Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων 6ο εξ.

Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων 6ο εξ. Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα Χειμερινό Εξάμηνο 2009 Έκδοση: 23/9/2009 Περιεχόμενο και στόχοι του Μαθήματος Το Μάθημα δίνει θεωρητικές γνώσεις και μια πρώτη πρακτική εμπειρία στην ανάπτυξη εφαρμογών λογισμικού με τεχνολογίες βάσεων δεδομένων και διαδικτύου, όπως εφαρμογές ηλεκτρονικού εμπορίου. Η ανάπτυξη γίνεται με την πλατφόρμα ανάπτυξης εφαρμογών Oracle Application Express και την Βάση Δεδομένων Oracle. Ελπίζουμε ότι η εμπειρία αυτή μπορεί να είναι σημαντική για την επαγγελματική σας σταδιοδρομία. Δεδομένου του πρακτικού προσανατολισμού του Μαθήματος, δίνουμε έμφαση στην προσωπική εργασία των φοιτητών στο σπίτι και προτείνουμε την εκπόνηση μιας προσωπικής Εργασίας Ανάπτυξης Εφαρμογής Λογισμικού (βλ. παρακάτω). Αν και το Εργαστήριο και η Διάλεξη συμβαδίζουν, στο Εργαστήριο δεν υπάρχει χρόνος για εκτενείς θεωρητικές εξηγήσεις των σχεδιαστικών επιλογών. Για τον λόγο αυτό, πιστεύουμε ότι αξίζει να παρακολουθήσετε και την Διάλεξη. Διδάσκοντες Μ.Μάντακας (Διάλεξη/Άσκηση Πράξης και προσωπικές Εργασίες φοιτητών) και Κ.Κανελλόπουλος (Εργαστήριο και προσωπικές Εργασίες φοιτητών) mmantak@gmail.com ckanel@yahoo.com Οι δύο Διδάσκοντες απαντούμε και με email σε ερωτήσεις. Ανακοινώσεις Ισχύει ότι ανακοινώνεται στον ιστότοπο Ανακοινώσεις του Τμήματος από τους Διδάσκοντες. Τυχόν τροποποιήσεις αυτών των Γενικών Πληροφοριών ανακοινώνονται στον παραπάνω ιστότοπο. Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 1/6

Σημειώσεις Εφόσον υπάρξουν συμπληρωματικές Σημειώσεις, θα υπάρξει σχετική Ανακοίνωση. Τυχόν σφάλματα στο κείμενο των Σημειώσεων διορθώνονται με Ανακοινώσεις στον ιστότοπο του Τμήματος. Για τις Εκδόσεις των Σημειώσεων 1/1/2009 και 3/3/2009, υπάρχει ένας κατάλογος σφαλμάτων σε ψηφιακή μορφή (βλ. Ανακοινώσεις). Συνοδευτικό Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Υλικό Το υλικό αυτό (1.5GB περίπου) είναι απαραίτητο για την προσωπική σας μελέτη στο σπίτι. Μπορείτε - να κατεβάσετε το υλικό αυτό από τον παγκόσμιο ιστό, όπως περιγράφεται στο Παράρτημα των Σημειώσεων. - να αντιγράψετε το υλικό αυτό σε φλασάκι από το Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων (Αίθουσα Ε5, νέο κτήριο του Τμήματος) από την πρώτη βδομάδα μαθημάτων. Αντιγράψτε τον φάκελο sps_yliko_2009x_v1 από τον μαρκαρισμένο υπολογιστή του Εργαστηρίου. Η εγκατάσταση του λογισμικού περιγράφεται στο Παράρτημα των Σημειώσεων. Σημαντική παρατήρηση: Θα πρέπει να εγκαταστήσετε ακριβώς την έκδοση του λογισμικού που σας προτείνουμε, προκειμένου να έχετε συμβατότητα με το Εργαστήριο και με τους Διδάσκοντες. Πρόσβαση στο Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων Μπορείτε να ζητάτε από το Προσωπικό φύλαξης να ανοίγει την αίθουσα Ε5 στο νέο κτήριο, με επίδειξη ταυτότητας