1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ... 2 1.1 Χαρακτηρισµένοι παραδοσιακοί... 2 1.2 Αξιόλογοι και ενδιαφέροντες οικισµοί που θα πρέπει να χαρακτηρισθούν ως παραδοσιακοί µε ειδικά διατάγµατα προστασίας(βπ 4 & 5) 4 2 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένους Αρχαιολογικούς χώρους... 11 2.1 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένους Αρχαιολογικούς χώρους... 11 2.2 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένααρχαία ή Βυζαντινά Μνηµεία... 15 2.3 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένα Ιστορικά ιατηρητέα Μνηµεία... 16 2.4 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένα µνηµεία χρήζοντα προστασίας και έργα τέχνης... 21 3 ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΤΟΠΙΑ... 25 3.1 Τα τοπία natura, corine και Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους που υπάρχουν στην Ηλεία είναι:... 25 3.2 Άλλα τοπία που αξιολογούνται ως ιδιαίτερης αξίας και χρήζοντα προστασίας είναι τα εξής:... 33 1
3. Ειδική καταγραφή αξιόλογων πολεοδοµικών στοιχείων (ιστός). Κτιριακό απόθεµα ή άλλα στοιχεία του δοµηµένου περιβάλλοντος ή στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος, σε παραδοσιακούς οικισµούς ή σε αξιόλογα τµήµατα οικισµών ή περιοχών της άµεσης ευρύτερης περιοχής τους. 1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ (οπως περιλαµβάνεται και στο Τεύχος Τεχνικής Εκθεσης #5) 1.1 Χαρακτηρισµένοι παραδοσιακοί α/α Κωδικός Οικισµός ηµοτική Ενότητα ήµος ΦΕΚ κήρυξης 1 3906011904 Taξιάρχεςς Ζαχάρως Ζαχάρως -594 α/ 13.11.1978 2
3
1.2 Αξιόλογοι και ενδιαφέροντες οικισµοί που θα πρέπει να χαρακτηρισθούν ως παραδοσιακοί µε ειδικά διατάγµατα προστασίας(βπ 4 & 5) 1.2.1.1 Αξιόλογοι και ενδιαφέροντες οικισµοί µε βαθµό προστασίας 5 α/α Κωδικός Οικισµός Τοπική Κοινότητα ηµοτική Ενότητα ήµος 1 3904030101 Ανδρίτσαινα Ανδρίτσαινας Ανδρίτσαινας Ανδρίτσαινας - Κρεστενων 4
5
1.2.1.2 Αξιόλογοι και ενδιαφέροντες οικισµοί µε βαθµό προστασίας 4 εν προτείνονται για χαρακτηρισµό ως παραδοσιακοί αλλά για να υπαχθούν σε καθεστώς προστασίας καθώς διαθέτουν αξιόλογα τµήµατα. α/α Κωδικός Οικισµός Τοπική Κοινότητα ηµοτική Ενότητα ήµος 1 3901011001 Κατάκωλο (τµήµα οικισµού) Κατάκωλου Πύργου Πύργου 2 3904020101 Καλλιθέα Καλλιθέας Αλιφειρας Ανδρίτσαινας - Κρεστενων 6
3 3904020303 Αµυγδαλιές Κάτω Αµυγδαλιών Αλιφειρας Ανδρίτσαινας - Κρεστενων 4 3904030601 Λινίσταινα Λινίσταινων Ανδρίτσαινας Ανδρίτσαινας - Κρεστενων 5 3905020101 Λάµπεια Λάµπειας Λάµπειας Αρχαίας Ολυµπίας 7
6 3905030501 Κρυόβρυση Κρυόβρυσης Λασιώνος Αρχαίας Ολυµπίας 7 3906010801 Καλίδονα Καλίδονα Ζαχάρως Ζαχάρως 8 3906010901 Λέπρεο Λέπρεου Ζαχάρως Ζαχάρως 8
9 3906011801 Σχίνοι Σχίνων Ζαχάρως Ζαχάρως 10 3906020101 Νέα Φιγαλεία Νέας Φιγαλείας Φιγαλείας Ζαχάρως 11 3906020601 Φιγαλεία Φιγαλείας Φιγαλείας Ζαχάρως 9
Οι οικισµοί αυτοί έχουν επιλεγεί γιατί διαθέτουν τουλάχιστον δύο απο τα παρακάτω κριτήρια: 1. µεγάλο ποσοστό παλαιών και αξιόλογων παραδοσιακών κτισµάτων 2. παραδοσιακό χαρακτήρα που είναι κυρίαρχος παρά την ύπαρξη αλλοιώσεων 3. προσεγµένους και καλαίσθητους κοινόχρηστους χώρους 4. Αξιόλογα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος (τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αξιόλογη θέα κλπ) 5. Αξιόλογα στοιχεία δοµηµένου περιβάλλοντος ή µνηµεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορική αξία. 10
2 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένους Αρχαιολογικούς χώρους 2.1 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένους Αρχαιολογικούς χώρους..αλιφείρας..βρεστού.. άφνης..καλυβίων Ήλιδος ΟΙΚΙΣΜΟΣ Άγιος Ανδρέας,ο (..Κατακόλου) Αλίφειρα,η Βρεστόν,το άφνη,η Καλύβια,τα ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 305/Β/31-5-1983 Κήρυξη Αγ. Ανδρέου Κατακώλου Νοµού Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 236/Β/9-4-1996 Ζώνη Α' απολύτου προστασίας του Κάστρου του Αγίου Ανδρέα Κατακώλου Ηλείας. ΦΕΚ 290/Β/30-5-1983 Κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου της περιοχής Aλίφειρας, Νοµού Ηλείας. ΦΕΚ 910/Β/25-7-2000 Κήρυξη Ι. Μονής Κοιµήσεως της Θεοτόκου Σεπετού,. Αλιφείρας Ν. Ηλείας, ως κτιρίου χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας. ΦΕΚ 781/Β/29-12-1981 Χαρακτηρισµός αρχαίας Ακροπόλεως στην Kοινότητα Bρεστού του Nοµού Hλείας, ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994 Χαρακτηρισµός Ι.Ν. Αγ. Βλασίου άφνης Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 711/Β/19-5-1999 Κήρυξη της θέσης "Λακκαθέλα" κοιν. άφνης Πηνείας Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 45/Β/26-1-1990 Κήρυξη της κοίτης του Πηνειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου...θεισόας Χελιδόνιον,το Θεισόα,η ΦΕΚ 1094/Β/10-12-1997 Κήρυξη Ι. Ν. Αγίου Βασιλείου κοιν. Χελιδονίου επαρχίας Ηλείας, νοµού Ηλείας, ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 285/Β/31-3-1999 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου Μνηµείου παλαιάς βρύσης στην Κοινότητα Χελιδονίου Ολυµπίας. ΦΕΚ 22/Β/31-1-1986 Χαρακτηρισµός του λόφου ''Kάστρο'' Θεισόας Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου. 11
..Αρχαίας Ολυµπίας..Αρχαίας Πίσας (τ...μιράκας)..άσπρων Σπιτιών..Καυκωνίας ΟΙΚΙΣΜΟΣ Αρχαία Ολυµπία,η Αρχαία Πίσα,η (τ.μιράκα,η) Άσπρα Σπίτια,τα Καυκωνία,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 585/Β/4-6-1975 Περί χαρακτηρισµού του ήµου Aρχαίας Oλυµπίας ως οργανωµένου αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 750/Β/6-9-1979 Περί χαρακτηρισµού ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του Παλαιού Mουσείου Oλυµπίας. ΦΕΚ 633/Β/8-7-1980 Περί κηρύξεως περιοχής Αρχαίας Ολυµπίας ωςτοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 473/Β/25-7-1985 Κήρυξη της αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου.φεκ 22/Β/31-1- 1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 140/Β/15-3-1988 ΦΕΚ 128/Β/27-2- 1992 ΦΕΚ 216/Β/31-3-1992 ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 189/Β/20-2-2002 Τροποποίηση ορίου Ζώνης Α, απολύτου προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυµπίας. ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 585/Β/4-6-1975 Περί χαρακτηρισµού του ήµου Aρχαίας Oλυµπίας ως οργανωµένου αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 633/Β/8-7-1980 Περί κηρύξεως περιοχής Αρχαίας Ολυµπίας ωςτοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 473/Β/25-7-1985 Κήρυξη της αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου.φεκ 22/Β/31-1-1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 216/Β/31-3-1992 ιόρθωση σφαλµάτων στην ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ7/10834/566π.ε/6-2-1992 απόφαση Υπουργού Πολιτισµού. ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 189/Β/20-2-2002 Τροποποίηση ορίου Ζώνης Α, απολύτου προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυµπίας. ΦΕΚ 1470/Β/29-10-2001 Κήρυξη της θέσεως «Τούρλα» ήµου Αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 952/Β/22-12-1994 Κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου της περιοχής Καυκωνίας Ν. Ηλείας. 12
..Κοσκινά..Λιναριάς..Λούβρου..Ξενιών (Καλυβακίων)..Επιταλίου..Ανηλίου..Καλιδόνης ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κοσκινάς,ο Λιναριά,η Λούβρον,το Καλυβάκια,τα Επιτάλιον,το Καϊάφας,ο Ανήλιον,το Καλίδονα,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 585/Β/4-6-1975 Περί χαρακτηρισµού του ήµου Aρχαίας Oλυµπίας ως οργανωµένου αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 633/Β/8-7-1980 Περί κηρύξεως περιοχής Αρχαίας Ολυµπίας ωςτοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 473/Β/25-7-1985 Κήρυξη της αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 216/Β/31-3-1992 ιόρθωση σφαλµάτων στην ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ7/10834/566π.ε/6-2-1992 απόφαση Υπουργού Πολιτισµού. ΦΕΚ 635/Β/19-8-1993 ΦΕΚ 189/Β/20-2-2002 Τροποποίηση ορίου Ζώνης Α, απολύτου προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυµπίας. ΦΕΚ 22/Β/31-1-1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 2059/Β/24-11-1999 Κήρυξη περιοχής Λούβρου ως Αρχαιολογικού Χώρου. ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 670/Β/1-6-2001 Χαρακτηρισµός Ι. Ν. Κοιµήσεως Θεοτόκου στη θέση Ξενιές, οικισµού Καλυβάκια, δήµου Βουπρασίας, επαρχίας Ηλείας, Ν. Ηλείας, ως µνηµείου που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 248/Β/11-4-1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Αθ. Μαστροβασιλόπουλου στο Επιτάλιο Ν.Ηλείας. ΦΕΚ 644/Β/30-7-1996 Κήρυξη περιοχής Επιταλίου Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 473/Β/17-12-1962 Περί κηρύξεως αρχαιολογικών χώρων. ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994 Κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου της περιοχής Κακοβάτου Κοινότητας Καληδόνης Νοµού Ηλείας. ΦΕΚ ΑΑΠ-36 α/ 08.03.2011 13
