ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΣΧΕ ΙΟ ΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΣΧΕ ΙΟ ΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ, 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 3 Περιγραφή δήµου... 6 Πληθυσµός... 6 Οικιστική ανάπτυξη... 7 Κλιµατικά δεδοµένα... 7 Στρατηγικός & επιχειρησιακός σχεδιασµός δήµου... 8 Οργανωτική δοµή δήµου... 9 Βασική απογραφή εκποµπών... 10 Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια... 11 Κατανάλωση ενέργειας στο δηµοτικό φωτισµό... 12 Κατανάλωση ενέργειας στις µεταφορές... 12 Υπολογισµός συνολικών εκποµπών CO2... 13 Μέτρα και δράσεις έως το 2020... 14 ηµοτικά Κτίρια... 14 Οικιακός τριτογενής τοµέας... 15 ηµοτικός φωτισµός... 18 ηµοτικά οχήµατα... 19 Ιδιωτικά οχήµατα... 19 2

Εισαγωγή Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της βιώσιµης ανάπτυξης, συµµετέχει στο «Σύµφωνο των ηµάρχων», µια πολύ σηµαντική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, στην οποία συµµετέχουν περισσότερες από 4.500 πόλεις από όλη την Ευρώπη, οι οποίες δεσµεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους. Με τη δέσµευσή τους, οι υπογράφοντες το Σύµφωνο σκοπεύουν να επιτύχουν και να υπερβούν το στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2) κατά 20% έως το 2020. Το 2007, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο υιοθέτησε τρεις φιλόδοξους στόχους στον τοµέα της ενέργειας και της κλιµατικής αλλαγής για το 2020: µείωση των εκποµπών των αερίων θερµοκηπίου κατά 20% αύξηση του µεριδίου των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στο 20% βελτίωση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης Προκειµένου να προωθήσει και να υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τις τοπικές αρχές για την εφαρµογή πολιτικών σχετικά µε τη βιώσιµη ενέργεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέπτυξε την πρωτοβουλία «Σύµφωνο των ηµάρχων» το 2008. Το «Σύµφωνο των ηµάρχων» απολαµβάνει πλήρη υποστήριξη από τα θεσµικά όργανα της ΕΕ, όπως από την Επιτροπή των Περιφερειών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κάθε δήµος που υπογράφει το «Σύµφωνο των ηµάρχων» αναλαµβάνει τις εξής δεσµεύσεις: ιενεργεί τη βασική απογραφή εκποµπών CO 2 µε καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων για το σύνολο του δήµου Καταστρώνει Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (Σ ΑΕ) το οποίο περιέχει συγκεκριµένες δράσεις για την υλοποίηση του στόχου Παρακολουθεί και αξιολογεί την υλοποίηση του σχεδίου δράσης 3

Μέχρι σήµερα περισσότερες από 4.500 πόλεις έχουν υπογράψει το σύµφωνο ενώ έχουν υποβληθεί περισσότερα από 1.900 σχέδια δράσης. Στην Ελλάδα 98 δήµοι έχουν υπογράψει το σύµφωνο και 26 έχουν υποβάλλει σχέδιο δράσης. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας υπέγραψε το «Σύµφωνο των ηµάρχων» το 2009 και έθεσε ως στόχο τη µείωση των εκποµπών CO 2 κατά 20% µέχρι το 2020. Για το σκοπό αυτό, εκπονήθηκε από το τµήµα προγραµµατισµού το παρόν Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (Σ ΑΕ). Η µείωση των εκποµπών των αερίων θερµοκηπίου κατά 20% προϋποθέτει τη δραστική αλλαγή του τρόπου που καταναλώνουµε ενέργεια σήµερα τόσο σε συλλογικό επίπεδο όσο και σε ατοµικό. Η αλόγιστη κατανάλωση ενέργειας οδηγεί στην ταχεία εξάντληση των ενεργειακών αποθεµάτων και των οικονοµικών πόρων και στην υποβάθµιση του περιβάλλοντος. Σήµερα, στις δύσκολες οικονοµικές συνθήκες που επικρατούν, ένας νέος τρόπος διαχείρισης µε βασικό άξονα την ορθολογική χρήση της ενέργειας είναι όχι µόνο απαραίτητος αλλά ίσως αποτελεί και µονόδροµο για την διέξοδο από την κρίση. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ως η πλησιέστερη προς τον πολίτη εξουσία, µπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στο µετριασµό των επιπτώσεων της κλιµατικής αλλαγής, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι το 80% της κατανάλωσης ενέργειας και των εκποµπών CO 2 συνδέονται µε την αστική δραστηριότητα. Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει πολυδιάστατο ρόλο στην προώθηση και την εφαρµογή πολιτικών και δράσεων αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας σε τοπικό επίπεδο. Ο δήµος ως καταναλωτής µπορεί να εφαρµόσει δράσεις εξοικονόµησης ενέργειας: στα δηµοτικά κτίρια και τα σχολεία που καταναλώνουν ενέργεια για θέρµανση, ψύξη, ηλεκτροφωτισµό. Η διεθνής εµπειρία έχει δείξει ότι υπάρχει µεγάλο περιθώριο εξοικονόµησης ενέργειας. στο δηµοτικό φωτισµό, άλλο ένα πεδίο µε σηµαντικό δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας. στο δηµοτικό στόλο οχηµάτων 4

