ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 17 ο αι.-2010

6 - ANALECTA HISTORICA - 6 Πηγές & Μελέτες Καθολικής Ιστορίας ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 17 ο αι.-2010 Θεσσαλονίκη 2011

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Σειρά Analecta Historica - 6 ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΣΗΜΑΚΗΣ Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα (17 ο αι.-2012) ISBN 978-960-89450-4-6 Copyright 2011 ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΒΙΚΑΡΙΑΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο Εκδόσεις Αποστολικού Βικαριάτου Θεσσαλονίκης Κολοκοτρώνη 19 564 30 Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης Τηλ.-Fax (2310) 835780 Εξώφυλλο: Εξωκκλήσι Αγίας Σοφίας, Αγάπι Τήνου. Τοιχογραφία αριστερής πλευράς-αγ. Σοφία και Αγ. Γρφηγόριος 1691. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Θεσσαλονίκη Γραμματεία Αποστολικού Βικαριάτου Τ.Θ. 50808 540 14 Θεσσαλονίκη Τηλ.-Fax (2310) 835780 E-mail: ioas17@otenet.gr Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Επισημαίνεται πάντως, ότι κατά το Νόμο 2387/1920 (όπως έχει τροποποιηθεί με το Νόμο 2121/1993 και ισχύει σήμερα) και κατά τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το Νόμο 100/1975) απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, με οποιονδήποτε τρόπο μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. 2

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Συντμήσεις Βραχυγραφές ΑΔ ΑΕΚΔ ΓΕΣΓ ΔΕΓΕΕ ΔΙΕΕΕ ΔΙΜΝ ΔΧΑΕ ΕΕΒΣ ΕΕΘΣΘ ΕΕΦΣΘ EEKM ΕΕΛ ΕΕΣΜ ΕΙΕ ΚΒΕ ΕΚΕΙΕΔ ΕΚΝΕ ΕΠΛΜ ΘΧΕ ΙΒΕ ΙΜΙΑΧ ΙΣΚΙΕ ΚΙΚΕΔΕ Αρχαιολογικόν Δελτίον Αρχείο Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου Γενική Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Γνώσεων. Υδρία-Cambridge- Ηλιος. Δελτίο Εραλδικής κα Γενεαλογικής Εταρείας Ελλάδος Δελτίο Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος Δελτίο Ιστορικών Μελετών Ναυπλίου Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης Επιστημονική Επετηρίδα Κυκλαδικών Μελετών Ελευθερουδάκη Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Επετηρίς Εταιρείας Στερεοελλαδικών Μελετών Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών Επετηρίδα Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας Ελληνικού Δικαίου Ένωση Καθολικής Νεολαίας Ελλάδος Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα Θρησκευτική και Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών Ίδρυμα Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου Ιερά Σύνοδος Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος Κίνηση Καθολικών Επστημόνων Διανοουμένων 3

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα ΚΙΜΚΕΣ ΜΑΕ ΜΕΕ δ ΜΟΧΕ ΜΣΕ ΝΕΛ ΠΒΛ ΠΛΕ ΣΕΚ ΣΕΚΑ ΥΠΕΠΘ ΥΠΕΧΩΔΕ Κέντρο Ιστορικών Μελετών Καθολικής Επισκοπής Σύρου Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια ΔΑΝΔΡΑΚΗΣ Π., Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Εκδ. Ο Φοίνιξ, Αθήναι χ.χ. Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια. Εκδ. Στρατηγικές Εκδόσεις, Αθήνα 2010κε. Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό Παγκόσμιο Λεξικό των Έργων Σύνδεσμος Ελλήνων Καθολικών Σύνδεσμος Ελλήνων Καθολικών Αθηνών Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Υπουργείο Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Εφημερίδες ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΕΡΘΕΝΤΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ Service Αγαπάτε Αλλήλους Αγγελιοφόρος Αγιορείτικη Βιβλιοθήκη Αλληλέγυος Πολίτης Αρμονία Ακρόπολη Ακτίνες Απογευματινή Άποψη Αρχαιολογία Αστήρ της Τήνου Μηνιαίο περιοδικό Καβάλας Μηνιαίο Δελτίο Ενορίας Αγ. Τριάδος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ημερήσια εφημερίδα Θεσσαλονίκης Μηνιαίο εκκλησιαστικό και θρησκευτικό περιοδικό (Βόλος) Εβδομαδιαία Εφημερίδα κοινωνικού προβληματισμού της Μ.Κ.Ο. «Αλληλεγύη» Μηνιαία Καθολική Εφημερίδα Αθηνών Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Όργανο της χριστιανικής ένωσης επιστημόνων Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Εφημερίδα Κερκύρας Τρμηνιαίο περιοδικό Δεκαπενθήμερη πολιτική, κοινωνική και ειδησιογραφική εφημερίδα 4