και γράφοντας το όνομα σας στο τετράδιο δανεισμού κλειδιών. Κατά την αποχώρηση σας, κλείνετε τους υπολογιστές, τα παράθυρα, και τον κλιματισμό, και ειδοποιείτε το Προσωπικό φύλαξης να κλειδώσει την αίθουσα. Αν δεν έχετε υπολογιστή στο σπίτι, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τους υπολογιστές του Εργαστηρίου Πληροφοριακών Συστημάτων, σε ώρες εκτός Μαθημάτων. Εξέταση του Μαθήματος Η Εξέταση περιλαμβάνει τις δύο κλασσικές Εξετάσεις Διάλεξης και Εργαστηρίου στο τέλος του εξαμήνου. Επί πλέον, προτρέπουμε τους φοιτητές να παρουσιάσουν μια ευρεία προσωπική Εργασία ανάπτυξης λογισμικού, όπως περιγράφεται στην επόμενη παράγραφο. Οι Βαθμοί Εξετάσεων Διάλεξης κι Εργαστηρίου θα διαμορφωθούν συνεκτιμώντας (θετικά μόνο) τον βαθμό της Εργασίας. Διευκρινίζεται ότι η συμμετοχή στις Εξετάσεις Διάλεξης είτε Εργαστηρίου είναι υποχρεωτική για όσους τις χρωστούν, ακόμα και γι αυτούς που θα παρουσιάσουν προσωπική Εργασία. Επίσης, η προσωπική Εργασία δεν θα βαθμολογηθεί, εάν δεν συμμετάσχετε στις Εξετάσεις Διάλεξης και Εργαστηρίου που χρωστάτε. Η Εξέταση Εργαστηρίου γίνεται συνήθως την τελευταία βδομάδα Μαθημάτων, κατόπιν σχετικής Ανακοίνωσης. Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 2/6

Μια πρώτη ιδέα για την μορφή και το περιεχόμενο των Εξετάσεων Διάλεξης και Εργαστηρίου μπορείτε να πάρετε μελετώντας το Θέμα Εξέτασης Διάλεξης Ιουνίου 2009 (βλ. Ανακοίνωση, τέλος Ιουνίου 2009). Η Εξέταση Εργαστηρίου θα είναι απλούστερη, αλλά θα απαιτεί επί πλέον δημιουργία εφαρμογής σε υπολογιστή του Εργαστηρίου. Ειδικότερα, απαιτεί γνώσεις δημιουργίας workspace, σχήματος και χρήστη, και αποθήκευσης της εφαρμογής (export). Η βαρύτητα της προσωπικής Εργασίας Πρακτικά, χωρίς να δουλέψετε μόνοι σας στην διάρκεια του εξαμήνου, είναι απίθανο να περάσετε το Μάθημα αυτό. Επομένως, κατά την γνώμη μου, ο ακριβής καθορισμός της βαρύτητας της Εργασίας στον τελικό βαθμό δεν έχει μεγάλη αξία. Η μέχρι στιγμής εμπειρία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: α) Εργασία βοήθησε φοιτητές να περάσουν το Μάθημα β) Η προχωρημένη προσωπική εργασία στην διάρκεια του εξαμήνου κατέληξε σε πολύ καλό βαθμό γ) Η μελέτη με χαρτί και μολύβι, χωρίς ανάπτυξη στον υπολογιστή, δεν απέφερε καλό αποτέλεσμα. Οι απόψεις μου για τις κλασσικές Εξετάσεις Μια σωστή Εξέταση, για τον φοιτητή που έχει δουλέψει σωστά στην διάρκεια του εξαμήνου, είναι το τελευταίο και πολύ ενδιαφέρον μάθημα. Στην Εξέταση της Διάλεξης Ιουνίου 2009 για παράδειγμα, συζήτησα προσωπικά με κάθε φοιτητή - απ αυτούς που έμειναν και «το πάλεψαν». Άκουσα κάμποσες καλές ιδέες από τους φοιτητές που δεν είχα σκεφτεί. Διόρθωσα λάθος επιλογές, εξήγησα απορίες, και βοήθησα να συνεχίσουν το γράψιμο. Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο επιθυμώ την διατήρηση των κλασσικών Εξετάσεων. Υπάρχει και ένας δεύτερος λόγος: Η εμπειρία δυστυχώς δείχνει ότι παρουσιάζονται «Εργασίες» που δεν έχουν γίνει από τον φοιτητή αλλά από άλλους... Η διατήρηση της κλασσικής Εξέτασης είναι ένα μέσο αποθάρρυνσης αυτής της αθλιότητας. Αυτός πάντως δεν είναι και ο σημαντικότερος λόγος. Προσωπική Εργασία Ανάπτυξης Εφαρμογής Λογισμικού Περιεχόμενο της Εργασίας Η Εργασία περιλαμβάνει τα εξής 2 Μέρη: Μέρος Α : Δημιουργία της Εφαρμογής ηλεκτρονικού εμπορίου (ηλεκτρονικό κατάστημα) που περιγράφεται στο Τμήμα ΙΙ των Σημειώσεων. Θα εξηγήσουμε την εφαρμογή αυτή στο Μάθημα. Θα την ξανακάνετε μόνος/μόνη σας στο σπίτι εκ του μηδενός - χωρίς την αντιγράψετε. Μέρος Β : Προσθήκη στην παραπάνω Εφαρμογή ενός μικρού τμήματος, π.χ., κάτι από τα παρακάτω ή κάτι άλλο που εσείς θα επιλέξετε: - Υλοποίηση του Μόνιμου Καροτσιού Αγορών του Πελάτη με αντιγραφή των ειδών από το Προσωρινό Καρότσι Αγορών κατά την σύνδεση του Πελάτη. - Δημιουργία Παραγγελίας Πώλησης με αντιγραφή του Μόνιμου Καροτσιού Αγορών ( ή άλλη δική σας μέθοδο ). Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 3/6

- Τροποποίηση των Δεδομένων Πελάτη από τον πελάτη («My Account», αλλαγή email, password, ονoματεπώνυμου, δεδομένων χρέωσης - πιστωτικής κάρτας, κλπ) - Δημιουργία Εφαρμογής Διαχειριστή του ηλεκτρονικού καταστήματος (καταχώρηση προϊόντων, τροποποίηση χαρακτηριστικών, τιμών, κλπ). Σημείωση: Δεν είναι δεκτά για το Μέρος Β τα θέματα που προτείναμε στο προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος (δηλαδή, η επιλογή διεύθυνσης αποστολής και πιστωτικής κάρτας, κατά την δημιουργία της παραγγελίας πώλησης). Η εφαρμογή που θα παρουσιάσετε πρέπει να είναι λειτουργική (δηλαδή να δουλεύει και να κάνει αυτό για το οποίο προορίζεται). Δεν πειράζει αν έχει και κάποια μικρά bugs. Θα σας βοηθήσουμε να διορθώσετε τα bugs στην διάρκεια του Μαθήματος, αλλά για την τελική παρουσίαση Εργασιών, δεν θα δεχτούμε εφαρμογές που δεν δουλεύουν. Θα ετοιμάσετε τις Απαιτήσεις (use cases του Μέρους Β ), την SQL του σχήματος της βάσης δεδομένων (ολόκληρης της Εφαρμογής), το αντίστοιχο Διάγραμμα E/R (ολόκληρης της Εφαρμογής), την Διεπαφή Χρήστη του Μέρους Β (καταγράφοντας σε έναν πίνακα τα αντικείμενα της Διεπαφής Χρήστη), και τον Κώδικα Επιχειρησιακής Λογικής του Μέρους Β. Θα πρέπει να μπορείτε να εξηγήσετε το Μέρος Α και Β. Θα ετοιμάσετε επίσης, μια σύντομη αιτιολόγηση των σχεδιαστικών επιλογών σας για το Μέρος Β, που συσχετίζουν την γενική θεωρία και τις απαιτήσεις της Εφαρμογής (γιατί επιλέξατε αυτές τις επί πλέον οντότητες και σχέσεις οντοτήτων, τον κώδικα, και την διεπαφή του χρήστη). Φόρτος της Εργασίας Η προσωπική Εργασία που προτείνουμε είναι μεγάλη. Αν παρακολουθείτε την Διάλεξη και το Εργαστήριο, και αν έχετε καλές γνώσεις SQL, λογικού σχεδιασμού βάσεων δεδομένων, και κλασσικού προγραμματισμού σε C ή Pascal, τότε η Εργασία αυτή απαιτεί πολύ σκληρή προσπάθεια 7-10 ημερών, μετά την εγκατάσταση του λογισμικού στον υπολογιστή