«ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ-ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»

Transcript

1 Σ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ Msc, Μηχανικός Μεταλλείων Μεταλλουργών Επιθεωρήτρια Περιβάλλοντος, Τμηματάρχης Γ Τμήματος της ΕΥΕΠ 27 και 28 Νοεμβρίου 2012, Αθήνα «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ-ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»

2 Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ - ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

3 Η κατασκευή τεχνικών και βιομηχανικών έργων έχουν κατά κανόνα σηµαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, οι οποίες µπορεί να πολλαπλασιαστούν ή να µειωθούν, ανάλογα µε τις λύσεις που επιλέγονται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η ύπαρξη των επιπτώσεων δεν απαιτεί να καταργηθούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες, ούτε όµως η αναγκαιότητα των έργων µπορεί να δικαιολογεί οποιαδήποτε επέµβαση χωρίς περιβαλλοντικό σχεδιασμό του ίδιου του έργου. Ο μηχανικός πρέπει να αναζητεί τις λύσεις µε περίσκεψη και προσεκτικά βήµατα από το στάδιο του σχεδιασμού. Οι στόχοι δε θα πρέπει να είναι αποδεκτοί και από τους κοινωνικούς εταίρους

4 Ο ρόλος του δημόσιου λειτουργού-μηχανικού, λόγω της τεχνικής του γνώσης, είναι : πολύ σημαντικός σε όλα τα στάδια ενός έργου, από την εφαρμογή της αρχής της πρόληψης κατά τον σχεδιασμό του έργου έως το τελικό στάδιο του κλεισίματος του. είναι βαρύνων στην ενσωμάτωση του οικονομικού παράγοντα των περιβαλλοντικών δράσεων στον προϋπολογισμό του έργου (π.χ 10% επί του προϋπολογισμού του έργου για περιβαλλοντικές δράσεις όπως λήψη μέτρων ως προς τις αποκαταστάσεις πρανών, τη μείωση του θορύβου και των δονήσεων, της μείωση της σκόνης, φυτεύσεις, κ.λ.π) είναι καθοριστικός όσον αφορά στον περιβαλλοντικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, στον έλεγχο των επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία ενός τεχνικού ή βιομηχανικού έργου, στον έλεγχο της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στον έλεγχο της εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων, στην αποκατάσταση του τοπίου, κ.λ.π. Η αρχή της πρόληψης αντικαθιστά και βοηθάει, σε ένα μεγάλο βαθμό, στην αναίρεση των αστοχιών κατά την κατασκευή και λειτουργία ενός έργου

5

6 Κατά τον σχεδιασμό ενός τεχνικού ή βιομηχανικού έργου ο μηχανικός θα πρέπει : i. Να καθορίζει και να ερευνά το σκοπό του έργου ii. Να γνωρίζει το Ελληνικό και Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο iii. Να λαμβάνει υπόψη το Χωροταξικό, Περιφερειακό και Πολεοδομικό Σχεδιασμό iv. Να λαμβάνει περιβαλλοντικές αποφάσεις για την αποτίµηση των ανεπιθύμητων συνεπειών v. Να εφαρμόζει τις μεθόδους και τις τεχνικές εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία του έργου. vi. Να συνεκτιμά τις υποστηρικτικές μελέτες (οικονομοτεχνική,-περιλαμβανομένων των περιβαλλοντικών εφαρμογών και δράσεων- γεωμετρικού σχεδιασμού, υδρογεωλογική, γεωλογική, θορύβου και δονήσεων, διαχείρισης αποβλήτων, παρακολούθηση παραμέτρων, μελέτη επικινδυνότητας, συνοδά έργα, ακτομηχανική μελέτη, μηχανολογικές εγκαταστάσεις, κ.λ.π) vii. Να διερευνά τις εναλλακτικές λύσεις Πηγή:

7 Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΕΧΕΙ ΑΠΌ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΩΣΤΕ ΚΑΙ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΝΑ ΕΚΠΟΝΗΘΕΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΕΠΑΡΚΗΣ Πηγή: Π.Χ ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ ΤΕΛΜΑΤΩΝ, Η ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΑΝΩΝ ΕΝΌΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Ή Η ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ, ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΧΥΤΑ, Κ.Λ.Π ΑΣΤΟΧΙΑ=ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Ο προϋπολογισμός του έργου, λόγω αστοχίας ή μη έγκαιρης πρόβλεψης, μπορεί να εκτιναχθεί σε υψηλά επίπεδα, πολύ μεγαλύτερα του 10% που προβλέπεται στον προϋπολογισμό του για περιβαλλοντικές δράσεις.