µε την προµήθεια προϊόντων υψηλής ενεργειακής αποδοτικότητας δηλαδή των «πράσινων» προµηθειών Ο δήµος ως φορέας σχεδιασµού µπορεί να λάβει αποφάσεις: για τον πολεοδοµικό σχεδιασµό και την οικιστική ανάπτυξη για ρύθµιση της κυκλοφορίας των οχηµάτων και των µέσων µαζικής µεταφοράς για την προώθηση της βιώσιµης κινητικότητας που έχουν πολύ σηµαντικές επιπτώσεις στην κατανάλωση ενέργειας στην πόλη µακροπρόθεσµα. Ο δήµος µπορεί επίσης να συµβάλει αποφασιστικά στην ευαισθητοποίηση και την ενηµέρωση των πολιτών για τα οφέλη της εξοικονόµησης ενέργειας. Αν και ο δήµος δεν µπορεί να ασκήσει έλεγχο στην κατανάλωση της ενέργειας στον οικιακό και στον τριτογενή τοµέα και στις ιδιωτικές µεταφορές, η ενηµέρωση των πολιτών και η προβολή καλών πρακτικών από το δήµο µπορεί να έχει θετική επίπτωση στη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. 5

Περιγραφή δήµου Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στη δυτική πλευρά του λεκανοπεδίου Αττικής, συνορεύει µε τους δήµους Χαϊδαρίου, Αιγάλεω και Κορυδαλλού και υπάγεται στο υτικό Τοµέα της Περιφέρειας Αττικής. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας απέχει 7 χιλιόµετρα περίπου από το κέντρο της Αθήνας και περιβάλλεται από το όρος Αιγάλεω βορειοδυτικά, το ροµοκαΐτειο Θεραπευτήριο και την Ιερά οδό βορειοανατολικά και το Γ Νεκροταφείο νοτιοανατολικά. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας έχει συνολική έκταση 2.233 στρέµµατα. Η εντός σχεδίου περιοχή είναι 1.900 στρέµµατα ενώ τα 333 στρέµµατα συνιστούν την περιαστική ζώνη. Η πόλη πήρε το όνοµά της από τον ιστορικό ναό της Αγίας Βαρβάρας. Ο ναός αποτελεί διατηρητέο µνηµείο και έχει µεγάλη αρχαιολογική, ιστορική, θρησκευτική και πολιτιστική σηµασία. Χτίστηκε το 1904 και είναι ρυθµού τρίκλιτης βασιλικής. Ιερό του ναού είναι ένας ναΐσκος του 17ου αιώνα µέσα στον οποίο βρέθηκε η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας. Σήµερα στο ναΐσκο φυλάσσεται τµήµα εκ του ιερού λειψάνου της Αγίας Μεγαλοµάρτυρος Βαρβάρας. Το εσωτερικό του ναού κοσµούν αγιογραφίες του Φώτη Κόντογλου, ενός από τους µεγαλύτερους αγιογράφους των νεοτέρων χρόνων. Στις 4 εκεµβρίου, γιορτή της Αγίας Βαρβάρας, ο ναός γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων επισκεπτών. ίπλα στον ιερό ναό βρίσκεται το Θεολογικό Φοιτητικό Οικοτροφείο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στην εντός σχεδίου περιοχή βρίσκεται το Γενικό Νοσοκοµείο υτικής Αττικής «Η Αγία Βαρβάρα». Το 1949 ο συνοικισµός της Αγίας Βαρβάρας αναγνωρίστηκε ως κοινότητα. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας ιδρύθηκε το 1963. Πληθυσµός Σύµφωνα µε την ανακοίνωση της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τα προσωρινά αποτελέσµατα της απογραφής του 2011, ο µόνιµος πληθυσµός, η κατανοµή κατά φύλο και η πυκνότητα πληθυσµού είναι : 6

