Γιάννης Λ. Τσιρογιάννης Γεωργικός Μηχανικός M.Sc., PhD Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου Τμ. Τεχνολόγων Γεωπόνων Κατ. Ανθοκομίας Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ Κλιματική αλλαγή Καταστροφές λόγω καιρικών παραμέτρων Έκδοση 1, 2015 This presentation is available under the Creative Commons Attribution Non-Commercial (CC BY-NC) license and is freely 1 accessible online to anyone.
Κλίμα και καιρός ΚΛΙΜΑ: αναφέρεται στη μέση τιμή και τη μεταβλητότητα των μετεωρολογικών παραμέτρων για μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον 30 χρόνων) ΚΑΙΡΟΣ: αναφέρεται στη μεταβαλλόμενη κατάσταση της ατμόσφαιρας στο άμεσο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τις τιμές της θερμοκρασίας, υγρασίας, ανέμου, βροχόπτωσης, νέφωσης και άλλων μετεωρολογικών παραμέτρων 2
Φυσική μεταβλητότητα του κλίματος - Παράγοντες Ηλιακή ακτινοβολία Ηφαιστειακή δραστηριότητα Κυκλοφορία ατμόσφαιρας και ωκεανών Γεωλογικές μεταβολές Μεταβολές στην περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο Αλλαγές στη συγκέντρωση των αερίων θερμοκηπίου, CO 2, CH 4, υδρατμοί (φυσικής προέλευσης) Επίδραση αερολυμάτων (aerosols) 3
Κλιματική αλλαγή Συμβαίνει Κλιματικά μοντέλα προσπαθούν να εκτιμήσουν την πορεία της Ενδεικτικές επιπτώσεις: αύξηση θερμοκρασίας ερημοποίηση κρίση νερού ακραία φαινόμενα 4
Κλιματική αλλαγή Ταέρα Θερμοκρασία αέρα στο Αστεροσκοπείο Αθήνας Αριθμός ημερών/έτος στην Αθήνα με θερμοκρασία μεγαλύτερη των 37 o και 40 o C 5
Κλιματικά μοντέλα Τα κλιματικά μοντέλα είναι υπολογιστικά προγράμματα, που προσομοιώνουν τις φυσικές διαδικασίες του κλίματος και αναπαράγουν την ατμοσφαιρική και ωκεάνια κατάσταση. Τα κλιματικά μοντέλα χρησιμοποιούν μαθηματικές εξισώσεις για να περιγράψουν τη συμπεριφορά των παραγόντων που επηρεάζουν το κλίμα. Οι παράγοντες είναι: ατμόσφαιρα, ωκεανοί, επιφάνεια ξηράς, βιόσφαιρα, πάγοι και ενέργεια από τον ήλιο. Οι αλληλεπιδράσεις αυτών των συνιστωσών δημιουργούν το κλίμα. 6
Δομή ενός κλιματικού μοντέλου Η επιφάνεια της γης χωρίζεται σε κόμβους Εφαρμόζονται οι αρχικές συνθήκες για κάθε κόμβο σε κάθε ατμοσφαιρικό/ωκεάνιο επίπεδο Λύνονται εξισώσεις σε κάθε κόμβο για τον υπολογισμό μετεωρολογικών μεταβλητών για κάθε χρονικό βήμα (θερμοκρασία, πίεση, βροχόπτωση, κλπ) 7
Αξιοπιστία κλιματικών μοντέλων «Οι κλιματικοί επιστήμονες είναι σωστοί καθώς αποδεικνύεται ότι σε ηπειρωτική κλίμακα και για χρονική κλίμακα τριών δεκαετιών ή περισσότερο, τα κλιματικά μοντέλα πραγματικά δείχνουν ικανότητες πρόβλεψης. Αλλά όταν πρόκειται να προβλεφτεί το κλίμα μιας συγκεκριμένης περιοχής για τα επόμενα 10 ή 20 χρόνια, τα μοντέλα μας δεν μπορούν να τα καταφέρουν» Xubin Zeng, Καθηγητής στο τμήμα ατμοσφαιρικών επιστημών του πανεπιστημίου της Αριζόνα 8
Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής Η αλλαγή του κλίματος δεν έχει ως επίπτωση μόνο την αύξηση της θερμοκρασίας. Πιο άμεσα και με περισσότερους κινδύνους, εμφανίζονται ακραία καιρικά φαινόμενα, πυρκαγιές, αμμοθύελλες, ξηρασίες και γενικά οι φυσικοί κίνδυνοι. Οι αλλαγές, κίνδυνοι και οι επιπτώσεις που έχουν για τις ανθρώπινες κοινωνίες, τα οικοσυστήματα και γενικά το περιβάλλον είναι όλο και πιο σοβαρές. Το περιβάλλον, η οικονομία, η υγεία και η ενέργεια, είναι αλληλοσύνδετα και έχουν μεγάλες επιπτώσεις στον άνθρωπο & κοινωνία. 9
Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής Οι περιβαλλοντικές και κλιματικές αλλαγές στο τοπικό επίπεδο συνήθως εκφράζονται με τα εξής φαινόμενα: Απότομες καιρικές αλλαγές & ακραία φαινόμενα Ξηρασίες και πλημμύρες Φωτιές Επιδράσεις στα αγροτικά προϊόντα και στα οικοσυστήματα Ρύπανση στον αέρα, στο έδαφος, στο νερό, κυρίως στις πόλεις Επιδράσεις στην υγεία του πληθυσμού Επιδράσεις στη ζήτηση ενέργειας 10