..Λεπρέου..Πρασιδακίου..Κορυφής..Κυλλήνης..Καλυβακίων..Κάτω Σαµικού..Μακρισίων ΟΙΚΙΣΜΟΣ Λέπρεον,το Πρασιδάκιον,το Κορυφή,η Κυλλήνη,η Καυκαλίδα,η (νησίς) Λουτρά Κυλλήνης,τα Καλυβάκια,τα Κάτω Σαµικόν,το Μακρίσια,τα ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 780/Β/29-12-1981 Κήρυξη του Λεπρέου, νοµού Ηλείας, ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 809/Β/25-11-1986 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του παλιού ελαιοτριβείου στην Kοινότητα Λεπρέου Hλείας, ιδιοκτησίας της Kοινότητας. ΦΕΚ 591/Β/30-9-1992 Αποχαρακτηρισµός από ιστορικό διατηρητέο µνηµείο του "παλαιού ελαιοτριβείου" στην Κοινότητα Λεπρέου Ηλείας, ιδ. Της Κοινότητας ΦΕΚ 666/Β/1-8-1996 Κήρυξη περιοχής θέσης "Λενικό" ή "Ελληνικό" στο Πρασιδάκι Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 247/Β/3-4-1995 Κήρυξη περιοχής Κάστρου Κουκου βίτσας Νοµού Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922 Περί κηρύξεως προεχόντων Βυζαντινών µνηµείων. ΦΕΚ 2060/Β/24-11-1999 Κήρυξη περιοχής Γλαρέντζας Κυλλήνης ως Αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 2060/Β/24-11-1999 Κήρυξη περιοχής Γλαρέντζας Κυλλήνης ως Αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 510/Β/7-4-2000 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του Φάρου Καυκαλίδας στο ήµο Κυλλήνης Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 892/Β/26-5-1999 Κήρυξη περιοχής Λουτρών Κυλλήνης Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 22/Β/31-1-1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 750/Β/12-12-1985 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και ως έργου τέχνης, κτιρίου στο κάτω Σαµικό της Ολυµπίας ιδιοκτησίας Παναγιώτη Ζαριφόπουλο. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας.φεκ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 585/Β/4-6- 1975 Περί χαρακτηρισµού του ήµου Aρχαίας Oλυµπίας ως οργανωµένου αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 633/Β/8-7-1980 Περί κηρύξεως περιοχής Αρχαίας Ολυµπίας ωςτοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 163/Β/28-3-1985 Κήρυξη περιοχής Μακρισίων Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 473/Β/25-7-1985 Κήρυξη της αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου.φεκ 22/Β/31-1-1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 322/Β/26-4-1994 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Αθ. Τσαούση στην Μακρίσια Ηλείας. ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 189/Β/20-2-2002 Τροποποίηση ορίου Ζώνης Α, απολύτου προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυµπίας. 14
..Φιγαλείας ΟΙΚΙΣΜΟΣ Φιγαλεία,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 414/Β/24-6-1982 Χαρακτηρισµός της Άνω Φιγάλειας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτλερου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 837/Β/4-12-1986 Κήρυξη ευρύτερης περιοχής του ναού Eπικουρίου Aπόλλωνα στις Bάσσες Φιγαλείας N. Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου. 2.2 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένααρχαία ή Βυζαντινά Μνηµεία..Κατακόλου.. αφνιωτίσσης..κάστρου..λαµπείας ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κατάκολον,το αφνιώτισσα,η Ταξιάρχαι,οι Κάστρον,το Λάµπεια,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ Περί κηρύξεως προεχόντων Βυζαντινών µνηµείων. ΦΕΚ 112/Β/21-2-1992 ΦΕΚ 1353/Β/17-10-2001 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του φάρου στο Κατάκωλο Ν. Ηλείας. ΦΕΚ -317 α/ 21.05.1984 ΦΕΚ -833 α/ 04.08.1987 ΦΕΚ 693/Β/19-8-1997 Ανακοίνωσης ως αρχαίου µνηµείου του Ιερού Ναού Κοίµησης της Θεοτόκου, Κοινότητας αφνιώτισσας, επαρχίας Ηλείας Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 85/Β/21-2-1991 Χαρακτηρισµός ως ιστορικών διατηρητέων µνηµείων του ηµοτικού Σχολείου και της Κοινοτικής Βρύσης, στους Ταξιάρχες Ολυµπίας. ΦΕΚ 461/Β/6-6-1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της Κοινοτικής Βρύσης στην Κοινότητα Ταξιαρχών Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 708/Β/19-8-1997 Ανακοίνωση Ιερών Ναών Αγ. Ανδρέα και Ταξιαρχών στην κοινότητα Ταξιαρχών, επαρχίας Ολυµπίας, Ν. Ηλείας, ως αρχαίων µνηµείων. ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922 Περί κηρύξεως προεχόντων Βυζαντινών µνηµείων. ΦΕΚ 456/Β/3-8-1981Περί καθορισµού άµεσης ζώνης προστασίας του φρουρίου ''Xλεµούτσι'' της Kοινότητας Kάστρου N. Hλείας.ΦΕΚ 47/ /22-2-1985 Καθορισµός ζωνών προστασίας στην ευρύτερη περιοχή του Φρουρίου Χλεµούτσι της Κοινότητας Κάστρου (Ν. Ηλείας) και ειδικών όρων και περιορισµών δόνησης αυτής. ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995 ΦΕΚ 593/Β/16-7-1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της βρύσης στη ίβρη του Νοµού Ηλείας µε τον περιβάλλοντα χώρο της (όπως ορίζεται από τις νεώτερες λίθινες κατασκευές το ρείθρο του δρόµου και την πίσω όψη της κατασκευής). ΦΕΚ 2253/Β/31-12-1999 Κήρυξη Ι. Ν. Αγίας Τριάδος, ήµου Λαµπείας, Νοµού Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 1547/Β/15-10-2004 Χαρακτηρισµός ως µνηµείου του διωρόφου κτιρίου «Πετραλιά» που βρίσκεται στο ήµο Λαµπείας του Ν. Ηλείας, ιδιοκτησία του ήµου Λαµπείας. ΦΕΚ -760 α/ 14.09.2006 Αντρώνιον,το ΦΕΚ 2253/Β/31-12-1999 Κήρυξη Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων στην κοινότητα Αντρώνι, ήµου Λασιώνος, Νοµού Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. 15
..Νέας Φιγαλείας..Ωλένης ΟΙΚΙΣΜΟΣ Σκιλλουντία,η Νέα Φιγαλεία,η Φασκοµηλιά,η Ωλένη,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 732/Β/13-6-2001 Κήρυξη βαλανείου στο Κάτω Σαµικό Κάτω Σαµικό, ήµου Σκιλλούντος Ν. Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 90/Β/31-1-2002 ιορθώσεις σφαλµάτων στην ΥΠΠΟ/Γ Α/ΑΡΧ/Β1/Φ31/ΚΗΡ/10946/316/14.5.2001 απόφαση του Υπουργού Πολιτισµού. ΦΕΚ 1808/Β/29-9-1999 Κήρυξη Ιερού Ναού Κοιµήσεως Θεοτόκου στην Φιγaλεία ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 36/Β/20-1-2000 Χαρακτηρισµός Ι.Ν. Κοιµήσεως Θεοτόκου στην Άνω Φιγάλεια, ήµου Φιγαλείας, επαρχίας Ολυµπίας, Νοµού Ηλείας, ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 249/Β/28-2-2002 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και έργου τέχνης το κέλυφος του κτιρίου ιδιοκτησίας Γεωργίου Θεοδωρόπουλου στη Νέα Φιγάλεια Ν. Ηλείας. ΦΕΚ -282 α/ 17.04.2001 ΦΕΚ 2253/Β/31-12-1999 Χαρακτηρισµός Ι. Ν.Αγίου Αγίας 'Αννης, ήµου Φιγαλείας, νοµού Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 732/Β/13-6-2001 Κήρυξη του ναού Επισκοπής Ωλένης, οικ. Ωλένης, ήµου Ωλένης, επαρχίας Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. 2.3 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένα Ιστορικά ιατηρητέα Μνηµεία ΟΙΚΙΣΜΟΣ..Κατακόλου Κατάκολον,το Καλλιθέα,η..Λεβεντοχωρίου Λεβεντοχώριον,το..Καλλιθέας Καλλιθέα,η Αµυγδαλέαι,αι Παλαιοχώριον,το ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ Περί κηρύξεως προεχόντων Βυζαντινών µνηµείων. ΦΕΚ 112/Β/21-2-1992 ΦΕΚ 1353/Β/17-10-2001 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του φάρου στο Κατάκωλο Ν. Ηλείας. ΦΕΚ -317 α/ 21.05.1984 ΦΕΚ -833 α/ 04.08.1987 ΦΕΚ 652/Β/27-5-2002 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Κων/νου Μπίθα στο ηµ. ιαµέρισµα Καλλιθέας ήµου Αφείρας, στο Ν. Ηλείας, µε περιβάλλοντα χώρο στα όρια ιδιοκτησίας. ΦΕΚ ΑΑΠ-66 α/ 18.02.2009 Χαρακτηρισµός ως διατηρητέου του κτιρίου (έπαυλις καρανικολού) στην περιοχή "Λεβεντοχώρι" Πύργου (ν. Ηλείας) και καθορισµός ειδικών όρων και περιορισµών δόµησης ΦΕΚ 293/Β/1-4-1999 Χαρακτηρισµός ως ιστορικών διατηρητέων µνηµείων δύο κτιρίων ιδιοκτησίας Χρ. ογάνη, στην κοινότητα Καλλιθέας Ολυµπίας Νοµού Ηλείας. ΦΕΚ 515/Β/3-7-1996 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του παλαιού ηµοτικού Σχολείου του παλαιού οικισµού Κοινότητας Αµυγδαλιών του Ν.Ηλείας. ΦΕΚ 631/Β/30-7-1996 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του παλαιού ηµοτικού Σχολείου της Κοινότητας Παλαιοχωρίου Ν.Ηλείας. 16
