ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Ο ΗΓΟΣ ΤΟΥ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ - ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Εφαρµόζεται σύµφωνα µε την από 02.04.99 Απόφαση της Συγκλήτου Ε.Σ. (5 η /99 συνεδρίαση, θέµα 4.3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ...1 2 ΤΑ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ - ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ, (.Π.Μ.Σ.)...9 3 ΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΟ.Π.Μ.Σ.: «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ»...15 ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2008-09

Περιεχόµενα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ..1 1.1 Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο... 1 1.2 Πλαίσιο και ιάγραµµα Αρχών, οµής και Ροής των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Ε.Μ.Π... 3 1.3 ιοικητική Υποστήριξη των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο ΕΜΠ... 4 1.4 Οι Συµµετέχουσες στο.π.μ.σ. Σχολές... 5 1.4.1 Η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών... 5 1.4.2 Οι συνεργαζόµενες Σχολές... 6 2 ΤΑ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ - ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ, (.Π.Μ.Σ.)..9 2.1 Προδιαγραφές και ιαδικασίες Γενικής Εφαρµογής για τα.π.μ.σ.... 9 2.2 Χώρος Προέλευσης των Μεταπτυχιακών Φοιτητών (Μ.Φ.)... 10 2.3 Προϋποθέσεις και Κριτήρια Επιλογής και Εγγραφής των Μ.Φ.... 11 2.4 οµή και ιάγραµµα Ροής των.π.μ.σ.... 11 2.5 Σύνθεση των Αναλυτικών Περιεχοµένων των.π.μ.σ. - Έλεγχος και Αξιολόγηση... 12 2.6 Γλώσσα ιδασκαλίας... 13 2.7 Βιωσιµότητα - Χρηµατοδότηση... 13 2.8 Ένταξη και Ανάθεση Καθηκόντων σε Μέλη ΕΠ... 14 3 ΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΟ.Π.Μ.Σ.: «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» 15 3.1 Το Περιεχόµενο, η Αναγκαιότητα, το Επίκαιρο και οι Στόχοι του.π.μ.σ... 15 3.2 Τα Προαπαιτούµενα Μαθήµατα... 16 3.3 Τα Μεταπτυχιακά Μαθήµατα... 17 3.4 Ακαδηµαϊκό Ηµερολόγιο... 20 3.5 Παρακολούθηση - Εξέταση - Βαθµολογία Μαθηµάτων... 20 3.6 Μεταπτυχιακή Εργασία - Απονοµή και Βαθµός Μ Ε... 21 3.7 Η ιδακτορική ιατριβή... 22 3.8 Ο Σύµβουλος των Μεταπτυχιακών Σπουδών... 23 3.9 ιοίκηση των Μεταπτυχιακών Σπουδών... 23 3.10 Περιεχόµενα Μεταπτυχιακών Μαθηµάτων και ιδάσκοντες... 24 1. Προχωρηµένη Υδρολογία... 24 2. ιαχείριση Υδατικών Πόρων... 24 3. Πληµµύρες και Αντιπληµµυρικά Έργα... 25 4. Υδροµετεωρολογία... 25 5. Προχωρηµένη Υδρογεωλογία... 25 7. Προχωρηµένες Μέθοδοι Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων... 25 9. Μαθηµατική Προσοµοίωση ιακίνησης Ρύπων και Ποιότητας Επιφανειακών Υδάτων... 26 11. ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων και Βιώσιµη Ανάπτυξη... 26 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 i

12. ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Ιλύος... 26 19. Προχωρηµένη Αριθµητική Ανάλυση... 26 20. Αστική Υδρολογία - Αστικά Υδραυλικά ίκτυα... 27 21. Βελτιστοποίηση Συστηµάτων Υδατικών Πόρων... 27 23. Αξιοποίηση, ιαχείριση και Προστασία Υπόγειων Υδροφορέων... 27 25. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυµάτων Μικρής Κλίµακας... 28 26. ιαφορικές Εξισώσεις µε Μερικές Παραγώγους... 28 27. ιάβρωση, Μεταφορά και Απόθεση Φερτών Υλών... 28 28. Εργαστηριακές Μέθοδοι Υγειονοµικής Τεχνολογίας... 29 30. Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από Υδραυλικά Έργα... 29 32. Συστήµατα Γεωγραφικών Πληροφοριών στους Υδατικούς Πόρους... 29 33. Υδρολογία Υπόγειων Νερών και Μεταφορά Ρύπων... 29 34. Θαλάσσια Υδροδυναµική... 30 35. Παράκτιο Περιβάλλον... 30 36. Υπολογιστικές Μέθοδοι στην Παράκτια Ζώνη... 30 38. Έργα Προστασίας Παράκτιου Περιβάλλοντος... 31 40. Τεχνολογία Γεωφραγµάτων... 31 41. Παραγωγή πόσιµου και ανακτηµένου νερού... 31 42. Περιβαλλοντική Υδραυλική... 32 43. Υποθαλάσσιοι Αγωγοί Εκβολής... 32 48. Αποκατάσταση Ρυπασµένων Χώρων... 32 49. Βιοχηµικές ιεργασίες στο Υδάτινο Περιβάλλον... 32 50. Οικονοµικά του Περιβάλλοντος και των Υδατικών Πόρων... 33 51. Ολοκληρωµένη ιαχείριση Παράκτιων Ζωνών 33 Ειδικά Θέµατα... 33 (α) Ειδικά Θέµατα Χηµείας Νερού...33 (β) Λειτουργία και Συντήρηση Φραγµάτων...34 (γ) Προχωρηµένες Τεχνολογίες Υδροηλεκτρικών Έργων...34 3.11 Τύπος Πτυχίου Μ Ε, ιατµηµατικού Ε.Μ.Π.... 35 ii Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ 1.1 Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ιδρύθηκε µε την αρχική µορφή «Σχολείου των Τεχνών» το 1836, σχεδόν συγχρόνως µε το κράτος της νεότερης Ελλάδας. Με βασιλικό διάταγµα «περί εκπαιδεύσεως εις την αρχιτεκτονικήν» ιδρύεται τεχνικό Σχολείο, που αρχικά λειτουργεί µόνο Κυριακές κι εορτέςαργίες προσφέροντας µαθήµατα σε όσους επιθυµούν να µορφωθούν ως αρχιτεχνίτες στην αρχιτεκτονική. Η συρροή των υποψήφιων µαθητών ήταν τόσο µεγάλη, παρά το αποµακρυσµένο της περιοχής, ώστε την άνοιξη του 1840 προστίθεται και σχολείο συνεχούς (καθηµερινής) λειτουργίας παράλληλα µε το κυριακάτικο, ενώ πληθαίνουν κι επεκτείνονται τα µαθήµατα. Τότε το «Πολυτεχνείο» εγκαθίσταται σε δικό του κτήριο στην οδό Πειραιώς. Με το ζήλο των µαθητών και των διδασκόντων το σχολείο αναπτύσσεται συνεχώς και ανυψώνεται η στάθµη του. Σύντοµα το Σχολείο αναβαθµίζεται, για να ανταποκριθεί στις γενικότερες ανάγκες της εγχώριας ανοικοδόµησης και βιοµηχανίας. Η διάρκεια των σπουδών επιµηκύνεται, το πρόγραµµα εµπλουτίζεται µε νέα µαθήµατα και η διοίκηση ασκείται από την «επί της εµψυχώσεως της Εθνικής βιοµηχανίας Επιτροπή». Όµως η περιορισµένη χωρητικότητα της οικίας Γ. Βλαχούτση, στην οδό Πειραιώς (όπου αργότερα στεγάσθηκε το Ωδείο Αθηνών), δεν επιτρέπει την εκπλήρωση των φιλόδοξων στόχων του Σχολείου. Έτσι, το 1871 αρχίζει η µετεγκατάσταση του Σχολείου σε καινούργια κτήρια, επί της οδού Πατησίων. Κτήρια που πρώτος οραµατίσθηκε ο Νικόλαος Στουρνάρης («µε τα υπόλοιπα χρήµατα της καταστάσεως µου», έγραφε το 1852 στη διαθήκη του, «να κτισθή εις Αθήνας εν λαµπρόν Πολυτεχνείον...»), οδηγώντας και τους συγγενείς και συµπολίτες του από το Μέτσοβο, Μιχαήλ Τοσίτσα, Ελένη Τοσίτσα και Γεώργιο Αβέρωφ, να ενστερνισθούν την ιδέα του και να ακολουθήσουν το παράδειγµά του. Το 1887 µε τη θεσµοθέτηση των τετραετούς φοίτησης σχολών «πολιτικών µηχανικών» και «µηχανουργών» (µετέπειτα µηχανολόγων) το Πολυτεχνικό Σχολείο ή Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπως γίνεται ευρύτερα γνωστό, «καταρτίζει άνδρες ανώτατης τεχνικής µόρφωσης για τη δηµόσια υπηρεσία, τη βιοµηχανία και την οικοδοµή» εφάµιλλους «προς τους αποφοιτούντας εκ των µεγάλων τεχνικών της Ευρώπης σχολών» και µε νόµο του 1914 το Ίδρυµα καθιερώνεται ως «Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο» (Ε.Μ.Π.). Η τελευταία ριζική µεταρρύθµιση στην οργάνωση και διοίκηση του Ιδρύµατος πραγµατοποιείται το 1917 µε ειδικό νόµο. Το Ε.Μ.Π. αποκτά πέντε Ανώτατες Σχολές: Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων - Ηλεκτρολόγων, Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Χηµικών Μηχανικών και Τοπογράφων Μηχανικών. Η µετάβαση από το 1917 στη σηµερινή οργάνωση των σπουδών είναι αποτέλεσµα διαδοχικών προσαρµογών στις µεταβαλλόµενες ανάγκες της ελληνικής οικονοµίας σε συνδυασµό µε το εξελισσόµενο σε έκταση και σε βάθος περιεχόµενο των διαφόρων γνωστικών αντικειµένων. Η εξέγερση των νέων το Νοέµβρη του 73 και τα συγκλονιστικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στα προαύλια και στις αίθουσες διδασκαλίας του Πολυτεχνείου αποτέλεσαν την κορυφαία στιγµή της πορείας του φοιτητικού κινήµατος, µια ώριµη και µαζική πολιτική σύγκρουση µε τη δικτατορία και τα στηρίγµατά της. Πέρα από την ιστορική της διάσταση και το ρόλο της στην εδραίωση της ηµοκρατίας, η εξέγερση του Πολυτεχνείου ενέπνευσε και κινητοποίησε ολόκληρη την κοινωνία στη διεκδίκηση κοινών αιτηµάτων και έφερε µια νέα ηθική στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 1

