Σημειώσεις στο μάθημα «Συντήρηση Η/Υ»

Σημειώσεις στο μάθημα «Συντήρηση Η/Υ» Β Τάξη ΕΠΑ.Λ. Τομέας Πληροφορικής 1. Εισαγωγή Υπολογιστικό Σύστημα Ο υπολογιστής είναι μία συσκευή η λειτουργία της οποίας βασίζεται στην τεχνολογία των ηλεκτρονικών και έχει ως βασικό σκοπό της την επεξεργασία δεδομένων. Με τον όρο υπολογιστικό σύστημα (ή υπολογιστής) συνήθως αναφερόμαστε σε μία ηλεκτρονική συσκευή η οποία αποτελείται από δύο μέρη: το Υλικό (Hardware), που είναι όλα εκείνα τα εξαρτήματα (ηλεκτρονικά π.χ. αντιστάσεις, πυκνωτές, τρανζίστορ κλπ., ηλεκτρικά π.χ. καλώδια, διακόπτες, μοτέρ κλπ. και μηχανολογικά π.χ. το κουτί, το CD-ROM κλπ.), από το πιο μικρό έως το πιο μεγάλο, που συνθέτουν τον υπολογιστή και που μπορούμε να τα δούμε και να τα αγγίξουμε και το Λογισμικό (Software), που είναι όλα εκείνα τα προγράμματα, που περιέχουν εντολές οδηγίες χειρισμού των δεδομένων πληροφοριών, σε γλώσσα μηχανής κατανοητή για τον υπολογιστή και που εμείς δεν μπορούμε να τα αγγίξουμε, αλλά βλέπουμε συνήθως το αποτέλεσμά τους είτε στην οθόνη του υπολογιστή, είτε σε κάποια άλλη συσκευή. Το λογισμικό χωρίζεται επίσης σε δύο κατηγορίες, ανάλογα την λειτουργία του και την χρήση του. Αυτές είναι: το Λειτουργικό Σύστημα (ένα απαραίτητο βασικό πρόγραμμα για την λειτουργία του υπολογιστή) και οι εφαρμογές (βοηθητικό λογισμικό που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία δεδομένων, ή για την υλοποίηση κάποιας εργασίας όπως: το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ. το MS WORD) για την συγγραφή και επεξεργασία κειμένου. Σημειώνεται ότι για να λειτουργήσουν οι εφαρμογές απαιτείται πρώτα να υπάρχει και να λειτουργεί ένα λειτουργικό σύστημα. Αναπαριστώντας τα παραπάνω έχουμε το επόμενο διάγραμμα: Υπολογιστικό Σύστημα ή Υπολολογιστής Υλικό (Hardware) Λογισμικό (Software) Λειτουργικό Σύστημα Εφαρμογές Σελίδα 1

