ΕΠΙΓΟΝΟΙ 5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα Δύσβατα Ορεινά της Καππαδοκίας Ο ΣΥΝΝΕΦΙΑΣΜΕΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ σκέπαζε σαν πάχνη τις βουνοκορφές κι έκρυβε την ορατότητα. Οι μυτερές πέτρες που φώλιαζαν στο μαύρο χώμα σε κάθε σχεδόν πιθαμή του που ξεμύτιζε ανάμεσα στα σκληρά πετρώματα του στενού μονοπατιού έκαναν ακόμη και τα μεγαλόσωμα άλογα να κινούνται διστακτικά και με έντονη νευρικότητα. Ο ηλικιωμένος αξιωματικός που έγερνε πάνω στη μαύρη ψηλοκάπουλη φοράδα κρατούσε σφιχτά τα γκέμια κι έσφιγγε τα μυώδη πόδια του πάνω στην κοιλιά της, μην τυχόν και γλιστρήσει από τη ράχη της. Ο Ιερώνυμος ο Θρακιώτης δυσκολευόταν μετά από τόσα χρόνια να συνηθίσει στο ρόλο του πολεμιστή. Το μυαλό του γύριζε στην εξέλιξη των γεγονότων και στην τύχη των παλιών του συντρόφων και ονειρευόταν τις ώρες που μόνος κάτω από έναν πυρσό θα σκάλιζε στον πάπυρο όσα έβλεπε, άκουγε και γνώριζε για συμβάντα κι ανθρώπους. Ελάχιστα σκεφτόταν τους άντρες που τον ακολουθούσαν και που η τύχη τους συχνά κρεμόταν από δικές του αποφάσεις. Ο Ιερώνυμος ήταν στρατηγός. Από τους παλαιότερους ηγή-
6 ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ τορες μάλιστα του κατακτητικού στρατού. Αν και είχε γεννηθεί από γνήσιους Έλληνες γονείς στην Καρδία της Θράκης, πάνω στη χερσόνησο που ξεπρόβαλλε στη βόρεια πλευρά του Ελλήσποντου, η ζωή του είχε κυλήσει στις υπηρεσίες των βασιλιάδων της Μακεδονίας. Παρόλο που τα χρόνια του Περικλή η πόλη του Ιερώνυμου είχε βαθιές αθηναϊκές ρίζες, πολλές οικογένειες είχαν μετακινηθεί εκεί από την κυρίαρχη δημοκρατία της νότιας Ελλάδας και κατόρθωσαν να δεσπόζουν στην οικονομική και στην πολιτική της ζωή. Στους Πελοποννησιακούς πολέμους εντούτοις η Καρδία δεν είχε συμμαχήσει ανοιχτά με την Αθήνα. Συχνά βρέθηκε στο αντίπαλο στρατόπεδο. Κι όταν ο Φίλιππος της Μακεδονίας αναμίχθηκε για να την προστατέψει από τη μήνιν της Αθήνας, οι καλύτερες οικογένειες της πόλης στάθηκαν στο πλευρό των Μακεδόνων. Ο Ιερώνυμος πήγε τότε στην Πέλλα, στο περιβάλλον της βασιλικής οικογένειας. Εκεί γνωρίστηκε με το νεαρό πρίγκιπα Αλέξανδρο κι ανέλαβε, πολύ νεαρός, ευθύνες κοντά στον ακατάβλητο βασιλιά Φίλιππο. Μαζί του ήταν και ο παιδικός του φίλος Ευμένης, κι αυτός γόνος αθηναϊκής οικογένειας της Καρδίας που μαζί με τον Αλέξανδρο έκανε μαθήματα με τον Αριστοτέλη και βρέθηκε, παμπόνηρη αλεπού από μικρός, αρχιγραμματέας δίπλα στο βασιλιά. Ο Φίλιππος εκτιμούσε πολύ τους δύο Έλληνες από τη Θράκη και χαιρόταν που συντρόφευαν το γιο του, τον Αλέξανδρο, που, ευέξαπτος και παρορμητικός καθώς ήταν, δε δίσταζε να πικραίνει τους φίλους του με χωρατά, παρατηρήσεις, ακόμη και ύβρεις και σκληρές χειρονομίες. Ο Ευμένης, παρά την καταγωγή του και την καχυποψία και την αντιπάθεια που έδει-