Και σήµερα το Πολυτεχνείο τιµώντας την ιστορία και την παράδοση του συνεχίζει να ζει και να πρωτοπορεί στους κοινωνικούς αγώνες για ουσιαστική Παιδεία, για το δικαίωµα των φοιτητών στο µέλλον και για τη ηµοκρατία. Το ΕΜΠ δοµήθηκε κατά τα πρότυπα του «Ηπειρωτικού» (Continental) ευρωπαϊκού συστήµατος εκπαίδευσης των µηχανικών, µε γερό θεωρητικό υπόβαθρο σπουδών και κανονική διάρκεια πέντε ετών. Η µεγάλη εθνική προσφορά και η κατάκτηση µιας διεθνώς διακεκριµένης θέσης από το ΕΜΠ οφείλονται στις υψηλές δοµικές του προδιαγραφές, την υψηλή ποιότητα διδασκόντων και διδασκοµένων και το ικανοποιητικό επίπεδο υλικοτεχνικής υποδοµής. Οι απόφοιτοι του ΕΜΠ υπήρξαν ο κεντρικός επιστηµονικός µοχλός της αυτοδύναµης προπολεµικής ανάπτυξης και µεταπολεµικής ανασυγκρότησης, στελεχώνοντας τις δηµόσιες και ιδιωτικές τεχνικές υπηρεσίες και εταιρείες µε επιστήµονες µηχανικούς, που κατά γενική οµολογία δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους και παράλληλα κατέλαβαν σπουδαίες θέσεις δασκάλων και ερευνητών στην ελληνική αλλά και τη διεθνή πανεπιστηµιακή κοινότητα. Το ΕΜΠ είναι σήµερα, ως εκ της θεσµοθετηµένης δοµής του, Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυµα (ΑΕΙ), λειτουργεί υπό την εποπτεία του κράτους ως νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου για την εξυπηρέτηση αποκλειστικά του δηµόσιου συµφέροντος και είναι πλήρως αυτοδιοικούµενο. Το ανώτατο αιρετό όργανο διοίκησης είναι η Σύγκλητος, στην οποία προεδρεύει ο Πρύτανης και συµµετέχουν οι Αντιπρυτάνεις, οι Πρόεδροι των Σχολών, εκπρόσωποι του ιδακτικού - Ερευνητικού Προσωπικού και των φοιτητών από κάθε Σχολή και εκπρόσωποι των άλλων φορέων του Ιδρύµατος. Στο πλαίσιο του άρθρου 16 του ισχύοντος Συντάγµατος, του άρθρου 1 του Ν.1268/82, της παράδοσης, της δοµής και της ανθρώπινης και υλικοτεχνικής υποδοµής του, το ΕΜΠ, µέσω της αδιάσπαστης ενότητας των σπουδών και της έρευνας, έχει ως πρωτεύουσα θεσµική συνιστώσα της αποστολής του τη δωρεάν παροχή δηµόσιας ανώτατης παιδείας διακεκριµένης ποιότητας και την προαγωγή των επιστηµών και της τεχνολογίας. Με γενική κινητοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναµικού του, το ΕΜΠ πραγµατοποιεί µια νέα ποιοτική αναβάθµιση: Προτάσσεται η γενική αναδιοργάνωση των σπουδών και της έρευνας, µε σύγχρονο όραµα, εµπλουτισµό µε νέες επιστηµονικές και τεχνικοοικονοµικές κατευθύνσεις και ριζική βελτίωση-ανάδειξη των υποδοµών και του περιβάλλοντος χώρου. Παράλληλα, η προφανής για κάθε σοβαρό Πανεπιστηµιακό Ίδρυµα ανάγκη λειτουργίας και προσφοράς εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου µέσα από ένα καλά οργανωµένο και απολύτως σαφές σύστηµα αρχών, στόχων, διαδικασιών, καθηκόντων και δικαιωµάτων οδήγησε κατά την τριετία 1998-2000 στη σύνθεση, έγκριση και θεσµοθέτηση ενός πρωτοποριακού, για τον ελληνικό αλλά και τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο των ΑΕΙ, Εσωτερικού Κανονισµού Λειτουργίας (ΦΕΚ 1098/Β/05.09.2000). Κυρίαρχη στρατηγική επιλογή του ΕΜΠ κατά τη νέα χιλιετία, όπως ρητά εκφράζεται και από τον Εσωτερικό Κανονισµό Λειτουργίας του, είναι όχι µόνο να κρατήσει τη θέση του ως διακεκριµένου και στο διεθνή χώρο, από κάθε άποψη, έγκριτου δηµόσιου Πανεπιστηµιακού Ιδρύµατος των επιστηµών και της τεχνολογίας, αλλά και να ενισχύει συνεχώς τη θέση αυτή, τόσο ως προς την αποστολή του όσο και ως προς όλες τις θεµελιώδεις λειτουργίες του. Όλες οι άλλες στρατηγικές, οι στόχοι και οι δράσεις πρέπει να είναι συµβατές µε αυτήν την κυρίαρχη στρατηγική επιλογή. Με έµβληµα τον Προµηθέα-Πυρφόρο, µέτρο τον άνθρωπο και κύριες παραµέτρους την ποιότητα της ζωής και την προστασία των δηµοκρατικών δικαιωµάτων και κατακτήσεων, το ΕΜΠ ολοκληρώνει την αποστολή του µέσα από την πραγµάτωση και του πολύτιµου κοινωνικού ρόλου των ιστορικών «Universitas». Συνακόλουθα αναπτύσσει τις ευρύτερες προσωπικές και κοινωνικές αρετές των δασκάλων-ερευνητών και των φοιτητών του, καλλιεργώντας τις δεξιότητες για την αυτοδύναµη πρόσβαση στη γνώση, τη σύνθεση, την έρευνα, την επικοινωνία, τη συνεργασία και τη διοίκηση προσωπικού και έργων, 2 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

αναδεικνύοντας ολοκληρωµένες προσωπικότητες, που όχι µόνο διαθέτουν ανανεώσιµη επιστηµονική και τεχνολογική γνώση, αλλά και γνωρίζουν να «ίστανται» ως επιστήµονες και να «υπάρχουν» ως συνειδητοί-υπεύθυνοι πολίτες, προσφέροντας αµέριστη και αποτελεσµατική συµβολή στην κάλυψη των επιστηµονικώντεχνολογικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και άλλων ευρύτερων αναπτυξιακών αναγκών της χώρας κατά προτεραιότητα αλλά και της διεθνούς κοινότητας. 1.2 Πλαίσιο και ιάγραµµα Αρχών, οµής και Ροής των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Ε.Μ.Π. Εφαρµόζοντας την κυρίαρχη στρατηγική επιλογή του Ιδρύµατος και στη δηµιουργία πλούσιων πηγών παραγωγής Επιστήµης και Τεχνολογίας, µε συνακόλουθο στόχο τη χορήγηση υψηλής στάθµης και διεθνούς κύρους Μεταπτυχιακών Τίτλων Σπουδών, η Σύγκλητος Ειδικής Σύνθεσης µετά από εισήγηση της Συγκλητικής Επιτροπής Μεταπτυχιακών Σπουδών, (Σ.Ε.-Μ.Σ.), µε την από 17-10-1997 απόφαση της θέσπισε και τις ενιαίες αρχές για την δοµή, τη ροή, την οργάνωση και λειτουργία των Μ.Σ. µε τους ακόλουθους επιµέρους στόχους : α) ιατήρηση και ενίσχυση της ποιότητας, της επαγγελµατικής κατάρτισης και του διεθνούς κύρους των χορηγούµενων από το Ίδρυµά µας τίτλων του πενταετούς κύκλου Σπουδών υπό το πρίσµα και της πρόσφατης αναβάθµισης όχι µόνο της ουσίας αλλά και του τύπου του διπλώµατος Ε.Μ.Π. στην Ελληνική, (δίπλωµα Προχωρηµένων Σπουδών) και στην Αγγλική, (Master of Engineering). β) Έλεγχος και αντικειµενική αξιολόγηση όλων των µεταπτυχιακών µαθηµάτων ως προς το αδιαφιλονίκητο µεταπτυχιακό επίπεδο τόσο της διδακτέας ύλης όσο και των θεµάτων εξετάσεων, προς αποφυγή οποιουδήποτε ενδεχόµενου υποκατάστασης ή υποβάθµισης των κανονικών προγραµµάτων προπτυχιακών σπουδών των Σχολών του Ιδρύµατος. γ) Συνεκτικότητα και επιστηµονικό βάθος. (δ) Ανταπόκριση στις τρέχουσες και µελλοντικές αναπτυξιακές ανάγκες, αλλά και στις τεκµηριωµένες ερευνητικές επιλογές. (ε) Προσαρµογή της διάρκειας προς τις ελάχιστες νόµιµες διάρκειες. (στ) Ελκυστικότητα για τους σπουδαστές άλλων ισότιµων πανεπιστηµίων. Με την από 17.10.97 απόφασή της, (θέµα 3 ο ), η Σύγκλητος Ε.Σ. έθεσε ως κύριο στόχο την άµεση προώθηση υψηλής στάθµης συστηµατικών Προδιδακτορικών Προγραµµάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Π.Μ.Σ.). Ήδη από τις 12-6-1992 και 25-6-1993 η Σύγκλητος είχε εγκρίνει την ίδρυση ιεπιστηµονικών - ιατµηµατικών Προγραµµάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών, (.Π.Μ.Σ.), οι οποίες οδηγούν στην απόκτηση ενός Μεταπτυχιακού ιπλώµατος Ειδίκευσης (Μ..Ε.). Στη συνέχεια, στις από 30/6/95, 7/7/95 και 14/7/95 συνεδριάσεις της η Σύγκλητος ενέκρινε και υπέβαλλε στο ΥΠΕΠΘ για έγκριση και χρηµατοδότηση, διάφορα.π.μ.σ. Κατά το χειµερινό εξάµηνο του Ακαδηµαϊκού έτους 1997-98 ανασυντάχθηκαν και επανυποβλήθηκαν στο ΥΠΕΠΘ, όλα τα προηγούµενα αλλά και νεώτερα.π.μ.σ., βάσει των ενιαίων αρχών και προδιαγραφών της από 17-10-1997 απόφασης της Συγκλήτου. Όλα τα τελικώς υποβληθέντα τον εκέµβριο 1997.Π.Μ.Σ. εγκρίθηκαν τόσο ως προς τη δοµή και λειτουργία τους όσο και ως προς το αναλυτικό τεχνικό τους περιεχόµενο (Τεχνικά ελτία), υπογράφηκαν οι συµβάσεις χρηµατοδότησης (ΕΠΕΑΕΚ) για την πρώτη διετία της λειτουργίας τους και δηµοσιεύθηκαν οι αντίστοιχες Υπουργικές Αποφάσεις σε ΦΕΚ στις αρχές του 1998. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 3