2. Γνωριμία με το υλικό ενός προσωπικού ηλεκτρονικού υπολογιστή (Personal Computer PC) Ο προσωπικός ηλεκτρονικός υπολογιστής ή PC είναι η κατηγορία εκείνη των υπολογιστικών συστημάτων, που είναι πιο διαδεδομένα λόγω του ότι, τα χρησιμοποιούμε πολύ συχνά σήμερα στην εργασία μας, στο σπίτι μας ή σε οποιονδήποτε άλλο χώρο, αν πρόκειται για ένα φορητό προσωπικό υπολογιστή (notebook ή laptop). Ένα PC σήμερα αποτελείται από τα παρακάτω βασικά μέρη: μία κεντρική μονάδα ή ΚΜ (Central Unit) που περιέχει όλο εκείνο το υλικό που σχετίζεται με την επεξεργασία ή την αποθήκευση των δεδομένων. ένα πληκτρολόγιο (keyboard), για είσοδο δεδομένων και εντολών οδηγιών ελέγχου και χειρισμού, μία οθόνη (monitor), για έξοδο αποτελεσμάτων, και τέλος ένα ποντίκι (mouse), για εύκολη είσοδο εντολών ελέγχου και χειρισμού σε λογισμικό με γραφικό περιβάλλον (π.χ. windows) οθόνη πληκτρολόγιο κεντρική μονάδα ποντίκι 2.1 Η Κεντρική μονάδα (ΚΜ) Η ΚΜ είναι η βασικότερη μονάδα ενός υπολογιστή μιας και εκεί μέσα βρίσκονται όλα εκείνα τα εξαρτήματα του υπολογιστή που σχετίζονται με την επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων και πληροφοριών. Αποτελείται από: Το κουτί (case), που συνήθως είναι μεταλλικό και με πλαστικά μέρη στο μπροστινό μέρος. Το κουτί το συναντάμε σε δύο μορφές: το desktop και το tower (πύργο). Ο πύργος που είναι πιο συνηθισμένος σήμερα έχει τρεις τύπους: mini tower, midi tower και full tower. mini tower midi tower full tower Το τροφοδοτικό, που είναι μία συσκευή που μετατρέπει το εναλλασσόμενο ρεύμα του δικτύου σε συνεχές, για την τροφοδοσία Σελίδα 2

της μητρικής πλακέτας και των άλλων περιφερειακών συσκευών που συνδέονται στον υπολογιστή π.χ. οδηγός CD-ROM κλπ. Την μητρική πλακέτα (motherboard), είναι μια ηλεκτρονική πλακέτα στο εσωτερικό του υπολογιστή, με μια ειδική υποδοχή όπου τοποθετείται ο μικροεπεξεργαστής και πολλά ηλεκτρονικά κυκλώματα που χρησιμεύουν στην υποστήριξη της λειτουργίας του μικροεπεξεργαστή και της επικοινωνίας του με άλλα εξαρτήματα του υπολογιστή (όπως π.χ. με τον σκληρό δίσκο, τους οδηγούς δισκετών, την οθόνη κ.λ.π.). Επεξεργαστής (processor ή CPU), είναι ο εγκέφαλος του υπολογιστή, ελέγχει και κατευθύνει όλες τις εργασίες, κάνει υπολογισμούς και παίρνει αποφάσεις. Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες κατασκευής επεξεργαστών είναι οι: α) Intel και β) AMD. Μέτρο της ταχύτητας επεξεργασίας είναι η συχνότητα λειτουργίας, η οποία μετρείται σε MegaHertz (MHz). Όσο μεγαλύτερη είναι η συχνότητα, τόσο γρηγορότερος είναι ο μικροεπεξεργαστής, σε σχέση με μικροεπεξεργαστές της ίδιας κατηγορίας. Ψήκτρα επεξεργαστή, είναι ένα εξάρτημα το οποίο αποτελείται συνήθως από μία μεταλλική πλάκα, που η μία πλευρά της εφάπτεται με τον επεξεργαστή και απορροφά την θερμότητα που αναπτύσσεται επάνω του και από ένα ανεμιστήρα που ψήχει με τη σειρά του τη μεταλλική πλάκα. Υπάρχει σε διάφορα σχήματα και μεγέθη και είναι διαφορετική για κάθε τύπο επεξεργαστή. Κάρτες επέκτασης, είναι ηλεκτρονικές πλακέτες που τοποθετούνται σε ειδικές υποδοχές της μητρικής πλακέτας και της δίνουν την δυνατότητα να επικοινωνεί με διάφορες περιφερειακές συσκευές, όπως η οθόνη κ.λ.π. Οι νεώτερες μητρικές πλακέτες ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερες από τις λειτουργίες τέτοιων καρτών, εξαλείφοντας την ανάγκη χρήσης τους. Oι υποδοχές διασύνδεσεις περιφερειακών χωρίζονται στις παρακάτω Σελίδα 3

