Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Κ ρ ή τ η ς Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή Σ χ ο λ ή Τ μ ή μ α Ι σ τ ο ρ ί α ς & Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α ς

Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Κ ρ ή τ η ς Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή Σ χ ο λ ή Τ μ ή μ α Ι σ τ ο ρ ί α ς & Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α ς Π ε ρ ι γ ρ α φ ή Μ α θ η μ ά τ ω ν Εαρ ι ν ο ύ ε ξ α μ ή ν ο υ 2 0 1 5-16 Ρ έ θ υ μ ν ο, Φεβ ρ ο υ ά ρ ι ο ς 2 0 1 6

Π Ρ Ο Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Α (Εαρινό εξάμηνο 2015-2016) Τομέας Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας Βυζαντινή Ιστορία (ΒΙΣ) ΒΙΣ 506 Δημήτρης Κυρίτσης Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, 1000-1200: Δυο αιώνες αλλαγής (Π) 5 ECTS Ο 11 ος και ο 12 ος αιώνας πριν μερικές δεκαετίες θεωρούνταν σαν μια φάση σταθερής παρακμής ανάμεσα στο υποτιθέμενο «απόγειο» της εποχής των Μακεδόνων αυτοκρατόρων και την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, κατά την 4 η σταυροφορία. Η βαθύτερη μελέτη της οικονομίας και της πολιτιστικής παραγωγής έχει ανατρέψει ριζικά την εικόνα αυτή. Σήμερα οι δύο αιώνες θεωρούνται σαν μια περίοδος εντυπωσιακής οικονομικής μεγέθυνσης και κοινωνικών μετασχηματισμών, κατά την οποία η βυζαντινή τέχνη και λογοτεχνία αποκτούν νέο χαρακτήρα και περιεχόμενο, διερευνώντας νέους εκφραστικούς δρόμους. Το μάθημα έχει εισαγωγικό χαρακτήρα και δίνει έμφαση στην χρήση επιλεγμένων πηγών κάθε είδους για να εικονογραφήσει την περίοδο αυτή. ΒΙΣ 366 Δημήτρης Κυρίτσης Η βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Ιστορία μιας πόλης (Σ) 10 ECTS Το σεμινάριο εξετάζει την Κωνσταντινούπολη από την ίδρυσή της τον 4 ο αιώνα, μέχρι την Άλωση του 1453. Δεν επικεντρώνει στα μνημεία, αλλά σε ευρύτερα ιστορικά ζητήματα όπως η κατοίκηση και ο πληθυσμός, η οικονομική και κοινωνική ζωή, η οργάνωση του αστικού χώρου και οι πολυεπίπεδες λειτουργίες του (οικονομικές, πολιτικές, φαντασιακές). 2

Τομέας Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων Ιστορία Νεοτέρων Χρόνων (ΙΝΧ) INX 180 Έφη Αβδελά Μεταπολεμικός κόσμος (Π) 5 ECTS Με αφετηρία την Ευρώπη αλλά χωρίς να περιορίζεται σε αυτήν, το μάθημα θα παρακολουθήσει πώς διαμορφώνεται ο κόσμος κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, του φονικότερου στην ιστορία. Θα εξεταστούν ζητήματα όπως: η αποτίμηση των καταστροφών, η περίθαλψη των επιζώντων, η τιμωρία των ενόχων, οι προσπάθειες ανασυγκρότησης, η γεωγραφική μετατόπιση της ισχύος, η αυξανόμενη πόλωση και διαίρεση του κόσμου, οι νέες διεθνείς ηγεμονίες σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου, οι κοινωνικές συνέχειες και αλλαγές στη Δύση και την Ανατολή, η διαδικασία αποαποικιοποίησης και οι συνέπειές της, οι νέες πολιτισμικές αντιπαραθέσεις, κτλ. INX 395 Έφη Αβδελά Πηγές και μέθοδοι στην ιστορία (Σ) 10 ECTS Το σεμινάριο αποσκοπεί να εξοικειώσει τις φοιτήτριες και τους φοιτητές με βασικές όψεις της ιστορικής έρευνας. Καταρχάς θα εξεταστούν ζητήματα που αφορούν την τεκμηρίωση και τις πηγές: τα αρχεία και οι πολιτικές των αρχείων, μη αρχειακές πηγές (έντυπα, προφορικές μαρτυρίες, εικονικές πηγές, διαδίκτυο κτλ.). Θα εξεταστούν επίσης, μέσα από εργασίες των συμμετεχόντων, ζητήματα σαν τα παρακάτω: πώς φτιάχνουμε μια βιβλιογραφία, πώς συγκροτούμε μια ερευνητική πρόταση, πώς συνδυάζουμε διαφορετικές πηγές κτλ. 3

Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Κλασική Αρχαιολογία (ΚΑΡ) ΚΑΡ 180 Δημήτρης Μποσνάκης Η αρχαιολογία της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα (Π) 5 ECTS Η οικογένεια, η εκπαίδευση, το ημερολόγιο, οι γιορτές και η διασκέδαση, η ενδυμασία, η διατροφή, η δουλεία, και η ταφική τελετουργία αποτελούν μερικά από τα κύρια θέματα των παραδόσεων. Το μάθημα επιχειρεί να αναδείξει ποικίλες όψεις του ιδιωτικού βίου και της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα, από την οικιακή αρχιτεκτονική μέχρι τις μαγικές πρακτικές, με στόχο την πληρέστερη κατανόηση της κοινωνίας και των διαφορών της, όπως για παράδειγμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, ελευθέρων και σκλάβων. Μεγάλο μέρος των πληροφοριών προέρχεται κυρίως από την γραπτή αττική κεραμική. Βιβλιογραφία Adkins, L. and R.A. Handbook to Life in Ancient Greece. New York, 1997. Bérard, C., et al., eds. A City Of Images: Iconography And Society In Ancient Greece. Princeton, 1989. De Ste. Croix, G.E.M. The Class Struggle In The Ancient Greek World. Ithaca, 1981. Dillon, M., and L. Garland. Ancient Greece: Social and Historical Documents from Archaic Times to the Death of Socrates (c.800-399 BC). Second edition. New York, 2000. Dunn, F.M. "The Uses of Time in Fifth Century Athens," AncW 29.1 (1998) 37-52. Evans, J.A. Daily life in the Hellenistic Age: from Alexander to Cleopatra. Revised edition. Norman, 2012. Flacelière, R. Daily Life in Greece at the Time of Pericles. New York, 1965. Garland, R. The Greek Way of Life. Ithaca, 1990. Garland, R. Daily Life of the Ancient Greeks. Westport,1998 Gernet, L. Law and Society in Ancient Greece. New York, 1979. Gregory, T., and A. Podlecki, eds. Parthenaia: Studies in Athenian Life and Thought in the Classical Age. Lawrence, 1979. Gulick, C.B. Modern Traits In Old Greek Life. New York, 1963. Herman, G. Ritualised Friendship And The Greek City. Cambridge, 1987. Hooper, F. Greek Realities: Life and Thought in Ancient Greece. Detroit, 1978. Humphreys, S.C. The Family, Women, And Death: Comparative Studies. London, 1983. Jones, N.F. Rural Athens Under the Democracy. Philadelphia, 2004. Kotapish, D., and R. Webb. Daily Life in Ancient and Modern Athens. Minneapolis, 2001. Kurke, L. Coins, Bodies, Games, and Gold: The Politics of Meaning in Archaic Greece. Princeton, 1999. Loomis, W.T. Wages, Welfare Costs and Inflation in Classical Athens. AnnArbor, 1998. Matyszak, P. Ancient Athens on 5 Drachmas a Day. London, 2008. 4