Και οι δύο τύποι Μεταπτυχιακών Σπουδών έχουν παράλληλες συγγενείς ροές και κοινό στόχο, όπως προκύπτει από το συνηµµένο ιάγραµµα οµής και Ροής του Πλέγµατος των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Ε.Μ.Π.: Προσφέρουν µαθήµατα Μεταπτυχιακού επιπέδου, παρέχουν τη δυνατότητα µετάβασης από το.π.μ.σ. στο Π.Π.Μ.Σ. και οδηγούν µε ή/και χωρίς την απόκτηση Μ..Ε. στην εκπόνηση ιδακτορικής ιατριβής (..), στο συνολικό, προβλεπόµενο από το νόµο, ελάχιστο χρονικό διάστηµα των τριών (3) ακαδηµαϊκών ετών. Είναι εξάλλου σταθερή η θέση του Ε.Μ.Π. ως προς την διατήρηση της παραδοσιακής διαδικασίας εκπόνησης των.., διότι είναι η µόνη που διασφαλίζει την ουσιαστική εµβάθυνση στην Επιστήµη και την ποιότητα της Έρευνας. Οι.. από τη φύση τους, µπορούν και πρέπει να εκπονούνται από τα κύτταρα της έρευνας, τους Τοµείς και τους φυσικούς φορείς της, τις Σχολές, σύµφωνα µε τη διαδικασία που περιγράφεται σε όλα τα µετά το 1981 νοµοθετήµατα περί δοµής και λειτουργίας των Α.Ε.Ι. και εξειδικεύεται σε όλες τις σχετικές αποφάσεις της Συγκλήτου του Ε.Μ.Π.. Από νοµοθετικής πλευράς, ισχύει σήµερα για τις Μ.Σ. ο Ν.2083/92 και το άρθρο 2 του Ν.2327/1995. Τα Π.Μ.Σ. προβλέπουν δύο επίπεδα σπουδών, το Μ..Ε. και το.., προτείνονται από µέλη ή συλλογικά όργανα της Σχολής και εγκρίνονται σε πρώτο βαθµό από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (Γ.Σ.Ε.Σ.). Οι ελάχιστες διάρκειες, για µεν την απόκτηση Μ..Ε., είναι το ένα ακαδηµαϊκό έτος, για δε την απόκτηση.., τα τρία έτη, εκτός αν έχει προηγηθεί η απόκτηση Μ..Ε., οπότε περιορίζεται στα δύο έτη. Τα Π.Μ.Σ. εγκρίνονται σε δεύτερο βαθµό από τη Σύγκλητο και τελικά από το ΥΠΕΠΘ. Η Σύγκλητος Ε.Σ. µε την από 02.04.1999 απόφαση της ολοκλήρωσε και κωδικοποίησε σε ένα Γενικό Οδηγό Μεταπτυχιακών Σπουδών του Ιδρύµατος το πλαίσιο, τις αρχές, τη δοµή και τη ροή των Π.Π.Μ.Σ. και.π.μ.σ. σύµφωνα µε την παραπάνω ισχύουσα νοµοθεσία και τις εµπειρίες και απόψεις των Γ.Σ.Ε.Σ. των Σχολών, των Ε..Ε. και της Σ.Ε.-Μ.Σ.. Το παρόν τεύχος αναφέρεται και κωδικοποιεί τα ιεπιστηµονικά ιατµηµατικά Π.Μ.Σ. στο Ε.Μ.Π.. Στο πλαίσιο αυτό το ΕΜΠ καλεί τους Έλληνες και αλλοδαπούς επιστήµονες που έχουν τα προσόντα και την διάθεση να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για εγγραφή σε υψηλής στάθµης Οργανωµένα Π.Π.Μ.Σ., στα επιστηµονικά και τεχνολογικά αντικείµενα όλων των επί µέρους Σχολών και Τοµέων του Ιδρύµατος και σε.π.μ.σ., για διεπιστηµονικές περιοχές, διατµηµατικές ή διαπανεπιστηµιακές. 1.3 ιοικητική Υποστήριξη των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο ΕΜΠ Η αναβάθµιση των Π.Π.Μ.Σ. και η έναρξη λειτουργίας των.π.μ.σ. στο Ε.Μ.Π. στηρίχθηκε από τη ιοίκηση του Ιδρύµατος και µε αντίστοιχη αναβάθµιση της ιοικητικής υποστήριξής τους. Με τις από 30.10.98 (θέµα 3 ο ) και 15.1.99 (θέµα 5 ο ) αποφάσεις της Συγκλήτου αναβαθµίσθηκαν λειτουργικά και διοικητικά οι αντίστοιχες Γραµµατείες των Σχολών, προήχθησαν σε υποδιευθύνσεις και µε τον νέο τίτλο «ιοικητικές Υπηρεσίες Σχολής» περιλαµβάνουν µια Κεντρική Μονάδα Γραµµατείας και τέσσερα (4) γραφεία υποστήριξης των διαφόρων λειτουργιών της Σχολής εκ των οποίων ένα (1) είναι το «Γραφείο Mεταπτυχιακών Σπουδών». Παράλληλα, σύµφωνα και µε τον νέο Οργανισµό ιοικητικών Υπηρεσιών του Ε.Μ.Π. το Tµήµα Σπουδών αναβαθµίσθηκε σε ιεύθυνση Σπουδών και περιλαµβάνει ειδικό Tµήµα για τις Mεταπτυχιακές Σπουδές του Ιδρύµατος. Με το υπ αριθµ. 23421/14.12.98 έγγραφο του Πρύτανη, το οποίο ανακοινώθηκε στην από 23.12.98 Συνεδρίαση της Συγκλήτου και εγκρίθηκε, το προσωπικό των ιοικητικών Υπηρεσιών (Γραµµατειών) κάθε Σχολής ενισχύεται και από το προσωπικό που προσλαµβάνεται µέσω ΕΠΕΑΕΚ για τα αντίστοιχα.π.μ.σ.. Η υποστήριξη του Γραφείου Μεταπτυχιακών Σπουδών κάθε Σχολής καλύπτει ενδεικτικά τις ακόλουθες δράσεις : 4 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

1. ιαδικασία προκήρυξης θέσεων, Μεταπτυχιακών Φοιτητών, (Μ.Φ.). 2. Συγκέντρωση δικαιολογητικών υποψηφίων Μ.Φ.. 3. Εγγραφές (µετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής) των υποψηφίων Μ.Φ. και επικαιροποίηση στην αρχή κάθε διδακτικής περιόδου. 4. Σύνταξη καταλόγου εγγραφόµενων Μ.Φ., ανά Πρόγραµµα και µάθηµα. 5. Τήρηση καρτέλας για κάθε εγγεγραµµένο Μ.Φ. και ενηµέρωσή της κατά τη διάρκεια των σπουδών. 6. Έκδοση δελτίων βαθµολογίας των Μ.Φ.. 7. Σύνταξη των Π.Π.Μ.Σ. και.π.μ.σ. (Ωρολογίων και Εξετάσεων). 8. Έκδοση πάσης φύσεως πιστοποιητικών και βεβαιώσεων που χορηγούνται κατόπιν αιτήσεως των ενδιαφεροµένων και υπογράφονται από τον Γραµµατέα της Σχολής. 9. ιαδικασίες χορήγησης δανείων και υποτροφιών. 10. Τήρηση µηχανογραφηµένου αρχείου Μ.Φ. 11. Στήριξη των Γ.Σ.Ε.Σ. των Σχολών. 12. Στήριξη των Ε.Μ.Σ. των Σχολών. 13. Παροχή πάσης φύσεως πληροφοριών και στοιχείων σχετικά µε τις Μ.Σ. της Σχολής. 14. ιαδικασίες απονοµής τίτλων και αναγόρευση Μ..Ε. και... 15. Ενηµέρωση βιβλίων Μ..Ε. ιδακτόρων. 1.4 Οι Συµµετέχουσες στο.π.μ.σ. Σχολές 1.4.1 Η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Η αρχαιότερη αλλά και πολυπληθέστερη σε αποφοίτους ελληνική Σχολή Μηχανικών είναι η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ (ΠΜ ΕΜΠ). Κατέχει από τις αρχές του αιώνα µια διακεκριµένη θέση στη διεθνή πανεπιστηµιακή οικογένεια των Σχολών που εκπαιδεύουν µηχανικούς για τις ανάγκες του «Πολίτη». Ιδρύθηκε κατά την πρώτη αναβάθµιση του «Σχολείου των Τεχνών» µε το νόµο ΑΦΜΑ του 1887 λίγο αργότερα, το 1890, αποφοίτησαν οι πρώτοι 13 Πολιτικοί Μηχανικοί, εφάµιλλοι «προς τους αποφοιτούντας εξ ανωτέρων τεχνικών της Ευρώπης σχολών». Η πρώτη µεγάλη αναδιοργάνωση έγινε µετά από επίπονες προσπάθειες του Αγγέλου Γκίνη και των συνεργατών του και καταχωρήθηκε µε το διάταγµα 388/1915. Ακολούθησε η αναδιοργάνωση του 1977, µε την οποία, χωρίς να διασπάται σε ειδικότητες, τύποις ή και ουσία, το ενιαίο του πτυχίου του ΠΜ, δηµιουργήθηκαν τρεις «Κύκλοι Σπουδών» για την επιλεκτική εµβάθυνση των σπουδαστών προς τις «κατευθύνσεις» του οµοστατικού, του Υδραυλικού και του Συγκοινωνιολόγου Μηχανικού. Το περιορισµένο ποσοστό των ειδικών µαθηµάτων κάθε κατεύθυνσης (µικρότερο του 17% των συνολικών ωρών διδασκαλίας και ασκήσεων) και ο περιορισµός τους στα τρία τελευταία εξάµηνα επιτρέπουν στο διπλωµατούχο ΠΜ να ασχοληθεί, χωρίς εγγενή µειονεκτήµατα, και µε οποιαδήποτε άλλη κατεύθυνση. Οι επιταγές του Ν. 1268/82 οδήγησαν και τη Σχολή ΠΜ ΕΜΠ στη δηµιουργία πέντε Τοµέων ( οµοστατικής, Υδατικών Πόρων Υδραυλικών και Θαλάσσιων Έργων, Γεωτεχνικής, Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδοµής, Προγραµµατισµού και ιαχείρισης Τεχνικών Έργων), αλλά και στη µετονοµασία της «Σχολής» σε «Τµήµα». Με την υπ. αριθµ. 2/8-2-2002 απόφασή της η Σύγκλητος του Ε.Μ.Π. επανέφερε την παλαιότερη ονοµασία των «Σχολών» του Ιδρύµατος, χωρίς αλλαγή της ισχύουσας για τα Τµήµατα διοικητικής δοµής. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 5