κατηγορίες: 1) ISA όπου συνδέονται κάρτες παλαιόρερης γενιάς (δεν κατασκευάζονται πλέον), 2) PCI (τείνουν να εξαφανιστούν) 3) AGP που ήταν οι υποδοχές διασύνδεσης με την μεγαλύτερη ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων στην προηγούμενη γενιά υπολογιστών (συνήθως εδώ συνδέονταν οι κάρτες γραφικών) και 4) PCI-E(xpress) που είναι το σημερινό στάνταρ (οι περισσότερες κάρτες επέκτασης συνδέονται σε αυτές). PCI PCI-E x16 PCI-E x1 Μνήμη RAM, είναι η κύρια μνήμη του υπολογιστή. Χωρίς αυτή τη μνήμη ο υπολογιστής δεν λειτουργεί. Κύρια χαρακτηριστικά της μνήμης RAM είναι η χωρητικότητά της και η συχνότητα λειτουργίας η οποία επηρεάζει την ταχύτητα εγγραφής ανάγνωσης σε αυτήν. Επίσης σε κάθε γενιά υπολογιστών συναντάμε και διαφορετικό τύπο μνήμης RAM. Σκληρός δίσκος (Hard Disk Drive), είναι το κυριότερο από τα μαγνητικά μέσα βοηθητικής μνήμης. Εκεί αποθηκεύονται όλα τα προγράμματα και τα δεδομένα. Ονομάζεται σκληρός γιατί ο δίσκος ή οι δίσκοι που υπάρχουν στο εσωτερικό είναι μεταλλικοί, κυρίως από αλουμίνιο με μία ειδική μαγνητική επίστρωση επάνω τους. Οι δίσκοι αυτοί περιστρέφονται με την ίδια γωνιακή ταχύτητα γύρω από ένα κοινό άξονα, κάθετο στο κέντρο τους. Σε κάθε επιφάνεια των δίσκων υπάρχει μία διαφορετική κεφαλή που χρησιμοποιείται για την εγγραφή και την ανάγνωση. Κύρια χαρακτηριστικά ενός σκληρού δίσκου είναι: η χωρητικότητά του (μετριέται σήμερα σε GB και σε TB), η ταχύτητα περιστροφής (π.χ. 7200 prm), η ταχύτητα προσπέλασης και η ταχύτητα μεταφοράς. Ανάλογα με τον τύπο διασύνδεσης ο σκληρός δίσκος μπορεί να είναι: α) E-IDE και β) S-ATA (είναι οι πιο διαδεδομένοι σήμερα). Οδηγός CD-ROM (RW) DVD-ROM (-R/+R) Blue Ray Disk, πρόκειται για συσκευές που μπορούν να κάνουν ανάγνωση ή και εγγραφή σε οπτικούς δίσκους CD-ROM, DVD-ROM και Blue Ray Disk. Κύρια χαρακτηριστικά των συσκευών αυτών είναι: η χωρητικότητά τους (από 650 ΜΒ μέχρι 700 ΜΒ τα CD-ROM, από 4,7 GB μέχρι 17 GB τα DVD-ROM και από 25 GB μέχρι 50 GB τα Blue Ray) και η ταχύτητα μεταφοράς. Ανάλογα με τον τύπο διασύνδεσης οι συσκευές αυτές μπορεί να είναι: α) E-IDE και β) S-ATA (είναι οι πιο διαδεδομένες σήμερα). Σελίδα 4