.. άφνης.. ουναίικων..καρδαµά..ανδριτσαίνης ΟΙΚΙΣΜΟΣ άφνη,η ουναίικα,τα Καρδαµάς,ο Ανδρίτσαινα,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994 Χαρακτηρισµός Ι.Ν. Αγ. Βλασίου άφνης Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 711/Β/19-5-1999 Κήρυξη της θέσης "Λακκαθέλα" κοιν. άφνης Πηνείας Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 703/Β/17-11-1981 Περί χαρακτηρισµού ως έργου τέχνης κτιρίου στα ουναίϊκα Hλείας, ιδιοκτησίας Nικολάου Σκυλακάκη. ΦΕΚ 860/Β/15-11-1989 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου, κτιρίου στα ουνέικα N. Hλείας, ιδιοκτησίας κληρονόµων Σωτ. Παπαγεωργίου και ηµ. B. Παπαγεωργίου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 859/Β/18-11- 1994 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας Βλάση Σκλάβου στα ουνέικα Ηλείας και ορισµός ζώνης προστασίας. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 196/Β/26-3-1993 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του παλαιού Σχολείου της Κοινότητας Καρδαµά, Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 30/Β/17-1-1984 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου Αιλιανού στην Ανδρίτσαινα Νοµού Ηλείας ιδιοκτησίας του Εξωραϊστικού Συλλόγου Ανδρίτσαινας και του ήµου.φεκ 717/Β/23-10-1986 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Γ. Παπαδηµητρίου, στην Aνδρίτσαινα Oλυµπίας. ΦΕΚ 281/Β/20-4-1989 ΦΕΚ 507/Β/9-7-1993 ΦΕΚ 709/Β/10-9-1993 ΦΕΚ 629/Β/22-8-1994Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου Kληρον. Xρ. Kουτσανδρέα, στην Aνδρίτσαινα N. Hλείας. ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994 Χαρακτηρισµός "Τρανής Βρύσης" στην Ανδρίτσαινα Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995 ΦΕΚ 85/Β/12-2- 1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδ. LEO MARSHALL στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 94/Β/16-2-1996 Χαρακτηρισµός του κτιρίου ιδ. Κληρονόµων Ελισσαίου Αιλιανού στην οδό Γ. Κιοσοπούλου 117 στην Ανδρίτσαινα Ηλείας ως ιστορικό διατηρητέο µνηµείο. ΦΕΚ 248/Β/11-4-1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Κ. Κιουσόπουλου στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 745/Β/25-8-1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδ. Γιώτας Αγησιλάου - Τσέλαλη στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 1289/Β/23-8-2004 Χαρακτηρισµός ως µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Γεωργίου Μακρή του Θεράποντος το οποίο ευρίσκεται στην Ανδρίτσαινα Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 629/Β/12-5-2005Χαρακτηρισµός ως µνηµείου της τριώροφης λιθόκτιστης οικίας που βρίσκεται στο ηµοτικό ιαµέρισµα Ανδρίτσαινας του ήµου Ανδριτσαίνης στο Ν. Ηλείας. ΦΕΚ ΑΑΠ-395 α/ 08.11.2013 ΦΕΚ ΑΑΠ-395 α/ 08.11.2013 17
..Βαρθολοµιού..Μανολάδος..Επιταλίου..Γαστούνης ΟΙΚΙΣΜΟΣ Χελιδόνιον,το Βαρθολοµιό,το Μανολάς,η Επιτάλιον,το Γαστούνη,η Ταξιάρχαι,οι Καυκαλίδα,η (νησίς) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 1094/Β/10-12-1997 Κήρυξη Ι. Ν. Αγίου Βασιλείου κοιν. Χελιδονίου επαρχίας Ηλείας, νοµού Ηλείας, ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 285/Β/31-3-1999 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου Μνηµείου παλαιάς βρύσης στην Κοινότητα Χελιδονίου Ολυµπίας. ΦΕΚ 750/Β/7-6-1976 Περί χαρακτηρισµού της Ιεράς Μονής Αγίας Ελεούσης Βαρθολοµειού Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 323/Β/13-5-1991 ΦΕΚ 159/ /2009 ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 782/Β/25-6-2002 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου του παλαιού ηµοτικού Σχολείου στο ηµοτικό ιαµέρισµα Μανωλάδας ήµου Βουπρασίου Ν. Ηλείας, µαζί µε τον περιβάλλοντα χώρο του, στα όρια του οικοπέδου. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 248/Β/11-4-1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Αθ. Μαστροβασιλόπουλου στο Επιτάλιο Ν.Ηλείας. ΦΕΚ 644/Β/30-7-1996 Κήρυξη περιοχής Επιταλίου Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΦΕΚ 88/Β/23-2-1993 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της οικίας Σισίνη στην διασταύρωση των οδών Σ.Σισίνη 7 και Π.Xαλκιοπούλου στην Γαστούνη, ιδιοκτησίας Nικολ.Γ. Σισίνη. ΦΕΚ 429/Β/14-6-1993 ΦΕΚ 85/Β/21-2-1991 Χαρακτηρισµός ως ιστορικών διατηρητέων µνηµείων του ηµοτικού Σχολείου και της Κοινοτικής Βρύσης, στους Ταξιάρχες Ολυµπίας. ΦΕΚ 461/Β/6-6-1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της Κοινοτικής Βρύσης στην Κοινότητα Ταξιαρχών Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 708/Β/19-8-1997 Ανακοίνωση Ιερών Ναών Αγ. Ανδρέα και Ταξιαρχών στην κοινότητα Ταξιαρχών, επαρχίας Ολυµπίας, Ν. Ηλείας, ως αρχαίων µνηµείων. ΦΕΚ 2060/Β/24-11-1999 Κήρυξη περιοχής Γλαρέντζας Κυλλήνης ως Αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 510/Β/7-4-2000 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του Φάρου Καυκαλίδας στο ήµο Κυλλήνης Ν. Ηλείας. 18
ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ..Λαµπείας..Αστρά..Λεχαινών..Κάτω Σαµικού Λάµπεια,η Αστράς,ο Λεχαινά,τα Κάτω Σαµικόν,το ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995 ΦΕΚ 593/Β/16-7-1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της βρύσης στη ίβρη του Νοµού Ηλείας µε τον περιβάλλοντα χώρο της (όπως ορίζεται από τις νεώτερες λίθινες κατασκευές το ρείθρο του δρόµου και την πίσω όψη της κατασκευής). ΦΕΚ 2253/Β/31-12-1999 Κήρυξη Ι. Ν. Αγίας Τριάδος, ήµου Λαµπείας, Νοµού Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 1547/Β/15-10-2004 Χαρακτηρισµός ως µνηµείου του διωρόφου κτιρίου «Πετραλιά» που βρίσκεται στο ήµο Λαµπείας του Ν. Ηλείας, ιδιοκτησία του ήµου Λαµπείας. ΦΕΚ -760 α/ 14.09.2006 ΦΕΚ 473/Β/24-6-1994 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου του παλαιού ηµοτικού Σχολείου της Κοινότητας Αστρά του Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 226/Β/10-4-1984 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Ιωάννου Μαστροβασίλη στο ήµο Λεχαίων Ηλείας.ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 61/Β/21-2-1986 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Nικολάου Aνδρουτσόπουλου στα Λεχαινά Ν. Hλείας. ΦΕΚ 66/Β/5-2-1987 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας Bασ. Tσαγκάρη, στην οδό Eυζώνων στα Λεχαινά Hλείας. ΦΕΚ 406/Β/10-8-1987 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου Σαραντοπούλου-Λειβαδά στα Λεχαινά Hλείας. ΦΕΚ 836/Β/1-11-1989 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και ως έργου τέχνης της οικίας Aνδρέα Kαρκαβίτσα στα Λεχαινά Hλείας, ιδιοκτησίας οικογενείας Aδαµοπούλου. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 750/Β/12-12-1985 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και ως έργου τέχνης, κτιρίου στο κάτω Σαµικό της Ολυµπίας ιδιοκτησίας Παναγιώτη Ζαριφόπουλο. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 19
..Μακρισίων..Νέας Φιγαλείας..Περιβολίων..Λάλα..Μηλεών..Γουµέρου ΟΙΚΙΣΜΟΣ Μακρίσια,τα Νέα Φιγαλεία,η Τριάντα,το Περιβόλια,τα Λάλας,ο Μηλέαι,αι Γούµερον,το ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας.φεκ 378/Β/24-8-1963 Περί χαρακτηρισµού χώρου νοτίως Αλφειού Ολυµπίας, χρήζοντος ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 585/Β/4-6- 1975 Περί χαρακτηρισµού του ήµου Aρχαίας Oλυµπίας ως οργανωµένου αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 633/Β/8-7-1980 Περί κηρύξεως περιοχής Αρχαίας Ολυµπίας ωςτοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 163/Β/28-3-1985 Κήρυξη περιοχής Μακρισίων Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 473/Β/25-7-1985 Κήρυξη της αρχαίας Ολυµπίας ως αρχαιολογικού χώρου.φεκ 22/Β/31-1-1986 Κήρυξη κοίτης Aλφειού ποταµού ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 322/Β/26-4-1994 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Αθ. Τσαούση στην Μακρίσια Ηλείας. ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 189/Β/20-2-2002 Τροποποίηση ορίου Ζώνης Α, απολύτου προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυµπίας. ΦΕΚ 1808/Β/29-9-1999 Κήρυξη Ιερού Ναού Κοιµήσεως Θεοτόκου στην Φιγaλεία ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 36/Β/20-1-2000 Χαρακτηρισµός Ι.Ν. Κοιµήσεως Θεοτόκου στην Άνω Φιγάλεια, ήµου Φιγαλείας, επαρχίας Ολυµπίας, Νοµού Ηλείας, ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 249/Β/28-2-2002 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και έργου τέχνης το κέλυφος του κτιρίου ιδιοκτησίας Γεωργίου Θεοδωρόπουλου στη Νέα Φιγάλεια Ν. Ηλείας. ΦΕΚ -282 α/ 17.04.2001 ΦΕΚ 53/Β/26-1-2000 Χαρακτηρισµός Ι.Ν. Αγίου Νικολάου οικ. Τριάντα ήµου Φιγαλείας, επαρχίας Ολυµπίας Ν. Ηλείας ως ιστορικό διατηρητέο µνηµείου. ΦΕΚ 514/Β/26-5-1998 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου της βρύσης στα Περιβόλια Ολυµπίας Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 995/Β/22-9-1998 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας κ. Βασιλείου Καφίρη, στα Περιβόλια Ολυµπίας του Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 670/Β/1-6-2001 Χαρακτηρισµός παραδοσιακών κρηνών, "Τρανή Βρύση" και "Τρύπια Βρύση", ήµου Φολόης, οικ. Λάλα, επαρχίας Ηλείας, Ν. Ηλείας ως ιστορικών διατηρητέων µνηµείων. ΦΕΚ 716/Β/27-11-1985 Χαρακτηρισµός του υδρόµυλου ιδ. Γ. Ψαρρού, στις Μηλιές Ηλείας, ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 995/Β/6-12-1991 ΦΕΚ 277/Β/9-3-2000 Χαρακτηρισµός Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Προδρόµου, ήµου Γούµερου, επαρχίας Ηλείας, Ν. Ηλείας, ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. 20
