Το Ρεμπέτικο Η εξέλιξη του Ρεμπέτη μέσα στο χρόνο, στην κοινωνία και στην πολιτική
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠO ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: Σταλίκας Δημήτρης Σιδέρης Λάζαρος Χριστάκης Χάρης Τζουβάρας Κώστας Ανδρούτσος Ιωάννης Χριστόπουλος Αλέξανδρος
Η ετυμολογία της λέξης ρεμπέτικο Στους τεκέδες γύριζαν οι οργανοπαίχτες που έπαιζαν και τραγουδούσαν τραγούδια που συχνά έφτιαχναν εκείνη την στιγμή και ονομάζονταν ρεμπέτες. Αυτοί οι οργανοπαίχτες ονομάζονταν έτσι επειδή δεν έδιναν καμιά σημασία στις κυβερνητικές αρχές, η παραπάνω ονομασία έφτασε να σημαίνει στα τουρκικά τον παράνομο, τον περιθωριακό. Τα συγγενικά ρήματα της αρχαίας μεσαιωνικής και νέας ελληνικής γλωσσάς ρέμβω, ρυμβέω, ρέμβομαι, έχουν το ίδιο νόημα. Σημαίνουν τριγυρίζω, περιφέρομαι. Μια άρνηση ένταξης μέσα στην κοινωνία που είναι υποταγμένη σε νομούς και κανόνες.ο ρεμπέτης περιφρονεί την έννομη τάξη, τα σώματα ασφαλείας την αστυνομία και το στρατό. Αντιπαθεί τους αστυνομικούς και τους αποκαλεί μπασκίνες και πολιτσμάνους.
Oι πρόδρομοι των ρεμπετών Οι νταήδες, μουρμούρηδες ή κουτσαβάκηδες, εμφανιστήκαν από τα μέσα του 19ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Υπάκουαν σε άγραφους νόμους που ρύθμιζαν τη ζωή και τη δράση τους. Είχαν αίσθημα άκρατης ελευθερίας, που τους οδηγούσε μέχρι την ασυδοσία. Περιφρονούσαν τους κρατούντες. Συχνά προστάτευαν τους φουκαράδες, ακόμα και με κίνδυνο της ζώνης τους. Ζούσαν διαρκώς σε μια ατμόσφαιρα πολέμου και κινδύνου. Τους εχθρούς τους αντιμετώπιζαν ποτέ τίμια και κατά πρόσωπο κι άλλοτε με τους ίδιους ύπουλους τρόπους που χρησιμοποιούσαν κι εκείνοι.
Οι κουτσαβάκηδες Οι κουτσαβάκηδες ήταν νέοι άνεργοι, θρασείς και προκλητικοί. Συχνά ήταν προστάτες του αγοραίου ερωτά. Η ενδυμασία τους αποτελούνταν από ένα σακάκι μαύρο, κοντό με 7-8 κουμπιά στα μανίκια, ένα στενό πανταλόνι με κοφτές οριζόντιες τσέπες. Μυτερά ψηλοτάκουνα παπούτσια, γιλέκο με κρυφή τσέπη για το μαχαίρι και κόκκινο ζωνάρι με κρόσσια. Την άκρη του ζωναριού την αφήναν να σέρνεται. Έτρεφαν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μουστάκι και τα μακριά μαλλιά τους ήταν γυαλιστερά, λαδωμένα με λίπος. Φορούσαν καφέ/μαύρη ρεπούμπλικα και πάνω της υπήρχε μια πλατιά λωρίδα πένθους, η περιβόητη << θλίψη>>, προς τιμήν των πεσόντων κουτσαβάκηδων.
Οι κουτσαβάκηδες του Ψυρρή Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, οι κουτσαβάκηδες του Ψυρρή είχαν συχνές συμπλοκές με τους αστυνομικούς και αντάλλασσαν μαζί τους πιστολιές και μαχαιριές με αρκετούς νεκρούς και τραυματίες. Το 1892 η κυβέρνηση Τρικούπη, με επικεφαλής το διευθυντή της αστυνομίας Δημήτρη Μπαϊρακτάρη, έδωσε γερά πλήγματα στους κουτσαβάκηδες του Ψυρρή και της Αθήνας. Ο Μπαϊρακτάρης, επικεφαλής μιας κουστωδίας επίλεκτων ευζώνων, εισέβαλλε στις ταβέρνες και τα καφενεία, συλλάμβανε τους κουτσαβάκηδες και, στη συνεχεία, τους εξευτέλιζε.
Ο κόσμος των ρεμπετών Οι μάγκες ζούσαν μεταξύ τους σε ένα κλειστό κύκλωμα. Ο καθένας συνέβαλλε στην ανάπτυξη και συνέχιση της ομάδας συμφωνά με τις δυνατότητες του. Η καταξίωση του ρεμπέτη επομένως, δεν έρχεται με το χρήμα με το χρήμα η την κοινωνική καταξίωση, αλλά όταν απολαμβάνει τη φιλία και την εμπιστοσύνη της παρέας. Βλέπει τον γάμο ως εγκλεισμό, περιορισμό, υποταγή σε πειθαρχία και τάξη. Η αυτοσυντήρηση του ρεμπέτη τον εμποδίζει να γίνει νοικοκύρης, γιατί τότε πια αυτοαναιρείται. Αν η γυναικά τον ακολουθήσει στις συνήθειες της ρεμπέτικης ζώνης, αυτό είναι ευχής έργον Ο ερωτάς έχει την πρωτοκαθεδρία στη ζωή του ρεμπέτη και διεκδικεί τη μερίδα του λέοντος στα ρεμπέτικα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικόνα της γυναικάς, όπως διαμορφώνεται μέσα σε αυτά. Υπάρχει στο δίπολο <<της κούκλας» και της «κακούργας>>. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η λέξη ρεμπέτης είναι συνδεδεμένη με έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, συμπεριφοράς, έκφρασης. Είναι ολόκληρη φιλοσοφία και στάση ζώνης. Η ελευθερία στον ερωτά, οι χαρές και οι καημοί της αγάπης, ο άνθρωπος.
Είναι το ρεμπέτικο τραγούδι μουσικό είδος του περιθωρίου; Το ρεμπέτικο τραγούδι είχε συνδεθεί στη συνείδηση του κόσμου ως το τραγούδι των παρανόμων του υποκόσμου και των χασικλίδων. Ωστόσο, η πλειοψηφία των γνωστών δημιουργών του γνωστού λαϊκού τραγουδιού δε φαίνεται να υιοθετούν τον παραβατικό τρόπο συμπεριφοράς. Στην θεματολογία τους πλειοψηφούν τα τραγούδια που αναφέρονται στην αγάπη, στον έρωτα, στα βάσανα της καθημερινότητας. O Μάρκος Βαμβακάρης δηλώνει ότι οι μάγκες είναι ήσυχοι άνθρωποι και, κατατάσσοντας τον εαυτό του στους μάγκες, διαβεβαιώνει ότι δεν πειράζουν κανέναν και ούτε ήθελαν να τους πειράζουν οι άλλοι. Αυτές, λοιπόν, οι «περιθωριακές» ομάδες αποτέλεσαν τους αρχειοφύλακες της νεοελληνικής κουλτούρας, είναι εκείνες που διαμόρφωσαν καινούργιες σχέσεις και εκφάνσεις λαϊκού πολιτισμού, αμφισβήτησαν και αντέδρασαν αυθόρμητα και υποσυνείδητα, έστω, στην επίσημη, κυρίαρχη δυτικόπληκτη ιδεολογία.