σας. Αν όχι, θα χρειαστείτε επί πλέον χρόνο. Επί πλέον, θα υπάρξουν σίγουρα απρόβλεπτες καθυστερήσεις λόγω διαφόρων τεχνικών προβλημάτων που θα αντιμετωπίσετε. Στο τέλος, θα μπορείτε να ξανακάνετε την Εργασία αυτή από την αρχή σε λίγες ώρες. Παραδοτέο της Εργασίας Το Παραδοτέο περιλαμβάνει τα παρακάτω 5 Tμήματα: α) Αρχείο με την εφαρμογή σας (σχήμα βάσης δεδομένων + εφαρμογή) από το Oracle Application Express (με export). Θα βγει Ανακοίνωση σχετικά με το export. Πριν αποστείλετε το exported αρχείο, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα νέο workspace και να το εγκαταστήσετε (import), επιβεβαιώνοντας ότι η εφαρμογή δουλεύει, και ειδικότερα, ότι περιέχει και το Σχήμα σας της βάσης δεδομένων. efarmogi_eponymo_onoma_arithmos_mitroou_imerominia.sql π.χ., efarmogi_papadaki_maria_00007_2009_09_22.sql Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 4/6

β) Επίσης, θα δώσετε ξεχωριστά μόνο το σχήμα σας της βάσης δεδομένων. db_eponymo_onoma_arithmos_mitroou_imerominia.sql π.χ., db_papadaki_maria_00007_2009_09_22.sql γ) Απαιτήσεις (use cases) του Μέρους B της Εργασίας, και σύντομες επεξηγήσεις των σχεδιαστικών επιλογών σας. Μορφή: Αρχείο word. eponymo_onoma_arithmos_mitroou_ apaitiseis_imerominia.doc π.χ., papadaki_maria_00007_ apaitiseis_2009_09_22.doc δ) Το Διάγραμμα E/R όλης της εφαρμογής. Το Διάγραμμα θα δημιουργηθεί με τον E/R Diagrammer του JDeveloper βάσει του κώδικα SQL του σχήματος της βάσης (βλ. Σημειώσεις του ΜΜ, Παράρτημα). eponymo_onoma_arithmos_mitroou_er_imerominia.jpg π.χ., papadaki_maria_00007_er _2009_09_22.jpg ε) Τον παρακάτω φάκελο: Στον υπολογιστή που αναπτύξατε την εφαρμογή, ανοίξτε τον SQL-Developer, κάντε μια σύνδεση στο workspace σας (βλ. Σημειώσεις του ΜΜ, Παράρτημα), και με δεξί κλικ πάνω στην σύνδεση > Generate DB doc > αποθήκευση του φακέλου. Όνομα φακέλου (με αγγλικούς χαρακτήρες): eponymo_onoma_arithmos_mitroou_dbdoc_imerominia π.χ., papadaki_maria_00007_ DBdoc _2009_09_22 Τα 5 παραπάνω Τμήματα του Παραδοτέου θα τα μετατρέψετε σε archive (zip). Θα αποστείλετε το archive, συνημμένo με email, το αργότερο 3 μέρες πριν την προφορική παρουσίαση και στους δύο Διδάσκοντες. Όνομα συνημμένου στο email αρχείου (με αγγλικούς χαρακτήρες): eponymo_onoma_arithmos_mitroou_imerominia.zip π.χ., papadaki_maria_00007_2009_09_22.zip Προφορική παρουσίαση της Εργασίας Η Προφορική παρουσίαση της Εργασίας γίνεται στο τέλος του εξαμήνου σε ημέρα και ώρα που συμφωνείται με τους Διδάσκοντες (στείλτε email και στους δύο Διδάσκοντες). Χωρίς προφορική παρουσίαση (και χωρίς συμμετοχή στις εξετάσεις), η Εργασία δεν βαθμολογείται. Εγκαθιστάτε την Eφαρμογή σας και το Παραδοτέο σας σε υπολογιστή του Εργαστηρίου Πληροφοριακών Συστημάτων, ή τα φέρνετε εγκατεστημένα στο PC σας. Στην προφορική παρουσίαση, εξηγείτε το παραπάνω Παραδοτέο, και δείχνετε την εφαρμογή σας στον υπολογιστή (15 λεπτά). Δεν απαιτούνται διαφάνειες. Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 5/6