2.4 Οικισµοί µε θεσµοθετηµένα µνηµεία χρήζοντα προστασίας και έργα τέχνης..κορακοχωρίου..λασταιίκων..σαλµώνης..αλιφείρας.. ουναίικων..καρδαµά ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κορακοχώριον,το Λασταίικα,τα Σαλµώνη,η Αλφειός,ο Αλίφειρα,η ουναίικα,τα Καρδαµάς,ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 379/Β/12-6-1984 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία του κτιρίου ιδιοκτησίας του ΟΣΕ στο Κορακοχώρι Πύργου Ηλείας. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ -505 α/ 16.08.1989 ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 290/Β/30-5-1983 Κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου της περιοχής Aλίφειρας, Νοµού Ηλείας. ΦΕΚ 910/Β/25-7- 2000 Κήρυξη Ι. Μονής Κοιµήσεως της Θεοτόκου Σεπετού,. Αλιφείρας Ν. Ηλείας, ως κτιρίου χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας. ΦΕΚ 703/Β/17-11-1981 Περί χαρακτηρισµού ως έργου τέχνης κτιρίου στα ουναίϊκα Hλείας, ιδιοκτησίας Nικολάου Σκυλακάκη. ΦΕΚ 860/Β/15-11-1989 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου, κτιρίου στα ουνέικα N. Hλείας, ιδιοκτησίας κληρονόµων Σωτ. Παπαγεωργίου και ηµ. B. Παπαγεωργίου. ΦΕΚ 128/Β/27-2-1992 ΦΕΚ 859/Β/18-11- 1994 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας Βλάση Σκλάβου στα ουνέικα Ηλίας και ορισµός ζώνης προστασίας. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 196/Β/26-3-1993 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του παλαιού Σχολείου της Κοινότητας Καρδαµά, Ν. Ηλείας. 21
..Ανδριτσαίνης..Ηρακλείας..Πελοπίου..Πλατάνου..Βαρθολοµιού..Μανολάδος ΟΙΚΙΣΜΟΣ Ανδρίτσαινα,η Ηράκλεια,η Πελόπιον,το Πλάτανος,ο Βαρθολοµιό,το Μανολάς,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 30/Β/17-1-1984 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου Αιλιανού στην Ανδρίτσαινα Νοµού Ηλείας ιδιοκτησίας του Εξωραϊστικού Συλλόγου Ανδρίτσαινας και του ήµου.φεκ 717/Β/23-10-1986 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Γ. Παπαδηµητρίου, στην Aνδρίτσαινα Oλυµπίας. ΦΕΚ 281/Β/20-4-1989 ΦΕΚ 507/Β/9-7-1993 ΦΕΚ 709/Β/10-9-1993 ΦΕΚ 629/Β/22-8-1994Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου Kληρον. Xρ. Kουτσανδρέα, στην Aνδρίτσαινα N. Hλείας. ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994 Χαρακτηρισµός "Τρανής Βρύσης" στην Ανδρίτσαινα Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995 ΦΕΚ 85/Β/12-2-1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδ. LEO MARSHALL στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 94/Β/16-2-1996 Χαρακτηρισµός του κτιρίου ιδ. Κληρονόµων Ελισσαίου Αιλιανού στην οδό Γ. Κιοσοπούλου 117 στην Ανδρίτσαινα Ηλείας ως ιστορικό διατηρητέο µνηµείο. ΦΕΚ 248/Β/11-4-1996Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Κ. Κιουσόπουλου στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 745/Β/25-8- 1997 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου ιδ. Γιώτας Αγησιλάου - Τσέλαλη στην Ανδρίτσαινα Ηλείας. ΦΕΚ 1289/Β/23-8-2004 Χαρακτηρισµός ως µνηµείου του κτιρίου ιδιοκτησίας Γεωργίου Μακρή του Θεράποντος το οποίο ευρίσκεται στην Ανδρίτσαινα Ν. Ηλείας. ΦΕΚ 629/Β/12-5-2005Χαρακτηρισµός ως µνηµείου της τριώροφης λιθόκτιστης οικίας που βρίσκεται στο ηµοτικό ιαµέρισµα Ανδρίτσαινας του ήµου Ανδριτσαίνης στο Ν. Ηλείας. ΦΕΚ ΑΑΠ-395 α/ 08.11.2013 ΦΕΚ ΑΑΠ-395 α/ 08.11.2013 ΦΕΚ 575/Β/14-7-1997 Χαρακτηρισµός Ι. Ναού Κοίµησης Θεοτόκου κοινότητας Ηράκλειας, επαρχ. Ηλείας, Ν. Ηλείας, ως µνηµείου χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 750/Β/7-6-1976 Περί χαρακτηρισµού της Ιεράς Μονής Αγίας Ελεούσης Βαρθολοµειού Ηλείας ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 323/Β/13-5-1991 ΦΕΚ 159/ /2009 ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 782/Β/25-6-2002 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου του κτιρίου του παλαιού ηµοτικού Σχολείου στο ηµοτικό ιαµέρισµα Μανωλάδας ήµου Βουπρασίου Ν. Ηλείας, µαζί µε τον περιβάλλοντα χώρο του, στα όρια του οικοπέδου. 22
..Ξενιών (Καλυβακίων)..Ζαχάρως..Κακοβάτου..Σχίνων..Λεχαινών..Κάτω Σαµικού ΟΙΚΙΣΜΟΣ Καλυβάκια,τα Ζαχάρω,η Καϊάφας,ο Κακόβατος,ο Σχίνοι,οι Λεχαινά,τα Κάτω Σαµικόν,το Σκιλλουντία,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 686/Β/2-6-2000 Συµπλήρωση κήρυξης της κοίτης του Αλφειού ποταµού στο Ν. Ηλείας ως αρχαιολογικού χώρου. ΦΕΚ 670/Β/1-6-2001 Χαρακτηρισµός Ι. Ν. Κοιµήσεως Θεοτόκου στη θέση Ξενιές, οικισµού Καλυβάκια, δήµου Βουπρασίας, επαρχίας Ηλείας, Ν. Ηλείας, ως µνηµείου που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. ΣΧΕ ΙΟ ΠΟΛΗΣ ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 130/Β/3-2-2006 ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 716/Β/19-8-1997 Χαρακτηρισµός Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννου του Προδρόµου, κοινότητας Σχίνων, επαρχίας Ολυµπίας, Ν. Ηλείας, ως µνηµείου που χρήζει ειδικής προστασίας. ΦΕΚ 226/Β/10-4-1984 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Ιωάννου Μαστροβασίλη στο ήµο Λεχαίων Ηλείας.ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 61/Β/21-2-1986 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας κληρονόµων Nικολάου Aνδρουτσόπουλου στα Λεχαινά Ν. Hλείας. ΦΕΚ 66/Β/5-2-1987 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου ιδιοκτησίας Bασ. Tσαγκάρη, στην οδό Eυζώνων στα Λεχαινά Hλείας. ΦΕΚ 406/Β/10-8-1987 Χαρακτηρισµός ως έργου τέχνης του κτιρίου Σαραντοπούλου-Λειβαδά στα Λεχαινά Hλείας. ΦΕΚ 836/Β/1-11-1989 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και ως έργου τέχνης της οικίας Aνδρέα Kαρκαβίτσα στα Λεχαινά Hλείας, ιδιοκτησίας οικογενείας Aδαµοπούλου. ΦΕΚ 112/Β/24-2-1981 Περί κηρύξεως της περιοχής Kαϊάφα Nοµού Hλείας ως αρχαιολογικού χώρου και τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985 Χαρακτηρισµός ως έργων τέχνης κτιριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδροµικό δίκτυο Πειραιώς - Πελοποννήσου. ΦΕΚ 750/Β/12-12-1985 Χαρακτηρισµός ως ιστορικού διατηρητέου µνηµείου και ως έργου τέχνης, κτιρίου στο κάτω Σαµικό της Ολυµπίας ιδιοκτησίας Παναγιώτη Ζαριφόπουλο. ΦΕΚ 899/Β/5-11-1991 ΦΕΚ 732/Β/13-6-2001 Κήρυξη βαλανείου στο Κάτω Σαµικό Κάτω Σαµικό, ήµου Σκιλλούντος Ν. Ηλείας ως αρχαίου µνηµείου. ΦΕΚ 90/Β/31-1-2002 ιορθώσεις σφαλµάτων στην ΥΠΠΟ/Γ Α/ΑΡΧ/Β1/Φ31/ΚΗΡ/10946/316/14.5.2001 απόφαση του Υπουργού Πολιτισµού. 23
..Περσαίνης ΟΙΚΙΣΜΟΣ Πέρσαινα,η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΦΕΚ 358/Β/15-5-1989 Χαρακτηρισµός του Ι. Ναού Kοιµήσεως Θεοτόκου Πέρσαινας Hλείας ως κτιρίου χρήζοντος ειδικής κρατικής παρέµβασης. 24
3 ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΤΟΠΙΑ Στην Ηλεία υπάρχουν τοπία ιδιαιτέρως αξιόλογοι, είτε λόγω του φυσικού τους κάλλους είτε λόγω της ιστορικής / αρχαιολογικής τους σηµασίας και των µνηµείων που περιέχουν. Τα τοπία αυτά, ως ζώνες υπαίθρου µεταξύ των οικισµών και γύρω από αυτούς, πρέπει να προστατευθούν από τις ανθρωπογενείς αλλοιώσεις κάθε είδους και να διατηρήσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους γιατί αποτελούν πλουτοπαραγωγική πηγή (πόρο) των παρακείµενων οικισµών και της ευρύτερης περιοχής, κυρίως µε την έννοια της τουριστικής αξιοποίησης αλλά και µε µια σειρά άλλων εννοιών. Για την προστασία των τοπίων αυτών θα θεσπιστούν όροι δόµησης και µορφολογικοί κανόνες στους οικισµούς που τα περιβάλλον και σχετίζονται µαζί τους καθώς και στις εκτός οικισµών και εκτός σχεδίου περιοχές. 3.1 Τα τοπία natura, corine και Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους που υπάρχουν στην Ηλεία είναι 1 : Κωδικός Όνοµα GR2330003 EKVOLES (DELTA) PINEIOU GR2330009 LIMNOTHALASSA KOTYCHI - ALYKI LECHAINON GR2330006 LIMNOTHALASSA KOTYCHI, BRINIA GR2330004 OLYMPIA GR2330002 OROPEDIO FOLOIS PARAKTIA THALASSIA ZONI APO AKR. KYLLINI EOS TOUMPI - GR2330007 KALOGRIA THALASSIA PERIOCHI KOLPOU KYPARISSIAS: AKR. KATAKOLO - GR2330008 KYPARISSIA THINES KAI PARALIAKO DASOS ZACHAROS, LIMNI KAIAFA, GR2330005 STROFYLIA, KAKOVATOS AT1011003 Ακρωτήριο Αγ. Ανδρέα Κατάκωλου AT1011067 Ανδρίτσαινα AT1010004 Αρχαία Ολυµπία A00010220 Λίµνη Καϊάφα AT1011007 Λίµνη και άσος Καϊάφα 1 πίνακας απο http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/?category=&geo_code=2%2c3%2c3 25