Κατά τη διετία 1995-97 έγινε η τελευταία µεγάλη αναδιοργάνωση των σπουδών, µε στόχο την αποτελεσµατική θεραπεία των κοινωνικών και ατοµικών αναγκών του ευρωπαίου (και όχι µόνο) πολίτη του 21ου αιώνα. Ο ΠΜ οφείλει να αντιλαµβάνεται και να γνωρίζει το περιβάλλον στο οποίο εργάζεται: Το πολιτιστικό, κοινωνικό-ιστορικό περιβάλλον είναι το ίδιο σηµαντικό µε το πολιτικό, οικονοµικό ή νοµικό περιβάλλον. Για αυτό και το νέο πρόγραµµα σπουδών εµπλουτίστηκε µε νέα µαθήµατα οικονοµίας, διοίκησης, κοινωνικών και νοµικών προσεγγίσεων, ποιότητας, ασφάλειας, προστασίας περιβάλλοντος, ξένων γλωσσών και πολιτισµού. Ο Τοµέας Υδατικών Πόρων Υδραυλικών και Θαλάσσιων Έργων (ΥΠΥΘΕ) της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών µετονοµάστηκε το 2007 σε Τοµέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος (ΥΠΠΕΡ). ιαθέτει ποιοτικά και ποσοτικά ιδιαίτερα αξιόλογο ανθρώπινο δυναµικό (είκοσι δύο µέλη ΕΠ και ανάλογο επικουρικό προσωπικό) και σύγχρονη υλικοτεχνική υποδοµή κατανεµηµένη σε τέσσερα εργαστήρια (εφαρµοσµένης υδραυλικής, υγειονοµικής τεχνολογίας, λιµενικών έργων και υδρολογίας & αξιοποίησης υδατικών πόρων). Ο Τοµέας καλύπτει εκπαιδευτικά και ερευνητικά τις γνωστικές περιοχές της Υδραυλικής, της Υδρολογίας και των Υδατικών Πόρων, των Υδραυλικών Έργων και ειδικότερα των Υδρεύσεων, Αποχετεύσεων, Εγγειοβελτιωτικών Έργων (αρδεύσεις, στραγγίσειςαποξηράνσεις), και Αντιπληµµυρικών Έργων, της Περιβαλλοντικής και Υγειονοµικής Τεχνολογίας, της Θαλάσσιας Υδραυλικής και των Λιµενικών Έργων, της Ενέργειας και των Υδροηλεκτρικών Έργων. 1.4.2 Οι συνεργαζόµενες Σχολές Σχολή Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών Ιδρύθηκε το 1917 µε την επωνυµία «Ανωτάτη Σχολή Τοπογράφων Μηχανικών». Το 1930 η φοίτηση αναβαθµίστηκε µε κύριο εµπνευστή το ηµήτριο Λαµπαδάριο, Ακαδηµαϊκό και Πρύτανη του ΕΜΠ (1928-1933). Με τη µεταρρύθµιση του 1982 η Σχολή µετονοµάστηκε σε «Τµήµα Αγρονόµων & Τοπογράφων Μηχανικών» ενώ από τον Φεβρουάριο 2002 επανήλθε η παλιά ονοµασία «Σχολή», που περιλαµβάνει τους εξής τρεις Τοµείς: (α) Τοµέας Τοπογραφίας, µε αντικείµενο την ανάπτυξη µεθόδων και τεχνικής των µετρήσεων και την επεξεργασία τους για τις Τοπογραφικές, Φωτογραµµετρικές, Υδρογραφικές, Γεωδαιτικές και Γεωφυσικές Αποτυπώσεις. (β) Τοµέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασµού, µε αντικείµενο την ανάλυση, επεξεργασία και απόδοση ποσοτικών και ποιοτικών µεγεθών του Γεωγραφικού Χώρου, των σχέσεων αλληλεξάρτησης και των διαδικασιών αλλαγής τους, που αποβλέπουν στη διερεύνηση των προβληµάτων Περιφερειακού Σχεδιασµού. (γ) Τοµέας Έργων Υποδοµής και Αγροτικής Ανάπτυξης, µε αντικείµενο τη µελέτη και την κατασκευή έργων της υπαίθρου που συµβάλλουν στην ανάπτυξη του Αγροτικού Χώρου. Στο παρόν ΠΜΣ µετέχουν, ο Τοµέας Τοπογραφίας και ο Τοµέας Έργων Υποδοµής και Αγροτικής Ανάπτυξης. Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών Η Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών ιδρύθηκε το 1945 και ανήκε µέχρι το 1975 στη Σχολή Χηµικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Από τη χρονιά αυτή αποτέλεσε ανεξάρτητη Σχολή µε την ονοµασία Ανωτάτη Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών. Με την εφαρµογή του νόµου 1268/82 µετονοµάστηκε σε «Τµήµα», για να επανέλθει η ονοµασία «Σχολή» από τον Φεβρουάριο 2002. Η Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών περιλαµβάνει τρεις Τοµείς: (α) τον Τοµέα Γεωλογικών Επιστηµών (β) τον Τοµέα Μεταλλευτικής και (γ) τον Τοµέα Μεταλλουργίας και Τεχνολογίας Υλικών. 6 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

Στο παρόν ΠΜΣ µετέχει ο Τοµέας Γεωλογικών Επιστηµών. Σχολή Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών και Φυσικών Επιστηµών Η Σχολή Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών και Φυσικών Επιστηµών (Σ.Ε.Μ.Φ.Ε.) (πρώην Γενικό Τµήµα) του ΕΜΠ ιδρύθηκε σύµφωνα µε τις διατάξεις του νόµου 1268/82 µε αποστολή την εκπαίδευση και την έρευνα στο γενικό γνωστικό υπόβαθρο των επιστηµών του µηχανικού όλων των ειδικοτήτων. Είναι η πολυπληθέστερη σε µέλη ΕΠ Σχολή του ΕΜΠ, διαθέτει υψηλής στάθµης επιστηµονικό δυναµικό και υλικοτεχνική υποδοµή και περιλαµβάνει τέσσερις τοµείς: (α) τον Τοµέα Μαθηµατικών, (β) τον Τοµέα Φυσικής, (γ) τον Τοµέα Μηχανικής και (δ) των Τοµέα Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστηµών και ικαίου. Στο παρόν ΠΜΣ µετέχει ο Τοµέας Μαθηµατικών. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 7

ιάγραµµα οµής και Ροής των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Ε.Μ.Π. ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΠΡΟ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΑ Π.Μ.Σ., (Π.Π.Μ.Σ.), ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ Ι ΑΚΤΟΡΩΝ, (Υ..), ΑΠΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΗ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΑ - ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ Π.Μ.Σ., (.Π.Μ.Σ.) ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ (Μ.Φ.) ΓΙΑ "Μ..Ε." ΑΠΟ ΕΙ ΙΚΗ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (Ε..Ε.) Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Η Ι Α Ρ Κ Ε Ι Α : Τ Ρ Ι Α Α Κ Α Η Μ Α Ϊ Κ Α Ε Τ Η ΠΡΟΕΓΓΡΑΦΗ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ Ε.Μ.Σ. ΣΧΟΛΗΣ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Π.Π.Μ.Σ. ΕΓΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (1) ΠΡΩΤΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ (µέχρι 15 ιδ. Μονάδων) (Σεπτ. - εκ.) ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (1) ΕΥΤΕΡΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ (µέχρι 15 ιδ. Μονάδων) (Ιαν. - Απρ.) Κατ' εξαίρεση για κατόχους άλλου ισοδύναµου και του αυτού αντικειµένου Μ Ε ΕΙΣΗΓΗΣΗ (2) ΤΗΣ Ε..Ε. ΣΤΗΝ ΑΡΜΟ ΙΑ ΣΧΟΛΗ ΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗ.. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Η ΣΧΟΛΗ ΟΡΙΖΕΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΕΓΓΡΑΦΗ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ.Π.Μ.Σ. ΕΓΓΡΑΦΗ ΕΓΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (1) ΠΡΩΤΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ (µέχρι 15 ιδ. Μονάδων) (Σεπτ. - εκ.) ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (1) ΕΥΤΕΡΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ (µέχρι 15 ιδ. Μονάδων) (Ιαν. - Απρ.) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (Μάϊος - Αυγ.) Μ..Ε. ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ: ΕΝΑ ΠΛΗΡΕΣ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΕΤΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ ( Ελάχιστη διάρκεια τα 2 Ακαδηµαϊκά Έτη ).. Ε.Μ.Π (1) Είναι προφανές ότι πολλά από τα µεταπτυχιακά µαθήµατα θα είναι επιλέξιµα, τόσο από τις διεπιστηµονικές-διατµηµατικές όσο και από τις οργανωµένες (µονοτµηµατικές) Π.Μ.Σ. (2) Με κριτήρια που ορίζονται από την Σχολή υποδοχής του Μ.Φ. 8 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