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Αυγή Γνώμη Δράσις Δύναμις Εθνική Ελευθερία Ελευθερία Ελεύθερος Ελεύθερος Τύπος Ελευθεροτυπία Ελληνικός Βορράς Ελπίς Ελπίς Εμπρός Ενοριακές Καμπάνες Ερμής Εστία Εφημερίς των Ειδήσεων Εφημερίς των Ιονίων Η Γνώμη Η Νάξος Η Ναυτεμπορική Η Πρώτη Η Τήνος Η Φωνή της Κεφαλονιάς Θάρρος Θεοδρομία Καθημερινή Καθολική Κέρδος Κέρκυρα Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Καθημερινή πολιτική εφημερίδα Κερκύρας Εφημερία Ζακύνθου Δεκαπενθήμερη Λαική Εφημερίς των κερκυραικών συμφερόντων Δισεβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα Κερκύρας Ημερήσια απογευματινή εφημερίδα της Κέρκυρας εφημερίδα της Σύρου Εβδομαδιαία Κερκυραική Εφημερίδα Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Ημερήσια Εφημερίδα Θεσσαλονίκης Κυριακάτικη Εφημερίδα Ζακύνθου Εφημερίς πολιτική και των ειδήσεων της Κέρκυρας Εβδομαδιαία κερκυραική εφημερίδα Δεκαπενθήμερη Εφημερίδα των Καθολικών Ενοριών της Σύρου Εβδομαδιαία Εφημερίδα Σύρου Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Εβδομαδιαία Εφημερίσα Κερκύρας Ημερήσια εφημερίδα των Ιονίων Νήσων (1941-1943) Ημερήσια Εφημερίδα Αλεξανδρούπολης Μηνιαία εφημερίς όργανο των απανταχού Ναξίων και των συμφερόντων της Νάξου Ημερήσια οικονομκή εφημερίδα Αθηνών Εβδομαδιαία εφημερίδα της Θράκης Eφημερίς των απανταχού Τηνίων (Μηνιαία) Ανεξάρτητη πολιτική εφημερίδα Αργοστολίου Εβδομαδιαία εφημερίδα της Σύρου Τριμινιαία έκδοση ορθοδόξου διδαχής Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών Εβδομαδιαία (Δεκαπενθήμερη) εφημερίδα χριστιανικού προβληματισμού Ημερήσια οικονομκή εφημερίδα Δεκαπενθήμερη (μετέπειτα Εβδομαδιαία) λαική και αγροτική εφημερίς Κερκύρας 5