Η Εργασία είναι αυστηρά προσωπική 1. Κάθε φοιτητής θα δουλέψει κατά βάση μόνος του. Τι δεν επιτρέπεται: Να αντιγράψετε την εργασία ή ένα τμήμα εργασίας ενός συμφοιτητή. Να αναθέσετε σε φίλο σας προγραμματιστή ή στο «μαγαζί εργασιών» να φιάξει την «εργασία» και να έρθετε να την παρουσιάσετε, προσπαθώντας μάλιστα να την εμφανίσετε σαν δική σας. Δυστυχώς, υπήρξε ήδη το πρώτο κρούσμα προσπάθειας εξαπάτησης - και γι αυτό είμαι υποχρεωμένος να αναφερθώ και σ αυτό το θέμα. Σε περίπτωση παράβασης, θα γίνει γραπτή αναφορά προς το Τμήμα, και αποκλεισμός από τον θεσμό των Εργασιών στο Μάθημα για 4 εξάμηνα. Πιθανές και επιπρόσθετες σχετικές ενέργειες από το Τμήμα. Αν αντιγράψετε ένα μικρό μέρος της Εργασίας, π.χ., ένα σχήμα, θα γίνει γραπτή αναφορά προς το Τμήμα, και αποκλεισμός από τον θεσμό των Εργασιών στο Μάθημα για 2 εξάμηνα. Πιθανές και επιπρόσθετες σχετικές ενέργειες από το Τμήμα. Την ίδια αντιμετώπιση θα έχει και ο φοιτητής που έδωσε την δουλειά του στον αντιγραφέα. Τι επιτρέπεται: Να δουλέψετε μόνος/μόνη. Όταν κολλήσετε, πρέπει κατ αρχάς να ψάξετε στις Σημειώσεις των Διδασκόντων και στα εγχειρίδια της Oracle. Αν δεν βγάλετε άκρη, και μετά από αρκετή προσωπική προσπάθεια, απευθυνθείτε σε όποιον θέλετε - συμπεριλαμβανομένων των Διδασκόντων, των συμφοιτητών σας, και τυχόν φίλων σας έμπειρων στον προγραμματισμό, ζητώντας μια ιδέα για την λύση του προβλήματος - αλλά όχι την λύση στο φλασάκι! Επίσης, επιτρέπεται να σας βοηθήσουν οι Διδάσκοντες, οι συμφοιτητές σας είτε ο φίλος σας στο ξεκίνημα της Εργασίας (στην αρχή του Μέρους Α ). Μετά όμως, θα κάνετε το υπόλοιπο της Εργασίας (το 90%) μονος/μόνη σας, ρωτώντας όπου δεν μπορείτε να προχωρήσετε. Η εργασία σας θα έχει ατέλειες, αλλά θα έχετε μάθει. Θα φαίνεται από μακριά ότι είναι δική σας και δεν θα είναι ίδια με καμιά άλλη. 2. Οφείλετε να παρουσιάζετε με κάποιο τρόπο (προφορικά στο Μάθημα ή με email) την πορεία της Εργασίας σας στην διάρκεια όλου του εξαμήνου, π.χ., αναφέροντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε, κάνοντας ερωτήσεις, και δείχνοντας τις επιλογές που έχετε μέχρι στιγμής κάνει. Δεν θα έχετε δικαίωμα παρουσίασης Εργασίας που θα εμφανιστεί την τελευταία ημέρα «από το πουθενά» (δηλαδή, όπως δείχνει η μέχρι στιγμής εμπειρία, από το «μαγαζί εργασιών» ή το copy-paste). Για τους «παλιότερους» φοιτητές Ισχύει ότι και για τους υπόλοιπους φοιτητές. Πιστεύω ότι η παρακολούθηση της Διάλεξης και του Εργαστηρίου είναι σημαντική και για τους παλιότερους φοιτητές εφόσον δεν τα έχουν παρακολουθήσει. Αν και έχει καταβληθεί πολύ μεγάλη προσπάθεια, οι Σημειώσεις του ΜΜ δεν επιτρέπουν πλήρως αυτοδύναμη προσωπική μελέτη. Ο Διδάσκων, Μ.Μάντακας Μ.Μάντακας Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων - Γενικές Πληροφορίες για το Μάθημα 26/9/2009 σελ. 6/6