Μόνιµος πληθυσµός: 26.490 Άρρενες:12.650, ποσοστό 47,8% Θήλεις: 13.840, ποσοστό 52,2% Πυκνότητα µόνιµου πληθυσµού ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο: 10.924 Η πληθυσµιακή εξέλιξη του δήµου, σύµφωνα µε τις απογραφές της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ακολουθεί την πορεία που εµφανίζεται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 1. ιαχρονική εξέλιξη του πληθυσµού του δήµου ΕΤΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1981 29.259 1991 28.706 2001 30.562 2011 26.490 Οικιστική ανάπτυξη Η οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή του δήµου Αγίας Βαρβάρας ξεκίνησε τις δεκαετίες 1920-1930 ενώ οι πρώτες οικιστικές περιοχές εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης µετά το 1937 ( ιάταγµα 15/3/37) και ακολούθησαν διαδοχικές εντάξεις τµηµατικών περιοχών σε αυτό. Στο πλαίσιο υλοποίησης της ΕΠΑ, εκπονήθηκε το 1985 το Γ.Π.Σ. του δήµου, το οποίο θεσµοθετήθηκε το 1989 µε το ΦΕΚ 420 και ισχύει µέχρι σήµερα. Η κυρίαρχη χρήση γης είναι η γενική κατοικία Κλιµατικά δεδοµένα Το κλίµα της Αττικής είναι εύκρατο και εντάσσεται κλιµατολογικά στο µεσογειακό τύπο κλίµατος. Χαρακτηρίζεται από ήπιους χειµώνες και πολύ θερµά και ξηρά καλοκαίρια. Θερµότερος µήνας είναι ο Ιούλιος µε µέση µηνιαία θερµοκρασία 28.1 O C, ενώ ψυχρότερος είναι ο Ιανουάριος µε µέση µηνιαία θερµοκρασία 8.7 O C σύµφωνα µε τα στοιχεία για µηνιαία θερµοκρασία στην Αθήνα (Φιλαδέλφεια) της ΤΟΤΕΕ 20701-3/2010, Β έκδοση. 7

Τα τελευταία 15 χρόνια συχνά εµφανίζονται καύσωνες τους καλοκαιρινούς µήνες µε θερµοκρασίες που ξεπερνούν ακόµα και τους 40 βαθµούς Κελσίου για λίγες ηµέρες. Στις πυκνοδοµηµένες περιοχές του λεκανοπεδίου επικρατούν συνθήκες που επιβαρύνουν σηµαντικά το ήδη θερµό φυσικό κλίµα της Αττικής. Βροχές σηµειώνονται κυρίως από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο αλλά συνολικά ολόκληρο τον χρόνο τα ύψη βροχής είναι πολύ χαµηλά και δεν ξεπερνούν τα 400-450mm. Στρατηγικός & επιχειρησιακός σχεδιασµός δήµου Ο στρατηγικός σχεδιασµός του δήµου Αγίας Βαρβάρας για την περίοδο 2012-2014, όπως ψηφίστηκε από το ηµοτικό Συµβούλιο µε την απόφαση 180/2011, καθορίζει τέσσερις άξονες προτεραιοτήτων: Άξονας 1 ος Άξονας 2 ος Άξονας 3 ος Άξονας 4 ος «Περιβάλλον και ποιότητα ζωής» «Κοινωνική Προστασία, Απασχόληση, Υγεία» «Αγωγή - Εκπαίδευση, Πολιτισµός, Αθλητισµός» «Βελτίωση ιοικητικής Ικανότητας και της Οικονοµικής Κατάστασης του ήµου» Η εξειδίκευση της στρατηγικής για τον πρώτο άξονα προτεραιότητας «Περιβάλλον και ποιότητα ζωής» παρουσιάζεται παρακάτω: ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΑ Γενικοί στόχοι 1. Περιβάλλον και ποιότητα ζωής 1.1. Φυσικό Περιβάλλον 1.2. Οικιστικό και δοµηµένο Περιβάλλον 1.1.1. Προστασία, οικολογική αναβάθµιση και αξιοποίηση του όρους Αιγάλεω 1.1.2. Βιώσιµη διαχείριση φυσικών πόρων 1.2.1. Καθαρό περιβάλλον στην πόλη 1.2.2. Αύξηση-αναβάθµιση του πρασίνου & των κοινόχρηστων χώρων 1.2.3. Ολοκλήρωση πολεοδοµικού σχεδιασµού και εφαρµογή των όρων του 1.2.4. Βελτίωση της αστικής κινητικότητας και ασφάλειας 1.2.5. Βελτίωση τεχνικών υποδοµών και αναβάθµιση δικτύων 8