2 ΤΑ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ - ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ, (.Π.Μ.Σ.) Κινητήριος µοχλός των.π.μ.σ, σύµφωνα και µε το άρθρο 12, παρ. γ του Ν. 2083/92, είναι η «Ειδική ιατµηµατική Επιτροπή», (Ε..Ε.). Οι διεπιστηµονικές ιδιαιτερότητες κάθε.π.μ.σ. και οι αναληφθείσες δεσµεύσεις κατά την υποβολή και έγκριση των προγραµµάτων από το ΥΠΕΠΘ απαιτούν ιδιαίτερη σοβαρότητα, αλλά και προσεκτικότερη ανάλυση της ολικής ποιότητας, των τελικών στόχων και της βιωσιµότητας κάθε.π.μ.σ.. Ειδικότερα : 2.1 Προδιαγραφές και ιαδικασίες Γενικής Εφαρµογής για τα.π.μ.σ. Η λειτουργία όλων των ΠΜΣ ή ΠΠΜΣ του ΕΜΠ διέπεται, πέραν του γενικότερου νοµικού πλαισίου, από τον Εσωτερικό Κανονισµό Λειτουργίας (Ε.Κ.Λ.) του ΕΜΠ άρθρο 7, «Οι Μεταπτυχιακές Σπουδές». εδοµένου ότι τα.π.μ.σ. οδηγούν κατ αρχήν στην χορήγηση Μεταπτυχιακού ιπλώµατος Ειδίκευσης (Μ..Ε.), οι παρακάτω προτεινόµενες αρχές είναι προσαρµοσµένες στο πρότυπο αυτό. Υπενθυµίζεται ότι: i. Φορέας κάθε διατµηµατικού Π.Μ.Σ. είναι η Ε..Ε., µε επικεφαλής τον ιευθυντή του ΠΜΣ. ii. Ακαδηµαϊκά όργανα παροχής εκπαιδευτικού έργου και διδασκόντων, παραµένουν οι συµµετέχοντες στο.π.μ.σ. Τοµείς και Σχολές, οι θέσεις των οποίων συντίθενται από τις ΕΜΣ των Σχολών και ορίζονται από τις Γ.Σ.Ε.Σ. των Σχολών. iii. Συντονιστικό και εποπτικό, σε επίπεδο Ε.Μ.Π., όργανο των.π.μ.σ. είναι η θεσµοθετηµένη (άρθρο 12 παρ. 1.β. του Ν.2083/92, βλ. παρ. 1.3, άρθρου 5 του παρόντος) Σ.Ε.-Μ.Σ.. iv. Ανώτατο εγκριτικό όργανο είναι η Σύγκλητος, οι αποφάσεις της οποίας για τις Μ.Σ. και εποµένως και για τα.π.μ.σ., αποτελούν πλαίσιο εσωτερικού κανονισµού λειτουργίας και των.π.μ.σ. στο Ίδρυµα. v. Η σύνταξη και έγκριση των αναλυτικών.π.μ.σ., σύµφωνα µε την από 17-10-1997 Απόφαση της Συγκλήτου, και την εφαρµογή στο Ε.Μ.Π. του Ν. 2530/97, συνοψίζεται στον παρακάτω πίνακα. Καθυστερήσεις στις προθεσµίες είναι επιτρεπτές µόνο κατά την πρώτη διετία εφαρµογής των.π.μ.σ.. Α/Α Προθεσµία Αρµόδιο Όργανο Ενέργεια - Εισηγήσεις - Εγκρίσεις ΠΜΣ 1 31/Ιαν. Ε..Ε. Εισηγήσεις προς τις Σχολές και τους Τοµείς για το ΠΜΣ του επόµενου έτους 2 20/Φεβρ. ΕΜΣ Σχολών και Τοµείς Ενιαία εισήγηση προς τις Γ.Σ.Ε.Σ. της συντονίζουσας Σχολής για τα ΠΜΣ του επόµενου έτους 3 10/Μαρ. Γ.Σ.Ε.Σ. της συντονίζουσας Σχολής Έγκριση ΠΜΣ επόµενου έτους και εισήγηση στη Σ.Ε.-Μ.Σ. 4 20/Μαρ. ΣΕ-ΜΣ Εισήγηση προς Σύγκλητο Ε.Σ. για τα ΠΜΣ 5 31/Μαρ. Σύγκλητος (α) Έγκριση των ΠΜΣ του ΕΜΠ (β) Ορισµός Συγκλητικής Επιτροπής Μ.Σ. Αναλυτικότερα για το Ε.Μ.Π. έχουν αποφασιστεί και ισχύουν τα εξής: i. Οι Ε..Ε. των ΠΜΣ, σύµφωνα µε τις αποφάσεις της Συγκλήτου για τις γενικές αρχές, τη δοµή και το γενικό περιεχόµενο των ιεπιστηµονικών ιατµηµατικών - Μεταπτυχιακών Σπουδών, οργανώνουν τις απαραίτητες, ανά µάθηµα ή σύνολα Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 9

µαθηµάτων οµάδες εργασίας, συνθέτουν τα αναλυτικά.π.μ.σ., µέχρι τέλους Ιανουαρίου κάθε ακαδηµαϊκού έτους, τα υποβάλλουν στις Σχολές και τους Τοµείς που συµµετέχουν και συντονίζουν την προετοιµασία κοινών εισηγήσεων. ii. Οι τελικές έγγραφες εισηγήσεις για το περιεχόµενο, τις διαδικασίες εφαρµογής και την ανάθεση της διδασκαλίας των µαθηµάτων του ΠΜΣ υποβάλλονται το αργότερο µέχρι 20 Φεβρουαρίου κάθε ακαδηµαϊκού έτους από την Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών κάθε συµµετέχοντος στο ΠΜΣ Σχολής, η οποία έχει κωδικοποιήσει τις προτάσεις των Τοµέων, προς την Ε Ε και προς τη Γ.Σ.Ε.Σ. της συντονίζουσας Σχολής. Η µη υποβολή εισήγησης σηµαίνει ανεπιφύλακτη αποδοχή της πρότασης της Ε Ε. iii. Με ευθύνη του Προέδρου της συντονίζουσας το ΠΜΣ Σχολής, (ο οποίος διανέµει έγκαιρα, το αργότερο µέχρι την 1η Μαρτίου, σε όλους τους προσκεκληµένους τις γραπτές εισηγήσεις της Ε Ε, όλων των Τοµέων που εξυπηρετούν διδακτικά τις.π.μ.σ., τις τελικές εισηγήσεις των Ε.Μ.Σ., µε απολογισµό του προηγούµενου ακαδηµαϊκού έτους, αιτιολογική έκθεση και ανάλυση του προτεινόµενου νέου.π.μ.σ., τα συνηµµένα αναλυτικά προγράµµατα της ύλης κάθε µαθήµατος και, εφόσον το κρίνει χρήσιµο, και την προσωπική του τελική εισήγηση), η Γ.Σ.Ε.Σ. της συντονίζουσας Σχολής συνεδριάζει µε διευρυµένη σύνθεση το αργότερο µέχρι 10 Μαρτίου παρουσία όλων των µελών των Τοµέων ΕΠ, Ε Π, Ε ΤΠ, Μ.Φ., που έχουν δικαίωµα και υποχρέωση να συµµετέχουν στη διδασκαλία των µαθηµάτων (θεωρία, φροντιστήρια, ασκήσεις, εργαστήρια). Η Γ.Σ.Ε.Σ. αποφασίζει µε τα έχοντα δικαίωµα ψήφου µέλη της για την έγκριση ή τροποποίηση των Προγραµµάτων στα επί µέρους µαθήµατα και στο σύνολό τους καθώς και για τα διδακτικά βοηθήµατα που θα χρησιµοποιηθούν σε κάθε µάθηµα. Η εν λόγω απόφαση της Γ.Σ.Ε.Σ. διαβιβάζεται στη Σ.Ε.-Μ.Σ.,στη /νση Σπουδών καθώς και στην αρµόδια Ε Ε, οι απόψεις της οποίας επίσης διαβιβάζονται άµεσα και στη Σ.Ε.-Μ.Σ.. iv. Η Σ.Ε.-Μ.Σ. συνεδριάζει αµέσως, µε ειδικά θέµατα Ηµερήσιας ιάταξης, τα ΠΜΣ του Ιδρύµατος παρουσία και των ιευθυντών των Ε Ε και εισηγείται αναλυτικά για κάθε ένα από αυτά προς τη Σύγκλητο Ειδικής Σύνθεσης, (Ε.Σ.), µέχρι 20 Μαρτίου. v. Η Σύγκλητος Ε.Σ. συνεδριάζει εντός του τρίτου δεκαηµέρου του Μαρτίου, µε θέµατα Η.. τα ΠΜΣ του Ιδρύµατος και προσκεκληµένους τα αρµόδια στελέχη της /νσης Σπουδών, τους ιευθυντές των Ε..Ε. και τα µέλη της Σ.Ε.-Μ.Σ. Οι σχετικές αποφάσεις της Συγκλήτου Ε.Σ. κοινοποιούνται στις Ε..Ε. και τις Γ.Σ.Ε.Σ. των Σχολών, και είναι υπό τον περιοδικό έλεγχο της Σ.Ε.-Μ.Σ. vi. Η µη τήρηση από µία Ε Ε, της παραπάνω διαδικασίας σύνθεσης, έγκρισης και απολογισµού του έργου του αντίστοιχου.π.μ.σ., απαλλάσσει κατ αρχήν το Ε.Μ.Π. από την υποχρέωση υλικής ή ακαδηµαϊκής υποστήριξης και από την ευθύνη για το περιεχόµενο και την ποιότητα των Μ.Σ. που παρέχει το υπόψη.π.μ.σ.. Στη συνέχεια µέσω των οργάνων του, το Ίδρυµα κινεί τη διαδικασία της διακοπής λειτουργίας του υπόψη.π.μ.σ. 2.2 Χώρος Προέλευσης των Μεταπτυχιακών Φοιτητών (Μ.Φ.) Σε όλα τα ιεπιστηµονικά - ιατµηµατικά Π.Μ.Σ. του Ε.Μ.Π., γίνονται, κατ αρχήν δεκτοί από τις αντίστοιχες Ε..Ε., µετά από ανοικτή προκήρυξη για Μ..Ε.: απόφοιτοι του Ε.Μ.Π. και των άλλων Πολυτεχνικών Σχολών της χώρας, απόφοιτοι λοιπών ΑΕΙ της χώρας, θετικής, κυρίως κατεύθυνσης, απόφοιτοι ΑΕΙ του εξωτερικού, θετικής, κυρίως, κατεύθυνσης µε σπουδές αναγνωρισµένες ως ισότιµες ελληνικών ΑΕΙ, µε πτυχίο επιπέδου M.Sc. ή M. Eng ή άλλου ισοδύναµου τίτλου, 10 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

