Νομοθεσία για χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Οδηγία της ΕE για την υγειονομική ταφή αποβλήτων 99/31/EΚ http://eurlex.europa.eu/homepage.html?locale=el Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) 29407/3508/2002 εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την 99/31/ΕΚ, συμπληρώνοντας την παλαιότερη ΚΥΑ 114218/1997 για κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων
XYTA στα Λιόσια, Δεκ. 2006
Κοινοτική Οδηγία 99/31 Ενθαρρύνει την ανακύκλωση Επιβάλλει σταδιακή (5-15 χρόνια) δραστική μείωση (25%-65%) του βιοδιασπάσιμου κλάσματος των απορριμμάτων Προβλέπει αυστηρά κριτήρια αποδοχής απορριμμάτων
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα ΥΠΕΚΑ (2014). Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων ΥΠΕΚΑ (2015). Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων: Στόχος για το 2020: η υγειονομική ταφή να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των αστικών αποβλήτων.
Βασικός διαχωρισμός αποβλήτων: επικίνδυνα και μη, αδρανή Ως επικίνδυνα απόβλητα ορίζονται (2008/98/ΕK) αυτά που εμφανίζουν ένα ή περισσότερα επικίνδυνα χαρακτηριστικά το Παράρτημα ΙΙΙ της Οδηγίας 2008/98/ΕK περιλαμβάνει μια λίστα με 15 επικίνδυνα χαρακτηριστικά, όπως, π.χ., εκρηκτικό, εύφλεκτο, τοξικό, καρκινογόνο, μολυσματικό Τοξικό: ουσίες και παρασκευάσματα των οποίων η εισπνοή, κατάποση ή εισχώρηση στο δέρμα είναι δυνατόν να συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, παροδικού ή χρόνιου χαρακτήρα, ή ακόμα και το θάνατο Καρκινογόνο: ουσίες και παρασκευάσματα των οποίων η εισπνοή, κατάποση ή εισχώρηση στο δέρμα μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο ή να αυξήσουν τη συχνότητά του
Κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής Η 99/31/EΚ διαχωρίζει τρεις κατηγορίες χώρων για τα τρία είδη αποβλήτων: αστικά αδρανή επικίνδυνα Στην Ελλάδα η υγειονομική ταφή επικινδύνων αποβλήτων προδιαγράφεται με την Απόφαση 24944/1159 (ΦΕΚ 791Β, 30-6-2006), Κεφάλαιο 5
Κριτήρια επιλογής θέσης Υδρογεωλογικά (για τυχόν αστοχία) κυρίως: σύνθεση & διαπερατότητα εδάφους, στάθμη υπογείου ορίζοντα, ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις, επιφανειακή απορροή Περιβαλλοντικά π.χ., επιπτώσεις σε χλωρίδα και πανίδα, αισθητική Χωροταξικά π.χ., οικισμοί, πρόσβαση Λειτουργίας π.χ., διαθεσιμότητα υλικών επικάλυψης, χωρητικότητα Οικονομικά π.χ., κόστος γης, μεταφοράς, υποδομή
απομάκρυνση βιοαερίου προσωρινό κάλυμμα κλειστής κυψέλης στρώση στεγάνωσης κύτταρο ή κυψέλη στρώση στράγγισης σωλήνες συλλογής στραγγίσματος στάθμη υπογείων υδάτων φυσικό έδαφος