Το επιχειρησιακό πρόγραµµα του δήµου για την περίοδο 2012-2014, όπως ψηφίστηκε από το ηµοτικό Συµβούλιο µε την απόφαση 122/2012, περιλαµβάνει τις παρακάτω δράσεις, που απορρέουν από την συµµετοχή του δήµου στο «Σύµφωνο των ηµάρχων» και εντάσσονται στο στόχο 1.1.2 «Βιώσιµη διαχείριση φυσικών πόρων» : Εκπόνηση σχεδίου για την αειφόρο ενέργεια Οργάνωση συζήτησης για την ενέργεια Οργανωτική δοµή δήµου Για την υποστήριξη του δήµου στη σύνταξη του «Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια» (Σ ΑΕ), ο δήµος συµµετέχει στο συγχρηµατοδοτούµενο έργο «Energy for Mayors» που υλοποιούν το ΚΑΠΕ και η ΠΕ Α. Στο πλαίσιο του έργου «Energy for Mayors» πραγµατοποιήθηκε το πρώτο φόρουµ για την ενέργεια στο ήµο Αγίας Βαρβάρας το εκέµβριο 2011. Για την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του Σ ΑΕ, προβλέπεται η σύσταση οµάδας έργου µε επικεφαλής το δήµαρχο και τις αρµόδιες οργανικές µονάδες του δήµου για την υλοποίηση των δράσεων του Σ ΑΕ, δηλαδή: το τµήµα προγραµµατισµού για το συντονισµό των δράσεων µε τον επιχειρησιακό σχεδιασµό και το ετήσιο πρόγραµµα του δήµου, την αναζήτηση προγραµµάτων και πηγών χρηµατοδότησης και την επικοινωνία µε το γραφείο του «Συµφώνου των ηµάρχων» στις Βρυξέλλες η διεύθυνση τεχνικών υπηρεσιών και περιβάλλοντος, για την υλοποίηση των τεχνικών έργων όπως η ενεργειακή αναβάθµιση των δηµοτικών κτιρίων και του δηµοτικού φωτισµού το γραφείο του δηµάρχου για τις δράσεις δηµοσιότητας 9

Βασική απογραφή εκποµπών Η σηµαντικότερη προϋπόθεση για τη θέσπιση του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια είναι η Απογραφή Εκποµπών Αναφοράς. Στο πλαίσιο του Συµφώνου των ηµάρχων, η Απογραφή Εκποµπών Αναφοράς - καθώς και το Σ ΑΕ - πρέπει να βασίζονται στην τελική κατανάλωση ενέργειας. Η απογραφή εκποµπών αναφοράς του ήµου Αγίας Βαρβάρας βασίστηκε στις εξής παραδοχές: έτος αναφοράς το 2010 χρησιµοποιήθηκαν οι συντελεστές εκποµπών σύµφωνα µε τις αρχές της IPCC ( ιακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιµατική Αλλαγή), οι καλύπτουν όλες τις εκποµπές CO 2 που προκύπτουν ως αποτέλεσµα της κατανάλωσης ενέργειας εντός της περιοχής του δήµου. Αυτή η προσέγγιση βασίζεται στην περιεκτικότητα σε άνθρακα κάθε καυσίµου, όπως συµβαίνει στις εθνικές στατιστικές απογραφές των θερµοκηπικών αερίων βάσει της Σύµβασης-Πλαισίου των Ηνωµένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίµατος (UNFCCC) και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Στην απογραφή εκποµπών του ήµου Αγίας Βαρβάρας χρησιµοποιήθηκαν οι παρακάτω συντελεστές εκποµπών: o Ηλεκτρική ενέργεια 1,149 t CO 2/MWh o Φυσικό αέριο 0,202 t CO 2/MWh o Βενζίνη 0,249 t CO 2/MWh o Πετρέλαιο 0,267 t CO 2/MWh Η τελική κατανάλωση ενέργειας στο ήµο Αγίας Βαρβάρας υπολογίστηκε για τις τρεις βασικές κατηγορίες και τις αντίστοιχες υποκατηγορίες: 1. Κτίρια 1.1. ηµοτικά κτίρια 1.2. Κατοικίες 1.3. Τριτογενής τοµέας 2. Μεταφορές 2.1. ηµοτικά οχήµατα 2.2. Ιδιωτικά οχήµατα 3. ηµοτικός Φωτισµός 10

Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια ηµοτικά κτίρια Η κατανάλωση ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια περιλαµβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Τα στοιχεία για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου δόθηκαν από τη ΕΗ και την ΕΠΑ Αττικής. Η κατανάλωση πετρελαίου θέρµανσης υπολογίστηκε από τα στοιχεία του δήµου, µε την παραδοχή ότι καταναλώθηκε το σύνολο της ποσότητας που παραλήφθηκε το 2010. Για την µετατροπή της ποσότητας του πετρελαίου θέρµανσης σε ενέργεια χρησιµοποιήθηκε ο συντελεστής µετατροπής των οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Συντελεστής µετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια: 10,0 kwh/lt Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια για το 2010. Ηλεκτρική ενέργεια (kwh) Φυσικό αέριο (kwh) Πετρέλαιο (kwh) 3.777.966 351.104 116.400 Πίνακας 2. Συνολική κατανάλωση ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια το 2010. Κατοικίες Ηλεκτρική ενέργεια (kwh) Φυσικό αέριο (kwh) Πετρέλαιο (kwh) 40.290.975 5.393.969 80.581.950 Πίνακας 3. Συνολική κατανάλωση ενέργειας στον οικιακό τοµέα το 2010 (πηγές ΕΗ, ΕΠΑ Αττικής, ΚΑΠΕ). Τριτογενής τοµέας Ηλεκτρική ενέργεια (kwh) Φυσικό αέριο (kwh) Πετρέλαιο (kwh) 9.195.133 1.044.197 1.034.000 Πίνακας 4. Συνολική κατανάλωση ενέργειας στον τριτογενή τοµέα το 2010 (πηγές ΕΗ, ΕΠΑ Αττικής, ΚΑΠΕ). 11