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Κέρκυρα Δεκαπενθήμερη εφημερίδα εκδιδόμενη στην Αθήνα Κερκυραικά Νέα Ανεξάρτητη καθημερινή (εβδομαδιαία και μετά δεκαπενθήμερη) εφημερίδα Κέρκυρας Κερκυραική Τριμηνιαίο όργανο επικοινωνίας και ενημέρωσης της κερκυραικής ένωσης Αθηνών Κήρυξ της Τήνου Πολιτική Εφημερίδα τοπικών ζητημάτων Κοινή Γνώμη Εβδομαδιαία (ημερήσια) εφημερίδα της Σύρου Κυκλαδικά Νέα Κυκλαδική Ναξιακό Μέλλον Εφημερίδα της Νάξου Κυκλαδικόν Φως Μηνιαία εφημερίδα των Κυκλάδων Λαικός Αγώνας Εφημερία Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Σύρας Μήλος Εφημερίδα της Μήλου Ναξιακή Πρόοδος Εφημερίς των συμφερόντων της Νάξου (εβδομαδιαία) Νέα Κέρκυρα Ανεξάρτητη εβδομαδιαία εφημερίδα Κέρκυρας Ο Λόγος των Κυκλάδων Εβδομαδιαία Εφημέριδα της Σύρου Ο Φάρος της Τήνου Διμηνιαία Εφημερίδα Παγχιακή Εφημερίδα της Χίου Πατρίς Εβδομαδιαία Εφημερίδα πολιτική και εμπορική Πελοπόννησος Ημερήσια πολιτική εφημερίδας Αχαίας Πολίτης Ημερήσια πολιτική εφημερίδα Κύπρου Πολιτική Ηχώ Ημερήσια εφημερίδα ενημέρωσης για φιλάθλους και μη Πόρτα Μηνιαία εφημερίδα μαθητών ΤΕΕ-ΕΠΑΛ Κέρκυρας Προμηθεύς Ερανιστής διαφόρων γνωμών και ιστοριών. Μηνιαίο. Ρήγας ο Φεραίος Εφημερίδας Κερκύρας Σημερινή Ημερήσια πολιτική εφημερίδα Κερκύρας Σκρίπ Εβδομαδιαία (2004-) Σαντορίνη Δεκαπενθήμερη Εφημερίς των Θηραίων Σχολιανά Μαθητική Εφημερίδα Γυμνασίου Τήνου Τα Νέα Ημερήσια εφημερίδα Αθηνών 6

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Τα Νέα Ταχυδρόμος Ταχυδρόμος Τηλέγραφος Τηνιακά Μηνύματα Τηνιακό Φώς Το Άστυ Το Βήμα Τα Νέα Το Ποντίκι Φωνή της Κέρκυρας Φωνή της Πάρου Φωνή Νάξου-Πάρου Φωνή του Λαού Φώς της Κέρκυρας Χωραίτης Χανιώτικη Ελευθεροτυπία Εφημερίδα Αργοστολίου Εφημερίδα Βόλου Εφημερίδα της Καβάλας Καθημερινή πρωινή εφημερίδα Κερκύρας Μηνιαία έκδοση της Καθολικής Εκκλησίας Νάξου-Τήνου Καθημερινή (αθηναική) Εικονογραφημένη Εφημερίς Εβδομαδιαία (Ημερήσια) εφημερίδα Αθηνών Ημερήσια Εφημερίδα Αθηνών Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα Αθηνών Δεκαπενθήμερη Εφημερίδα Κέρκυρας Εφημερίδα της Πάρου Εβδομαδιαία Εφημερίδα. Όργανο των Νοτίων Κυκλάδων Εφημερίς των εθνικών και θεσσαλικών συμφερόντων (Βόλος) Διμηνιαία Εφημερία της Νάξου Ημερήσια εφημερίδα Χανίων Περιοδικά Byzantinische Zeitschrift Cretan Studies Karphatos Αθήναι Αθηναικά Ανάλεκτα Ανάπλασις Ανδριακά Χρονικά Ανοιχτοί Ορίζοντες Απόστολος Τίτος Αριάδνη Αρμονία Αρχείο Εκκλησιαστικού και Μηνιαίο παράρτημα της καθημερινής εφημερίδας Αθήναι Περιοδικό Εδέσσης Μηνιαίο περιοδικό Περιοδικό Εκκλησίας Κρήτης Κρήτης Εικονογραφημένο Κοινωνικό Περιοδικό (δεν κυκλοφορεί) 7

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Κανονικού Δικαίου Αρχείο Ευβοικών Μελετών Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών Βυζαντινός Δομός Εικονογραφημένη Εκκλησιαστική Αλήθεια Εκκλησιαστικός Φάρος Ελληνικά Ελληνισμός Εώα και Εσπέρια Θέμις Θεολογία Θησαυρίσματα Θρακικά Θρησκευτική και Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια Ίρις των Αθηνών Ιστορία Εικονογραφημένη Ιστορικά Ιστορικά Θέματα Ιστορικά και Λαογραφικά Θέματα Ιταλοελληνικά Καθολική Επιθεώρησις Περιοδικό Εταιρείας Ευβοικών Σπουδών Περιοδική έκδοση Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών Περιοδικό Μεσαιωνικής Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού Περιοδικό Αθηνών Κωνσταντινουπόλεως. Μηνιαίο περιοδικό. Φωτοτυπική επανέκδοση Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1988-1989 Επιστημονικό Θεολογικό Περιοδικό Σύγγραμμα Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Μηνιαία εθνική επιθεώρηση της εταιρείας Ο Ελληνισμός Περιοδικό της Εταιρείας Έρευνας των σχέσεων του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού με τη Δύση Νομικό περιοδικό Μηνιαίο περιοδικό (1936-1940) Περιοδικό Αθηνών Μηνιαίο περιοδικό ιστορίας Περιοδική έκδοση της ιστορικής και λαογραφικής εταιρείας Γιαννιτσών Ο Φίλιππος Κοινωνικό και φιλολογικό περιοδικό (Κωνσταντινούπολη) 8