Κωδικός A00010058 Λίµνη Κοτύχι AT1011012 Μονή Κρεµαστής A00010059 Όρος Φολόη AT1011011 Παραπόταµοι Αλφειού AB1090015 Ποταµός Αλφειός AB1080166 Ποταµός Πηνειός Πελοποννήσου Βιότοπος NATURA Όνοµα Εκβολές ( έλτα)πηνειού 2 Το δέλτα του Πηνειού της Ηλείας είναι µια µεγάλη περιοχή, φυσικός υδροβιότοπος σπουδαίας σηµασίας, στις ακτές της Ηλείας που προστατεύεται από το διεθνή πρόγραµµα "Φύση 2000" (Natura 2000 - GR2330003). Οι εκβολές του Πηνειού που λέγονται και "Μπούκα Παλαιοχωρίου" από το κοντινό Παλαιοχώρι είναι στον Χελωνίτη κόλπο βορειοδυτικά της Γαστούνης. Στην αρχαιότητα οι εκβολές του ήταν νοτιότερα στον κόλπο της Κυλλήνης, οι παραλίες είναι αµµώδεις και όπως και στις εκβολές του Αλφειού λόγω των ισχυρών θαλάσσιων ρευµάτων και των ανέµων δηµιουργούνται Θίνες. Αποτέλεσµα αυτών των δυνάµεων είναι η Λιµνοθάλασσα Κοτυχίου και η αποξηραµένη σήµερα Λίµνη Γκογκόνια στην Μυρσίνη που δηµιουργήθηκε στο σηµείο που έκβαλε στην αρχαιότητα ο Πηνειός. Στο δέλτα υπάρχει τεχνητό δάσος που δηµιουργήθηκε από την τοπική κοινότητα την δεκαετία του 50. Τµήµα του δέλτα είναι τρεις παραλίες, το Παλούκι που έχει κι αλιευτικό καταφύγιο, η γλύφα και η θίνες που περιβάλλονται από δάσος Λιµνοθάλασσα Κοτύχι 3 Βιότοπος NATURA και Βιότοπος CORINE Η λιµνοθάλασσα Κοτύχι βρίσκεται στο Νοµό Ηλείας ΒΑ της κωµόπολης των Λεχαινών ενώ το παραθαλάσσιο δάσος, ο υγρότοπος της Στροφυλιάς, είναι βορειότερα, στο Νοµό Αχαΐας. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα δίκτυο λιµνοθαλασσών, λιµνών, ελών και δασών, κατά µήκος των βορειοδυτικών ακτών της Πελοποννήσου. 2 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330003/ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%94%ce%ad%ce%bb%cf%84%ce%b1_%ce%97%ce%bb%ce% B5%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CE%A0%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CE%B9 %CE%BF%CF%8D http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=7880&v17= 3 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9b%ce%b9%ce%bc%ce%bd%ce%bf%ce%b8%ce%ac%ce% BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1_%CE%9A%CE%BF%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%C E%BF%CF%85 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/a00010058/ 26
Η λίµνη βρίσκεται στο άσος της Στροφυλιάς και µαζί µε τις λιµνοθάλασσες του Προκόπου, τη λίµνη-έλος Λάµια και του Πάπα προστατεύεται από τη συνθήκη Ραµσάρ. Η ιχθυοπανίδα της λιµνοθάλασσας αποτελείται από Λαβράκια (Dicentrarchus labrax), Κέφαλους (Mugil cephalus), Τσιπούρες (Sparus auratus) και Χέλια (Anguilla anguilla). Το Κοτύχι είναι σηµαντικός τόπος ξεκούρασης για πολλά αποδηµητικά πουλιά, όπως Ερωδιοί, Χαλκόκοτες, Χελιδόνια, Τσαλαπετεινοί, Γεράκια, Τρυγόνια, Γλαρόνια κ.ά. Αρχαία Ολυµπία 4 Βιότοπος NATURA και Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Η Ολυµπία, ήταν πόλη της αρχαίας Ελλάδας στην Ηλεία, γνωστή ως ο τόπος διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων στους κλασικούς χρόνους, συγκρίσιµη στη σηµασία µε τα Πύθια που διοργανώνονταν στους ελφούς. Στην Ολυµπία βρισκόταν το χρυσελεφάντινο άγαλµα του ιός, έργο του Φειδία, το οποίο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ως ένα από τα επτά θαύµατα του κόσµου. Η αφετηρία των Ολυµπιακών Αγώνων χρονολογείται πίσω στο 776 π.χ. και τελούνταν κάθε 4 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330004/ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9f%ce%bb%cf%85%ce%bc%cf%80%ce%af%ce%b1 http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2358 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1010004/ http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=20304&v17= 27
Υ.Π.Ε.Κ.Α. τέσσερα χρόνια. Το 394 µ.χ. ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α' απαγόρευσε την τέλεσή τους ως γεγονός παγανισµού. Πρόκειται για µία αρκετά εκτεταµένη περιοχή που περιλαµβάνει την κοίτη του Αλφειού από το ύψος του Φερακοβουνίου ανατολικά και µέχρι το φράγµα στη θέση Κουβέλα δυτικά, τα γύρω επίπεδα µέρη, τη συµβολή του Αλφειού µε τον παραπόταµο Σελινούντα, τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυµπίας και τα υψώµατα γύρω από τα χωριά ρούβη, Φλόκα, Αρχαία Ολυµπία, Ολυµπιάδα και Λιράκα. Τα υψώµατα αυτά σκεπάζονται από δάση µε πεύκα και θάµνους ενώ στις όχθες του ποταµού αναπτύσσονται καλαµιώνες και δάση από ιτιές, ιδιαίτερα κοντά στο φράγµα. Στο χώρο αυτό περιλαµβάνεται και το παλιό ΤΙΦΚ µε τίτλο "Περιοχή νότια του Αλφειού". Πριν µερικά χρόνια κάηκε ένα µέρος από τα δάση της περιοχής, όµως η ζηµιά τείνει να αποκατασταθεί µε φυσική αναγέννηση και αναδασώσεις. Μία ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή που πρέπει να προσεχθεί περισσότερο, λόγω της τεράστιας ιστορικής σηµασίας της για ολόκληρη την ανθρωπότητα Οροπέδιο Φολόης 5 5 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330002/ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a6%ce%bf%ce%bb%cf%8c%ce%b7 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/a00010059/ 28
Βιότοπος NATURA και Βιότοπος CORINE τα λίγα αµιγώς σπερµοφυή στην Ευρώπη. Το οροπέδιο της Φολόης βρίσκεται στις νοτιοδυτικές κάτω απολήξεις του όρους Ερυµάνθου επί των οροπεδίων Φολόης και Πηνείας. Εµπίπτει διοικητικά στους ήµους Λασιώνος και Φολόης και στα όρια των ήµων Λαµπείας και Ωλένης. Στο οροπέδιο απαντάτται ένα από τα µεγαλύτερα δάση βελανιδιών. Καλύπτει µια έκταση 42 χιλιάδων στρεµµάτων και είναι από Το δάσος της Φολόης βρίσκεται µέσα στις λεκάνες απορροής των ποταµών Ερυµάνθου και Πηνειού. Οι δυσµενείς κλιµατοεδαφικές συνθήκες προσδίδουν στο δάσος προστατευτικό χαρακτήρα τόσο στο έδαφος όσο στις καλλιέργειες και στα έργα πολιτισµού, από τα οποία διέρχονται οι ποταµοί Αλφειός και Πηνειός. Το δασικό σύµπλεγµα Κάπελης-Φολόης[1] µε µέσο ύψος 600 µέτρα είναι ένα πλούσιο οικοσύστηµα µε πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Το κυνήγι επιτρέπεται στην περιοχή από 20 Αυγούστου έως τα τέλη Φεβρουαρίου ύστερα από απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, η οποία καθορίζει τα είδη ζώων που επιτρέπεται το κυνήγι τους. Υπάρχουν ζώνες που επιτρέπεται το κυνήγι και σε κάποιες περιοχές που απαγορεύεται για να µπορούν τα ζώα και τα πουλιά να πολλαπλασιάζονται. Τα αναπαραγόµενα είδη είναι ο φιδαετός Circaetus gallicus, ο χρυσαετός Aquila chrysaetos, ο πετρίτης Falco peregrinus, ο µπούφος Bubo bubo, η αλκυόνη Alcedo atthis, ο λευκονώτης Dendrocopos leucotos και ο µουστακοτσιροβάκος Sylvia rueppelli. Τα επιτρεπόµενα είδη κυνηγιού είναι ο λαγός, η ορεινή πέρδικα, τα αγριογούρουνα στην περιοχή του Ερυµάνθου, αποδηµητικά πουλιά, αγριοπερίστερα, φάσες µπεκάτσες, τρυγόνια κ.ά. Από το δάσος σήµερα καλύπτονται µερικώς οι ατοµικές ανάγκες σε καυσόξυλα και οι µικροεπαγγελµατικές ανάγκες σε στρογγυλή ξυλεία των κατοίκων της περιοχής ασαρχείου Πύργου, πλην όµως η ετήσια παραγωγή δεν καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες. Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη από Ακρ. Κυλλήνη εως Τούµπι - Καλογριά 6 6 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330007/ 29
Βιότοπος NATURA The site includes the coastal region extending from Kalogria beach to the Kyllini cape. The substrate is sandy and not very deep (max. depth 15 m), hosting the beds of Posidonia oceanica. Studies have shown that these sandy beaches are potential nesting areas of the Loggerhead Turtle Caretta caretta. The beach from Kalogria to Manolada is backed by a dune system with typical vegetation such as Ammophila arenaria and Euphorbia paralias. Further up the dunes, there is a strip of Juniperus phoenicea, Pistacia lentiscus, etc. After the dunes the coastal forest of Strofilia starts, which is gradually substituted by agricultural land. Further south, the beach is comprised of fine sand and is backed by low-lying dunes down to the mouth of Kotichi lagoon where the sandstrip becomes narrower. South of the lagoon the beach becomes too narrow and muddy, thus unsuitable for nesting. Βιότοπος NATURA Θαλάσσια Περιοχή κόλπου Κυπαρισσίας 7 Η θαλάσσια αυτή περιοχή εκτείνεται από το ακρωτήριο Κατάκολο ως την πόλη της Κυπαρισσίας στο δυτικό τµήµα της Πελοποννήσου. Το υπόστρωµα είναι αµµώδες και το θαλάσσιο στρώµα καλύπτεται από λεπτόκκοκη άµµο µε διάσπαρτους ασβεστολιθικούς βράχους. Κατά µήκος των ακτογραµµών υπάρχουν µεγάλες παραλίες µε λεπτόκοκκη άµµο που χαρακτηρίζονται από εκτεταµένα αµµοθινικά συστήµατα. Ο κόλπος είναι γενικά ρηχός. Στα ρηχά µέρη παρατηρούνται τµήµατα µε Cymodocea nodosa, που ακολουθούνται από λιβάδια της Posidonia oceanica, µε πολύ καλή ανάπτυξη, πυκνούς πληθυσµούς και εύρωστα άτοµα. Τα λιβάδια της Posidonia oceanica που απαντούν στην περιοχή είναι πιθανότατα τα καλύτερα αναπτυγµένα στην Πελοπόννησο. Σχηµατίζουν ένα αδιαίρετο τµήµα του θαλάσσιου οικοσυστήµατος και αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τροφή, κατοικία και ωοτοκία των ψαριών. Η Posidonia oceanica είναι πολύ καλός βιολογικός δείκτης της οικολογικής κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι παρακείµενες αµµώδεις παραλίες του κόλπου είναι πολύ σηµαντικές για την ωοτοκία της Caretta caretta Θίνες και παραλιακό δάσος Ζαχάρως, Λίµνη Καϊάφα, Στροφυλιά, Κοκόβατος 8 7 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330008/ http://www.minenv.gr/1/12/121/12103/viotopoi/g2330008.html 8 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/gr2330005/ http://oikotrives.wordpress.com/2013/07/07/hleia-kaiafas/ http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/a00010220/ 30