Κατανάλωση ενέργειας στο δηµοτικό φωτισµό Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για το δηµοτικό φωτισµό το 2010, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΗ, είναι 705.484 kwh. Κατανάλωση ενέργειας στις µεταφορές ηµοτικά οχήµατα Ο ήµος διατηρεί στόλο οχηµάτων για τις υπηρεσίες του, ενώ δεν διαθέτει δηµοτική συγκοινωνία. Το γραφείο κίνησης καταγράφει σε µηνιαία βάση τα διανυθέντα χιλιόµετρα και την κατανάλωση της βενζίνης και του πετρελαίου. Για την µετατροπή του όγκου των καυσίµων σε ενέργεια χρησιµοποιήθηκαν οι συντελεστές µετατροπής των οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Συντελεστής µετατροπής όγκου βενζίνης σε ενέργεια: 9,2 kwh/lt Συντελεστής µετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια: 10,0 kwh/lt Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ενέργειας στα δηµοτικά οχήµατα για το 2010. Βενζίνη (kwh) Πετρέλαιο (kwh) 70.153 798.907 Πίνακας 5. Συνολική κατανάλωση ενέργειας στα δηµοτικά οχήµατα το 2010. Ιδιωτικά οχήµατα Η συνολική κατανάλωση ενέργειας για την κίνηση των ιδιωτικών οχηµάτων στο ήµο Αγίας Βαρβάρας το 2010, εκτιµάται σε 246.157.500 kwh, σύµφωνα µε στοιχεία του ΚΑΠΕ. 12

Υπολογισµός συνολικών εκποµπών CO 2 Οι συνολικές εκποµπές CO 2 υπολογίζονται για κάθε κατηγορία ανάλογα µε την πηγή της ενέργειας, πολλαπλασιάζοντας την τελική κατανάλωση ενέργειας µε τον αντίστοιχο συντελεστή εκποµπής. Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται στον επόµενο πίνακα. Κατηγορία κατανάλωσης Πηγή ενέργειας Κατανάλωση ενέργειας (kwh) Εκποµπές CO 2 (t) δηµοτικά κτίρια δηµοτικός φωτισµός οικιακός τοµέας τριτογενής τοµέας η/ε 3.777.966,00 4.340,88 η/ε 705.484,00 810,60 η/ε 40.290.975,00 46.294,33 η/ε 9.195.133,00 10.565,21 δηµοτικά κτίρια οικιακός τοµέας τριτογενής τοµέας φυσικό αέριο φυσικό αέριο φυσικό αέριο 351.103,65 70,92 5.393.969,00 1.089,58 1.044.197,35 210,93 δηµοτικά κτίρια οικιακός τοµέας τριτογενής τοµέας δηµοτικά οχήµατα δηµοτικά οχήµατα ιδιωτικά οχήµατα πετρέλαιο 116.400,00 31,08 πετρέλαιο 80.581.950,00 21.515,38 πετρέλαιο 1.034.000,00 276,08 πετρέλαιο 798.907,00 213,31 βενζίνη 70.153,31 17,47 βενζίνη 246.157.500,00 61.293,22 ΣΥΝΟΛΟ 146.728,99 Πίνακας 6. Συνολικές εκποµπές CO 2 στο ήµο Αγίας Βαρβάρας το 2010 13