τελειόφοιτοι του Ε.Μ.Π. ή ΑΕΙ των παραπάνω κατηγοριών, εφόσον καταθέσουν αποδεικτικά στοιχεία ότι η απόκτηση του πτυχίου τους θα προηγηθεί της έναρξης του.π.μ.σ.. 2.3 Προϋποθέσεις και Κριτήρια Επιλογής και Εγγραφής των Μ.Φ. Γενική προϋπόθεση εγγραφής των Μ.Φ. για την απόκτηση Μ..Ε. είναι η κατοχή γνώσης ενός ελάχιστου επιστηµονικού υποβάθρου. Το υπόβαθρο αυτό καθορίζεται από την Ε..Ε., περιέχει δε ένα σύνολο προαπαιτούµενων Προπτυχιακών Μαθηµάτων, τα οποία καλύπτουν τις θεµελιώδεις γνώσεις, στο ευρύτερο διεπιστηµονικό αντικείµενο των Σχολών που χορηγούν το Μ..Ε. Τα αποδεικτικά γνώσης του παραπάνω υποβάθρου καλύπτονται είτε µε τα αναλυτικά περιεχόµενα των προηγούµενων σπουδών και υπόµνηµα σταδιοδροµίας του Μ.Φ., είτε µε την προεγγραφή του για παρακολούθηση και την επιτυχή εξέταση στα µαθήµατα του πενταετούς κύκλου σπουδών, που καθορίζει η Ε..Ε. Ειδικότερα, κατά την επιλογή των υποψηφίων συνεκτιµώνται από την Ε..Ε., µετά από εισήγηση Επιτροπής Επιλογής των Μ.Φ., η οποία συγκροτείται από την Ε..Ε. και τα κριτήρια του άρθρου 12, παρ. 2 α και β του Ν. 2083/92, καθορίζονται δε ενδεχοµένως και τα ποσοστά των εγγραφόµενων από κάθε χώρο προέλευσης. Ως προβλεπόµενα και από το Νόµο συµπληρωµατικά κριτήρια λαµβάνονται υπόψη και τα παρακάτω: Η σειρά του βαθµού του πτυχίου σε σχέση µε τους βαθµούς των υπολοίπων αποφοίτων στο ίδιο Τµήµα και Ακαδηµαϊκό έτος. Η ερευνητική ή και τεχνολογική δραστηριότητα του υποψηφίου. Οι γνώσεις πληροφορικής. Οι συστατικές επιστολές. Εφόσον ο υποψήφιος είναι υπάλληλος, οι ανάγκες και προοπτικές του φορέα από τον οποίο προέρχεται. 2.4 οµή και ιάγραµµα Ροής των.π.μ.σ. Συνοψίζεται στο διάγραµµα δοµής και ροής των Μ.Σ. στο Ε.Μ.Π.. Ειδικότερα: Κύριος στόχος των Μ.Φ. είναι η απόκτηση, σε πρώτη φάση, του Μ..Ε. και στη συνέχεια για όσους επιθυµούν να συνεχίσουν και υπό ορισµένες προϋποθέσεις του.. Η κάλυψη των προαπαιτήσεων γίνεται µε προεγγραφή των υποψηφίων Μ.Φ. Στη συνέχεια, οι επιτυχόντες στα προαπαιτούµενα µαθήµατα Μ.Φ. εγγράφονται στο.π.μ.σ. για την απόκτηση του Μ..Ε., το οποίο χορηγείται µετά από επιτυχή παρακολούθηση πλήρους ετήσιου (12µηνου) Π.Μ.Σ. Το πρόγραµµα καλύπτεται από δύο τετράµηνα (συνολικής ελάχιστης διάρκειας 24 εβδοµάδων και είκοσι, κατ ελάχιστο, έως σαράντα κατά µέγιστο διδακτικών µονάδων) µεταπτυχιακών µαθηµάτων εµβάθυνσης τα οποία ορίζει η Ε..Ε. (από τον πίνακα των µαθηµάτων που περιέχονται στην αντίστοιχη Υ.Α.), και εγκρίνει τελικά η Σύγκλητος, µε το ενδεικτικό ακαδηµαϊκό ηµερολόγιο της παραγράφου 3.4. Ακολουθεί η εκπόνηση µεταπτυχιακής εργασίας. Η επιτυχής παρακολούθηση των δύο τετραµήνων του Π.Μ.Σ. αποτελεί και την προϋπόθεση για την απ ευθείας, δηλαδή χωρίς Μ..Ε., συνέχιση του Μ.Φ. προς τη ιδακτορική ιατριβή, µε την αναφερόµενη στο συνηµµένο διάγραµµα ροής πορεία προς τη Σ.Ε.. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 11

Το πρόγραµµα προβλέπει τµήµατα της τάξεως των 30 µε 40 Μ.Φ., τον ακριβή αριθµό των οποίων καθορίζει η Ε..Ε., ενώ τα µαθήµατα που απαιτούν εργαστηριακή εξάσκηση ή χρήση Η/Υ θα περιλαµβάνουν κατά το δυνατό ατοµική εκπαίδευση των Μ.Φ. Ιδιαίτερη έµφαση θα δίδεται και στην εκπαίδευση των Μ.Φ. κατά οµάδες µε ουσιαστικά θέµατα µικρής έκτασης ώστε να ενισχυθεί το οµαδικό πνεύµα και η συνθετική ικανότητά τους. Η διάρθρωση των µεταπτυχιακών µαθηµάτων περιλαµβάνει υποχρεωτικά και κατ εκλογή υποχρεωτικά (ΚΕΥ) µαθήµατα. Στον κύκλο των υποχρεωτικών µαθηµάτων παρέχονται προαπαιτούµενα µαθήµατα κορµού και ειδίκευσης. Κατά την κρίση της Ε..Ε. τα µαθήµατα µπορεί να δίνονται από άλλες Σχολές του Ε.Μ.Π. ή και άλλα Α.Ε.Ι.. Είναι προφανές ότι πολλά από τα µαθήµατα εµβάθυνσης των.π.μ.σ. είναι επιλέξιµα από τα Π.Π.Μ.Σ. Οι κάτοχοι άλλου ισοδύναµου Μ..Ε. σε αντίστοιχη µε το περιεχόµενο του προτεινόµενου Π.Μ.Σ. επιστηµονική περιοχή, δύνανται, µετά από εισήγηση της Ε..Ε., να αποταθούν στη συντονίζουσα Σχολή ή σε ένα από τις συνεργαζόµενες Σχολές για ορισµό Συµβουλευτικής Επιτροπής και να προχωρήσουν στην εκπόνηση ιδακτορικής ιατριβής, µε ή και χωρίς παρακολούθηση µεταπτυχιακών µαθηµάτων, τα οποία υποδεικνύει η συσταθείσα για τον Υ.., Σ.Ε.. Η µετά την απόκτηση του Μ..Ε. εκπόνηση της ιδακτορικής ιατριβής, ελάχιστης διάρκειας δύο (2) ακαδηµαϊκών ετών, ακολουθεί την νοµοθετηµένη διαδικασία και καταλήγει στην απονοµή του ιδακτορικού ιπλώµατος (..) του Ε.Μ.Π. 2.5 Σύνθεση των Αναλυτικών Περιεχοµένων των.π.μ.σ. - Έλεγχος και Αξιολόγηση Οι Ε..Ε. των.π.μ.σ., σύµφωνα µε τις αρχές γενικής εφαρµογής της παρούσας παραγράφου, πρέπει να καθορίσουν τα αναλυτικά περιεχόµενα, τόσο των µαθηµάτων πενταετούς κύκλου σπουδών που καλύπτουν το απαραίτητο για την εγγραφή σε κάθε ένα Μ..Ε., γνωσιολογικό υπόβαθρο, όσο και των µαθηµάτων εµβάθυνσης και όλες τις άλλες απαιτήσεις ενός καλά οργανωµένου Π.Μ.Σ. Ειδικότερα, µε απόφαση των Ε..Ε., πρέπει να καθορίζονται µέχρι τέλους Φεβ. κάθε ακαδηµαϊκού έτους, για κάθε ένα.π.μ.σ., λαµβάνοντας υπόψη και το εγκεκριµένο από το ΥΠΕΠΘ και δηµοσιευµένο στο ΦΕΚ περιεχόµενό τους: Οι τίτλοι και τα αναλυτικά περιεχόµενα των µαθηµάτων του πενταετούς κύκλου σπουδών του Ε.Μ.Π., όπως προκύπτουν από τις ιατµηµατικές απαιτήσεις για το διεπιστηµονικό γνωστικό αντικείµενο κάθε Μ..Ε., µε τη βιβλιογραφία και τα διδακτικά βοηθήµατα. Οι τίτλοι και τα αναλυτικά περιεχόµενα των µαθηµάτων εµβάθυνσης, Υποχρεωτικών και Κ.Ε.Υ., όπως παραπάνω. Οι εβδοµαδιαίες ώρες διδασκαλίας κάθε µαθήµατος, όπου περιλαµβάνονται όλες οι διδακτικές δραστηριότητες. Η χρονική αλληλουχία ή αλληλεξάρτηση των µαθηµάτων. Οι διδακτικές µονάδες (credit, unites de valeur) κάθε µαθήµατος. Τα χαρακτηριστικά του µαθήµατος από πλευράς τεχνικής υποστήριξης. Οι επικαλύψεις µε άλλα µαθήµατα προπτυχιακού επιπέδου, Μ..Ε., ιδακτορικού ιπλώµατος. Το σύστηµα βαθµολογίας. 12 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