Meritt, B.D. The Athenian Year. Berkeley, 1961. Migeotte, L. The Economy of the Greek Cities: From the Archaic Period to the Early Roman Empire. Berkeley, 2009. Mireaux, E. Daily Life In The Time of Homer. London, 1959. Nichols, R. Greek Everyday Life. London, 1978. Pfohl, G., ed. Griechische Inschriften als Zeugnisse des privaten und offentlichen Lebens. Munich, 1966. Porter, E. The Greek World. New York, 1980. Rawson, E. Life in Ancient Greece: Pictures from Pottery. London, 1973. Robinson, C.E. Everyday Life In Ancient Greece. Oxford, 1933. Rose, H.J. "The Religion of a Greek Household," Euphrosyne 1 (1957) 95-116. Ross, S. Ancient Greece: Daily Life. Lincolnwood [Ill.], 1999. Stafford, E.J. Life, Myth and Art in Ancient Greece. Los Angeles, 2004. Thomson, G.D. Studies in Ancient Greek Society. London, 1949-. Van Andel, T.H. Beyond the Acropolis: A Rural Greek Past. Stanford, 1987. Van Hook, L. Greek Life And Thought: A Portrayal Of Greek Civilization. New York, 1923. Webster, T.B.L. Athenian Culture And Society. Berkeley, 1973. Webster, T.B.L. Life in Classical Athens. London, 1969. Whibley, L. A Companion To Greek Studies. 4th ed., rev. New York, 1963. Wright, F.A. Greek Social Life. New York, 1973 ΚΑΡ 383 Δημήτρης Μποσνάκης Γεωμετρική κεραμική: κέντρα παραγωγής και τεχνοτροπία (Σ) 10 ECTS Σκοπός του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τη γεωμετρική κεραμική και της σημασίας της για την ιστορία των πρώιμων ελληνικών πόλεων (900-700 π.χ.). Οι φοιτητές θα ασκηθούν στη διάκριση των τοπικών κέντρων παραγωγής και των συγγενειών μεταξύ τους, καθώς και στο ισχύον σύστημα χρονολόγησης, όπως έχει διαμορφωθεί με βάση τις υπάρχουσες μαρτυρίες. (Η βιβλιογραφία θα δοθεί κατά την έναρξη του σεμιναρίου) Βυζαντινή Αρχαιολογία (ΒΑΡ) ΒΑΡ 130 Χριστίνα Τσιγωνάκη Πόλεις και χωριά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (4ος-8 ος αι.) (Π) 5 ECTS Στόχος της παράδοσης είναι η εξέταση των πόλεων και των χωριών στο ανατολικό τμήμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τις αρχές του 4ου αιώνα έως τις αρχές του 8ου αιώνα. Μέσα από τη μελέτη των αρχαιολογικών καταλοίπων και των ιστορικών πηγών ο φοιτητής θα κατανοήσει: α) την πολεοδομική οργάνωση των μεγάλων αστικών κέντρων και τα βασικά στοιχεία που διαμορφώνουν το αστικό τοπίο και δημιουργούν πολεοδομικούς πυρήνες, όπως είναι η οχύρωση, η χάραξη των δρόμων, τα έργα υποδομής, τα 5

κέντρα διοίκησης, τα κέντρα παραγωγής και εμπορίου, τα λατρευτικά συγκροτήματα, οι δημόσιοι χώροι αναψυχής, οι ιδιωτικές κατοικίες. β) τις αλλαγές σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο που οδηγούν σε νέες μορφές αστικής οργάνωσης. γ) την έννοια του χωριού και της οργάνωσης της κατοίκησης σε αυτό με ιδιαίτερη έμφαση στις οικονομικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκεί. Καθώς το τοπικό φυσικό υπόβαθρο και οι ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες καθόρισαν την μορφή και την ανάπτυξη των πόλεων και των χωριών της αυτοκρατορίας η παράδοση περιλαμβάνει έξι κύριες θεματικές ενότητες: α) Κωνσταντινούπολη β) Βαλκάνια-ελλαδικός χώρος: Ιουστιανιανή Πρώτη, Θεσσαλονίκη, Φίλιπποι, Αθήνα, Κόρινθος. γ) Μικρά Ασία: Έφεσος, Σάρδεις, Αφροδισιάδα. δ) Συρία και Παλαιστίνη: Αντιόχεια, Σκυθόπολις. ε) Βόρεια Αφρική: Αλεξάνδρεια. στ) Τα χωριά της Συρίας. ΒΑΡ 366 Χριστίνα Τσιγωνάκη Βυζαντινή Πελοπόννησος (Σ) 10 ECTS Το σεμινάριο έχει στόχο: 1. Να γνωρίσει ο φοιτητής τα τεκμήρια του υλικού πολιτισμού που συνδέονται με την ιστορία της Πελοποννήσου από την πρωτοβυζαντινή έως και την μεσοβυζαντινή περίοδο. 2. Να εξοικειωθεί με ζητήματα της ιστορίας των πόλεων, αρχιτεκτονικής, αρχιτεκτονικής γλυπτικής, κεραμικής και μικροτεχνίας στον ελλαδικό χώρο από την πρωτοβυζαντινή έως και την μεσοβυζαντινή περίοδο. 3. Να καλύψει ο κάθε φοιτητής ένα από τα εξειδικευμένα θέματα που θα απασχολήσουν το σεμινάριο. 4. Να εξοικειωθεί ο φοιτητής στη χρήση επιχειρημάτων κατά τον επιστημονικό διάλογο. 5. Να αποκτήσει εμπειρία στην προφορική παρουσίαση ενός επιστημονικού θέματος και στη συμμετοχή στη συζήτηση επιστημονικών θεμάτων κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του σεμιναρίου. 6.Να αποκτήσει εμπειρία στη γραπτή τεκμηρίωση των απόψεών του και να εξασκηθεί στη συγγραφή επιστημονικής μελέτης. 7. Να μάθει να διερευνά βιβλιογραφικά ένα θέμα αξιοποιώντας τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης και ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. 8. Να εξοικειωθεί ο φοιτητής με τη μελέτη ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας, αφομοιώνοντας την εξειδικευμένη ορολογία του γνωστικού αντικειμένου. Ιστορία Τέχνης της Δύσης (ΙΤΔ) ΙΤΔ 193 Ευγένιος Ματθιόπουλος Τάσεις αφηρημένης τέχνης στην Ευρωπαϊκή ζωγραφική την περίοδο 1914-1939. Ορφισμός, Σχολή του 5 ECTS 6