Μέτρα και δράσεις έως το 2020 ηµοτικά Κτίρια Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας έχει εξασφαλίσει τη χρηµατοδότηση για την ενεργειακή αναβάθµιση σε πέντε δηµοτικά κτίρια από το ΕΣΠΑ. Συγκεκριµένα, στο πλαίσιο του προγράµµατος ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, που συγχρηµατοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, προβλέπεται: η εκπόνηση τεχνικής µελέτης για την ενεργειακή αναβάθµιση πέντε δηµοτικών κτιρίων: o Πνευµατικό Κέντρο o ηµοτικό Ωδείο o Βρεφονηπιακός Σταθµός στην οδό Σιπύλου o Κέντρο Φιλίας και Αλληλεγγύης (ΚΕΦΑ) o Κλειστό Γυµναστήριο Νίκης 2ου Λυκείου η ενεργειακή αναβάθµιση των κτιρίων αυτών Η τεχνική µελέτη θα ολοκληρωθεί το 2013, ενώ οι εργασίες στα κτίρια θα ολοκληρωθούν το 2014. Η εκτιµώµενη εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια αυτά είναι 36% µε αντίστοιχη µείωση των εκποµπών CO 2. Στο πλαίσιο του προγράµµατος ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, ο δήµος θα υλοποιήσει δράση ενηµέρωσης για το προσωπικό του δήµου σχετικά µε την εξοικονόµηση και την ορθολογική χρήση της ενέργειας. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας χρησιµοποιεί το φυσικό αέριο ως καύσιµο σε 8 σχολεία και 3 δηµοτικά κτίρια και σχεδιάζει τη σύνδεση και άλλων δηµοτικών κτιρίων µε το δίκτυο φυσικού αερίου. Η χρήση του φυσικού αερίου δε συµβάλλει στην εξοικονόµηση ενέργειας, αλλά είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον καύσιµο. Η ετήσια συντήρηση των σχολείων περιλαµβάνει εργασίες όπως η µόνωση που συµβάλλουν στην εξοικονόµηση της ενέργειας. Η εκπαίδευση του τεχνικού προσωπικού του ήµου µέσω σεµιναρίων για την παρακολούθηση των εξελίξεων τόσο στο θεσµικό πλαίσιο όσο και σε θέµατα υλικών και νέων τεχνολογιών είναι απαραίτητη για την εφαρµογή τους στα τεχνικά έργα. 14

Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας σχεδιάζει επίσης: 1. επεµβάσεις ενεργειακής αναβάθµισης σε δηµοτικά κτίρια και σχολεία 2. τη δηµιουργία πράσινων ταρατσών σε δηµοτικά κτίρια και σχολεία 3. την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε δηµοτικά κτίρια και σχολεία Με την υλοποίηση των δράσεων αυτών, αναµένεται µια συνολική µείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 22% και αντίστοιχη µείωση των εκποµπών CO 2. Οικιακός τριτογενής τοµέας Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας είναι ο µοναδικός δήµος της χώρας που επιλέχθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής (Υ.ΠΕ.Κ.Α.) για το πρόγραµµα «Πράσινη πιλοτική αστική γειτονιά». Το πρόγραµµα αποσκοπεί στη δηµιουργία µιας πρότυπης πράσινης γειτονιάς. Αφορά την ενεργειακή αναβάθµιση πέντε προσφυγικών πολυκατοικιών, στην περιοχή της κάτω Αγίας Βαρβάρας, χωρίς καµία επιβάρυνση των ενοίκων και ιδιοκτητών, σε κτίρια µηδενικής ή πολύ χαµηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Το πρόγραµµα, που υλοποιείται από το ΚΑΠΕ µε χρηµατοδότηση από το ΕΣΠΑ, έχει προϋπολογισµό 7.154.194. Οι εργασίες στην πρώτη πολυκατοικία ολοκληρώθηκαν το Μάρτιο 2012. Οι εργασίες στις άλλες τέσσερις πολυκατοικίες και η διαµόρφωση του εξωτερικού χώρου αναµένεται να ολοκληρωθούν το 2014. 15