Απαιτείται συνεχής έλεγχος και αντικειµενική αξιολόγηση όλων των µαθηµάτων για την απόκτηση Μ..Ε. ως προς τη διατµηµατικότητα και διεπιστηµονικότητα της διδακτέας ύλης και τα θέµατα εξετάσεων, προς αποφυγή οποιασδήποτε σχέσης υποκατάστασης των κανονικών προγραµµάτων προπτυχιακών σπουδών των Σχολών του Ιδρύµατος. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση γίνεται τόσο εσωτερικά, από ερωτηµατολόγια που συµπληρώνουν και παραδίδουν στην Ε..Ε. και την Σ.Ε.-Μ.Σ. οι διδάσκοντες και οι Μ.Φ., όσο και εξωτερικά από διεθνούς κύρους αξιολογητές που προτείνονται από την Ε..Ε. και αποφασίζονται από τη Σύγκλητο, µετά από γνώµη της Σ.Ε.-Μ.Σ. 2.6 Γλώσσα ιδασκαλίας Γλώσσα διδασκαλίας είναι η ελληνική και για το λόγο αυτό προωθείται η ταχύρυθµη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στους αλλοδαπούς Μ.Φ.. Σε ειδικές περιπτώσεις µπορεί να προβλεφθεί για αλλοδαπούς Μ.Φ. και ξενόγλωσση διδασκαλία. 2.7 Βιωσιµότητα - Χρηµατοδότηση Η φοίτηση για ηµεδαπούς ή προερχόµενους από την Ε.Ε. Μ.Φ. είναι χωρίς δίδακτρα. Η χρηµατοδότηση των.π.μ.σ. κατά το τρέχον έτος γίνεται από τον Τακτικό Προϋπολογισµό του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 13

2.8 Ένταξη και Ανάθεση Καθηκόντων σε Μέλη ΕΠ Σύµφωνα µε το Ν. 2530/97 και την από 15-12-1997 απόφαση της Συγκλήτου για την εφαρµογή του νόµου στο Ε.Μ.Π., οι διαδικασίες και το χρονοδιάγραµµα ένταξης και ανάθεσης διδακτικών και λοιπών καθηκόντων σε µέλη ΕΠ ακολουθούν τον παρακάτω πίνακα: ιαδικασίες ένταξης και ανάθεσης καθηκόντων σε µέλη ΕΠ 1 1/4 Μέλη ΕΠ Υποβολή ήλωσης Επιλογής Κατηγορίας 2 15/4 Γ.Σ. Τοµέα (α) Κατανοµή διδακτικού έργου ΠΜΣ (β) εγκρίσεις βοηθηµάτων (γ) ορισµός λοιπών καθηκόντων µελών ΕΠ (δ) αιτιολόγηση τυχόν αποκλίσεων (ε) κατάρτιση συγκεντρωτικών καταστάσεων 3 15/4 Μέλη ΕΠ Συµπλήρωση εντύπου εξειδίκευσης καθηκόντων στον Τοµέα 4 15/5 Ε..Ε. Έγκριση αναθέσεων διδακτικού έργου ΠΜΣ και βοηθηµάτων 5 31/5 Πρόεδρος Σχολής Έκδοση πράξεων ένταξης και υποβολή στη Σύγκλητο συγκεντρωτικών καταστάσεων 6 15/6 Σύγκλητος Έγκριση πράξεων ένταξης και αποκλίσεων 7 30/6 Πρύτανης (α) Υποβολή συγκεντρωτικών καταστάσεων ένταξης στα Υπουργεία: Παιδείας (µαζί µε έγκριση αποκλίσεων) και Οικονοµικών. ιαδικασία απολογισµού µελών ΕΠ 8 30/6 Μέλη ΕΠ Υποβολή προς τον Τοµέα του εντύπου απολογισµού του διαρρεύσαντος ακαδηµαϊκού έτους 9 30/6 ΓΣ Τοµέα Επικύρωση του απολογισµού των µελών ΕΠ για το διαρρεύσαν ακαδηµαϊκό έτος 14 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

3 ΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΟ.Π.Μ.Σ.: «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» 3.1 Το Περιεχόµενο, η Αναγκαιότητα, το Επίκαιρο και οι Στόχοι του.π.μ.σ. «Άριστον µεν ύδωρ», κατά τον Πίνδαρο, λόγω της πρωταρχικής σηµασίας του στη βιόσφαιρα: Ο αγώνας της ανθρωπότητας για αδιάλειπτη εξασφάλιση νερού σε κατάλληλη ποιότητα και ικανή ποσότητα δηµιούργησε, από τα βάθη της ιστορίας µέχρι σήµερα, πολλές σχετικές επιστήµες και θαυµαστά τεχνικά έργα. Η σχετικά πρόσφατη εκθετική αύξηση των αναγκών σε διάφορες χρήσεις του νερού, ως γινόµενο της αύξησης του πληθυσµού επί την ανά άτοµο ποσοτική και ποιοτική διεύρυνση των απαιτήσεων, οδηγεί και στον ισχυρισµό ορισµένων µελλοντολόγων ότι ο τρίτος παγκόσµιος πόλεµος θα γίνει για το νερό. Το γεγονός είναι ότι µε την επικείµενη έναρξη της τρίτης χιλιετίας καθίσταται προφανές τόσο σε τοπική όσο και σε παγκόσµια κλίµακα, ότι το νερό είναι το πολυτιµότερο αγαθό σε ταχύτατα αυξανόµενη ανεπάρκεια. Τα περιορισµένα υδατικά διαθέσιµα και η ακανόνιστη χωροχρονική κατανοµή τους, καθιστούν επικίνδυνη την ακόρεστη αυτή ανάγκη και προκαλούν αναπόφευκτα οξύτατα προβλήµατα µε γενικότερες κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις, λαµβανοµένης υπόψη και της υποβάθµισης της ποιότητας του νερού από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι σύνθετες τεχνολογίες σχεδιασµού και κατασκευής των µικρών και µεγάλων υδραυλικών έργων και οι πολλές επιστήµες αναζήτησης, διαχείρισης και προστασίας των υδατικών αποθεµάτων οδηγούν µονοσήµαντα στην δηµιουργία διεπιστηµονικών προγραµµάτων εξειδίκευσης, υψηλού µεταπτυχιακού επιπέδου. Αυτή την πιεστική ανάγκη καλύπτει το ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών ( ΠΜΣ) στην Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων (ΕΤΥΠ). Ας σηµειωθεί ότι στην Ελλάδα, η αξιοποίηση και προστασία του χερσαίου και θαλάσσιου υδατικού πλούτου αποτελούν σηµείο αναφοράς στην ευρύτερη Ευρασιατική περιοχή αλλά και µια από τις πρώτες αναπτυξιακές προτεραιότητες σε εθνικό επίπεδο. Με την στήριξη και εγγύηση όλου του επιστηµονικού δυναµικού και της υλικοτεχνικής υποδοµής του, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), έχοντας ορίσει ως κυρίαρχη στρατηγική επιλογή του την ενίσχυση της διακεκριµένης θέσης του στο διεθνή χώρο και τη συνεχή αναβάθµιση της ήδη σηµαντικής συµβολής του στην εκπαίδευση, την έρευνα και τη στήριξη της αυτοδύναµης αναπτυξιακής προσπάθειας της χώρας, σχεδίασε και υλοποιεί από το Σεπτέµβρη του 1998 και αυτό το ΠΜΣ στην ΕΤΥΠ. Επιδιωκόµενοι στόχοι της κυρίαρχης στρατηγικής επιλογής του ΕΜΠ στο ΠΜΣ στην ΕΤΥΠ είναι: (α) Η εµβάθυνση µηχανικών και επιστηµόνων θετικής κατεύθυνσης στις µεθόδους και τεχνικές της ολοκληρωµένης διεπιστηµονικής προσέγγισης, έρευνας και τεχνολογικής αντιµετώπισης των προβληµάτων του υδατικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε να διαµορφωθούν στελέχη µε εξειδικευµένη γνώση, ικανά να καλύψουν µε επάρκεια τις αυξανόµενες ανάγκες των ιδιωτικών και δηµόσιων επιχειρήσεων, οργανισµών και υπηρεσιών της χώρας ή και άλλων χωρών, στα πολυδιάστατα έργα αξιοποίησης και διαχείρισης των υδατικών πόρων. (β) Η σε βάθος κατάρτιση και ανάπτυξη των ερευνητικών ικανοτήτων των µηχανικών και άλλων επιστηµόνων, ώστε να καθίστανται ικανοί για παραγωγή νέας γνώσης στα συναφή επιστηµονικά πεδία. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 15

3.2 Τα Προαπαιτούµενα Μαθήµατα Η θέσπιση προαπαιτούµενων µαθηµάτων αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει ότι οι εισερχόµενοι στο ΠΜΣ έχουν επαρκές γνωστικό υπόβαθρο για την απρόσκοπτη παρακολούθηση των µεταπτυχιακών µαθηµάτων. Οι προαπαιτήσεις καλύπτουν βασικές γνώσεις που αντιστοιχούν σε απαραίτητα για κάθε κατεύθυνση µαθήµατα του προπτυχιακού προγράµµατος, κατά κανόνα µαθήµατα κορµού ή υποχρεωτικά της κατεύθυνσης υδραυλικού µηχανικού της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ή των συναφών µε τους υδατικούς πόρους κατευθύνσεων των άλλων συνεργαζόµενων Σχολών. Οι αναγραφόµενοι τίτλοι µαθηµάτων στον παρακάτω πίνακα είναι ενδεικτικοί και εν γένει αντιστοιχούν στο πρόγραµµα της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ. Η κάλυψη των αντίστοιχων γνωστικών ενοτήτων µε διαφορετικής ονοµασίας µαθήµατα άλλων Σχολών και Ιδρυµάτων κρίνεται από την επιτροπή επιλογής και εγκρίνεται από την Ε Ε. Σε κάθε περίπτωση, η έκταση και στάθµη κάλυψης των αντικειµένων θα πρέπει να είναι ισοδύναµη εκείνης του ΕΜΠ. Κατά κανόνα, επιτρέπεται η παρακολούθηση των προαπαιτούµενων µαθηµάτων παράλληλα µε τα µεταπτυχιακά. Ωστόσο η Ε Ε διατηρεί το δικαίωµα να κρίνει ότι απαιτείται η προεγγραφή του κατ αρχήν αποδεκτού υποψηφίου στο ΠΜΣ για παρακολούθηση των προπτυχιακών µαθηµάτων, οπότε η εισαγωγή του στο µεταπτυχιακό πρόγραµµα γίνεται κατά τον επόµενο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση παράλληλης παρακολούθησης προαπαιτούµενων και µεταπτυχιακών µαθηµάτων, η επιτυχής ολοκλήρωση των προαπαιτήσεων πρέπει να γίνεται εντός του πρώτου έτους από την εγγραφή στο.π.μ.σ. Πίνακας Προαπαιτήσεων Κατεύθυνση Α: Υδρολογία και Περιβαλλοντική ιαχείριση Υδατικών Πόρων 1. Τεχνική Υδρολογία 2. Τεχνολογία Συστηµάτων Υδατικών Πόρων 3. Υδρογεωλογία ή Υπόγεια νερά Κατεύθυνση Β: Ποιότητα Υδάτων και Περιβαλλοντική Τεχνολογία 1. Περιβαλλοντική Τεχνολογία 2. Υγειονοµική Τεχνολογία ή Εφαρµοσµένη Υδραυλική 3. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας και ιάθεσης Αστικών Αποβλήτων Κατεύθυνση Γ: ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης 1. Εφαρµοσµένη Υδραυλική ή Μηχανική των Ρευστών 2. Ακτοµηχανική ή Θαλάσσια Υδραυλική και Λιµενικά Έργα 3. Περιβαλλοντική Τεχνολογία 16 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