8 Οποιαδήποτε αστοχία στον σχεδιασμό έχει σαν αποτέλεσμα και την αστοχία της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου με απρόβλεπτες και ίσως μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην ποιότητα ζωής και με σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Πηγή: ΣΥΝΕΠΩΣ ΟΡΘΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΑΕΙΦΟΡΟΣ (ΑΕΙ ΦΕΡΩ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ

9

10 Κατά την κατασκευή ενός τεχνικού ή βιομηχανικού έργου ο μηχανικός θα πρέπει: Να ελέγχει στην σωστή εφαρμογή του σχεδιασμού και της ΜΠΕ του έργου Να προτείνει αποκατάσταση τυχόν αστοχιών που προκύπτουν από την κατασκευή του έργου, πάντα με περιβαλλοντικά κριτήρια, και την αναίρεση των αρνητικών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον Να ελέγχει την ορθή εφαρμογή της αποκατάστασης και των περιβαλλοντικών όρων Να ελέγχει τη σωστή εφαρμογή της περιβαλλοντικής διαχείρισης όλων των ρευμάτων αποβλήτων (υγρά, στερεά και αέρια απόβλητα, έλαια, μπαταρίες, ελαστικά, ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, κ.λ.π)

11

12 Κατά την λειτουργία ενός τεχνικού ή βιομηχανικού έργου θα πρέπει ο μηχανικός: Να ελέγχει εάν παρακολουθούνται όλες οι παράμετροι που απαιτεί η νομοθεσία ενός έργου (π.χ νιτρικά, φωσφορικά, αέριοι ρύποι, βαρέα μέταλλα, θόρυβο, σκόνη, κ.λ.π)- MONITORING Να ελέγχει την εφαρμογή της περιβαλλοντικής διαχείρισης όλων των ρευμάτων αποβλήτων (υγρά, στερεά και αέρια απόβλητα, έλαια, μπαταρίες, ελαστικά, ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, κ.λ.π) Να ελέγχει και να προτείνει την αποκατάσταση τυχόν αστοχιών που προκύπτουν κατά την λειτουργία και την αναίρεση τυχόν αρνητικών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον, κ.λ.π)

13 Να ελέγξει για την πραγματοποίηση της αποκατάστασης ή την αλλαγή χρήσης της δραστηριότητας μετά την λήξη λειτουργίας του και κλείσιμο του έργου Π.χ Αποσυναρμολόγηση και κατεδάφιση του βιομηχανικού έργου (π.χ εργοστασίου) και κάθε βοηθητικού εξοπλισμού Εκκένωση δεξαμενών και καθαρισμός τους Αποστολή σε αδειοδοτημένο φορές τα στερεά και υγρά κατάλοιπα Επιχωμάτωση των εκσκαφών και ομαλοποίηση των πρανών, όταν πρόκειται για γεωτεχνικό έργο Συντήρηση του συστήματος διαχείρισης επιφανειακών νερών (τάφροι, δίκτυο, κ.λ.π) Εναπόθεση φυτευτικού εδαφικού υλικού, τελική φύτευση πρανών και ολόκληρου του γηπέδου, όταν πρόκειται για ΧΥΤΑ, εξορυκτικές δραστηριότητες, κ.λ.π, για τουλάχιστον 3 χρόνια και απόδοση τους στους κοινωνικούς εταίρους Διατήρηση των φραγμάτων ανάσχεσης και των σχετικών έργων αποστράγγισης, όταν πρόκειται για γεωτεχνικά έργα, μεταλλουργικές εγκαταστάσεις, κ.λ.π Εάν στο έργο υπάρχει συνεχής παρακολούθηση και συντήρηση της αποκατεστημένης περιοχής για τουλάχιστον 3 χρόνια Εάν τηρείται το συμβόλαιο με τους κοινωνικούς εταίρους για τις τελικές χρήσεις γης ή για την αποκατάσταση