Βιότοπος NATURA και Βιότοπος CORINE και Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Η προστατευόµενη περιοχή του Καϊάφα καταλαµβάνει έκταση περίπου 32.750 στρέµµατα και ονοµάζεται «Θίνες και παραλιακό δάσος Ζαχάρως, Λίµνη Καϊάφα, Στροφυλιά, Κακόβατος» µε κωδικό GR 2330005. Τον Αύγουστο 2007, κάηκε το 21% της προστατευόµενης περιοχής, όµως η πυρκαγιά επηρέασε τα επιµέρους ενδιαιτήµατα της περιοχής µε διαφορετικό τρόπο και ένταση: η µεγαλύτερη καταστροφή ήταν στα ώριµα παραθαλάσσια πευκοδάση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εµφανείς για πολλά χρόνια. Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαµιώνες, η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρη. Πριν από λίγα χρόνια, τα «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα» (σήµερα ΕΤΑ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαµατικών πηγών και των τουριστικών εγκαταστάσεων στη λιµνοθάλασσα του Καϊάφα µε την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ), η οποία παραδόθηκε το 2011. Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραµµατεία του ΥΠΕΚΑ (56014/2390/29-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγµατος για την ανακήρυξη της λίµνης Καϊάφα και της όµορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ. NATURA GR 2330008 Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως «Περιφερειακό πάρκο». Το σχέδιο επιτρέπει κατ αρχήν την αξιοποίηση των ιαµατικών πηγών και των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων µε µικρές προσθήκες. Προβλέπει επίσης τη δηµιουργία «eco-κάµπινγκ», την ανακαίνιση των υφιστάµενων ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, την κατασκευή ελαφριάς µορφής χώρων υποδοχής, αναψυχής, στάθµευσης και αγκυροβόλησης. Επίσης, την εγκατάσταση πλωτού καφέ-εστιατορίου, δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κ.λπ. Το σχέδιο που περιγράφεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Και βεβαίως, περιορίζει τη δραστηριότητα στην παραλιακή ζώνη, ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα, αλλά και το κυνήγι. Το δάσος και η λίµνη Καϊάφα είναι ένα απίθανης οµορφιάς τοπίο, µε τη γραφική λίµνη, τα δάση που την περιβάλλουν (κουκουναριές και πεύκα) τους καλαµιώνες και τα γραφικά κτίρια του ΕΟΤ που καθρεφτίζονται στα ήρεµα νερά. Στο βόρειο µέρος βραχώδεις ορθοπλαγιές στη βάση των οποίων βγαίνουν µέσα από σπήλαια τα ιαµατικά νερά της περιοχής. Προς την παραλία µια σειρά αµµοθηνών µε http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1011007/ http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=17932&v17= 31
κουκουναριές και πεύκα συµπληρώνει το τοπίο ενώ στα Β η οµορφιά συνεχίζεται µε ένα µεγάλο παράλιο δάσος, που άλλοτε χώριζε τη λίµνη Αγουλινίτσα από τη θάλασσα. Το ωραίο αυτό τοπίο υπέστη σοβαρές ζηµιές από πυρκαϊά πρίν από µερικά χρόνια, έχει αρχίσει όµως η διαδικασία της φυσικής αναγέννησης. Ακρωτήριο Αγ. Ανδρέα Κατάκωλου9 Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Παρουσιάζει αρχαιολογικό, ιστορικό, πολιτισµικό και τουριστικό ενδιαφέρον..το Κατάκωλο είναι λιµάνι, επίνειο του Πύργου και τοπικό τουριστικό κέντρο. Μεταξύ του ακρωτηρίου και της νησίδας Τηγάνι (στη µεταξύ τους θαλάσσια ζώνη) βρίσκονται κατακρηµνισµένα ερείπια αρχαίας πόλης (Φεία). Στη θέση της ακρόπολης της Φείας σώζεται το θαυµάσια διατηρήµένο βυζαντινό κάστρο, γνωστό ως Ποντικόκαστρο (Μπωβουάρ). Ανδρίτσαινα10 Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Σηµαντικός παραδοσιακός οικισµός της Αρκαδίας που εξακολουθεί να διατηρεί πολλά στοιχεία της τοπικής αρχιτεκτονικής. Το χωριό είναι χτισµένο στις πλαγιές του βουνού Κουκούβερος, πάνω σ έναν αυχένα που ελέγχει τη γύρω περιοχή. Τα σπίτια του πέτρινα µε κεραµοσκεπές, είναι χτισµένα έτσι ώστε να εκεµταλλεύονται την κλίση του εδάφους. Στο κεντρικό δρόµο µία σειρά από παραδοσιακά µαγαζιά θυµίζει τις παλιές δόξες και το εµπόριο που διεξαγόταν σ αυτήν την κωµόπολη. Μονή Κρεµαστής11 9 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1011003/ http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=20253 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=1102594821&v17= http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=20253&v17= 10 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1011067/ http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=20253 11 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1011012/ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9c%ce%bf%ce%bd%ce%ae_%ce%9a%cf%81%ce%b5%ce% BC%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82 32
Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Η Ιερά Γυναικεία Μονή Παναγίας Κρεµαστής είναι ορθόδοξο Ελληνικό µοναστήρι. Βρίσκεται 18 χλµ µετά τον Πύργο, στο χωριό Λάνθι. Ιδρύθηκε το 1700. Ονοµάστηκε έτσι γιατί, κατά την παράδοση, η εικόνα βρέθηκε από βοσκούς στο σπήλαιο να αιωρείται. Σήµερα έχει 16 µοναχές. Ο Ναός της Μονής είναι εντός σπηλαίου. Η µονή εορτάζει κατά την 23η Αυγούστου. Χιλιάδες προσκυνητές την παραµονή κατά τον Εσπερινό και κατά την ηµέρα της εορτής, συρρέουν για να προσκυνήσουν την Παναγία. Η µονή δέχεται χιλιάδες προσκυνητές και κατά την διάρκεια όλου του χρόνου. Η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη από πανέµορφα πευκοδάση που υπέστησαν ζηµιές από πρόσφατες πυρκαϊές αλλά βρίσκονται σε φάση φυσικής αναγέννησης. Ποταµός Αλφειός και παραπόταµοι12 Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και Βιότοπος Πρόκειται για µία εκτεταµένη περιοχή που ορίζεται στα βόρεια από τον ποταµό Αλφειό, στα νότια από το δρόµο Ανδρίτσαινας- Πύργου, στα ανατολικά από το δρόµο Ανδρίτσαινας-Σέκουλα και στα δυτικά από το δρόµο προς ιάσελα-παπά Χάνια. Η περιοχή διαρρέται από οκτώ διαδοχικά ποταµάκια που κατεβαίνουν από το όρος Μίνθη και χώνονται στον Αλφειό ανάµεσα από υψώµατα δασωµένα µε πεύκα και πουρνάρια. Στις κοίτες των ρεµάτων φυτρώνουν πλατάνια. Κάπου-κάπου τη µονοτονία του πρασίνου σπάει η παρουσία µικρών χωριών και οικισµών και καλλιέργειες µε αµπέλια, ελαιώνες και φυσικούς φράχτες. Μέρος του τοπίου υπέστη πρόσφατα σοβαρή υποβάθµιση από πυρκαϊές αλλά πάντως έχει ήδη αρχίσει η φυσική αναδάσωση του. 3.2 Άλλα τοπία που αξιολογούνται ως ιδιαίτερης αξίας και χρήζοντα προστασίας είναι τα εξής: Ιερά Μονή Αγίας Ελεούσης Βαρθολοµειού Ηλείας 13 12 http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/at1011011/ http://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/ab1090015/ http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=11099&v17= 13 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=7994&v17= 33
