ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ
ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Ετήσια Έκδοση του Δήμου Αραδίππου Αποκαλυπτήρια προτομών Άνθρωποι και ιστορία Συνεντεύξεις Λογοτεχνία Πολιτισμός Κοινωνική ζωή ΑΡ. 31 ΟΚΤΩΒΡΗΣ 2016 ISSN: 1017-7310
ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 Περιοδική Έκδοση Δήμου Αραδίππου Τεύχος αρ. 31, Οκτώβρης 2016 Διεύθυνση: Οδός Σταδίου 8, Τ.Θ. 45024 7110 Αραδίππου Τηλ. Γραφ.: 24811091, Φαξ: 24811080 www.aradippou.org.cy Eπιτροπή Εκδόσεων: Κώστας Κατσώνης (πρόεδρος), Λουκάς Σαββίδης, Γιώργος Κόκκινος, Παντελής Μιχαηλάς, Ίκαρος Πετρίδης, Τάσος Κτίστης, Μυρτώ Μιχαηλά, Θεογνωσία Χαριλάου, Θεοδώρα Πέτρου, Άννα Πέτρου και Βαρβάρα Κατσιατή, Μαρίνα Σταυρίδου (λειτουργοί Δήμου) Γενική επιμέλεια: Κώστας Κατσώνης Εξώφυλλο και οπισθόφυλλο: Δημοτικό Πάρκο (περιοχή ΓΣΖ) Καλλιτεχνική επιμέλεια εξωφύλλου: Δημήτρης Κατσώνης, γραφίστας Στοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Negresco Ltd, Βιομηχανική Περιοχή Αραδίππου Τηλ. 24531112, Φαξ: 24531587 ISSN: 1017-7310
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Χαιρετισμός Δημάρχου Αραδίππου κ. Ευάγγελου Ευαγγελίδη...9 Χαιρετισμός Προέδρου Επιτροπής Εκδόσεων κ. Κώστα Κατσώνη... 11 Η ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΤΙΜΑ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ: ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΟΜΩΝ Η τελετή των Αποκαλυπτηρίων... 13 Ομιλία Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού Δρα Κώστα Καδή... 16 Ομιλία Δημάρχου Αραδίππου κ. Ευάγγελου Ευαγγελίδη... 17 «Ζωή σε σας ο θάνατος κι αθάνατοι θα μείνετε», Δρ Πανίκος Πουτζιουρής... 22 Ο ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ 1974 ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΣΙΗΣ Ο ήρωας του 1974 Ανδρέας Μίσιης πέρασε στην αθανασία... 26 Αποχαιρετισμός του ήρωα Ανδρέα Γ. Μίσιη, Κώστας Κατσώνης... 26 Επικήδειος λόγος για τον αγνοούμενο Ανδρέα Γεωργίου Μίσιη, Ανδρέας Μουσκάλλης... 30 Βιογραφικά και ιστορικό της εξαφάνισης του Ανδρέα Γ. Μίσιη... 32 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Μια συνέντευξη «εφ όλης της ύλης» με τον Κώστα Μιχαηλά... 34 Ο Μανώλης Βασιλείου θυμάται τις μάχες της Μανσούρας και τον Λωρόβουνο... 45 Χριστάκης Ττεραλλής: Από τον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 στην Αραδίππου του σήμερα... 58 Ευανθία Σάββα, η 1η γυναίκα βουλευτής Αραδίππου... 66 ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ Κυριάκος Σαμάρας: ο θεολόγος ποιητής, Κώστας Κατσώνης... 68 Έφυγε ο Γρηγόρης Ζαχαρίου... 73 - Επικήδειος ομιλία Δημάρχου Αραδίππου Ευάγγελου Ευαγγελίδη... 73 - Αποχαιρετισμός από τον Αρχιεπίσκοπο Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγόριο... 75 - Νεκρολούλουδα στον κουμπάρον μου Γληορήν, Δημήτρης Τζιαμπάζης... 