3.3 Τα Μεταπτυχιακά Μαθήµατα Στο ΠΜΣ Επιστήµη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων προσφέρονται 36 µαθήµατα (βλ. πίνακα µαθηµάτων παρακάτω) που διακρίνονται σε υποχρεωτικά και επιλογής. Τα υποχρεωτικά µαθήµατα κατανέµονται ανά έξι σε τρεις κύριες κατευθύνσεις (Α: Υδρολογία και Περιβαλλοντική ιαχείριση Υδατικών Πόρων, Β: Ποιότητα Υδάτων και Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Γ: ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης), από τις οποίες κάθε ΜΦ ακολουθεί µία. Σε κάθε κατεύθυνση υπάρχει ένα συγκεκριµένο µάθηµα το οποίο ο φοιτητής υποχρεούται να παρακολουθήσει και άλλα πέντε από τα οποία είναι υποχρεωµένος να επιλέξει τρία (τουλάχιστον). Τα µαθήµατα επιλογής είναι κοινά για όλες τις κατευθύνσεις. Για την απόκτηση του Μ Ε απαιτείται η παρακολούθηση και επιτυχής εξέταση σε οκτώ τουλάχιστον µαθήµατα και η εκπόνηση µεταπτυχιακής εργασίας. Ο φοιτητής οφείλει να παρακολουθήσει τέσσερα (τουλάχιστον) µαθήµατα της κατεύθυνσης που ακολουθεί και να επιλέξει τα υπόλοιπα τέσσερα από το σύνολο των υπολοίπων µαθηµάτων (της ίδιας ή άλλης κατεύθυνσης ή επιλογής). Τα µαθήµατα κατανέµονται σε δύο τετράµηνα, το χειµερινό (Οκτώβριος - Ιανουάριος) και εαρινό (Φεβρουάριος - Μάιος), ενώ η µεταπτυχιακή εργασία µπορεί να εκπονηθεί κατά το θερινό τετράµηνο (Ιούνιος - Σεπτέµβριος). Κάθε ένα από τα µαθήµατα αντιστοιχεί σε 3 διδακτικές µονάδες και διδάσκεται 3 ώρες την εβδοµάδα επί 13 εβδοµάδες. Ο µέγιστος αριθµός µεταπτυχιακών µαθηµάτων στα οποία µπορεί να εγγραφεί ο ΜΦ σε ένα τετράµηνο είναι 4 (ή 5 σε εξαιρετικές περιπτώσεις µε σύµφωνη γνώµη του Συµβούλου, βλ. και παράγραφο 3.8). Είναι όµως δυνατή η εγγραφή σε λιγότερα, εφόσον ο ΜΦ επιθυµεί να ακολουθήσει µεγαλύτερη διάρκεια σπουδών, 2 έτη κατά µέγιστο. Σε κάθε περίπτωση, στο πρώτο έτος είναι υποχρεωτική η εγγραφή τουλάχιστον στα 4 υποχρεωτικά µαθήµατα της επιλεγείσας κατεύθυνσης. Για την διεξαγωγή των υποχρεωτικών µαθηµάτων των κατευθύνσεων ορίζεται ελάχιστο όριο τριών εγγεγραµµένων φοιτητών, ενώ για την διεξαγωγή των µαθηµάτων επιλογής ελάχιστο όριο τεσσάρων φοιτητών. Σε περίπτωση αριθµού φοιτητών κάτω του ορίου, η διδασκαλία του µαθήµατος είναι στη διακριτική ευχέρεια του διδάσκοντα. Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 17

Πίνακας µεταπτυχιακών µαθηµάτων Πρώτο Τετράµηνο (Οκτώβριος-Ιανουάριος) Κωδ. Τίτλος µαθήµατος Αρµόδια Σχολή -Τοµέας Κατεύθυνση Α Υδρολογία και Περιβαλλοντική ιαχείριση Υδατικών Πόρων 4 Υδροµετεωρολογία ΥΠΠΕΡ 5 Προχωρηµένη Υδρογεωλογία ΜΕΤ/ΓΕΩΤ 33 Υδρολογία Υπόγειων Νερών και Μεταφορά ΤΟΠ/ΥΠΠΕΡ Ρύπων Κατεύθυνση Β Ποιότητα Υδάτων και Περιβαλλοντική Τεχνολογία 49 Βιοχηµικές ιεργασίες στο Υδάτινο ΥΠΠΕΡ Περιβάλλον 11 ιαχείριση Υδατικών ΥΠΠΕΡ Οικοσυστήµατων-Βιώσιµη Ανάπτυξη 12 ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Ιλύος ΥΠΠΕΡ Κατεύθυνση Γ ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης 42 Περιβαλλοντική Υδραυλική ΥΠΠΕΡ 35 Παράκτιο Περιβάλλον ΜΕΤ/ΤΟΠ 51 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης ΥΠΠΕΡ/ΑΡΧ Επιλογής 26 ιαφορικές Εξισώσεις µε Μερικές ΜΑΘ Παραγώγους 27 ιάβρωση, Μεταφορά και Απόθεση Φερτών ΥΠΠΕΡ Υλικών 28 Εργαστηριακές Μέθοδοι Υγειονοµικής ΥΠΠΕΡ Τεχνολογίας 50 Οικονοµικά του Περιβάλλοντος και των ΜΕΤ/XHM Υδατικών Πόρων 32 Συστήµατα Γεωγραφικών Πληροφοριών TOΠ στους Υδατικούς Πόρους 40 Τεχνολογία Γεωφραγµάτων ΥΠΠΕΡ 48 Αποκατάσταση Ρυπασµένων Χώρων ΓΕΩΤ/ΜΕΤ 39 Προχωρηµένη Ρευστοµηχανική ΥΠΠΕΡ 46 Ειδικά Θέµατα : (α) Ειδικά Θέµατα Χηµείας Νερού ΧΗΜ 18 Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09

Πίνακας µεταπτυχιακών µαθηµάτων εύτερο Τετράµηνο (Φεβρουάριος-Μάιος) Κωδ. Τίτλος µαθήµατος Αρµόδια Σχολή -Τοµέας Κατεύθυνση Α Υδρολογία και Περιβαλλοντική ιαχείριση Υδατικών Πόρων 1 Προχωρηµένη Υδρολογία ΥΠΠΕΡ 2 ιαχείριση Υδατικών Πόρων ΥΠΠΕΡ/ΤΟΠ 3 Πληµµύρες και Αντιπληµµυρικά Έργα ΥΠΠΕΡ Κατεύθυνση Β Ποιότητα Υδάτων και Περιβαλλοντική Τεχνολογία 7 Προχωρηµένες Μέθοδοι Επεξεργασίας ΥΠΠΕΡ Υγρών Αποβλήτων 41 Παραγωγή Πόσιµου & Ανακτηµένου Νερού ΥΠΠΕΡ 9 Μαθηµατική Προσοµοίωση ιακίνησης ΥΠΠΕΡ Ρύπων και Ποιότητας Επιφανειακών Υδάτων Κατεύθυνση Γ ιαχείριση Παράκτιας Ζώνης 34 Θαλάσσια Υδροδυναµική ΥΠΠΕΡ 36 Υπολογιστικές Μέθοδοι στην Παράκτια Ζώνη ΥΠΠΕΡ 38 Έργα Προστασίας Παράκτιου Περιβάλλοντος ΥΠΠΕΡ Επιλογής 19 Προχωρηµένη Αριθµητική Ανάλυση ΜΑΘ 21 Βελτιστοποίηση Συστηµάτων Υδατικών ΥΠΠΕΡ Πόρων 20 Αστική Υδρολογία Αστικά Υδραυλικά ίκτυα ΥΠΠΕΡ 23 Αξιοποίηση, ιαχείριση και Προστασία ΜΕΤ Υπόγειων Υδροφορέων 25 Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυµάτων ΥΠΠΕΡ Μικρής Κλίµακας 30 Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από Υδραυλικά ΥΠΠΕΡ Έργα 43 Υποθαλάσσιοι Αγωγοί Εκβολής ΥΠΠΕΡ 46 Ειδικά Θέµατα : (β) Λειτουργία και Συντήρηση Φραγµάτων (γ) Προχωρηµένες Τεχνολογίες Υδροηλεκτρικών Έργων ΥΠΠΕΡ ΥΠΠΕΡ ΥΠΠΕΡ : Τοµέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΓΕΩΤ : Τοµέας Γεωτεχνικής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΤΟΠ : Σχολή Αγρονόµων - Τοπογράφων Μηχανικών ΜΑΘ : Τοµέας Μαθηµατικών της Σχολής Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών και Φυσικών Επιστηµών ΜΕΤ : Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών ΧΗΜ : Σχολή Χηµικών Μηχανικών ΑΡΧ: Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ο φοιτητής υποχρεούται να παρακολουθήσει το αναφερόµενο µε έντονα στοιχεία µάθηµα και ακόµη τρία (τουλάχιστον) µαθήµατα της κατεύθυνσης που ακολουθεί. Τα υπόλοιπα τέσσερα µαθήµατα επιλέγονται από το σύνολο των υπολοίπων µαθηµάτων (της ίδιας ή άλλης κατεύθυνσης ή επιλογής). Ακαδηµαϊκό Έτος 2008-09 19