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Κιμωλιακά Κληρονομία Κοινωνία Κρητικά χρονικά Κρητολογικά Γράμματα Κυκλαδικά Θέματα Κυψέλη Μακεδονικά Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά Ναξιακά Ναυπλιακά Ανάλεκτα Νέα Εστία Νέος Ελληνομνήμων Νέα Χριστιανική Κρήτη Ο Ερανιστής Πανδώρα Πάνταιος Παριανά Παρνασσός Πελοποννησιακά Περί Ιστορίας Περίπλους Ποιμήν Ποινικός Λόγος Πολιτικά & Οικονομικά Θέματα Πολιτικά Θέματα Σιφνιακά Περιοδικό Δημοσίευμα του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών Θεσσαλονίκη Δελτίο της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Διμηνιαίο περιοδικό Αθηνών Δισενιαύσια έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης & Αυλοποτάμου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Περιοδικό Ιόνιου Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Τετράδιο για τα Γράμματα και τις Τέχνες (Ζάκυνθος) Περιοδικό Μητροπόλεως Μυτιλήνης Νομικό περιοδικό Επετηρίδα ιστορικής ύλης της Σίφνου Σύγχρονα Βήματα Τριμηνιαίο περιοδικό (1970-2008) Συνάντηση Συριανά Δημινιαίο περιοδικό Καθολικής Αρχιεπισκοπής Κερκύρας 9

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Συριανά Γράμματα Τριμηνιαίο περιοδικό (198-199 ) Τα Εκπαδευτικά Περιοδικό για την Εκπαίδευση Ταχυδρόμος Εβδομαδιαίο περιοδικό (δεν κυκλοφορεί) Τηνιακά Τότε Μηνιαία ιστορική επιθεώρηση Φιλολογική Στέγη Φλέα Περιοδική επιστημονική έκδοση Νάξου Φυλλίς Περιοδικό Αθηνών Χιακά Χρονικά Χριστιανική Ανατολή Μηνιαίο καθολικό περιοδικό Σύρου (δεν κυκλοφορεί) Χριστιανός Τριμηνιαία νομοκανονική επιθεώρησις Ώρες περιοδικό Βόλου Επετηρίδες Βυζαντινά Δελτίο της Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας Δωδώνη Επετηρίδα Εραλδικής και Γεωργαφικής Εταιρείας Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών Επετηρίς Εταιρείας Στερεοελλαδικών Μελετών Επετηρίδα Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας Ελληνικού Δικαίου Επετηρίδα Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών Επετηρίς Εταιρείας Ετήσια έκδοση του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ Ετήσια Έκδοση Επετηρίδα Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων Ακαδημίας Αθηνών 10

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας Στερεοελλαδικών Μελετών Επιστημονική Επετηρίς της Κυπρακής Εταιρεάς Ιστορικών Σπουδών Μνημοσύνη Χιακόν Ημερολόγιον Επετηρίδα Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών Νεώτερου Ελληνισμού Λοιπές εκδόσεις Αρχαιολογικόν Δελτίον Αρχατός Anno Domini Αρχείο Κανονικού Εκκλησιαστικού Δικαίου Γενική Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Γνώσεων Τριμηνιαία πολιτιστική πληροφόρηση του Εκπαδευτικού Πολιτιστικού Ομίλου Νάξου Περιοδική έκδοση για την ιστορική παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Υδρία-Cambridge - Ήλιος. Εκδ. Τέσσερα Έψιλον, Αθήνα 1991 (12 τόμοι). Γενική Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια Εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 1963 (36 τόμοι) Δελτίο Αναγνωστικής Εταρείας Κέρκυρας Δελτίο Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρείας Ελλάδος Δελτίο Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Δελτίο Ιστορικών Μελετών Μηνιαίο Ναυπλίου Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 1981-1997 Λαρούς Μπριτάνικα (60 τόμοι) Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Ελευθερουδάκη Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Εκδοτική Αθηνών 1983-1992 (10 τόμοι) Εκδ. Ελευθερουδάκη, Αθήναι 1927-1930 (12 τόμοι) 11