77 Πέτρος Κουντουρής, ένας άξιος και ενεργός πολίτης... 78 ΜΕ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΜΑΣ «Η 9η Ιουλίου 1821», του Βασίλη Μιχαηλίδη, Ζαννέττος Τοφαλλής... 80 Νέες εκδόσεις Αραδιππιωτών συγγραφέων, Κ.Κατσώνης... 86 ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΠΠΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΖΗΝΩΝΟΣ Εισαγωγικό σημείωμα... 95 ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΠΠΟΥΡΑΣ, «Οι ποιητάρικες φυλλάδες» Χαιρετισμός του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού Δρα Κώστα Καδή... 96
6 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Ο Ανδρέας Μαππούρας υπηρέτησε τη λαϊκή ψυχή του τόπου, Ευάγγελος Ευαγγελίδης... 97 Ο Ανδρέας Μαππούρας και οι ποιητάρικες φυλλάδες, Κώστας Κατσώνης... 98 Για την τιμητικήν του Ανδρέα Μαππούρα, Χαμπής Αχνιώτης...109 Στον Ανδρέαν Μαππούραν, Παντελής Κακολής...110 Είσαι μιτά μας δάσκαλε, Μανώλης Βασιλείου...111 Στον Ανδρέα Μαππούρα, Ευθύμιος Ευθυμίου...111 Αφιερωμένο στον μεγάλον ποιητήν Ανδρέαν Μαππούραν, Χρίστος Τζιαλλής...112 ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΖΗΝΩΝΟΣ Ένας άξιος συνεχιστής της παράδοσης, Ευάγγελος Ευαγγελίδης...113 Τα τσιαττίσματα του Ζούρκα, Κώστας Κατσώνης...115 ΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ Ευθύμιος Σ. Ευθυμίου, ένας ταλαντούχος λαϊκός ποιητής...126 Αλλοτινές μου εποχές...127 Η ποίησή μου...129 Αρκόντυνεν τζι ο Παντελής...130 Σκότωσ την αιτίαν...131 ΠΟΙΗΣΗ ΘΕΟΓΝΩΣΙΑΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ Ισιώννουσιν στην ξενιδκιάν...132 Η στετέ μου η Λίρα...132 Στην Αραδίππου...133 ΠΟΙΗΣΗ ΖΑΧΑΡΙΑ Λ. ΣΥΜΕΟΥ Η Αραδίππου...134 Η ποίηση με έσωσεν...134 Πρωτοχρονιά...135 ΠΟΙΗΣΗ ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Η αξία του Εθελοντισμού...136 Τα δάση τζιαι τα αμμάδκια σας...137 ΠΟΙΗΣΗ ΜΑΡΚΟΥ ΚΑΤΣΙΑΤΗ Εις τα μέρη του Βορκά...138 Οι γέροι...138 ΠΟΙΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΖΙΑΜΠΑΖΗ Τα ερωτικά δίστιχα...139 ΠΟΙΗΣΗ ΑΝΔΡΕΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗ Η ασέβεια...140 Μάνα...140
ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 7 ΠΟΙΗΣΗ ΜΑΡΙΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ Θύμησες...141 Απόστολέ μ Ανδρέα μου...142 ΠΟΙΗΣΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΙΑΚΟΥ Ποιητικός λόγος στο δρομολόγιο της ζωής...143 Τα τάματα στο οδοιπορικό της ζωής μας...144 Η ζωή στα περβόλια...145 Η παλιά ζωή των κτηνοτρόφων...145 Ο άγγελος της Ρωμιοσύνης...146 Ανθρώπινες σκηνές του παρελθόντος...147 ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ Ο δικός μας άγγελος, Νικόλαος Διάκος...148 Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, Μαρούλα Αναστασίου...155 ΔΗΜΟΤΙΚΑ Επιτροπή Νεολαίας και Αθλητισμού...167 Επιτροπή