Ιστορικό διατηρητέο µνηµείο Κοντά στο χωριό Λυγιά και µέσα σε ένα βαθύ καταπράσινο φαράγγι βρίσκεται το Μοναστήρι της Παναγίας της Ελεούσης. ίπλα είναι µια σπηλιά µε σταλακτίτες που το νερό της θεωρείται αγίασµα. Κτίστηκε τον 9ο µ.χ. αιώνα και πήρε το όνοµα από την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε και της έδωσαν το επίθετο Ελεούσα ζητώντας της την προστασία των κατοίκων της περιοχής. Τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μονή της Αγίας Ελεούσας αποτέλεσε το καταφύγιο των κατατρεγµένων. Από τις αλλεπάλληλες καταστροφές και λεηλασίες έχουν αποµείνει η εκκλησία και ένας µισογκρεµισµένος πύργος που χρησίµευε για την προστασία των µοναχών από τους επιδροµείς και ο οποίος τώρα έχει επισκευασθεί. Η Μονή έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821. Σήµερα το µοναστήρι αποτελείται από 2 Μοναχές. Φρούριο ''Xλεµούτσι'' Kοινότητας Kάστρου N. Hλείας.14 Αµεση ζώνη προστασίας Το Χλεµούτσι ή Χλουµούτσι ή Clermont ή Castel Tornese ήταν τo σηµαντικότερο κάστρο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Κατασκευάστηκε µεταξύ του 1220 και του 1223 κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας από το Γοδεφρείδο Β' Βιλλεαρδουίνο στην Ηλεία και προστάτευε και τηνανδραβίδα, αλλά και το επίνειο της, τη Γλαρέντζα. Το αρχικό όνοµα του κάστρου ήταν Clermont, όπως το ονόµαζαν οι Γάλλοι ιδιοκτήτες του. Οι Έλληνες το ονόµασαν Χλουµούτσι όπως φαίνεται στο Χρονικό του Μορέως ή Χλεµούτσι, η ονοµασία που έφτασε σε εµάς σήµερα. Κατά την εποχή της βενετσιάνικης κυριαρχίας ονοµάστηκε Castel Tornese, επειδή οι Βενετσιάνοι θεωρούσαν ότι εκεί γινόταν η κοπή των νοµισµάτων του πριγκιπάτου της Αχαΐας, των τορνεζίων. Το Χλεµούτσι βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο ύψους περίπου 220 µέτρων, σε µικρή απόσταση από τη θάλασσα (περίπου 2-2,5 χλµ), στο δυτικότερο ακρωτήριο της http://www.imilias.gr/component/content/article/112-monastiria/98-moni-eleousa-ligia.html 14 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=18936&v17= http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a7%ce%bb%ce%b5%ce%bc%ce%bf%cf%8d%cf%84%cf%8 3%CE%B9 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=19022&v17= 34
Πελοποννήσου µε θέα στο Ιόνιο Πέλαγος, απέναντι από τη Ζάκυνθο, στην ίδια ευρύτερη περιοχή µε το λιµάνι και το κάστρο της Γλαρέντζας (σε απόσταση 5-6 χλµ.) και την Ανδραβίδα (κάπου στα 12-13 χλµ), την πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Αρχαία Ακρόπολη στην Kοινότητα Bρεστού.15 Αρχαιολογικός Χώρος Τα εκτεταµένα ερείπια που υπάρχουν στην περιοχή του Βρεστού, ταυτίζονται µε την πόλη «Πτελεός» που έλαβε µέρος στην Τρωική εκστρατεία, όπως αναφέρει και ο Όµηρος. Ο «Πτελεός» σύµφωνα µε τα όσα αναφέρει ο Στράβων στα Γεωγραφικά, κτίστηκε από εποίκους που ήρθαν από την οµώνυµη πόλη της Θεσσαλίας. Στην εποχή που γράφει, υπήρχε «δρυµώδες χωρίον ακατοίκητο, Πτελάσιον καλούµενο». Τα ερείπια είναι από σπίτια, θέατρο, δηµόσια κτίρια και τείχη µε πύργους. Λέπρεο.16 Αρχαιολογικός Χώρος Η Ακρόπολη του Αρχαίου Λέπρεου είναι µια από τις πιο εντυπωσιακές της υτικής Πελοποννήσου και οι ανασκαφές (1853-1940) έφεραν στο φως ευρήµατα και µαρτυρίες µέχρι και τους κλασσικούς, ελληνιστικούς και Ρωµαϊκούς χρόνους. Ο χώρος του Αρχαίου Λέπρεου ήταν κατοικηµένος από τη νεολιθική εποχή (6000-2700 π.χ.). Η µεγάλη ακµή εντοπίζεται στην περίοδο µετά το 1900 π.χ. Στα χρόνια του Παυσανία (2ος αιώνας π.χ.) η πόλη είχε παρακµάσει κα ο ίδιος αναφέρει «Στη δική µου εποχή ούτε κανένα µνήµα επίσηµο υπήρχε, ούτε κανένα ιερό εκτός της ήµητρας, αλλά και αυτό φτιαγµένο µε ωµές πλίνθες».πάντως, τα ευρήµατα των ανασκαφών στο χώρο του Ναού της ήµητρας είναι εντυπωσιακά. Αξιοσηµείωτος είναι ο µύθος του ήρωα Λέπρεου ο οποίος είχε την τόλµη να προκαλέσει τον Ηρακλή σε διαγωνισµό πολυφαγίας και οινοποσίας. Νίκησε τον 15 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8008&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/component/content/article/28-ancient-places/398-n-vresto.html 16 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8026&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/component/content/article/28-ancient-places/396-n-ancient-lepreo.html 35
Ηρακλή, και αυτό του έδωσε θάρρος να τον καλέσει σε µονοµαχία, κατά την οποία έχασε την ζωή του. Προς τιµήν του ο τόπος ονοµάστηκε Λέπρεο. Ανω Φιγάλεια.17 Αρχαιολογικός Χώρος και Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Η Φιγαλεία υπήρξε κατά την αρχαιότητα µία από τις ισχυρότερες αρκαδικές πόλεις, στην πολιτική χώρα της οποίας ανήκε ο ναός του Επικούριου Απόλλωνος. Την πόλη περιέβαλε ισχυρό τείχος µήκους περίπου 4 χλµ., µε πύργους ορθογώνιους και κυκλικούς, το οποίο σώζεται ακόµη και σήµερα σε πολύ καλή κατάσταση και σε αρκετό ύψος. Ο Παυσανίας (VIII 39 41) αναφέρει στη Φιγαλεία την ύπαρξη ιερών της Αρτέµιδος Σωτήρος, του ιονύσου Ακρατοφόρου και της Ευρυνόµης, καθώς και Γυµνασίου και αγοράς µε τα αγάλµατα του Ερµή και του Ολυµπιονίκη Αρραχίωνα. Ένα άγαλµα κούρου, που είναι εκτεθειµένο στο Μουσείο Ολυµπίας θεωρείται ότι απεικονίζει τον Αρραχίωνα, βρέθηκε δε στο χώρο της αρχαίας αγοράς της πόλης. Επίσης αναφέρει στην αγορά την ύπαρξη πολυανδρίου των Ορεσθασίων, οι οποίοι βοήθησαν τους Φιγαλείς να διώξουν από την πόλη τους, τους Λακεδαιµόνιους κατακτητές (µετά το 659 π.χ.) Αλιφείρα.18 Αρχαιολογικός Χώρος έκα χιλιόµετρα βορειοδυτικά της Ανδρίτσαινας, πάνω από την σηµερινή Αλιφείρα βρίσκεται η Αρχαία Αλιφείρα, που κτίστηκε από Αρκάδες το 3000 π.χ. Ο Παυσανίας και ο Πολύβιος διέσωσαν τις πληροφορίες του τόπου όπου γεννήθηκε και λατρεύτηκε η θεά Αθηνά, ερείπια του ναού της οποίας σώζονται στην περιοχή. Ο Ναός του Ασκληπιού, έργο του 4ου αιώνα π.χ., η Ακρόπολη που βρίσκεται στο υψηλότερο σηµείο της λοφοσειράς της Αλιφείρας, και ανακαλύφθηκαν το 1932 απ' τον καθηγητή Α. Ορλάνδο., φανερώνουν µια πόλη που βρέθηκε σε µεγάλη ακµή. ''Kάστρο'' Θεισόας Hλείας19 17 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8007&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/component/content/article/28-ancient-places/395-n-ancient-figaleia.html 18 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8003&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/component/content/article/28-ancient-places/394-n-ancient-alifeira.html 36
Αρχαιολογικός Χώρος Στο λόφο πάνω από τον οικισµό Θεισόα, του ήµου Ανδρίτσαινας, ο επισκέπτης συναντά διάσπαρτα µέλη του αρχαίου ναού, ίδιας τεχνοτροπίας µε το ναό του Επικούριου Απόλλωνα (430 429 π.χ.).στην αρχαία οχύρωση που υφίσταται µέχρι σήµερα, κτίστηκε το οχυρό της Αγίας Ελένης (1209-1275 µ.χ.). Πίσω από το λόφο υπάρχει η κοιλάδα της Σουλτίνας, την οποία διαρρέει ο ποταµός Μυλαίων, που πηγάζει στο όρος «Λύκαιο» και κατά την παράδοση αποτελεί τον τόπο γέννησης του ία, του οποίου τροφός υπήρξε η νύµφη Θεισόα, από την οποία πήρε το όνοµά του ο σύγχρονος οικισµός.το 1966 κατά την κατασκευή του δρόµου Θεισόα-Μάτεσι αποκαλύφθηκε νεκροταφείο, ίσως των Ελληνιστικών χρόνων. Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαία Ηλιδα 20 Η Ήλιδα ή Ήλις ήταν πόλη-κράτος της αρχαίας Ηλείας. Η Ήλιδα κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, βρισκόταν δίπλα στην αρχαία Ολυµπία και στην µυκηναϊκή εποχή έγινε ανεξάρτητο βασίλειο, από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ηλείας. Οι κάτοικοί της ονοµάζονταν Επειοί [1] και συµµετείχε στον Τρωικό πόλεµο µε αρχηγό τον Πολύξενο.[2] Η Ήλιδα είχε γυµνάσιο µε πολλούς περιβόλους, θέατρο που δεν είχε κερκίδες αλλά οι θεατές παρακολουθούσαν την παράσταση από τα πρανή, παλαίστρα που µέσα σε αυτή υπήρχαν και τα αγάλµατα των αθλητών Πολύκτορου και Σωσάνδρου. Έξω από το γυµνάσιο προς την αγορά υπήρχε ο λεγόµενος λλανοδικαιώνας και η στοά των Κερκυραίων. Είχε επίσης αγορά και λουτρά. Στην πόλη υπήρχαν τα ιερά του Απόλλωνα Ακεσίου µε άγαλµα του θεού και λατρευόταν σαν θεός θεραπευτής, το ιερό των Χαρίτωνπου βρισκόταν στην αγορά και µέσα είχε τα ξύλινα αγάλµατα των χαρίτων, κάθε Χάρις κρατούσε το διακριτικό 19 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8024&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/component/content/article/28-ancient-places/399-n-thesoa.html 20 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=11098&v17= http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%89%ce%bb%ce%b9%ce%b4%ce%b1 37