Μπαουχάουζ, Ντε Στέιλ, Κυβοφουτουρισμός, Σουπρεματισμός (Π) Στόχος του μαθήματος είναι να μελετηθεί η ιστορία της αφηρημένης τέχνης της περιόδου 1914-139: Η παράδοση θα εστιάσει στις τάσεις και τα κινήματα του Ορφισμού, της Σχολής του Μπαουχάουζ, του Ντε Στέιλ, του Κυβοφουτουρισμού και του Σουπρεματισμού με έμφαση στις ιδιαίτερες τεχνοτροπικές και αισθητικές αναζητήσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιό τους. Θα αναλυθούν: α) οι κοινωνικέςπολιτικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις αυτών των κινημάτων, β) οι θεωρητικές απόψεις και εκθεσιακές δράσεις που αναπτύχθηκαν, γ) η υποδοχή τους από την κριτική και το κοινό και δ) θα παρουσιαστεί η συνεισφορά των σημαντικότερων πρωταγωνιστών κάθε τάσης ή κινήματος. Ενδεικτική βιβλιογραφία: N6447.A7216 2014 Giulio Carlo Argan - Achille Bonito Oliva Η μοντέρνα τέχνη, 1770-1970 / Η τέχνη στην καμπή του 21ου αιώνα, μετάφραση: Λίνα Παπαδημήτρη, Μαρία Σπυριδοπούλου πρόλογος: Νίκος Κεσσανλής, Ηράκλειο : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014. NX456.A7816 2007 Hal Foster, Rosalind Krauss, Yve - Alain Bois, Benjamin H. D. Buchloh, Η τέχνη από το 1900 : μοντερνισμός, αντιμοντερνισμός, μεταμοντερνισμός, πρόλογος - επιμέλεια Μιλτιάδης Παπανικολάου, μετάφραση Ιουλία Τσολακίδου. Αθήνα : Επίκεντρο, 2007. N6494.A2 M67 1995 Anna Moszynska, Abstract art, London : Thames and Hudson, 1990 [repr. 1995]. N6494.A2 F47 2008 Briony Fer, On abstract art, New Haven : Yale University Press, 2008, c1997. N332.G33 B44413 1999b Εύα Φόργκας, Μπάουχαους : ιδέες και πραγματικότητα, μετάφραση, Βασίλης Τομανάς. Αθήνα : Νησίδες, 1999. ΞΥΔ 271961-62 Ρωσική πρωτοπορία 1910-1930 : η συλλογή Γ. Κωστάκη = Russian avant-garde 1910-1930 : the G. Costakis Collection / επιστημονική επιμέλεια, Αννα Καφέτση. Αθήνα : Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, c1995. 7