Καλώδια διασύνδεσης περιφερειακών συσκευών με την μητρική πλακέτα για μεταφορά δεδομένων. Συνήθως είναι καλώδια που συνδέουμε συσκευές όπως: σκληρούς δίσκους, CD-ROM, DVD-ROM, BLUE RAY κλπ., με την μητρική πλακέτα. Ανάλογα το πρότυπο διασύνδεσης τα καλώδια αυτά ονομάζονται: α) IDE, β) S-ATA S-ATA cable 2.2 Το πληκτρολόγιο Το πληκτρολόγιο είναι μία απλή ηλεκτρονική συσκευή η οποία έχει σκοπό να επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ χρήστη και υπολογιστή μέσω πληκτρολόγησης των εντολών ή των δεδομένων. Αποτελείται από ένα σύνολο πλήκτρων, όπως παλαιότερα η γραφομηχανή και περιλαμβάνει γράμματα, αριθμούς και ειδικά σύμβολα. Το πληκτρολόγιο διαθέτει, επίσης, πλήκτρα ειδικών λειτουργιών προγραμματιζόμενα ή όχι. Το πληκτρολόγιο χρησιμοποιείται από το χρήστη, για να απαντήσει σε μηνύματα του Λειτουργικού Συστήματος, να του δώσει εντολές, να εισάγει προγράμματα και δεδομένα για επεξεργασία. Υπάρχουν πληκτρολόγια που έχουν στα πλήκτρα τους μηχανικούς διακόπτες και πληκτρολόγια που κάτω από τα πλήκτρα έχει μεμβράνη. Τα ενσύρματα συνδέονται σε μία ειδική θύρα που ονομάζεται PS2 ή στη θύρα USB, ενώ υπάρχουν και ασύρματα Bluetooth ή υπέρυθρα. 2.3 Η οθόνη Η οθόνη (monitor) είναι μία συσκευή εξόδου. Ο βασικός σκοπός της λειτουργίας τους είναι απεικονίζει σε μία επιφάνεια κάθε τι μπορεί να γίνεται σε έναν υπολογιστή, από την είσοδο δεδομένων έως και στην έξοδο αποτελεσμάτων. Σήμερα υπάρχουν οι εξής τύποι οθονών : Οθόνη που χρησιμοποιεί τεχνολογία καθοδικού σωλήνα, CRT Σελίδα 5

Οθόνη που χρησιμοποιεί τεχνολογία υγρών κρυστάλλων,lcd Οθόνη που χρησιμοποιεί τεχνολογία τρανζίστορ, TFT Οθόνη που χρησιμοποιεί τεχνολογία LED Επίσης υπάρχουν οθόνες με δυνατότητα λειτουργίας αφής (touch screen) και σήμερα εμφανίζονται οθόνες που υποστηρίζουν λειτουργία πολλών σημείων αφής (multi touch screen). 2.4 Το ποντίκι Το ποντίκι (mouse ) είναι μία συσκευή εισόδου η οποία χρησιμοποιείται για τον έλεγχο, την οδήγηση και την ενεργοποίηση του δείκτη της οθόνης. Όταν κινείται το ποντίκι σε μια επίπεδη επιφάνεια προκαλείται αντίστοιχη κίνηση ενός δείκτη στην οθόνη. Έτσι μετακινείται ο δείκτης ή ο δρομέας σε διάφορα σημεία της οθόνης και, κάνοντας κλικ με ένα από τα κουμπιά στην επιφάνεια του ποντικιού, δίνεται κάποια εντολή στον υπολογιστή ή ενεργοποιείται κάποιο εικονίδιο. Τα ενσύρματα συνδέονται σε μία ειδική θύρα που ονομάζεται PS2 ή στη θύρα USB, ενώ υπάρχουν και ασύρματα Bluetooth ή υπέρυθρα. Σελίδα 6