Ευημερίας και Κοινωνικής Πρόνοιας...170 Το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Αραδίππου είναι εδώ...173 Επιτροπή Εκδόσεων-Βιβλιοθήκης-Λογοτεχνικού Αρχείου...176 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Επιτροπή Πολιτισμού: Πολιτιστικά Δρώμενα 2015-16, Μαρία Κίτση...178 Η Δημοτική Χορωδία στην Αιδηψό, Μαρία Τσιάρλη-Παπαμαρκίδο...200 Η Ορχήστρα Ακορντεόν του Δήμου Αραδίππου, Ντάνιελ Σαμποτίνοβ...203 Δημοτική Βιβλιοθήκη: Σαββατιάτικα ταξίδια, Ρέα Κουμπαρή...205 Πολιτιστικός Όμιλος «Ερμής»...206 Πολιτιστικός Όμιλος «Ομόνοια»...209 Πολιτιστικός Όμιλος «Αράδιππος» και Σχολή Χορού Καροτσέρης...212 Η ΔΡΑΣΗ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ Σχολική Εφορεία Αραδίππου...214 Το Ίδρυμα «Ανδρέας Μαππούρας» Αραδίππου, Κώστας Κατσώνης...216 Το Ίδρυμα Δημητράκη Κουμανταρή, Γεωργία Μιτσήγιωργη...219 Γυναικείο Τμήμα ΟΜΟΝΟΙΑΣ Αραδίππου...223 Φιλόπτωχος Αδελφότης «Απόστολος Λουκάς»...225 Ψυχική Υγεία...226
ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 9 Χαιρετισμός του Δημάρχου Αραδίππου κ. Ευάγγελου Ευαγγελίδη Για ακόμα μια χρονιά, την 31η στη σειρά, κρατάτε στα χέρια σας το ετήσιο περιοδικό του Δήμου Αραδίππου, στο οποίο καταγράφονται οι σημαντικότερες δραστηριότητες και εκδηλώσεις που έγιναν στον Δήμο μας, από τον περασμένο Σεπτέμβριο μέχρι τον Αύγουστο του 2016. Μια νέα αναβαθμισμένη έκδοση της «Αραδίππου» μπαίνει στο αρχείο και τις βιβλιοθήκες μας, κρατώντας μέσα της τις δράσεις, τα έργα και τις συνευρέσεις άλλης μιας χρονιάς, προσθέτοντάς τες στη μνήμη, αλλά και στο μακρύ ταξίδι της ενημέρωσης των επόμενων γενιών των απανταχού Αραδιππιωτών. Πρόκειται για μια αξιέπαινη προσπάθεια, η σημασία και η χρησιμότητα της οποίας έχουν αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας. Γι αυτό, εκφράζω τα συγχαρητήρια και τις θερμές μου ευχαριστίες προς την Επιτροπή Εκδόσεων του Δήμου μας, που είχε και φέτος τη γενική ευθύνη της έκδοσης του περιοδικού. Μας δίνουν τη χαρά μιας ακόμη άψογης έκδοσης, βοηθώντας μας να επαναφέρουμε στη μνήμη μας τις δεκάδες στιγμές που έζησε η Αραδίππου τόσο μέσα από πρωτοβουλίες του Δήμου όσο και μέσα από δράσεις άλλων οργανωμένων συνόλων, σωματείων, οργανώσεων και ιδρυμάτων του Δήμου. Τα γραπτά μένουν και η εγκυκλοπαίδεια αυτή, που κτίζει χρόνο με τον χρόνο η Αραδίππου, διασώζει όχι μόνο σημαντικές ειδήσεις, εξελίξεις και γεγονότα αλλά και πρόσωπα, χώρους, τοπωνύμια, ήθη και έθιμα του τόπου μας. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο για ερευνητές και ιστορικούς. Εύχομαι κάθε επιτυχία και σε αυτή τη νέα έκδοση, δίνοντας τη διαβεβαίωση ότι όσο περνά από το χέρι μας, θα κάνουμε το παν για τη συνέχισή της και την περαιτέρω ποιοτική αναβάθμιση και βελτίωσή της. Όπως έχω ήδη αναφέρει, τα γραπτά μένουν. Στον χαιρετισμό μου στην περσινή αντίστοιχη έκδοση, εξέφραζα την αισιοδοξία εντός του 2016 να μπορούσαμε «να υλοποιήσουμε αρκετά από τα έργα που με μεθοδικότητα και προσήλωση σχεδιάσαμε τα προηγούμενα χρόνια, αλλά οι συνθήκες οικονομικής κρίσης δεν μας επέτρεψαν να υλοποιήσουμε». Σήμερα, είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι στον Δήμο μας υλοποιήθη-