ΕΠΙΓΟΝΟΙ 7 χναν οι περισσότεροι Μακεδόνες στο πρόσωπό του, βρέθηκε πιο κοντά στον Φίλιππο, επιφορτισμένος με τη διαχείριση των οικονομικών του βασίλειου αλλά και τις ανάγκες κάθε φορά του στρατού. Ο Ιερώνυμος ήταν πλησιέστερα στις στρατιωτικές δραστηριότητες του βασιλιά. Αν και ήταν ξένος, κλήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ανάμεσα στους υπασπιστές του κι έμαθε πολλά για ζητήματα τακτικής και στρατιωτικών ελιγμών από τον πολυμήχανο βασιλιά. Ο Ιερώνυμος σκαρφάλωνε τώρα στα κατσάβραχα της μακρινής Καππαδοκίας για να βρει ξανά το φίλο του. Οι παράξενες βραχοσειρές που έμοιαζαν με ανθρώπινα όντα με μεγάλα πλακουτσωτά κεφάλια έκλειναν σε πολλά σημεία τον ορίζοντα. Μπλοκάριζαν έτσι τις διόδους και δυσκόλευαν την πρόσβαση σε περάσματα και ανηφορικά μονοπάτια. Ο δρόμος για το απόρθητο, οχυρωμένο κάστρο Νώρα δεν έπρεπε να είναι πολύ μακρύς ακόμη. Οι μικρές περίπολοι που έλεγχαν τα περάσματα για την ασφαλή διέλευση των αντρών του ανέφεραν πως ο δρόμος ήταν ασφαλής. Δεν υπήρχαν ενέδρες και κρυμμένοι ακροβολιστές. Ο φίλος του ο Ευμένης μάλλον δε σκόπευε να του παίξει κάποιο άσχημο παιχνίδι. Ο Ιερώνυμος χαιρόταν που θα συναντούσε το φίλο του δίχως απρόοπτα και περιπέτειες. Τώρα πια και οι δυο τους ήταν αρκετά μεγάλοι, σχεδόν γέροντες. Ως στρατηγοί του Αλέξανδρου ακροβατούσαν στο κενό μετά το θάνατό του. Έζησαν πολλά γεγονότα και βρέθηκαν στη δίνη των εξελίξεων. Τώρα πια ελάχιστοι από τους δικούς τους συμπολεμιστές και τους συντρόφους του μεγάλου στρατηλάτη υπήρχαν στη ζωή. Ο Παρμενίωνας, ο Φιλώτας, ο Ηφαιστίωνας, ο Περδίκκας, ο γερο-αντίπατρος, ο Μαύρος Κλείτος,
8 ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ο Νεοπτόλεμος, ο Κρατερός, ο Λεοννάτος, ο αδύναμος βασιλιάς Αρριδαίος, ο Φίλιππος ο Γʹ όπως είχε μετονομαστεί, δεν υπήρχαν πια. Αυτοί, κι άλλοι πολλοί, είχαν χάσει τη ζωή τους κάτω από χέρια δολοφονικά, σε πεδία μάχης ή σε αδελφοκτόνες συγκρούσεις. Καινούριοι πολέμαρχοι κυριαρχούσαν τώρα στα κατακτημένα εδάφη και διαφέντευαν τις τύχες των μακεδονικών κατακτήσεων. Ο Αντίγονος o Μονόφθαλμος, ο κηδεμόνας Πολυπέρχωνας, ο Κάσσανδρος, ο Πευκέστας, ο Λυσίμαχος, ο Πτολεμαίος και ο Σέλευκος. Ανάμεσά τους κι ο Ευμένης από την Καρδία, Έλληνας ανάμεσα σε σκληρούς κι αποφασισμένους Μακεδόνες. Ο Ιερώνυμος προσπάθησε να μείνει κοντά στο φίλο του, κι οι δυο πάσχισαν να μην μπει κάτι ανάμεσά τους. Τα φαινόμενα και οι εξελίξεις δεν τους διευκόλυναν πάντα. Ο Ιερώνυμος καταλάβαινε πως ζούσε κοσμοϊστορικές στιγμές και φρόντιζε να σημειώνει όσα μπορούσε απ αυτά που διαδραματίζονταν γύρω του, ενώ την ίδια ώρα αγωνιζόταν να παραμένει ζωντανός. Ο Ευμένης, από την άλλη μεριά, είχε εισέλθει ορμητικά στα πολιτικά αλλά και στα στρατιωτικά παιχνίδια της εποχής. Επιδέξιος στρατηγός, απέδειξε με τις κινήσεις και τη στρατιωτική του ευφυΐα πως άξιζε της εμπιστοσύνης που του έδειξε ο Αλέξανδρος. Αυτή την ώρα ο φίλος του Ιερώνυμου κινδύνευε. Κι ο συγγραφέας-στρατηγός πάσχιζε να βρει τρόπους να τον σώσει, κινούμενος με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα προς το δυσπρόσιτο οχυρό Νώρα, εκεί που ο Ευμένης περίμενε αρματωμένος τους εχθρούς του. Την ίδια ώρα ο Ιερώνυμος δεν έπαυε να γράφει για τα πρόσωπα και για τις εξελίξεις, καθώς και για τις πληγές που οι πολέμαρχοι-σύντροφοι του Αλέξανδρου άνοιγαν στο
ΕΠΙΓΟΝΟΙ 9 κορμί της μακεδονικής κατάκτησης αλλά και στην ψυχή και στην καρδιά του ελληνικού πολιτισμού. Όσα ακολουθούν δεν είναι παρά μερικές από τις, χαμένες οι περισσότερες, σημειώσεις του μεγάλου Θρακιώτη Έλληνα στρατηγού-ιστορικού.