3. Διαδικασία συναρμολόγησης ενός προσωπικού υπολογιστή PC Εργαλεία που χρειαζόμαστε Για να συναρμολογήσουμε ένα PC σήμερα θα χρειαστούμε: ένα σταυροκατσάβιδο (αν είναι δυνατό να έχει μαγνητική μύτη, ώστε να συγκρατούνται οι βίδες καθώς θα βιδώνουμε ή ξεβιδώνουμε μία πένσα ή ένα μυτοτσίμπιδο για να αφαιρέσουμε μεταλλικά τμήματα από το κουτί που καλύπτουν εξόδους θυρών ή περιφερειακών συσκευών. Υλικά που χρειαζόμαστε 1 Ένα κουτί υπολογιστή (desktop, tower ή άλλης μορφής). 2 Ένα τροφοδοτικό (συνήθως περιέχεται στο κουτί. 3 Ένα επεξεργαστή (CPU) μαζί με τη ψήκτρα του. 4 Μία μητρική πλακέτα (motherboard) (κατάλληλη για το τύπο επεξεργαστή που επιλέξαμε). Σελίδα 7

5 Μνήμη RAM (κατάλληλη για τη μητρική που επιλέξαμε) 6 Μία κάρτα γραφικών (μπορεί να μην χρειαστεί αν αυτή ενσωματώνεται στη μητρική πλακέτα) για την σύνδεση του υπολογιστή με την οθόνη. 7 Μία κάρτα ήχου (μπορεί να μην χρειαστεί αν αυτή ενσωματώνεται στη μητρική πλακέτα) για την σύνδεση του υπολογιστή με συσκευές ήχου όπως ηχεία, μικρόφωνο κλπ. 8 Μία κάρτα δικτύου (μπορεί να μην χρειαστεί αν αυτή ενσωματώνεται στη μητρική πλακέτα) για την σύνδεση του υπολογιστή με το δίκτυο (τοπικό ή διαδίκτυο). 9 Έναν σκληρό δίσκο (Hard Disk Drive, HDD) για να αποθηκεύσουμε το Λειτουργικό Σύστημα, τις εφαρμογές και τα δεδομένα μας. 10 Ένα οδηγό οπτικού δίσκου (CD-ROM, DVD-ROM, CD-RW, DVD-RW, Blu-Ray). 11 Έναν οδηγό δισκέτας 3.5 (Floppy Disk Drive, FDD) Σήμερα τοποθετείται εφόσον το ζητήσει ο πελάτης. 12 Καλώδια διασύνδεσης της μητρικής πλακέτας με τον σκληρό δίσκο και τον οδηγό οπτικού δίσκου τύπου IDE ή S-ATA. Σελίδα 8

13 Καλώδια διασύνδεσης της μητρικής πλακέτας με τον οδηγό δισκέτας. 14 Βίδες ή στηρίγματα (συνήθως περιέχονται στην συσκευασία του κουτιού). 15 Δεματικά καλωδίων για την καλύτερη τακτοποίηση των καλωδίων μέσα στο κουτί. Βήμα 1 ο Πριν τοποθετήσουμε τα παραπάνω υλικά μέσα στο κουτί, τοποθετούμε πάνω στο πάγκο εργασίας τη μητρική πλακέτα στην οποία έχουμε συνδέσει, τον επεξεργαστή με την ψήκτρα του, τη μνήμη RAM και την κάρτα γραφικών (προσέχουμε να συνδέσουμε το καλώδιο της ψήκτρας του επεξεργαστή στο κατάλληλο φις της μητρικής πλακέτας). Στην συνέχεια τροφοδοτούμε την μητρική με εξωτερικό τροφοδοτικό και ελέγχουμε την λειτουργία των συσκευών που συνδέσαμε. Αν οι συσκευές λειτουργούν κανονικά τότε προχωρούμε στην τοποθέτησή τους μέσα στο κουτί. Εκτελούμε την παραπάνω διαδικασία πρώτη, για να γλιτώσουμε χρόνο και κόπο, στην περίπτωση που κάποιο από το παραπάνω υλικό έχει λειτουργικό σφάλμα από την κατασκευή του. Βήμα 2 ο Τοποθετούμε πάνω στο πάγκο εργασίας το κουτί του υπολογιστή και ξεβιδώνουμε την πλευρά που μας δίνει πρόσβαση στο εσωτερικό του. Βήμα 3 ο Βιδώνουμε τα στηρίγματα της μητρικής πλακέτας πάνω στην βάση της στο κουτί. Τοποθετούμε το panel των πίσω θυρών, τοποθετούμε την μητρική και την σταθεροποιούμε βιδώνοντάς την χρησιμοποιώντας το σταυροκατσάβιδο. Στην μητρική πλακέτα, έχουμε τοποθετήσει στο 1 ο βήμα τον επεξεργαστή και τη μνήμη RAM. Σελίδα 9