10 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ καν ή υλοποιούνται σημαντικά έργα υποδομής, η συνολική αξία των οποίων υπερβαίνει τα 9,5 εκατ.. Πρόκειται για έργα ουσίας που αναβαθμίζουν ουσιαστικά τον μεγαλύτερο περιφερειακό Δήμο της επαρχίας Λάρνακας και την ποιότητα ζωής των Αραδιππιωτών. Στα έργα που ολοκληρώθηκαν ή ολοκληρώνονται σύντομα, περιλαμβάνονται έργα αναβάθμισης του οδικού δικτύου, δημιουργία χώρων πρασίνου και ψυχαγωγίας, ανέγερση πολιτιστικού κέντρου, αναβάθμιση δημοτικού αμφιθεάτρου και ιατρείου κ.ά.. Θα ήθελα και με αυτή την ευκαιρία, να ευχαριστήσω το Δημοτικό Συμβούλιο, το προσωπικό του δήμου, αλλά και όλους τους συνεργάτες μας, που συνδράμουν στις προσπάθειές μας για βελτίωση και ανάπτυξη του Δήμου Αραδίππου. Ευάγγελος Ευαγγελίδης Δήμαρχος Αραδίππου
ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 11 Περιοδικό Αραδίππου : 31o τεύχος Κώστας Κατσώνης, Πρόεδρος Επιτροπής Εκδόσεων Με το παρόν τεύχος του περιοδικού Αραδίππου, το οποίο έχει τον αριθμό 31, συμπληρώνονται τα πέντε τεύχη της 6ης πενταετίας του Δημοτικού Συμβουλίου, του οποίου η θητεία λήγει την 31η Δεκεμβρίου 2016. Ως γνωστό, το νέο Δημοτικό Συμβούλιο ανέλαβε καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2012 και ολοκληρώνετι τη θητεία του την 31η Δεκεμβρίου 2016. Στα πέντε αυτά χρόνια, η έκδοση του περιοδικού συνεχίστηκε ανελλιπώς, ανεβαζονταις τον αριθμό των τευχών στα 31, γεγονός που καταδεικνύει ότι η έκδοσή του υπήρξε απρόσκοπτη και αδιάλειπτη ολα αυτά τα χρόνια, παρά την οικονομική κρίση και τις άλλες δυσκολίες που κατά καιρούς προέκυπταν. Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού, όπως και κατά τα προηγούμενα χρόνια, πέρα από την καταγραφή των πολιτιστικών και άλλων δραστηριοτήτων του Δήμου, δόθηκε η ευκαιρία σε μεγάλο αριθμό συνδημοτών μας που γράφουν και δημιουργούν να αναδείξούν το έργο τους, σε διάφορους τομείς καλλιτεχνικής δημιουργίας. Οι λογοτέχνες μας, ανάμεσα στους οποίους σημαντική θέση κατέχουν οι λαϊκοί ποιητές, έχουν κάθε χρόνο την ευκαιρία να παρουσιάσουν καινούργια αδημοσίευτα κείμενά και βιβλία τους, ενώ μέσα από διάφορες μελέτες, συνεντεύξεις και άλλα σχετικά κείμενα, αναδεικνύεται η ιστορία, η λαογραφία και η ευρύτερη κοινωνική και πολιτστική ζωή της Αραδίππου, από τα παλαιότερα χρόνια ίσαμε σήμερα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι στο νέο τεύχος η αναφορά που κάνουμε σε δύο μεγάλους λαϊκούς ποιητές της