Η «Πράσινη πιλοτική αστική γειτονιά» θα επιφέρει µείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 939,84MWh και µείωση εκποµπών κατά 451,20t CO 2. Επίσης, θα εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά συστήµατα για παραγωγή 40kWh και γεωθερµικές αντλίες θερµότητας µε δυναµικότητα 350 kwh. Το έργο «Πράσινη πιλοτική αστική γειτονιά» αναµένεται να αποτελέσει πρότυπο για την ενεργειακή αναβάθµιση όχι µόνο των υπόλοιπων 26 προσφυγικών πολυκατοικιών αλλά και πολλών παλαιών κατοικιών. Το κτιριακό απόθεµα στην Αγία Βαρβάρα χαρακτηρίζεται από κτίρια που έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 σε ποσοστό 90%, σύµφωνα µε την απογραφή κτιρίων το 2000, εποµένως υπάρχει µεγάλος αριθµός κτιρίων µε σηµαντική δυνατότητα µείωσης της καταναλισκόµενης ενέργειας. Η ανάπλαση περιοχών του δήµου εκτός από την αισθητική και λειτουργική αναβάθµισή τους βελτιώνει και το µικροκλίµα της περιοχής. Το γεγονός αυτό έχει θετική συµβολή στην εξοικονόµηση ενέργειας γιατί τα κτίρια σε µια περιοχή µε καλό µικροκλίµα χρειάζονται µικρότερες ποσότητες ενέργειας για θέρµανση και ψύξη. Ο δήµος έχει εντάξει στο επιχειρησιακό πρόγραµµα 2012-2014 και έχει εξασφαλίσει τη χρηµατοδότηση για τα παρακάτω έργα που αφορούν αναπλάσεις: Πράσινη ζωή στην πόλη (ολοκληρώθηκε) Ανάπλαση και αναβάθµιση περιοχών του ήµου Αγίας Βαρβάρας Ανάπλαση των οδών Προύσης, Μαρίνου Αντύπα και Αγίας Βαρβάρας στους ήµους Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας Επίσης έχει υποβάλλει προτάσεις για τη χρηµατοδότηση των παρακάτω έργων: Ανάπλαση πλατείας Λαµπράκη Βιοκλιµατική αστική ανάπλαση οδών Παλαιών Πατρών Γερµανού κ.λ.π Ο δήµος δεν έχει δυνατότητα ελέγχου και παρέµβασης στα κτίρια του οικιακού και του τριτογενή τοµέα. Έχει όµως τη δυνατότητα: να προβάλει τις δράσεις εξοικονόµησης ενέργειας στα δηµοτικά κτίρια ως παράδειγµα καλής πρακτικής να υλοποιήσει σε συνεργασία µε άλλους φορείς (γειτονικούς δήµους, ΑΣ Α, περιφέρεια Αττικής, ΥΠΕΚΑ, ΚΑΠΕ) δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών 16

να προωθήσει τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές και τα προγράµµατα για την εξοικονόµηση της ενέργειας και τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου όπως: το πρόγραµµα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ το πρόγραµµα ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ την επέκταση του δικτύου του φυσικού αερίου σε ολόκληρο το δήµο και την προώθηση της χρήσης του Με χρηµατοδότηση από το πρόγραµµα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, ο δήµος θα οργανώσει δράσεις ενηµέρωσης των πολιτών όπως παραγωγή έντυπου υλικού, ηµερίδα ενηµέρωσης. Η υλοποίηση των δράσεων αυτών αναµένεται να οδηγήσει σε µια συνολική µείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20% και αντίστοιχη µείωση των εκποµπών CO 2. 17

ηµοτικός φωτισµός Ο δήµος είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και διαχείριση του δικτύου για το φωτισµό των οδών και των πλατειών της πόλης. Τα υφιστάµενα φωτιστικά σώµατα είναι παλαιάς τεχνολογίας (κυρίως ατµών υδραργύρου και νατρίου). Η λειτουργία του δικτύου ενεργοποιείται από τη ΕΗ µε τη χρήση χρονοδιακοπτών ανά οµάδα λαµπτήρων. Ο δήµος έχει εκπονήσει µελέτες και έχει υποβάλλει προτάσεις για την αντικατάσταση των λαµπτήρων µε λαµπτήρες νέας τεχνολογίας και την εγκατάσταση σύγχρονου συστήµατος διαχείρισης του δικτύου δηµοτικού φωτισµού. Στο εγκεκριµένο πρόγραµµα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ του δήµου προβλέπεται η αναβάθµιση του δηµοτικού φωτισµού στους κοινόχρηστους χώρους: οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου πλατεία Εθνικής Αντίστασης πλατεία ηµοκρατίας Άλσος Μητέρας πεζόδροµος του Άλσους Ειρήνης Συνολικά προβλέπεται η αντικατάσταση 967 λαµπτήρων µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας. Η δράση αυτή περιλαµβάνεται στο ετήσιο πρόγραµµα δράσης για το 2013. Η υλοποίηση της παραπάνω δράσης θα αποτελέσει τον οδηγό για τη σταδιακή αντικατάσταση όλων των λαµπτήρων παλαιάς τεχνολογίας µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας µέχρι το 2020. Η τεχνογνωσία που θα αποκτήσει ο δήµος µε την υλοποίηση της προηγούµενης δράσης, θα του επιτρέψει να διεκδικήσει αντίστοιχες δράσεις µέσω συγχρηµατοδοτούµενων προγραµµάτων. Το κόστος των λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας µειώνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Η τάση αυτή αναµένεται να συνεχιστεί, οπότε ο δήµος θα µπορεί να χρηµατοδοτήσει την αντικατάσταση των λαµπτήρων µέσω του προγράµµατος ετήσιας συντήρησης του δηµοτικού φωτισµού. Η χρήση λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας σε όλο το δίκτυο δηµοτικού φωτισµού µέχρι το 2020 αναµένεται να µειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και τις εκποµπές CO 2 κατά 35%. 18