Βήμα 4 ο Συνδέουμε το τροφοδοτικό με τη μητρική πλακέτα. Βήμα 5 ο Τοποθετούμε και στερεώνουμε στις κατάλληλες θύρες επέκτασης της μητρικής πλακέτας τις αντίστοιχες κάρτες επέκτασης, κάρτα γραφικών, κάρτα δικτύου, κάρτα ήχου κλπ. Ενδεχομένως η κάρτα γραφικών να χρειάζεται επιπλέον τροφοδοσία από το τροφοδοτικό, οπότε και φροντίζουμε να το συνδέσουμε. Βήμα 6 ο Τοποθετούμε τον σκληρό δίσκο, τον οδηγό οπτικού δίσκου και τον οδηγό δισκέτας στις κατάλληλες θέσεις 5 ¼ και 3 ½ ιντσών και τα σταθεροποιούμε με βίδες ή κατάλληλα στηρίγματα. Βήμα 7 ο Συνδέουμε τον σκληρό δίσκο, τον οδηγό οπτικού δίσκου και τον οδηγό δισκέτας με το τροφοδοτικό και με τη μητρική πλακέτα (χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα καλώδια IDE ή S-ATA). Σελίδα 10

Βήμα 8 ο Συνδέουμε (έχοντας ως βοηθό το εγχειρίδιο χρήσης της μητρικής πλακέτας) τα καλώδια που αντιστοιχούν στα ενδεικτικά LED και στους διακόπτες (μπορεί να υπάρχουν καλώδια για θύρες USB, θύρες για ακουστικά και μικρόφωνο κλπ) της μπροστινής όψης του κουτιού. Επίσης στο βήμα αυτό συνδέουμε το καλώδιο του μικρού ηχείου του υπολογιστή που βρίσκεται στο κουτί. Βήμα 9 ο Τακτοποιούμε τα καλώδια μέσα στο κουτί χρησιμοποιώντας τα δεματικά. Βήμα 10 ο Κάνουμε ένα τελευταίο έλεγχο στις συνδέσεις που έχουμε κάνει στα προηγούμενα βήματα και συνδέουμε ένα πληκτρολόγιο, ένα ποντίκι και μία οθόνη στον υπολογιστή μας. Βήμα 11 ο Συνδέουμε στο ρεύμα τον υπολογιστή μας και τον θέτουμε σε λειτουργία. Αν όλα λειτουργούν σωστά τότε προχωρούμε στο επόμενο βήμα, αλλιώς απενεργοποιούμε τον υπολογιστή (καλό είναι να αφαιρέσουμε το καλώδιο από την πρίζα) και ελέγχουμε τις συνδεσμολογίες που έχουμε κάνει στα προηγούμενα βήματα. Βήμα 12 ο Κάνουμε εγκατάσταση του λειτουργικού συστήματος (Microsoft windows, Linux κλπ). Βήμα 13 ο Κάνουμε εγκατάσταση των υπόλοιπων εφαρμογών που επιθυμούμε να κάνουμε χρήση στον υπολογιστή μας. Εικόνες Εγκατάσταση επεξεργαστή Εγκατάσταση επεξεργαστή ψήκτρας Σελίδα 11

Εγκατάσταση μνήμης RAM Εγκατάσταση κάρτας γραφικών AGP ή PCI-E ή άλλων καρτών επέκτασης όπως ήχου, δικτύου κλπ. Σελίδα 12