της σύµβολο τριαντάφυλλο, αστράγαλο και κλαδί µυρτιάς. Ο ναός τουσειληνού, στην αγορά, στον οποίο λατρευόταν και ο ιόνυσος και η Μέθη. Το ιερό της Τύχης, στην αγορά, όπου µέσα σε στοά βρισκόταν µεγάλο άγαλµα της, το ξόανο ήταν επιχρυσωµένο εκτός τα άκρα. Ο ναός του Σωσίπολη στην αγορά και αυτός, που απεικόνιζε το Σωσίπολι ως παιδί να φορά χλαµύδα στολισµένη µε αστέρια και να κρατά στο ένα χέρι του κέρας της Αµάλθειας, ο Σωσίπολις στην Ηλεία θεωρούνταν προσωποποίηση του ία. Ο ναός της Αθηνάς στην ακρόπολη της Ήλιδας, ο ναός είχε χρυσελεφάντινο άγαλµα της Αθηνάς και απεικόνιζε την θεά σαν Εργάνη να φορά κράνος µε πετεινό. Το ιερό του ιόνυσου που βρισκόταν κοντά στο θέατρο µεταξύ της αγοράς και του Μηνίου ποταµού, είχε άγαλµα του θεού έργο του Πραξιτέλη. Ναός των Ρωµαίων αυτοκρατόρων µε κυκλικό περίστυλο που στην εποχή του Παυσανία η στέγη του είχε καταρρεύσει. Το τέµενος τουαχιλλέα, ο ναός του Άδη µε περίβολο, επίσης ο ναός της Αρτέµιδος Φιλοµείρακος κοντά στο γυµνάσιο. Ναός της Αφροδίτης ουράνιας κοντά στην Κερκυραϊκή στοά, µε χρυσελεφάντινο άγαλµα της θεάς, έργο του Φειδία, όπου παρίστανε τη θεά µε το ένα πόδι να πατά πάνω σε µια χελώνα, και τέµενος της Αφροδίτης Πανδήµου δίπλα στο ναό τηςαφροδίτης Ουράνιας. Η Ήλιδα έκοβε και δικά της νοµίσµατα, ενώ ήταν σύµµαχος της Σπάρτης µέχρι τον Πελοποννησιακό πόλεµο που έγινε µέλος της Αχαϊκής Συµπολιτείας και αργότερα στην Ρωµαϊκή αυτοκρατορία αποτέλεσε τµήµα της ρωµαϊκής επαρχίας της Αχαΐας. Η πόλη κατοικήθηκε και στα πρώτα βυζαντινά χρόνια και γνώρισε την οριστική παρακµή όταν ο Μέγας Θεοδόσιος απαγόρευσε τους ολυµπιακούς αγώνες.[4] Ερείπια της αρχαίας πόλης διατηρούνταν ορατά και το 1911 άρχισαν οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες από τον Αυστριακό αρχαιολόγο Ότο Βάλτερ (Otto Walter). Σήµερα η αρχαία πόλη είναι επισκέψιµη. Μυκηναϊκό Νεκροταφείο στην Παλιοµποκοβίνα21 Αρχαιολογικός Χώρος Στη ΒΑ Ηλεία, κοντά στα σύνορα των νοµών Ηλείας και Αχαϊας και σε µικρή απόσταση ανατολικά του χωριού της Αγίας Τριάδας, έχει ερευνηθεί εκτεταµένο µυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαµοειδών τάφων. Είναι λαξευµένοι στην κλιτύ του λοφίσκου, και διατεταγµένοι σε σειρές, µε προσανατολισµό Β-Ν και Α-. Ερευνήθηκαν συνολικά πενήντα (50) τάφοι, οι οποίοι απέδοσαν σηµαντικότατα ευρήµατα. Βρέθηκαν περίπου πεντακόσια (500) αγγεία: ψευδόστοµοι αµφορείς -που είναι και το πιο κοινό σχήµα- µεγάλοι δίωτοι και τετράωτοι αµφορείς, πιθαµφορίσκοι, αλάβαστρα, κύαθοι, πρόχοι, λήκυθοι, άωτα σφαιρικά αγγεία, πτηνόσχηµα κ.ά., ενώ βρέθηκαν και δύο νέοι τύποι αγγείων. Στη διακόσµηση των αγγείων κυριαρχούν τα ηµικύκλια, τα τρίγωνα, τα άνθη, οι κυµατοειδείς γραµµές, οι ταινίες κ.ά. Τα εικονιστικά θέµατα είναι λίγα. Το σηµαντικότερο είναι η παράσταση πρόθεσης νεκρού, που διατηρήθηκε σε όστρακα κρατήρα και χρονολογείται στη µέση ΥΕ ΙΙΙ Γ περίοδο. Στα 1500 περίπου ανέρχονται και τα µικροευρήµατα, που προέρχονται από το νεκροταφείο. Τα σηµαντικότερα είναι: δύο χάλκινες πόρπες, χάλκινες και οστέινες περόνες, ξυράφια, ένα χρυσό περίαπτο και ένα από ορεία κρύσταλλο, ένα χρυσό περιδέραιο, οκτακόσιες (800) περίπου χάντρες διαφόρων τύπων (από σάρδιο, 21 http://www.visitilia.gr/index.php/el/tourism-culture/ancient-places/mykenaec-cemetery.html 38
φαγεντιανή και υαλόµαζα), δύο γραφίδες, δεκατρείς σφραγιδόλιθοι, οκτώ χάλκινα µαχαίρια, πέντε λόγχες δοράτων, αρκετοί οδόντες κάπρου από οδοντόφρακτα κράνη, ένα ξίφος, δύο χάλκινα αγγεία, λίθινη µήτρα κ.ά. Το νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας χρονολογείται από την αρχή της ΥΕ ΙΙΙ Α έως και το τέλος της ΥΕ ΙΙΙ Γ περιόδου και αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες θέσεις στην Ηλεία. Κακόβατος22 Αρχαιολογικός Χώρος Σηµαντική µυκηναϊκή θέση αποτελεί ο αρχαιολογικός χώρος του Κακοβάτου. Εκεί ανεσκάφησαν τρεις θαλαµωτοί τάφοι και ένας οχυρωµένος οικισµός. Βρίσκονται τέσσερα χιλιόµετρα βορειοανατολικά της σηµερινής, οµώνυµης κοινότητος. Εχουν κατασκευασθεί στην κορυφή και την κλιτύ ενός λοφίσκου από τον οποίο µπορεί κανείς να κατοπτεύσει όλη την πεδιάδα της Ζαχάρως. Η ανασκαφή διεξήχθη στις αρχές του αιώνα (1907-1908) από τον W. DOERPFELD.Οι τάφοι βρέθηκαν συληµένοι και κατεστραµµένοι από τους κατοίκους, οι οποίοι χρησιµοποιούσαν τους λίθους των θόλων για την παραγωγή ασβέστη.οι κάτοικοι ονόµαζαν και αποκαλούν ακόµη και σήµερα την περιοχή, "Μάρµαρα".Και οι τρείς τάφοι είναι επιβλητικοί, µεγάλων διαστάσεων και µπορούν να συγκριθούν µε αργολικά και µεσσηνιακά ανάλογα (τάφοι Ατρέα, Αιγίσθου, Περιστεριάς). Παρά τη σύληση και την εκτεταµένη καταστροφή τους βρέθηκαν αρκετά αντικείµενα το οποία πιστοποιούν τη δύναµη, τον πλούτο και την ευηµερία των κατοίκων της εποχής. Το δάσος της Κάπελης Η Κάπελη λέγεται και «µπαλκόνι της Ηλείας». Από τα ψηλότερα βουνά φαίνεται σαν µεγάλο αλώνι µε ακτίνα δέκα χιλιοµέτρων, ενα από τα χαµηλότερα σαν δρεπάνι. Είναι ένα από τα σπανιότερα δάση, µοναδικό στα Βαλκάνια. Οι βελανιδιές του είναι ψηλές, άλλες ευθείς σαν κυπαρίσσια και άλλες χοντρές πολύκλωνες σαν «βασίλισσες του δάσους». Το Φαράγγι του Γούµερου Η πεζοπορία στο φαράγγι του Γούµερου είναι µια εύκολη πεζοπορική διαδροµή διάρκειας 3 ωρών στο οροπέδιο της Φολόης του νοµού Ηλείας. Η διαδροµή διέρχεται από τις αρχαιότερες ελιές της Ελλάδας, οι οποίες στεφάνωναν τους Ολυµπιονίκες και περιλαµβάνει το αρχαίο καλντερίµι, τµήµα της ιεράς οδού Hλιδας Ολυµπίας, το µαντείο των αθλητών, την ιερά Μονή Ασκητής µε το βυζαντινό ναό του 1200 µχ. και καταλήγει στο χωριό Γούµερο. Λίµνη Πηνειού 23 22 http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?id_fekya=8025&v17= http://www.visitilia.gr/index.php/el/tourism-culture/ancient-places/ancient-kakovatos.html 23 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b5%ce%af%ce%bf:%ce%9b%ce%af %CE%BC%CE%BD%CE%B7_%CE%A0%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%8D_(% CE%BE).JPG 39
Η Λίµνη Πηνειού είναι τεχνητή λίµνη που δηµιουργήθηκε έπειτα από κατασκευή φράγµατος στον ποταµό Πηνειό. Βρίσκεται στον νοµό Ηλείας. Η έκτασή της είναι 19,895 τ.χλµ και είναι η µεγαλύτερη λίµνη της Πελοποννήσου. Το φράγµα που έχει πάχος 10 µέτρα άρχισε να κατασκευάζεται τον Σεπτέµβριο του 1961 και ο έργο παραδόθηκε το 1968[2]. Με τον εµπλουτισµό του φράγµατος µε νερό εγκαταλείφθηκε το χωριό Ξενιές που βρισκόταν στον πυθµένα της υπό δηµιουργίας λίµνης αλλά και οι οικισµοί Παλαιοχώρα, Αγία Άννα και Σούλι[2]. Το εµβαδόν της λεκάνης του φράγµατος είναι 723 χιλιόµετρα, και η χωρητικότητα της λίµνης είναι 366 εκατοµµύρια κυβικά µέτρα[2] Ιαµατικά Λουτρά Κυλλήνης Τα ιαµατικά λουτρά της Κυλλήνης απέχουν 9 χιλιόµετρα από την κωµόπολη και βρίσκονται µέσα σε φυσικό δάσος. Τα λουτρά υπάρχουν από την αρχαιότητα και έχουν βρεθεί εγκαταστάσεις ρωµαϊκών χρόνων Η πανέµορφη αυτή τοποθεσία µε τη σπάνια βλάστηση βρίσκεται σε ένα πυκνό δάσος που φτάνει ως την αµµουδιά. Η ηρεµία της περιοχής χαλαρώνει τον επισκέπτη αµέσως. Το νερό, η λάσπη και οι αναθυµιάσεις των ιαµατικών πηγών, θεραπεύουν από την αρχαιότητα ως και σήµερα, αρθριτικά,άσθµα και δερµατικές 40
παθήσεις. Επιπροσθέτως, µπορεί κάποιος να θαυµάσει και τα ερείπια των αρχαίων ρωµαικών λουτρων που βρίσκονται εκεί. Μονή Σεπετού - Αρχ. Αλιφείρα - Φαράγγι Τρίτωνα - Καταρράκτες 24 άγριου φυσικού περιβάλλοντος. Το µονοπάτι ξεκινά από τη Μονή Σεπετού, η οποία χαρακτηρίζεται ως ένα από τα σηµαντικότερα µνηµεία µεσαιωνικής Περιόδου. Η µια διαδροµή κατευθύνεται προς τα ανατολικά και καταλήγει στον Αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αλιφείρας. Η δεύτερη διαδροµή µε αφετηρία πάλι τη Μονή Σεπετού κατεβαίνει στο φαράγγι του Τρίτωνα σε απόσταση περίπου 500 µ. µε κατεύθυνση στα υτικά. Από το φαράγγι του Τρίτωνα µε κατεύθυνση στα δυτικά ακολουθώντας τη ροή του ποταµού ο επισκέπτης µένει έκθαµβος από τη θέα των καταρρακτών και του Ποταµός Ερύµανθος 25 24 http://www.visitilia.gr/index.php/home/100-routes-of-life/422-sepetou-ancalipheira-triton-falls.html 25 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%95%cf%81%cf%8d%ce%bc%ce%b1%ce%bd%ce%b8%ce% BF%CF%82_%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BC%CF%8C%CF%82 41
Ο Ερύµανθος είναι ποταµός της Πελοποννήσου που πηγάζει από το οµώνυµο όρος Ερύµανθος, παραπόταµος του Αλφειού. Σχηµατίζεται από πηγές που βρίσκονται στην νοτιοανατολική πλευρά του οµώνυµου βουνού στην Αχαΐα κι έχει µήκος 60 χιλιόµετρα. Αρχικά τα νερά έχουν την ονοµασία Νουσαΐτικοκαι κατεύθυνση νοτιοανατολική µέχρι το χωριό Τριπόταµα που εκεί ενώνονται µε τα νερά του Αροανίου και του Σειραίου που πηγάζουν στην ορεινή περιοχή ανάµεσα στον Ερύµανθο και στα Αροάνια όρη στην Αχαΐα, έτσι ο Ερύµανθος γίνεται ποτάµι. Μετά τα Τριπόταµα ο ποταµός βρίσκεται έξω από τα σύνορα της Αχαΐας και γίνεται φυσικό σύνορο ανάµεσα στοννοµό Ηλείας και στον Νοµό Αρκαδίας και για λίγο έχει κατεύθυνση νοτιοδυτική, αλλά στη συνέχεια, ρέει από βορρά προς νότο µέχρι να ενωθεί µε τον Αλφειό λίγο δυτικότερα τουλάδωνα. Ο ποταµός συνθέτει ένα φυσικό περιβάλλον ανάµεσα από το ανάγλυφο του ορεινού συγκροτήµατος της οροσειράς Ερυµάνθου, µε πολλά παραδοσιακά γεφύρια, παλιούς νερόµυλους και τον όλο υδάτινο πλούτο του. Είναι ορµητικός και στα νερά του γίνονται αγώνες κανόε-καγιάκ και ράφτινγκ. Αξιοσηµείωτο είναι ότι ο Ερύµανθος αναφέρεται και στους αρχαίους Ορφικούς ύµνους. Επίσης ενδεικτικό της σηµασίας του ποταµού στην αρχαιότητα, είναι ότι κοντά στις όχθες του είχε κτιστεί η ισχυρή οικονοµικά πόληκράτος Ψωφίς στην οποία και λατρευόταν ως Θεός. 42