14 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Σκοπός του έργου, επιλογή σωστού χώρου με μεθόδους πολυκριτηριακής ανάλυσης επί των κριτηρίων αξιολόγησης, γεωτεχνική έρευνα, υδρογεωλογική έρευνα, χρήσεις γης, διαστασιολόγηση ΧΥΤΑισοδύναμος πληθυσμός, μέση σύσταση αστικών απορριμμάτων, λήψη αποφάσεων, οικονομοτεχνική μελέτη, σχεδιασμός προδιαγραφών, περιβαλλοντικές επιπτώσεις Παραγωγή διασταλλαζόντων υγρών (στραγγισμάτων) και πιθανή ρύπανση των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και του εδάφους Ρύπανση επιφανειακών νερών Εκπομπή αερίων (CH4, CO2, SO2, NH3, H2S κ.ά) Κίνδυνοι ανάφλεξης, κατολίσθησης, καθίζησης και διάβρωσης κ.λ.π Αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και αισθητική όχληση υσοσµία, σκόνη, διασπορά µικρών αντικειµένων µε τον άνεµο Θόρυβοι από τη λειτουργία µηχανηµάτων µεταφοράς και συµπίεσης Εµφάνιση διαφόρων ζωικών ειδών (ποντίκια, έντοµα, πτηνά) Επιπτώσεις στην πανίδα και ειδικά σε ευαίσθητα φυτά και δένδρα

15 1. 1.Εφαρμογή του σχεδιασμού κατά την κατασκευή 2. 2.Έλεγχος των φυσικών ή τεχνικών υλικών στεγανοποίησης του πυθμένα και της σωστής τοποθέτησης τους (συρραφή, δοκιμές, κ.λ.π) 3. 3.Έλεγχος της κατασκευής των συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισμάτων και του συστήματος συλλογής του βιοαερίου, κ.λ.π.

16 1.Σωστή εναπόθεση και διαχείριση των απορριμμάτων (π.χ εναπόθεση από κατάντη προς ανάντη, συμπίεση του απορριμματικού όγκου, μη εναπόθεση σε ρέματα, διαχείριση των διασταλλαζόντων και βιοαερίου, επικάλυψη με εδαφικό υλικό, κ.λ.π) 2.Έλεγχος της παρακολούθησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων 3. Παρακολούθηση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων 4. Παρακολούθηση της μονάδας επεξεργασίας υγρών αποβλήτων 5.Εφαρμογή καλών πρακτικών, κ.α

17 1. Αποκατάσταση του απορριμματικού όγκου με εδαφική επικάλυψη, φυτεύσεις και άρδευσηδιαμόρφωση της οριστικής επιφάνειας 2. Διαχείριση των διασταλλαζόντων και του βιαερίου 3. Κατασκευή οδού προσπέλασης στον χώρο 4. Κατασκευή έργων διαχείρισης ομβρίων και έργων προστασίας διαβρώσεων. 5. Εγκατάσταση συστημάτων τηλεπαρακολούθησης 6. Πιθανή αλλαγή χρήσης Πηγή:

18 Ο ρόλος του μηχανικού δημόσιου υπαλλήλου στην αειφόρο ανάπτυξη είναι πολύπτυχος. Μετέχει στον έλεγχο των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στην εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας Μετέχει στον χωροταξικό, περιφερειακό και πολεοδομικό σχεδιασμό Μετέχει στον σχεδιασμό, στη δημοπράτηση, στον έλεγχο της κατασκευής και λειτουργίας του έργου (τεχνικό και περιβαλλοντικό έλεγχο) και στο κλείσιμο-αποκατάσταση αυτού.

19 προτάσεις Διαρκής θα πρέπει να είναι η επιμόρφωση των μηχανικών και σε θέματα περιβαλλοντικής νομοθεσίας Λόγω της ραγδαίας εξέλιξης των τεχνολογιών προστασίας του περιβάλλοντος, η επιμόρφωση των μηχανικών δημοσίων υπαλλήλων σε περιβαλλοντικά θέματα θα πρέπει να είναι συνεχής. Η εκπαίδευση του μηχανικού σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος να ξεκινάει από τις προπτυχιακές σπουδές Σε όλα τα μαθήματα των προπτυχιακών σπουδών των πολυτεχνικών σχολών να υπάρχει η περιβαλλοντική διάσταση του θέματος Η Περιβαλλοντική Ηθική είναι ο κλάδος της γνώσης που μελετά την σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον και τα μη ανθρώπινα συστατικά του, καθώς και την αξία και την ηθική θέση τους σε αυτό. Ένα πλαίσιο ηθικών υποχρεώσεων και κανόνων απέναντι στα μη ανθρώπινα όντα (Hare 1971) Στις πολυτεχνικές σχολές να διδάσκεται η οικονομική διάσταση του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Στα πολυτεχνεία να διδάσκεται η περιβαλλοντική ηθική ως κώδικας συμπεριφοράς και κανόνων των μηχανικών

20 1. ΜΕ ΤΗΝ ΓΑΛΟΥΧΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΓΕΝΙΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 2. ΜΕ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 3. ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΕ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ, ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΑΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ : ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΑΛΟΙΦΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ

21

22