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Ενδοχώρα Η Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια Θρησκευτική και Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Περιοδική έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης Εκδ. Κ. Εμμανουήλ-Δ. Κίτσια & Σια, Αθήναι 1971-1973 (20 τόμοι) Τύποις Γ. Π. Ξένου, Αθήναι 1936-1940 (3 τόμοι) Περιοδική έκδοση Κέντρου Ερεύνης Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού Ακαδημίας Αθηνών (νέα σειρά τη Επετηρίδας Μεσαιωνικού Αρχείου) Επιμ. Π. ΔΑΝΔΡΑΚΗΣ. Εκδ. Ο Φοίνιξ, Αθήναι χ.χ. Αθήνα 2010κε. Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Αθήνα 1967-1979 Χάρη Πάτση Νεώτερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Εκδ. Εγκυκλοπαιδική Επιθεώρησις Ήλιος (επανέκδοση της α εκδ. 1948) (30 τόμοι) Παγκόσμο Λεξικό των Έργων Εκδ. Spiritus Mundi Αθήνα 1966 (6 τόμοι) Τηνιακά Ανάλεκτα Περιοδική έκδοση του Αποστολικού Κέντρου «Πίστη και Πολιτισμός» της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου Η βιβλιογραφία περιλαμβάνει και λήμματα θεμάτων με συνάφεια την Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα όπως π.χ. οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος-Αγίας Έδρας και το προσκυνηματικό ταξίδι του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β στην Αθήνα το 2001. 12

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο πλούτος των δημοσιευμάτων, των σχετικών με την ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα, και εν μέρει στην Κύπρο, γίνεται συχνά για τον μελετητή κοπιώδης προσπάθεια εντοπισμού του σε μια πανσπερμία περιοδικών και αυτοτελών εκδόσεων. Η παρούσα ελληνική βιβλιογραφία με θέματα της ιστορίας της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα επιθυμεί να διευκολύνει αυτή την προσπάθεια εντοπισμού τού όντως πλουσιότατου υλικού. Στα 6.750 περίπου λήμματα που μπόρεσα να καταγράψω υπάρχει μεγάλη ποικιλία θεμάτων και ποιότητας συγγραφής. Θεώρησα επωφελές να μην αποκλειστούν από αυτή την εργασία, δημοσιεύματα όλων των ιστορικών περιόδων ακόμη και της σημερινής εποχής (π.χ. έχουν συμπεριληφθεί όσα γράφτηκαν για τις σχέσεις Ελλάδος-Αγίας Έδρας, για την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β στην Αθήνα, κ.α.). Εξίσου οφέλιμο καθίσταται πλέον να καταγράφονται και οι πιο βραχείες και επιστημονικά αδιάφορες δημοσιεύσεις, διότι βρίσκεται σε πλήρη άνθιση η τάση συγγραφής μελετών, πτυχιακών/μεταπτυχιακών εργασιών με θέματα τοπικού χαρακτήρα με συγκεκριμένη εστίαση στις μικρές κοινωνίες ή σε θέματα περιοριστικής εμβέλειας. Γι αυτό ακριβώς τον λόγο καταβλήθηκε προσπάθεια να καταγραφούν και οι μικρές ειδήσεις γεγονότων που παρέχουν στον ερευνητή, μικρές αλλά χρήσιμες πληροφορές για ένα πανηγύρι και ποιοι συμμετείχαν, για μια εκδρομή εκκλ. φορέα, για μια συνάντηση ή εκδήλωση ήσσονος σημασίας αλλά με πληροφορίες για πρόσωπα και καταστάσεις. Και αυτά είναι ιστορία της τοπικής Εκκλησίας. Ο χρονικός ορίζοντας της βιβλιογραφίας είναι από τον 18 ο αι. έως και το 2010. Μέσα σ αυτό τον ορίζοντα, αναπόφευκτα, θα υπάρχουν δημοσιεύματα που διέλαθαν της προσοχής και δεν έχουν συμπεριληφθεί στη βιβλιογραφία. Εξίσου βέβαιο είναι ότι στις σελίδες θα υπάρχουν αβλεψίες, παραλείψεις και, εύχομαι όχι πολλά, λάθη. Για όλα αυτά ζητώ την κατανόηση του χρήστη 13