Στοιχεία σχεδιασμού Διαχείριση ομβρίων π.χ., περιμετρική τάφρος Παραγωγή στραγγίσματος και βιοαερίου εκτίμηση σύστασης, υπολογισμός ποσότητας, σχεδιασμός συστήματος απομάκρυνσης, επεξεργασία και διάθεση Προστασία στεγανωτικής στρώσης πυθμένα Καθιζήσεις, ευστάθεια
Στοιχεία σχεδιασμού (συν.) Επιτήρηση και παρακολούθηση (κατά τη διάρκεια λειτουργίας και κατά το στάδιο μεταφροντίδας) Μετρήσεις της στάθμης των υπογείων υδάτων (υ.υ.) ανά εξάμηνο, μετρήσεις της ποιότητας των υ.υ., φρεάτια ελέγχου στραγγισμάτων, παρακολούθηση βιοαερίου, παραμορφώσεις στο σύστημα στεγάνωσης (έλεγχος θέσης αγωγών), κ.α. Τελική κάλυψη (προσωρινή & μόνιμη > 2 έτη) Επιφανειακό χώμα: D = 1m αποστραγγιστική ζώνη D 0.5m συμπυκνωμένη άργιλος στρώση συλλογής βιοαερίου
Τεχνικές προδιαγραφές Δεν εμποδίζουν τεχνικές βελτιώσεις Εισάγουν την έννοια του ισοδύναμου συστήματος / υλικού Ορίζουν μέγιστες επιτρεπτές τιμές υδραυλικής αγωγιμότητας, Κ (ή συντελεστή διαπερατότητας ή υδροπερατότητας) ΙΣΟΔΥΝΑΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ D 1m άργιλος K = 10 9 m/s Επικίνδυνα: Αδρανή: D 5m, K = 10 9 m/s D 1m, K = 10 7 m/s
Ελάχιστες απαιτήσεις Στρώση στράγγισης D 0.5m Kmin = 10 3-10 2 m/s Γεωμεμβράνη D 1.5mm Dmin = 0.5m συμπυκωμένη άργιλος Στρώμα αργίλου D 0.5m Kmax = 10 9 m/s Στρώση στεγάνωσης
Η λογική του σχεδιασμού ( ξηρός ΧΥΤΑ ) Απομακρύνω επιφανειακά όμβρια Ότι στράγγισμα παραχθεί (λόγω διήθησης ομβρίων, υγρασίας απορριμμάτων, βιολογικής αποδόμησης) το απομακρύνω με τη βοήθεια της στρώσης στράγγισης Αν κάτι δεν πάει καλά (αστοχία στρώσης στράγγισης ή/και αγωγών): προστασία στρώσης στεγάνωσης ΣΤΟΧΟΣ: ελαχιστοποίηση επιπτώσεων από πιθανή διαρροή στραγγισμάτων
Η λογική του σχεδιασμού ( υγρός ΧΥΤΑ bioreactor landfill) Απομακρύνω επιφανειακά όμβρια Ότι στράγγισμα παραχθεί (λόγω διήθησης ομβρίων, υγρασίας απορριμμάτων, βιολογικής αποδόμησης) το απομακρύνω Ανακύκλωση επεξεργασμένου στραγγίσματος και προσθήκη επί πλέον νερού για να επιτευχθεί μέγιστη υγρασία Αν κάτι δεν πάει καλά (αστοχία στρώσης στράγγισης ή/και αγωγών): προστασία μονωτικής στρώσης ΣΤΟΧΟΣ: ελαχιστοποίηση χρόνου αποδόμησης απορριμμάτων
Πυθμένας (διπλή στρώση) κάλυμμα: τυπική διάταξη σωλήνας απαγωγής βιοαερίου εδαφικό κάλυμμα στρώση στράγγισης γεωμεμβράνη άργιλος στρώση συλλογής βιοαερίου απορρίμματα στρώση συλλογής στραγγίσματος γεωμεμβράνη άργιλος στρώση ανίχνευσης στραγγίσματος γεωμεμβράνη άργιλος
Κύρια στοιχεία επένδυσης Σύστημα στράγγισης πυθμένα & υλικά χώμα υψηλής διαπερατότητας (αμμοχάλικο) γεωσυνθετικό υλικό στράγγισης (γεώπλεγμα - geonet) Σύστημα στεγάνωσης συμπυκνωμένη άργιλος γεωμεμβράνη γεωσυνθετική αργιλική μεμβράνη [geosynthetic clay liner (GCL)]