Κλιματική αλλαγή Η μέγιστη καλοκαιρινή θερμοκρασία αυξάνεται κυρίως στην ενδοχώρα μέχρι και 2.5 o C to 2021-2050 και μέχρι και 5 ο C το 2071-2100. Μικρότερες μεταβολές στις νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Ελλάδας κυρίως. 11 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Κλιματική αλλαγή Η ελάχιστη χειμερινή θερμοκρασία αυξάνεται κατά 1.5 ο C το 2021-2050 και κατά 3.5 ο C το 2071-2100. Αυτή η άνοδος είναι πιο έντονη στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας (2 ο C και 4 ο C αντίστοιχα). Μια τέτοια αύξηση είναι ενδεχόμενο να επηρεάσει τα δάση που είναι συνηθισμένα σε ψυχρότερες συνθήκες. 12 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Κλιματική αλλαγή Ο αριθμός την θερμών ημερών με θερμοκρασίες πάνω από 35 o C αυξάνεται κυρίως στις ηπειρωτικές πεδινές περιοχές. Σε αυτές τις περιοχές αναμένεται αύξηση των θερμών ημερών κατά 20 περίπου ημέρες το 2021-2050 και περισσότερες από 40 ημέρες κατά την περίοδο 2071-2100. Τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου αναμένεται να έχουν μικρότερες αυξήσεις λόγω της επίδρασης της θάλασσας. 13 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Κλιματική αλλαγή Τα δυτικά και βορειοδυτικά τμήματα της χώρας παρουσιάζουν μια αύξηση στη συνολική χειμερινή βροχόπτωση έως και 10% το 2021-2050. Αντίθετα στην ανατολική και κυρίως στη νότια Ελλάδα έχουμε μειώσεις 5-10%. Μέχρι το τέλος του αιώνα σε όλο τον ελλαδικό χώρο έχουμε μειώσεις στις χειμερινές βροχοπτώσεις που ειδικά στην Πελοπόννησο και Κρήτη ξεπερνούν το 30%. 14 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Κλιματική αλλαγή Οι ηπειρωτικές περιοχές της νότιας κεντρικής Ελλάδας, η Εύβοια και η Κρήτη θα βιώσουν αυξήσεις της τάξης των 20 ημερών κατά το 2021-2050 και των 40 ημερών κατά την περίοδο 2071-2100 όσον αφορά στη διάρκεια της ξηρής περιόδου. Από την άλλη, οι δυτικές περιοχές θα έχουν τις μισές από αυτές τις αυξήσεις. 15 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Κλιματική αλλαγή Ως διάρκεια της βλαστητικής περιόδου ορίζεται ο αριθμός των ημερών μεταξύ του τελευταίου ανοιξιάτικου παγετού και του πρώτου φθινοπωρινού παγετού και αποτελεί ενδεικτικό δείκτη για τις ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης των καλλιεργειών. Αυξήσεις 25 περίπου ημερών παρατηρήθηκαν για την περίοδο 2021-2050 και 40 ημερών για το 2071-2100 για τις Βορειοδυτικές ορεινές περιοχές της χώρας. Στην υπόλοιπη χώρα παρατηρούνται αυξήσεις έως και 15 ημερών κατά το 2021-2050 και 25 ημέρες κατά το 2071-2100. 16 Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθήνας
Ακραία φαινόμενα Ακραίο καιρικό φαινόμενο είναι: ένα φαινόμενο σπάνιο σε κάποιον τόπο και χρονική στιγμή Εξ ορισμού, τα χαρακτηριστικά κάποιου ακραίου καιρικού φαινομένου ποικίλουν από τόπο σε τόπο Πλημύρρες Πυρκαγιές Ανεμοστρόβιλοι Καύσωνες / Ξηρασίες 17
http://www.meteo.noa.gr/oikoskopio/ 18
Πρωτόκολλο του Κιότο Το Πρωτόκολλο του Κιότο αποτελεί έναν «οδικό χάρτη», στον οποίο περιλαμβάνονται τα απαραίτητα βήματα για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος που προκαλείται λόγω της αύξησης των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με αυτό, τα κράτη που το έχουν συνυπογράψει δεσμεύονται να ελαττώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου την πρώτη περίοδο ανάληψης υποχρεώσεων (2008-2012) κατά ένα συγκεκριμένο στόχο σε σχέση με τις εκπομπές του 1990 (ή του 1995 για ορισμένα αέρια). 19
Αναφορές και ενδιαφέροντα Γιαννακόπουλος Χ., 2014. Κλιματική αλλαγή και επιπτώσεις στη γεωργία στον ελλαδικό χώρο. Παρουσίαση στο πλαίσιο του έργου ETCP GR-IT 2007-13 IRMA Πρωτόκολλο του Κιότο: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%81%cf%89%cf%8 4%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BB%CE%BF_%CF%8 4%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%BF Πόσο αξιόπιστα είναι τα κλιματικά μοντέλα; http://climatechange.edu.gr/2012/09/poso-axiopista-ine-taklimatika-montela/ Στον άνθρωπο οφείλονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα: http://www.skai.gr/news/environment/article/266567/stonanthropo-ofeilodai-ta-akraia-kairika-fainomena/ Σχετικοί σύνδεσμοι στο eclass 20