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα αυτού του εγχειριδίου και ελπίζω να μην είναι εις βάρος του συνολικού αποτελέσματος της προσπάθειας. Οι καταχωρήσεις των λημμάτων, είναι με αλφαβητική σειρά συγγραφέα, όταν αυτά είναι ενυπόγραφα, με πρόθεμα έναν αριθμό. Στο τέλος υπάρχει ένα θεματικό ευρετήριο (π.χ. Ελληνόρρυθμοι, Καθολικά Σχολεία, Επισκοπή Ζακύνθου, κτλ.) και ένα ευρετήριο συγγραφέων. Για την τριετή έρευνα και καταγραφή του υλικού, επισκέφθηκα διάφορα μέρη της χώρας, αρχεία και βιβλιοθήκες. Θα ήταν αδύνατη η συγγραφή αυτής της βιβλιογραφίας εάν δεν είχα τις απαραίτητες διευκολύνσεις του π. Σεβαστιανού Φρέρη (Βιβλιοθήκη ππ. Ιησουιτών στην Αθήνα), του π. Μάρκου Φώσκολου (Αποστολικό Κέντρο Πίστη και Πολιτισμός στην Τήνο), του αδ. Νικολάου Ρούσσου στα Χανιά, των ΓΑΚ Ν. Κυκλάδων, Ζακύνθου, Κεντρικής Μακεδονίας, της Κεντρικής Βιβλιοθήκης και των θεματικών βιβλιοθηκών του ΑΠΘ, της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης, της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ερμούπόλης Σύρου, της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κερκύρας, της Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας, της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κερκύρας, της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Ιονίου Πανεπιστημίου, της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, της Γενναδίου Βιβλιοθήκης, της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, της Ζωσιμαίας Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ιωαννίνων. 14

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα 1. (Για το Παρθεναγωγείο των Αδελφών του Ελέους) Ρήγας ο Φεραίος (Κέρκυρα) 22/7/1871. 2. (Ζήτημα ανέγερσης Μονής Ιησουιτών στην Τήνο) Ο Αιών (εφ. Αθηνών) 3/8/1846, 7/8/1846. 3. (Τα Σχολεία της καθολικής προπαγάνδας ) Ρήγας ο Φεραίος (Κέρκυρα) 29/7/1871. 4. «Αγαπώ την Εκκλησία έστω κι αν την κατηγορώ Απάντηση Νίκου Ροσσολάτου» (με αφορμή τις αντιδράσεις από συνέντευξη πρώην Προέδρου Κοινότητας Μάννα και Αντιδημάρχου Ερμούπολης Νικολάου Ροσσολάτου στις 26/11 όπου κατηγορεί την Καθολική Εκκλησία Σύρου) Ο Λόγος των Κυκλάδων 10/12/2009. 5. «Αναστήλωση θρησκευτικών διακρίσεων βλέπουν οι καθολικοί της Ελλάδος» (μη επισκευή του σεισμόπληκτου καθολικού καθεδρικού Ναού Αγ. Διονυσίου Αθηνών και μη φωταγώγηση του για τους Ολυμπιακούς Αγώνες) Άποψη 11/6/2004. 6. «Αναστήλωση θρησκευτικών διακρίσεων βλέπουν οι καθολικοί της Ελλάδος» (μη επισκευή του σεισμόπληκτου καθολικού καθεδρικού Ναού Αγ. Διονυσίου Αθηνών και μη φωταγώγηση του για τους Ολυμπιακούς Αγώνες) Ελευθεροτυπία 3/6/2004. 7. «Από αυτό θα καταλάβουν ότι είστε μαθητές μου» (Ομιλία Επισκόπου Σύρου κατά του φανατισμού με την ευκαιρία της επίσκεψης του Ιωάννη-Παύλου Β στην Αθήνα) Ενοριακές Καμπάνες 26/4/2001. 8. «Β κατηγορίας πολίτες γίνονται οι καθολικοί, λέει ο Αρχιεπίσκοπός τους» Καθημερινή 23/2/1982. 9. «Δελασάλ και στον Άλιμο. Εγκαίνια νέου ιδιωτικού σχολείου» Κοινή Γνώμη 17/12/2009. 10. «Δεν είναι θέμα αποκλειστικό της Πολιτείας. Διορισμός καθολικών καθηγητών θεολόγων» Ενοριακές Καμπάνες 26/11/1982. 15