ΙΤΔ 392 Ευγένιος Ματθιόπουλος Θεωρίες και κείμενα καλλιτεχνών για τη νεωτερική τέχνη: 1850-1970 (Σ) 10 ECTS Στόχος του σεμιναρίου είναι να μελετηθούν οι θεωρίες και τα βασικά κείμενα των καλλιτεχνών σχετικά με τη νεωτερική τέχνη, της περιόδου 1850-1970. Θα δοθεί έμφαση στην ανάλυση των κειμένων σε σχέση με τις σχετικές τεχνοτροπικές και αισθητικές αναζητήσεις που αναπτύχθηκαν από τους ίδιους τους καλλιτέχνες ή τις ομάδες που εκπροσωπούσαν. Θα μελετηθούν κείμενα των Σεζάν, Βανγ Γκογκ, Σινιάκ, Σεβερίνι, Ματίς, Μωρίς Ντενί, Γκλεζ, Λωτ, Καντίνσκι, Μαλέβιτς, Μοντριάν, Ίττεν, Πικάσσο, Ντυσάν, Νταλί, Μπόυς κ.ά. Ενδεικτική βιβλιογραφία: ND653.G7 A3 2009 Vincent Van Gogh : les lettres : edition critique complète illustrée / Vincent Van Gogh ; sous la direction de Leo Jansen, Hans Luitjen et Nienke Bakker. Arles ; Amsterdam : Actes Sud : Van Gogh Museum : Huygens Institute, 2009. ND553.C42 B4 Πωλ Σεζάν: αναμνήσεις και επιστολές του Εμίλ Μπερνάρ /, κριτική παρουσίαση, μετάφραση, επιμέλεια Άννα Μοσχονά-Καλαμάρα. [Αθήνα, 1986]. N68.K36 1981b Wassily Kandinsky, Για το πνευματικό στην τέχνη / μετάφραση Μηνάς Παράσχης, πρόλογος Δημήτρης Δεληγιάννης, εισαγωγή Victor Ieronim Stoichita. Αθήνα : Νεφέλη, c1981. N70.K313 1980b Wassily Kandinsky, Σημείο - γραμμή - επίπεδο : συμβολή στην ανάλυση των ζωγραφικών στοιχείων / παρουσίαση του Φίλιππου Σερς, μετάφρ. Έφη Μαλάκη- Σταθάκη. Αθήνα : Δωδώνη, 1980. N6490.M28516 1992 Καζιμίρ Μάλεβιτς, Γραπτά, μετάφραση Δημήτρης Χοροσκελης. Θεσσαλονίκη : Βάνιας, 1992. N7113.D3 A2 1985 Σαλβαντόρ Νταλί, Το ημερολόγιο μιας ιδιοφυίας / μετ. Νίκος Πλατής, Μαίρη Γιαμαλή. Αθήνας : Εξάντας, c1985. ND553.D774 C316 2008 Marcel Duchamp Ο μηχανικός του χαμένου χρόνου : συζητήσεις με τον Pierre Cabanne, μετάφραση Λίλιαν Stead-Δασκαλοποπύλου ;επιμέλεια ύλης: Κύριλλος Σαρρής. Αθήνα : Άγρα, 2008. 8

N6888.B463 D3916 1996 Γιόζεφ Μπόις, Το τσόχινο καπέλο : η διήγηση μιας ζωής / Λουκρέτσια ντε Ντομίτσιο Ντουρίνι ; μετάφραση Μαρία Μανδάνη. Αθήνα : Εξάντας, 1996. 9

Εργαστηριακά μαθήματα ΕΜ001 Αλέξανδρος Μαριδάκης Βασικές υπολογιστικές εφαρμογές και χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή 3ωρο μάθημα-εργαστήριο για τους πρωτοετείς φοιτητές, σε κύκλους των τεσσάρων εβδομάδων για ομάδες των 30 ατόμων (ώστε να καλύπτεται το σύνολο των φοιτητών του έτους). ΕΜ002 Αριάδνη Γκαζή Διαδίκτυο & ανθρωπιστικές επιστήμες: Ιστορία μέσου- Κατηγορίες ιστοσελίδων - Μέθοδοι αξιολόγησης - Διαδικτυακά ερευνητικά εργαλεία Κύκλος εργαστηριακών μαθημάτων που απευθύνεται σε ομάδες προπτυχιακών φοιτητών (μέχρι 30 άτομα) και θα ολοκληρώνεται σε 4 μαθήματα που θα επαναλαμβάνονται 3 φορές κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ώστε να μπορεί να το παρακολουθεί ένας σχετικά μεγάλος αριθμός φοιτητών συνολικά. Kάθε ένα από τα 4 μαθήματα διαρκεί 3 ώρες, παραδίδεται μία φορά την εβδομάδα και αποτελείται από δύο μέρη, το ένα θεωρία και το δεύτερο άσκηση (στο Εργαστήριο Υπολογιστών της Φιλοσοφικής Σχολής). 10