Αραδίππου, τους αείμνηστους Ανδρέα Μαππούρα και Χρίστο Κ. Ζήνωνος Ζούρκα, με την ευκαιρία της έκδοσης του έργου τους, που έγινε δυνατή ύστερα από πολύχρονες και κοπιώδεις προσπάθειες. Αποτελεί μια σημαντική στιγμή για την αραδιππιώτικη αλλά και την ευρύτερη κυπριακή λαϊκή ποίηση η έκδοση των φυλλάδων του Μαππούρα, σε έναν τόμο 976 σελίδων, όπου έχουν συγκεντρωθεί 122 από τις 130 φυλλάδες που έγραψε ο μεγάλος λαϊκός ποιητής και ποιητάρης της Κύπρου Ανδρέας Μαππούρας. Για τον τόμο των φυλλάδων, που έχει τίτλο «Ανδρέας Μαππούρας, Οι ποιητάρικες φυλλάδες» (Λάρνακα 2015) και εκδόθηκε από το νεοσύστατο Ίδρυμα «Ανδρέας Μαππούρας», οργανώθηκε ειδική εκδήλωση με πρωτοβουλία των Επιτροπών Πολιτισμου και Εκδόσεων του Δήμου, στην οποία παρουσιάστηκε το βιβλίο και τιμήθηκε όπως του αξίζει
12 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ο μεγάλος λαϊκός μας ποιητής. Εξίσου σημαντική θεωρούμε και την έκδοση του βιβλίου «Τα τσιαττίσματα του Ζούρκα» (Λάρνακα 2015), που περιλαμβάνει όλα τα ευρισκόμενα ποιήματα του αείμνηστου λαϊκού μας ποιητή Χρίστου Κ. Ζήνωνος (Ζούρκα), ο οποίος δεν αξιώθηκε ενόσω ήταν στη ζωή να εκδώσει τα ποιήματά του. Για το βιβλίο του Ζούρκα, που έχει επίσης επιχορηγηθεί μερικώς από τον Δήμο μας, πραγματοοποιήθηκε ανάλογη εκδήλωση, μέσα στα πλαίσια των καλοκαιρινών βραδιών πολιτισμού του Δήμου μας. Όλα τα σχετικα κείμενα, ποιήματα κτλ. για τις δύο εκδηλώσεις δημοσιεύονται στο περιοδικό σε ειδικά αφιερώματα που γίνονται για τους δύο ποιητές μας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουνε επίσης τα κείμενα και το φωτογραφικό υλικό για τους ήρωές και τους αγνοούμενους του 1974, με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων των προτομών του Λευτέρη Ανδρέου Γεωργίου και του Στέλιου Ελευθερίου, που έχουν ήδη ταυτοποιηθεί και ταφεί στη γενέτειρά τους Αραδίππου, όπως και η αναφορά στην ταυτοποίηση και ταφή του ήρωα Ανδρέα Γεωργίου Μίσιη, ο οποίος γεννήθηκε στην Αραδίππου και μεγάλωσε στην Αμμόχωστο. Στον τομέα της ιστορικής αναφοράς, σημαντική είναι επίσης η αναφορά που γίνεται στη συμμετοχή της Αραδίππου στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 και στις μάχες της Μανσούρας του 1964, μέσα από τις συνεντεύξεις του Χριστάκη Ττεραλλή,του Κώστα Μιχαηλά και του Μανώλη Βασιλείου, που φιλοξενούνται στο φετινό περιοδικό. Γενικά, αξιολογώντας το τεύχος αρ. 31 του περιοδικού Αραδίππου, που εκδίδεται και φέτος με την ευκαιρία της Καλλιτεχνικής Λαογραφικής Εκδήλωσης του Οκτώβρη, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι περιλαμβάνει πλούσιο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον υλικό, ενώ καταγράφει όσο γίνεται πιο συνοπτικά και ολοκληρωμένα την πολιτιστική και άλλη δράση του Δήμου Αραδίππου και των οργανωμένων συνόλων του. Αραδίππου, Οκτώβριος 2016