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας 11. «Δεν θα ήτο συνεπής εις τας αρχάς της η ΕΠΕΚ εάν αντετίθετο εις τον διορισμόν μονίμου πνευματικού αντιπροσώπου της Αγίας Έδρας εν Ελλάδι» (Δηλώσεις Ν. Πλαστήρα) Καθολική 13/7/1951. 12. «Δεν πρέπει να γίνουμε γραφικοί Έκκληση Βαρθολομαίου εν όψη της επίσκεψης του Πάπα» Espresso 11/4/2001. 13. «Δυνατή η προσφώνηση μεγαλειώδης η συγνώμη!» (Ιωάννης Παύλος Β στην Αθήνα) Στο Καρφί 5/5/2001. 14. «Εκκλησία: κοινωνία κοινότητα. Κοινή Δήλωση Συνάντησης Ιεραρχίας Εφημερίων Μοναχών» Ενοριακές Καμπάνες 12/5/1994. 15. «Η Ελλάδα ανήκει στη Δύση, η νοοτροπία κάποιου Υπουργείου που ανήκει;» (Καθολικοί θεολόγοι στα Γυμνάσια Λύκεια Σύρου) Ενοριακές Καμπάνες 1/5/1977. 16. «Η εξέλιξη της Ενορίας: πρόκληση ζωής για όλους» (5 ο Συνέδριο Καθολικής Εκκλησίας Σύρου) Ενοριακές Καμπάνες 9/1/2005. 17. «Η εξέλιξη της Ενορίας: πρόκληση ζωής για όλους» (5 ο Συνέδριο Καθολικής Εκκλησίας Σύρου) Ενοριακές Καμπάνες 27/11/2005. 18. «Η εξέλιξη της Ενορίας: πρόκληση ζωής για όλους» (Πορίσματα 5 ο Συνέδριο Καθολικής Εκκλησίας Σύρου) Ενοριακές Καμπάνες 11/12/2005. 19. «Η Κοινωνική Διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας» (παρουσίαση βιβλίου στη Σύρο και κείμενο προλόγου της ελληνικής έκδοσης) Ενοριακές Καμπάνες 19/11/2010. 20. «Ιερό χάος στην Αθήνα. Απίστευτη ταλαιπωρία» (προσκυνηματική επίσκεψη Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα) Έθνος 5/5/2001. 21. «Καθολική λογοκρισία σε θεατρικό έργο» Ημερησία 31/1/2006. 22. «Καθολικός ξεσηκωμός με αφορμή τα νέα οικονομικά μέτρα» (Σύνδεσμος Ελλήνων Καθολικών Σύρου & Αρχιεπίσκοπος Νάξου Τήνου) Κοινή Γνώμη 30/4/1997. 16

Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα 23. «Λύκος ωρυόμενος ο Πάπας σύμφωνα με τον πρόεδρο του συνδέσμου κληρικών Ευστάθιο Κολλά» (προσκυνηματική επίσκεψη Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα) Espresso 5/4/2001. 24. «Ναι στην επίσκεψη Πάπα» (Ιωάννης Παύλος Β στην Αθήνα) Ελεύθερος Τύπος 29/3/2001. 25. «Ο Θεός να ευλογεί την Ελλάδα. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β ταπεινώνοντας τον εαυτό του υψώθηκε και ύψωσε» (προσκυνηματική επίσκεψη Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα) Καθολική 15/5/2001. 26. «Ορθοδοξία καθολικών» (δηλώσεις π. Σεβαστιανού Φρέρη περί κοινού κειμένου Αγίας Γραφής από όλους τους χριστιανούς της Ελλάδος στο Διεθνές Συμπόσιο για την Αγία Γραφή στην ορθόδοξη παράδοση) Ορθοδοξία και Ελληνισμός 24/10/2004. 27. «ΌΧΙ στον Πάπα είπαν χθες βράδυ μοναχοί και κληρικοί» (προσκυνηματική επίσκεψη Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα) Ελεύθερη Ώρα 6/4/2001. 28. «Όχι Βατικανού στην Κύπρο» (προσκυνηματική επίσκεψη Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα) Δημοκρατικός Λόγος 4/4/2001. 29. «Πονοκέφαλος η επίσκεψη του Πάπα» (Ιωάννης Παύλος Β στην Αθήνα) Ριζοσπάστης 21/3/2001. 30. «Ρατσιστική αντιμετώπιση των εν Ελλάδι Καθολικών κατήγγειλε ο Αρχιεπίσκοπός τους!» (Πάπας Ιωάννης Παύλος Β στην Αθήνα) Ελεύθερη Ώρα 24/4/2001. 31. «Σπίτι αγάπης εγκατέστησε η Μητέρα Θηρεσία στην Αθήνα» Καθολική 22/7/1986. 32. «Συγνώμη εζήτησε ο ποντίφιξ για τα λάθη» (Ιωάννης Παύλος Β στην Αθήνα) Εστία 5/5/2001. 33. «Συνάντησις αγάπης εις την αρχαιολογικήν εταιρείαν Αθηνών» (εβδομάδα προσευχής για την ενότητα) Καθολική 2/2/1971. 34. «Εληξαν οι εργασίες της συνελεύσεως της Καθολικής Ιεραρχίας της Ελλάδος» Καθολική 22/5/1979. 17

Ελληνική Βιβλιογραφία Ιστορίας 35. «10 χρόνια επισκοπικής υπηρεσίας του Σεβ. Π. Φραγκίσκου Παπαμανώλη» (Επίσκοπος Σύρου) Κοινή Γνώμη 24/10/1984. 36. «10 χρόνια θλίψεις και χαρές» (επισκοπική επέτειος Φ. Παπαμανώλη Σύρος) Ενοριακές Καμπάνες 2/11/1984. 37. «100 χρόνια από τη γέννηση της Μητέρας Τερέζας της Καλκούτα» (εορτασμός στη Θεσσαλονίκη) Καθολική 17/11/2010. 38. «100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Αλεξάκη» (Ερασιτεχνική Σκηνή) Καθολική 21/4/2009. 39. «11 χρόνια» (μη επισκευή του σεισμόπληκτου καθολικού καθεδρικού Ναού Αγ. Διονυσίου Αθηνών) Καθολική 17/9/2010. 40. «110 νέοι εώρτασαν τον Χριστό Βασιλιά στην Τήνο» Καθολική 12/12/1989. 41. «110 χρόνια από τη δολοφονία του» (Ομιλία Αρχιεπισκόπου Ι. Σπιτέρη στο Βόλο για τον εθνομάρτυρα δον Ιωάννη Δαλέζιο) Ενοριακές Καμπάνες 6/4/2008. 42. «120 χρόνια οι Φρέρ στη Θεσσαλονίκη» (Αδελφοί Χριστιανικών Σχολείων) Ενοριακές Καμπάνες 25/5/2008. 43. «150 χρόνια παρουσίας και προσφοράς» Αδ. Αγ. Ιωσήφ της Εμφανίσεως) Το Βήμα 25/6/2006. 44. «150 χρόνια συμπληρώνει ο καθεδρικός. Σύναξις των Καθολικών των Αθηνών» Καθολική 28/10/2003. 45. «150 χρόνια της Ελληνογαλλικής Σχολής Jeanne d Arc στον Πειραιά» Καθολική 2/2/2009. 46. «150 χρόνια του μητροπολιτικού Καθολικού Ναού Σύρου Αγ. Γεωργίου» Ενοριακές Καμπάνες 2/11/1984. 47. «170 χρόνια Ενορίας Αγ. Σεβαστιανού» (Σύρος) Ενοριακές Καμπάνες 7/1/1999. 48. «1704 2004: 3 αιώνες Ουρσουλίνες στη Τήνο» Τηνιακά Μηνύματα 270/2004. 49. «175 χρόνια συμπλήρωσε ο τελευταίος Καθεδρικός μας Ναός του Αγίου Γεωργίου» (Άνω Σύρος) Ενοριακές Καμπάνες 26/4/2009. 18