Γεωσυνθετικά υλικά (σε ΧΥΤΑ) Γεωμεμβράνη αδιαπέρατο πλαστικό λεπτό φύλλο (στεγάνωση) Γεώπλεγμα πλέγμα με διασταυρωνόμενες ραβδώσεις (στράγγιση) Γεωύφασμα ύφασμα από συνθετικές ίνες (φίλτρο, προστατευτική στρώση) Γεωσύνθετο οποιοσδήποτε συνδυασμός από τα πιο πάνω (π.χ., γεωύφασμα και γεώπλεγμα)
Γεωμεμβράνες: βασικές επιθυμητές ιδιότητες Χημικές: συμβατές με μεγάλο εύρος χημικών ουσιών Φυσικές: χαμηλή υδραυλική αγωγιμότητα Μηχανικές: αντοχή σε διάτρηση, εφελκυσμό, κ.α. (οι κανονισμοί προσδιορίζουν μια σειρά προτύπων δοκιμών) --------------------------------------------------------------- Υλικό που συνδυάζει τις πιο πάνω ιδιότητες: πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (με λεία ή τραχεία επιφάνεια)
Μέτωπα διήθησης στραγγίσματος (α) (β) (γ) στράγγισμα στράγγισμα στράγγισμα Σύνθετη στρώση καλή πρόσφυση Άργιλική στρώση Σύνθετη στρώση κακή πρόσφυση
Συμπύκνωση Ορισμός: αύξηση της πυκνότητας του εδάφους λόγω μείωσης του περιεχόμενου αέρα ( μείωση κενών) Πετυχαίνει: Αύξηση αντοχής Μείωση υδραυλικής αγωγιμότητας Μείωση συμπιεστότητας
Συμπεριφορά της αργίλου: αργιλικά πλακίδια τα αργιλικά πλακίδια έχουν αρνητικά φορτισμένες επιφάνειες (και θετικά φορτισμένα άκρα) οι αρνητικά φορτισμένες επιφάνειες έλκουν ιόντα και μόρια νερού, σχηματίζοντας τη λεγόμενη διπλή στρώση
Αργιλικά πλακίδια - Διπλή στρώση t T Πάχος διπλής στρώσης, Τ T D / n v v σθένος κατιόντος D διηλεκτρική σταθερά n o συγκέντρωση ηλεκτρολύτη o 2
μπεντονίτης + νερό μπεντονίτης + αλατόνερο μπεντονίτης + τολουόλιο οι τρεις στήλες έχουν την ίδια μάζα στερεών
Σχηματική δομή αργίλου (α) διεσπαρμένη (β) κροκιδωμένη (α) (β) Παχειά διπλή στρώση - πόροι ομοιόμορφου (μικρού) μεγέθους μικρή Κ Λεπτή διπλή στρώση - πόροι ανομοιόμορφου μεγέθους μεγαλύτερη Κ
Δομή της αργίλου Η αλληλεπικάλυψη των διπλών στρώσεων προκαλεί απωστικές δυνάμεις Μεγάλο πάχος διπλής στρώσης παράλληλη, διεσπαρμένη δομή πόροι ομοιόμορφου μεγέθους μικρή υδροπερατότητα Μικρό πάχος διπλής στρώσης μικρή απωστική δύναμη τυχαία, κροκιδωμένη δομή πόροι ανομοιόμορφων μεγεθών μεγαλύτερη υδροπερατότητα
Δομή-υδραυλική αγωγιμότητα αργίλου (συμπεράσματα) σύσταση του υγρού των πόρων γεωμετρική διάταξη = δομή περατότητα πλακιδίων στο χώρο αργίλου αργίλου
Υδραυλική αγωγιμότητα αργίλου ρύποι (συμπεράσματα) Η περατότητα της αργίλου επηρεάζεται σημαντικά από τις ιδιότητες του υγρού των πόρων κάποιοι ρύποι μπορούν να προκαλέσουν σημαντική αύξησή της Άν χρησιμοποιήσουμε μόνο άργιλο για προστασία κατά της επέκτασης ρύπων πιθανά να αντιμετωπίσουμε δυσάρεστες εκπλήξεις