ηµοτικά οχήµατα Για την µείωση της κατανάλωσης καυσίµου στα δηµοτικά οχήµατα, προβλέπεται να υλοποιηθούν οι δράσεις: ιοργάνωση εκπαιδευτικών σεµιναρίων Eco-Driving για τους οδηγούς και το προσωπικό του δήµου. Το Eco-Driving είναι ο έξυπνος τρόπος οδήγησης που συµβάλει στη µείωση της κατανάλωσης καυσίµου, στη µείωση εκποµπών ρύπων και αερίων του θερµοκηπίου και ταυτόχρονα βελτιώνει την οδική ασφάλεια µε τον περιορισµό των ατυχηµάτων. Σχέδιο δράσης για την αποδοτικότερη διαχείριση του στόλου οχηµάτων µε την καταγραφή των κινήσεων των οχηµάτων και τη βελτιστοποίηση της δροµολόγησης των οχηµάτων Σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών οχηµάτων µε οχήµατα νέας τεχνολογίας που πληρούν τις προδιαγραφές της ΕΕ για τις εκποµπές CO 2. Ο δήµος διαθέτει µικρό στόλο οχηµάτων και οι παραπάνω δράσεις δεν συνεισφέρουν σηµαντικά στη συνολική µείωση των εκποµπών CO 2 εντός του δήµου. Η µείωση της κατανάλωσης καυσίµου και των εκποµπών CO 2 από το δηµοτικό στόλο εκτιµάται σε 10%. Ιδιωτικά οχήµατα Οι δράσεις που προβλέπεται να υλοποιηθούν είναι: 1) ράση ενηµέρωσης των κατοίκων και των επαγγελµατιών για το Eco-Driving. Στο πλαίσιο της πρώτης συζήτησης για την ενέργεια που διοργανώθηκε στις 11 εκεµβρίου 2011, παρουσιάστηκαν τα πλεονεκτήµατα του Eco-Driving. 2) Συνεργασία µε το φορέα αστικών συγκοινωνιών ώστε τα δροµολόγια των µέσων µαζικής µεταφοράς να εξυπηρετούν µε τον καλύτερο τρόπο τους κατοίκους. 3) Προώθηση της χρήσης ποδηλάτου. Η χρήση του ποδηλάτου στο µη φιλικό για το ποδήλατο αστικό περιβάλλον του λεκανοπεδίου έχει αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Ο ήµος Αγίας Βαρβάρας διοργάνωσε το 2011 και το 2012, σε συνεργασία µε τους γειτονικούς δήµους Αιγάλεω και Χαϊδαρίου, 19

διαδηµοτική ποδηλατάδα. Η συµµετοχή του κοινού ήταν µεγάλη και η εκδήλωση αναµένεται να γίνει θεσµός τα επόµενα χρόνια. Επίσης, ο δήµος συµµετέχει κάθε χρόνο στην «ηµέρα χωρίς αυτοκίνητο» µε τη διοργάνωση ποδηλατικού αγώνα στους δρόµους της πόλης και τη δωρεάν παραχώρηση ποδηλάτων σε µικρά παιδιά. 4)Μελέτη για τη βελτίωση της αστικής κινητικότητας Το 2013 αναµένεται να λειτουργήσει ο νέος σταθµός µετρό «Αγία Μαρίνα» που βρίσκεται στα διοικητικά όρια του δήµου. Επίσης, το καλοκαίρι του 2012 ξεκίνησαν τα έργα για την επέκταση της γραµµής 3 του µετρό «Αεροδρόµιο- Αιγάλεω» προς τον Πειραιά. Το έργο, που αναµένεται να ολοκληρωθεί το 2017, έχει πολύ µεγάλη σηµασία για τη γρήγορη και ασφαλή µετακίνηση των κατοίκων της πόλης στη µητροπολιτική περιοχή της Αθήνας. Η λειτουργία του σταθµού του µετρό στην κεντρική πλατεία του δήµου θα µειώσει σηµαντικά τη χρήση των ιδιωτικών οχηµάτων από τους κατοίκους. Ο δήµος συνεργάζεται µε την εταιρεία κατασκευής του έργου για τις απαραίτητες κυκλοφοριακές ρυθµίσεις που θα γίνουν κατά την περίοδο κατασκευής του έργου, ενώ έχει γίνει προγραµµατισµός για την κατασκευή χώρων στάθµευσης κοντά στο νέο σταθµό. Ο δήµος σκοπεύει να εκπονήσει µελέτη για τη βελτίωση της αστικής κινητικότητας ώστε να αξιοποιηθεί κατά τον καλύτερο τρόπο η λειτουργία των δύο νέων σταθµών µετρό στην περιοχή. Οι παραπάνω δράσεις αναµένεται να έχουν ως αποτέλεσµα τη µείωση της χρήσης των ιδιωτικών οχηµάτων και εποµένως των εκποµπών CO 2 κατά 20%, µέχρι το 2020. 20