνεται εγκυμοσύνης. αδένων, του δείκτης του φυσιολογικά στο βρογχικού θυρεοειδή σε αίμα που του ασθενείς Ανιχνεύεται φλοιού βρίσκεται καρκίνου). αδένα, από εγκύου των με καθώς αυξημένος νευροβλάστωμα C-κύτταρα και επινεφριδίων, γυναίκας ως επίσης, καρκινικός στον σε του υψηλά σε θυρεοειδούς του ορό ή μικρότερο με δείκτης αίματος Β2-μικροσφαιρίνη Χρησιμοποιείται του λευχαιμίας. παθήσεις Θυρεοσφαιρίνη Είναι θυρεοσφαιρίνη ως πολλαπλού γεννητικών μια βρίσκεται γλυκοπρωτεΐνη των Αυξημένες νεφρών αυξάνεται μυελώματος, αυξημένη κυττάρων. ως ένας καθώς τιμές που βοηθη-τικός σε σημαντικά καρκίνο β2-μικρο-σφαιρίνης των παράγεται και στο λεμφωμάτων Aids. προγνωστικός καρκίνο από όρχεων, τα και του κύτταρα έχουμε σε της θυρεοειδή δείκτης πλακουντιακούς χρόνιας και του σε κακοήθων θυρεοειδή αδένα καλοήθη λεμφοκυτταρικής και και νοσημάτων αδένα. νοσήματα, χρησιμοποιείται ωοθηκούς Η επίπεδα, όπως όγκους και CA Το CA καρκινικός είναι δείκτης ένας για καρκινικός τις περιπτώσεις δείκτης για αυτές. το σε ής κτης για το καρκίνωμα καρκίνωμα των του ωοθηκών. στομάχου και SCC(Αντιγόνο ως καρκινώματος 2 από ης εκλογ πλακώδες δεί Το καρκίνωμα του έκζεμα, φυματίωση. τραχήλου. στην είναι του νεφρική ένας Ελαφρά τραχήλου καρκινικός ανεπάρκεια, αυξημένες της μήτρας, δείκτης τιμές στην των που παγκρεατίτιδα, είναι πνευμόνων, έχει επιθήλιο) δυνατόν κλινική να για σημασία στην παρατηρηθούν τα χρόνια καρκινώματα για το βρογχίτιδα ακανθοκυτταρικό στην της ψωρίαση, κεφαλής και στη στο και 5 / 6

Βιοψία Στην Το Tο mg/ml. περιπτώσεις αίμα και δεσμευμένο ελεύθερο ένας παράγοντες βοηθάει και 0,25 του είναι οξεία αυξημένες του κυκλοφορούν προστάτη.

6 Στο προαναφερθέντων υπερσύγχρονος Dr. Ιατρός Διδάκτωρ Μετεκπαιδευμένος Δ/ντης Χρονάς Διαγνωστικό Μικροβιολόγος Διαγνωστικού Πανεπιστημίου Γεώργιος βιοτεχνολογικός Κέντρο καρκινικών στο M.D. Κέντρου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ph.DΒΙΟΤΥΠΟΣ δεικτών, εξοπλισμός. γίνεται του γιατί Εδιμβούργου αξιόπιστα υπάρχει Τα αποτελέσματα εικοσαετής η της μέτρηση Μ. Βρετανίας δίνονται και όλων πλέον των αυθημερόν. εμπειρία και 6 / 6

Γεώργιος βιοτεχνολογικός Κέντρο καρκινικών στο M.D. Κέντρου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ph.

Σχετικά έγγραφα

Καρκινικοί δείκτες: υπερεκτιμούνται, τρομοκρατούν, παραπλανούν... Τι πραγματικά ισχύει;

Καρκινικοί δείκτες: υπερεκτιμούνται, τρομοκρατούν, παραπλανούν... Τι πραγματικά ισχύει; Μανόλης Μούστος Ιατρός Βιοπαθολόγος Ανοσολογικό Τμήμα ΒΓΝΗ Στις Δυτικές κοινωνίες, ο καρκίνος προκαλεί έναν στους